De positie onzer regeering in Londen Vrede winnen is moeilijker dan den oorlog naam onzer partij DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN. Een lange nota met een leemte S POLITIEKE VRAAGGESPREKKEN Koningin Wilhelmina: een groote vrouw Interview met mr. Gerbrandy De Verkeer eischt vele menschenlevens cZuTok by; in 1938 DISTRIBUTIENIEUWS NIEUWE BONNEN Geen reserve-aardappelen meer Van Genechten pleegr zelfmoord Winnaarsbelangen loopen uiteen Duitschland een waarschuwing Buziou nog niet terug R'dano Ciiro 9095 Direcieur Joh. Kuijpers Hoofdreci Mgr Dr j Witlox. Alg Redacteur: H. A Paalvast Drukker N.R.C N V CJitg. v d Maas bode-Stichting NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT DONDERDAG 13 DECEMBER 68sle JAARGANG No. 19885 Abonnementapr I 3.25 p. kwart. 1.10 p maand I 0.26 p. week Tijd. adres: Broersvest 8 A Tel. 68804 Advertentien 15 ets per mm. De Tweede Kamer zal zich veJ" moedelijk niet beklagen, dat zij door de regeering op kamge w i is bediend De Nota van inlich tingen is lijvig genoeg kf\ederKgeval slechts voorloopig: toestand Wat de regeering daar over gal is slechts in staat, de angstige nieuwsgierigheid te prik kelen. allerminst te bevredigen. Dat was wellicht ook de bedoe ling niet er wordt aan een begroo ting gewerkt, die eindelijk weder om eens wat inzicht zal geven in onzen even duisteren als hache- lijken financieelen tóestand Als ons volk iets van zijn ver tegenwoordiging verwacht, dan is het dit dat zij volledig en zoo spoedig mogelijk de controle zal hervatten op de besteding van 's lands reiden Ons volk is daarop allerminst ge rust. Het heeft het gevoel, dat er met geld is gesmeten en nóg wordt gesmeten Prof Schermerhorn heeft het met zijn >ewone eerlijkheid erkend; maar, aldus de minister-president. Militair Gezag dat ons honder den millioenen moet hebben gekost is niet de eenige schuldige Inderdaad is de faam van een enkel departement op dit punt ook niet vlekkeloos. Hoe het zij: Parlement, hervat uw contröle-regeering. doe opening van zaken, zoo volledig en zoo spoedig mogelijk Mocht tot dit laatste nog een prikkel noodig zijn. de vo'ksver- tegenwonrdiging late het daaraan niet ontbreken. (Vervolg). (Van onzen parlementairen redacteur) Gemakkelijk was de positie van de Nederlandsche Re gee ring in Londen geenszins oe vond zich hier alleen mei de Ko ningin. Een parlement waarteRen over z« zich kon verantwoorden dat tegenover haar de meen'n^ des volks kon uitspreken of uit weuts discussies de Kroon haar c roon kon trekken was er niet K en Kabinet waren min of meer elkander overgeleverd N,eï"a^?__„® dat beter aanvoelde dan de Kroon zelf en de minister-president. i*er brandy. Er is een draag onder ons naar verandering van den naam onzer eigen politieke organisatie Van overwegend belang achten wij deze kwestie niet. maar kunnen den aandrang billijken. Reeds zeer geruimen tijd geleden stelden wij in De Maasbode den naam voor: Katholiek- (of Katholieke) Natio nale Volkspartij. Deze naam geeft aan. dat wij de nationale belangen willen behartigen vanuit he stand punt der katholieke beginselen en met het oog op het geheele volk, me; vermijding van een te sterk urgeeren van stands- of »roeps- belangen Sommigen vreezen dat in den term „volkspartij" eer een beperking zou worden gezien Dan zou men van zelf komen tot den naam. voorgesteld door het Cen trum voor Staatkundige vorming: Katholiek-Nationale Partij. Een bepaalde stroommg wil ech ter het element „katholiek" uit onze staatkundige titulatuur ver wijderen, vooral om het ook voor niet-kathoiieken, die voelen voor ons staakundig program, mogelijk te maken tot onze politieke org'a nisatie toe te treden Wij zien hierin geen bezwaar, maar geloo- ven dat in ons land een dergelijk toetreden van niet-katholieken steeds uiterst beperkt zal blijven. Daarom v -elen wij het ronduit op nemen van het element „katholiek" in onze politieke titulatuur als het meest eerlijk en oprecht Een over wegend bezwaar tot toetreden van politiek-'vmpathizeerende niet- katholieken behoeft in een derge- lijken naam niet noodzakelijk te liggen. Wil men echter een minder w™ n" naam. ook hier- tegei zien we geen overwegend bezwaar, maar een juiste keuze is met makkelijk. „Christelijk* mag de naam niet getint zijn wegens onvermijdelijke verwar ring met de politieke organisatie onzer christelijke broeders. Niets zeggend mag de naam ook niet wezen We zouden b.v totaal NatiL,v<?elen voor een naam als der of Sociale Partij zon- partij zich dien iedere andere Katholieke <3»kunnen aanmeten liek-Nationale w,ntsparti' Katho. tholiek-Nationale pPart'i of Ka wij den eerlijksten "lij blijven den bes: en naam daai"°m geen grendel behoeft te h', di< nen voor niet-katholieken zouden willen toetreden. e zeiw.!' Pci"fceer op den weg is minder P spitsurrlen n°9 Toch is h an V00T den oon°0 ervan steZn aantal slachtoffers opgaat van deZ aI?' VoiQens een in SevxïTber»A£lW-B- bedroe0 vallen, waarbij w a?T"al on9e' 90 tegen 65 in w°de? vielen In totaal vonTcngTZnZ, 1938 flon dn. tri yö Tnenschen er Dreigde de Landsregeering 2 niet in een impasse te geraken? De positie van de Kroon. In feiie waren de verhoudingen in Londen anders dan in Nederland De Koningin om slechts dit te noemen kon niet uit de debatten van de Tweede Kamer en de daarmee samen hangende publieke opinie, de poslItie van een Kabinet of van ministers af lezen Er ontbrak Haar een zeer be belangrijke informatie-bron De Koningin heeft zich altijd op net standpunt gesteld, dat Zü zich zoo nauwgezet mogelijk op de hoogte moest houden van wat er onder hei Nederlandsche volk en onder Neder landers leefde Er kwam practisch niemand over uit Nederland, of hij werd door de Koningin ontvangen Geen geschrift of rapport uit het bezette gebied bereikte Londen, of de Koningin las het Toen het Zuiden was bevrijd, rustte H M niet. voordat zij met vooraanstaande figuren had gesproken Zij liet hen naar Londen komen en zooöra Zij r»elf naar Neder land kon gaan. sprak Zij uitvoerig met hen Natuurlijk komt zulk een gewijzigde toestand tot uitdrukking in de ver houding tot ministers Maar één zaak tleef er: daaraan is. over en weer steeds vastgehouden: de ministerieele verantwoordelijkheid Voor elke poli tieke handeling of handeling met mogelijk politieke gevolgen Is er ge weest een verantwoordelijk minister tie welbewust de verantwoordelijk heid aanvaardde, of. als hij meende niet verantwoordelijk te kunnen zijn de consequenties trok Om slechts dit te noemen: ik heb het ontslag-de Geer gecontrasigneerd, ik draag daar voor de verantwoordelijkheid Ik noem juist dit voorbeeld om te doen zien. hoe zelfs in die gevallen waarin ?en eigen recht der Kroon bestaat desalniettemin de ministerieele ver antwoordelijkheid prevaleert Men kan zelfs zeggen, dat door hei weg vallen van het Parlement deze kant van de ministeriele verantwoorde- Hikheid scherper is gevoeld en be wuster tot uitgangspunt genomen parlement voor onze constitutioneele Westersche Staten waanzin; ik heb het ontbreken van een parlement m Londen als een groot gemis gevoeld. U hebt het toch niet aanstond- na de bevrijding bijeengeroepen? Neen Maar vergeet niet hoe ik altijd tegenover dat moment der be vrijding heb gestaan Ik stond op het standpunt, dat ik na dat oogenblik in den kortst mogelijken tijd mne=- aftreden, dat er dus zeer spoedig eer. nieuw kabinet zou optreden een vraag werd dus of wij dat nieuwe kabinet de handen mochten binden door ten aanzien van de samenstel ling van het narlement iets te pre iudicieeren Men kan daarover var. meening verschillen Ik meende even- al? de meeste mijner ambtgenoot en dat wij in elk geval over de vraag of wii enkel met een ontwerp dan wel met een de opvolgende regee ring bindende wet moesten komen geen crisis-geschil mochten maken Achtte U de samenstelling va» het parlement zooals het uit den bezetting tijd te voorschijn kwam dan niet grondwettelijk de eenie juiste? Het noodparlement Ik niet. Ik weet. dat enkelen i<n de politieke groep, waartoe ik Een groote vrouw Door den abnormalen toesnel heen kwamen de persoonlijke e' fnschap- Den der regeerders sterker op de oroef. Daar waren, toen wij pas in Londen zaten, in de laatste maanden van 1940. nogal wat zwakke broeders met knikkende knieën om ons heen Geheel anders was de geest van de Koningin Van het eerste oogenblik af aan heeft Zij het standpunt ingenomen: vechten tot het bittere einde zonder ooit te vergeten of uit Haar hart te bannen het nameloos leed. dat over het volk van Nederland en Neaerlandsch-Indië werd uitge stort. De Koningin heeft in lands belang niets en niemand ontzien; Zij had dan ook groot ontzag in Londen Reil vooraanstaand Brit noemde Haar the onlv woman in the world bv whom Mr Chur chill is frightened", de eenige vrouw in de wereld, voor wie de heer Churchill b»Hauwd is Tk he hoef niet uit t*> leggen, welk tn.ichtïg poli*'»'- ''^n'taal voor het Koninkrijk in midden van een voor zijn levensbestaan vech tende Ereelsche natie en In het midden van een in doodsnood strijdende volkerenwereld was vastgelegd in de vastbeslotenheid van de persoon van onze Gonin gin. In het licht van dnt arnnte actief viel het lichter om de las ten en zwarigheden, die vanzelf sprekend uit een nariementiooze. meeT op oersoonliiko verhoudin gen, rustende staatkunde voort vloeien, te drogen en daaraan het hoofd te bieden. - U vond het zelf niet onplezierig zonder parlement te regeeren? Anti-Parlementair? Ik ben door-en-door parïementa riër gebleven ook in Londen Par lementariëT in hart en nieren Van troebele communistische zijde mij in Londen anti-parlementaire gezindheid verweten De stukken waarin di* is gesteld werden reeds vóór de bevrijding langs geheime handen naar Nederland gezonden Natuurlijk zijn er altijd onnoozelen die zooiets ook nog gelooven Ik vind het niet juist mij tegen zulj-e insinueerende uitspraken te verdeai- ge Ik heb nog tijd weten te vinden in Oxford een lezing te houden over Althuslus. in wiens studie juist ae principieel historische fundeering van wat w!1 heden parlement noe men. mil zoo boeide Laat ik het heel kort zeggen; ik vind regeeren zonder behoor, van meening zijn. dat het parlement, welks zittingsduur ver streken was. in zijn oude samen stelling hersteld had behooren te worden Ik deelde die meen ng niet Ik kon dit parlement met den bes ten wil van de wereld met meer representatief achten voor het Ne derlandsche volk Daarvoor was in den tijd der bezetting salva maxima reverentia voor bepaalde individu- eele leden te weinig van dit college uitgegaan Ik zag de juridische siwatie ai- dus: het parlement als instelling is overeenkomstig de Grondwet aan wezig: aangezien de Grondwet ech ter het aftreden der leden na eei. bepaalden inmiddels reeds lang verstreken termijn eischt. was de grondwettelijke samenste.l- I i.n g van het college niet aan wezig De normale weg om het parlement weer van leden Le voor zien, lag in de verkiezingen. Die konden wij niet Uitschrijven. Staats- noodrecht eischt. dat; men slechts zoover van wettelijke bepalingen afwijkt of daarnaast gaat. als strikt noodig is. Dan moest men naar mijn overtuiging, voor de verkie zingen een surrogaat vinden en dat kón men vinden door het aanwijzen van een college van kiesmannen of door daaraan verwante oplossingen Natuurlijk zouden ook in een aldus gevormd parlement zeer veel oude leden weer verschijnen Maar nogmaals: dat was mijn mee ning Ik wist. dat er verschil van opinie bestond In elk geval was er dus aanleldine om voorzichtig te ziln met het binden van zijn opvolger aan een beslissing van Londen uit Om op Uwe positie tn Londen terug te keeren. hoe stond U tegen over de Engelsche Regeering? Churchill. In den beginne wat onwennig. U begrijpt wel. dat de omstandigheden voordat de heer de Geer aftrad, er niet toe bijdroegen een goede sfeer te scheppen tusschen de Engelsche Regeering en de Nederlandsche Men derlanders om actief deei te nemen aan den strijd tot het bittere einde. Het eerste onderhoud, dat ik als minister-president met Churchill had. verliep hoe hoffelijk ook de ont vangst, tamelijk koel en ook niet ge makkelijk. Hij wilde Fransch spreken, maar dat ging hem niet zoo goed af; ik koos dus Eugelsch maar dat lag mij toen nog niet zoo goed. Zoo zaten wij tegenover elkaar Wel trof mij terstond één ding: zijn be langstelling voor de Nederlandsche politiek en de houding van de Neder landsche politici In bezet geü>ied Maar het eerste gesprek was inder daad koel In den loop der jaren is dat ech ter veranderd? Gelukkig wel. Vooral toen een maal de moeilijkheden in den Pacific waren uitgebroken en ik regelmatig met den Prime Minister in contact kwam In den beginne 'heb ik wel eens moeilijkheden gehad, b.v toen de positie van het Rijk op het spel stond bij de bespreking over de ba sis waarop de bondgenooten in den oorlog tegen Japan samen zouden werken Doch Churchill waardeerde kracht wel. als ze met argumenten gepaard ging Nadien werd onze ver houding zeer goed Wij mochten eikander wel lij den. Hij gromde wel eens. als ik hem met alle geweld persoonlijk wilde spreken, maar als ik een maal bij hem was. was alles goed. Ik mag gerust zeggen, dat wij tot een meer vriendschappelijke ver houding geraakten Een vriendschap, die mijnerzijds op zeer diep respect steunde. Ik zal nooit de -vergaderingen van den Pacific war council vergeten die wij in den aanvang soms tweemaal per week in Downing- street hielden en waar Churchill telkens een uiteenzetting gaf van den oorlogstoestand Deze over zichten waren altijd even geniaal als kunstzinnig Waarlijk. Churchill is een groot man. een man van enorme gees telijke proporties. Nederland heeft zéér veel aan hem te danken. Hij droeg ons een zéér goed hart toe Daar zou ik U merkwaardige be wijzen van kunnen geven Laat ik volstaan met den tekst van een afscheidstelegram, dat hij mij zond bij mijn terugkeer naar het bevrijde vaderland: ..Many thanks for your words of fare-well. My best wishes on vour victorious return to the land of the dykes and the home of the faithful" (Veel danjt voor uw woorden van afscheid. Mijn beste wen- schen met uw triomfantelijken terugkeer naar het land van de dijken en het tehuis van de ge trouwen) En de anderen. En andere figuren uit de Lon- densche wereld Ik heb er vele gekend en aan verscheidene hunner bewaar ik de aangenaamste herinneringen Aan Be. deïl Smith bijvoorbeeld den chefstaf van generaal Eisenhower, aan Bruce, den oud-premier van Australië, aan Smuts die nooit duldde, dat ik an ders dan Nederlandsch met hem sprak aan kardinaal Hinsley dien ik ook eenmaal in zijn huis bezocht aan Sikorski. den Poolschen premier, een buitengewoon symphatiek en be kwaam man met wien ik iedere veertien dagen koffie dronk ach wat za] ik U over al deze men- schen vertellen. Zij zijn mij dierbaar geworden Hun goede vriendschap heeft mij over vele moeilijkheden heengeholpen van het inderdaad verre van gemakkelijke Londensche leven. Zij en het sterke geloof, dat mij Voor de tweede helft van de 13e periode 1945 (9 t.m. 22 December) zijn voor het Noorden des lands de volgende bonnen aangewezen Wij vestigen er intusschen na drukkelijk de aandacht op. dat hierop eerst Vrijdagmiddag om 12 uur mag worden gekocht en afge leverd De bonnen voor melk en aardappelen zijn pas Maandag 17 December geldig Bonkaarten KA. KB, KC 513. 354 210 gr. ontbijtkoek. 355 250 gr. grutterswaren. 356 250 gr. peulvruchten. 357 250 gr. jam, stroop of dergel. 358 200 gr. zout. 359 100 gr. vermicelli, pudding poeder enz. 360 100 gr. gedroogde zuidvr. 361 150 gr. vleesch. 362 2 kg. aardappelen. 363 1 kg. aardappelen. 364 250 gr. waschpoeder. A 35 IV2 liter melk. B 35 G 35 3 liter melk. B 36 1 kg. aardappelen. BONKAARTEN KD. KE 513 449 210 gr. ontbijtkoek 450 250 gr. grutterswaren. 451 250 gr. jam, stroop en dergeL 452 200 gr zout. 453 100 gr. vermicelli, pudding poeder enz. 454 100 gr. gedroogde zuidvruch ten. 455 5 liter melk. 456 150 gr. vleesch. 457 1 kg aardappelen. 458 250 gr. waschpoeder. Tabak- en Versnaperingenkaar en T 04 2 rantsoenen abaksartikelen (geen import-cigaretten). V 04 100 gr- chocolade of suiker werken. X 04 100 gr chocolade of suiker werken. TOAST N PAASCHBROOD OP DEN BLOEMBON In den vervolge zijn in het gebied boven de groote rivieren toast en Paaschbrood (matzes) verkrijgbaar op voor blo^m aangewezen bonnen. Per bon voor 200 gram bloem kan men 200 graan toast of Pa-asch brood (matzes) koooen Op de voor biscuits aangewezen bonnen is in den ver volge geer toast of Paa^ch brood meer verkrijgbaar Voorts za men voortaan o-ok bij de bakkers bloem kunnen koopen tegen inlevering van bloembonnen. De bloembon kan bovendien, zooals reeds eerder bekend gemaakt is. ge bruikt worden voor het koopen van paneermeel en wel per bon voor 200 gram paneermeel had niet aanstonds den indruk van vóór menige zware beslissing de knie algemeene bereidwilligheid der Ne- deed buigen Prol. Ór. R. van Genechten. de gewezen procureur-generaal, die op 17 October door het bijzonder gerechtshof te 's-Gravenhage ter dood was veroordeeld vfregens het opzettelijk in tijd van oorlog hulp verleenen aan den vijand heeft zich in de strafgevangenis te Sche- veningen door ophanging van het leven beroofd. Men zou bijna zeggen dat bet gemakkelijker is geweest Duitscn land te overwinnen dan een p sing te vinden voor het ?a-oorog sehe Duitsche probleem. Maand na maand reeds zocht men een w g om het economisch en mora®' nietigde Derde Rijk "een door een staat, die eenemjds geen gevaar meer voor den vre p - vert, anderzijds echter zoo - krachtig kan worden, dat hij, in het hart van Europa, een aantrek kingskracht van economische wel vaart voor ons geheele werelddeel, en daarmede voor de geheele w r(?De^moeilijkheden, weikeop zich zelf reeds aan een dergehjk vraag stuk zijn veTbonden worden g aanmerkelijk vergroot door het be- grijpelijke, maar sombere feit. dat de overwinnaarsstaten Seen ge meenschappelijke politiek hebben. Hun individueele politieke en eco nomische belangen loopen zoó ver uiteen, zijn soms zóó diametraal tegengesteld, dat de vraag zelfs gerechtvaardigd schijnt, of zij ooit tot een werkelijke overeenstem ming kunnen komen: maar ook als deze vraag ontkennend moet wor den beantwoord, zal het toch noodzakelijk zijn, dat zij een compromis vinden, een duidelijk omschreven werkprogram, waarin elk land naast de essentieele eischen het maximum aan practi- sche verwezenlijking ziet neerge legd. Daarvoor is echter weer noodig, dat ieder der betrokken landen zijn eischen en wenschen openhartig blootlegt. Er moet open kaart wor den gespeeld, en zoo moet men het toejuichen telkens als klare taal wordt gesproken. Frankrijk is in dit opzicht voor gegaan: dit land Weet tenminste precies wat het wil, en generaal de Gaulle laat geen gelegenheid voorbijgaan om al hetgeen de regeering met het oog op eigen en Europa's toekomst noodzakelijk acht met de scherpe Fransche logica uiteen te zetten: Zeven maal in een kleine ander halve eeuw is Frankrijk door Duitschland overvallen, nu hebben we de kans een achtste agressie te voorkomen We zullen die thans niet laten voorbijgaan. In zekeren zin is Amerika Frankrijks radicaalste tegenspeler Daarom is het goed, dat Amerika's staatssecretaris Byrnes zoo snel na de Gaulle enkele groote lijnen van Amerika's program heeft geschetst Met voldoening zullen de bevrijde gebieden vernomen hebben, dat hun herstel, mede door een zoo hoog mogelijk op te voeren, export van Duitsche kolen naar de be vrijde landen de absolute prioriteit zal hebben, „ook ten koste van een vertraagd herstel van Duitschland." Dan worden als volgende drie voornaamste punten van Amerika's politiek ten opzichte van Duitsch land genoemd: 1) de eerste uitvoering van de programs van ontwapening en her stelbetalingen, neergelegd in de Verklaring van Potsdam, in de maanden, vóór de lente begint Voor 2 Februari a.s. moet de defi nitieve bepaling van de Duitsche economie voor de na-oorlogsche periode in hoofdzaak gereed zijn; 2) de instelling van Duitsche bestuurslichamen voor financiën^ verkeer, verbindingen, buiteniand- schen handel en industrie, die on der nauwkeurig toezicht van de bezettende mogendheden moeten werken; en 31 het voorkomen van massa- sterfte in Duitschland. Dit program is ongetwijfeld niet volledig: maar het onthult één aspect reeds, en het is ten minste mogelijk daarop, ook op ander ge bied der menschelijke activiteit, voort te bouwen. Het heeft in de bedoeling ge legen, dat Buziau op 1 Januari weer zou optreden in een nieuwe revue van een nieuw te vormen gezelschap. Thans ver nemen wij, dat die plannen voorloopig zijn opgeschort, om dat nog tal van moeilijkheden te overwinnen zijn.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1945 | | pagina 1