De Regeering geeft rekenschap van haar beleid
Toestand in Ned.-indië zeer ernstig
Duitschland moet Nederland I. 25.725 milliard
oorlogsschade betalen.
De te volgen sociale politiek
DE KABINETSFORMATIE
DE GEBEURTENISSEN IN
NED.-INDIË
ORGANISATIE OVERHEIDS
DIENSTEN
Beleid van de Nederl.
regeering te Londen
Rechtskracht der
wetsbesluiten
lillik"
wao v vi T o r- T" i, O" D ^"7 C» /-Ti o 111+. ATT10T*Ï KÜ
Bij de Tweede Kamer is thans ingediend de door de regeering
toegezegde nota omtrent een aantal punten van regeeringsbeleid.
Wij laten hier een overzicht van het medegedeelde omtrent elk dier
punten volgen:
Met betrekking tot de totstandkoming van het huidige kabinet
wordt erop gewezen, dat, alvorens de beide kabinetsformateurs weruen
aangewezen, de Koningin zich over den politieiken toestand heeft doen
voorlichten door het convent der politieke partijen, door een represen
tant van de organisaties der „Vrienden van de Waarheid" en door ee
aantal personen uit de verzetsbeweging. j
De kabinetsformateurs hebben getracht een Kabinet op zoo
mogelijken grondslag samen te stellen. Door hen is geen ov g
gepleegd met de besturen van politieke partijen. Er zijn wej b P
kingen gevoerd met leidende personen van verschillende richtingen.
Met betrekking tot den grondslag wordt verwezen naar de program
rede, door den minister-president op 27 Juni 1945 uitgesproken.
Voor het overige wordt hier een voor de samenstelling van een
Kabinet misschien ongewone opmerking gemaakt, n.l. dat behalve op
de noodzakelijke instemming met dit programma de formateurs er in
bijna even sterke mate den nadruk op hebben gelegd, dat de moeilijke
taak, die dit Kabinet wachtte, slechts kon worden aanvaard door een
groep van menschen, die ook als persoonlijkheden aan elkaar hun
vertrouwen konden schenken.
Pt „„i. J I ringskarutoren nog steeds in handen
IJQ rOCSrOna Op JOVO van personen uit den kling der
„republiek Indonesia". Hetzelfde
hebben plaats
De toestand op Java heeft zich
thans zóó ontwikkeld, dat achter
de intellectueele leiders van de
republiek Indonesia de door de
Japanners ideologisch bewerkte
en gemilitariseerde jeugdbewe
ging in handen is gevallen van
de meest Extreme groepen en
deze, gedreven door radicale, so
ciale en radicale instincten, een
toestand van anarchie heeft ge
schapen. die tot dusverre telkens
aan de controle van het regime is
ontsnapt.
De Japansche wapen voorraden
zijn vooral in Midden- en Oost-
Java practisch volledig aan de
Indonesiërs overgedragen en voor
het meerendeel in handen van
extremisten en rampokkers ge
raakt. De gevolgen voor de over
vele plaatsen verspreide krijgs
gevangenen- en interneerings-
kampen werden in hooge mate
dreigend, die voor de in vrijheid
verspreid levende Indo-Neder
landers en ook wel andere groe
pen zeer ernstig en soms fataal.
Dat de nationalistische vrij
heidsdrang practisch alle ontwik
kelden en een groot deel van het
volk beheerscht, is al wel dade
lijk duidelijk geweest. De verove
ring van Java, de wegvagdng van
llle Nederlanders uit het open
bare leven, het betrekkelijk zelf
standig rondwerken der Indone
siërs in open-baren dienst en par
ticulier bedrijf hebben de geesten
diep en blijvend beïnvloed
De Japanners hebben door tal
rijke maatregelen het gezag van
vorsten en prijajies en zelfs van
de dorpshoofden ondermijnd. De
algen eone nood heeft de dorps
bevolking op drift doen slaan,
het rooverswezen kreeg daardoor
ongekende uitbreiding. De mili
taire jeugdorganisaties schuiven
alle gezag op zijde ook dat
van de republiek en leven op
kosten van den boer die zelfs
het plan'en gaat verzuimen.
Zeer ernstig is ten slotte, dat
de stuurloosheid der jeugd en de
■wanhoop der armoede niet alleen
in nationalistische excessen rich
ontlaadt, maar ook in religieuze
In Bardam en Che-ïbon met
name heeft de revolutie een fel
Moslimsch karakter. Christen
vervolgingen komen over het ge.
heele land voor.
Het bestuursapparaat, reeds
door de Japanners van ziin beste
f+^Dcnten beroofd viel in vele
Noordkus? b v Bantam en Java';
EldCTs misf"het^au0<?d als W<*
vrischa ren
De Britsche bevelhebber had
de bevoegdheid _om ter heSche,
ming der geïnterneerden èn
krijgsgevangenen en om redenen
van mensehelijkheid ziin strijd
krachten zoo noodig ook buiten
de „perime'ers" den kustplaatsen
aan te wertden. Van medio Oc-
"tober af js zulks geschied.
via ver^?I,?ardige situatie te Bata-
king, win afzonderlijke bespre-
is voor de2? een®rzijds teekenend
volgde Redr1L<?j;'jljtaten der hier ge-
Werpt cm agJllin. anderzijds licht
waaronder de t omstandigheden,
zich moet tnehi scbe regeering
door den arbeid11 ^Gen te slaan
politiek en die haar op
toevalt. Behalve kWlmisc'11 terrein
welke door HP tCt1 e gebouwen,
de Britsche au-Wu^ïvlandsche en
occupeerd, bevinden £c"h gn
Situatie in
Batavia
ge
regee
geldt voor de openbare diensten,
incl. den telefoondienst. Overne
ming daarvan zou alleen tot ge
volg hebben desertrie van bet in-
heemsche personeel, hetwelk het
niet zou kunnen wagen aan het
werk te blijven wegens de extre
mistische terreur. De onveiligheid
manifesteert zich hierbij in een
van haar schadelijkste gedaanten,
haar meest tragische uitdrukking
vindt zij echter in de verdwijnin
gen van ruim 600 personen, die
emeld zijn. Het is begonnen met
het wegvoeren van een aantal
Indonesiërs, later werden Euro-
manen het slachtoffer, zoowel
cindleren als ouderen» en ook een
groot aantal Japanners.
Dientengevolge moesten de in-
terneeringskampen ook te Batavia
in stand blijven, omdat op deze
wijze de levens van de inwonen-
den afdoende konden worden be
schermd. Een groot aantal kamp
bewoners heeft er toch de voor
keur aan gegeven zich in de stad
te vestigen, "doch hieronder zijn
dan ook slachtoffers gevallen. De
moeilijkheden zijn nog verzwaard
door de minder gunstige voedsel
positie, waartoe ook de voedsel-
boycot zijn deel bijdraagt, die door
extremistische terreur in gang
wordt gehouden.
Er zijn geen teekenen, dat de
republikeinen in staat zijn maat
regelen tegenover den algemeenen
nood te nemen. Het geldwezen
blijft in schromelijke verwarring.
Van een ordelijke belastingheffing
of van een geordend financiewezen
in het algemeen kan onmogelijk
sorake ziin.
Toestanden op de B ui ten-
gewesten.
Van de toestanden in de bui
ten w e s te n kan nog geen aan-
eengesloen beeld worden gegeven,
doch wel kan in algemeenen zin
worden vastgesteld, dat de situatie
niet dermate ontwricht is geraakt,
als Zij op Java is geworden en dat
met name ernstige ongeregeld-
weken op Java
gehad, daar niet zijn voorgekomen.
In de Groote Oost, op Borneo,
Billiton, Banka en Riouw werden
tot dusverre geen ernstige moei
lijkheden ondervonden.
Ten aanzien van Sumatra is be
kend, dat de westkust en de
Bataklanden in vrij sterke mate,
de oostkust en Palembang minder
door soortgelijke nationalistische
stroomingen als op Java zijn aan
getast, terwijl de situatie in Atjeh
eveneens politiek onbevredigend
is. Daartegenover staat, dat net
adatgezag zich over het algemeen
vrij goed heeft kunnen handhaven,
zoodat er geen anarchie is ont
staan.
De eilanden Riouw, Lingga en
Karimoen zijn weer onder het
gezag van de Nederlandsch-Indi-
sche regeering. Op het eiland
Billiton heeft het herstel van ge
regelde toestanden op 21 October
en volgende dagen plaats gehad,
toen Hr. Ms. kruiser „Tromp al
daar troepen aan land had gezet
De luitenant-gouvemeur-gene-
raal heeft uiteraard geen gelegen
heid verzuimd om bij de Britsche
autoriteiten begrip te wekken voor
het Nederlandsche standpunt, da-t
de op Java en elders onstane
situatie meer effectieve actie,
daadwerkelijke handhaving der
orde in Batavia meer effectieve I
actie, daadwerkelijke handhaving
der orde in Batavia en het bezet
ten van meerdere plaatsen in het
binnenland vereischte.
Bij de voorbereiding van het
contact met de voornaamste
nationalistische leiders had de
luitienant-gouverneur-generaal uit
drukkelijk doen weten aan ir.
Soekamo, dait hij voor ons onaan
vaardbaar was en dus overleg meit
hem onvruchtbaar. Een verdere
toespitsing van ons standpunt leek
over het doel heen te schieten en
bovendien onder de omstandig
heden van het oogenblik men
zat midden in de zeer ernstige
moeilijkheden te Soerabaja
onaanvaardbaar voor den militai
ren bevelhebber. Daarom heeflt
dr. van Mook, toen ir. Soekarno
op 31 October onaangekondigd
toch ter conferentie verscheen,
zich niet gerechtigd geacht hem
terug te wijzen en daarmede het
contact te doen afspringen. Hij
heeflt echter geen actief aandeel
aan de bespreking genomen. Een
uitvoerige regeeringsverklaring,
die bestemd was in de licht ver
beterde condities in Batavia het
algemeen te bereiken en niet
slechts de leiders, verscheen op
6 November.
de situatie is het noodig rekening
te houden met de positie der Brit
sche regeerirug tegenover het eigen
volk en de publieke wereldopinie.
Door den loop dier gebeurtenissen
is het probleem van de liquidatie
van den oorlog tegen Japan ver
vlochten geraakt met in aanleg
interne staatkundige moeilijkhe
den van Ned. Indië, waarin het
voor onze bondgenooten uiterst
omgelegen komt betrokken te
raken.
Uit het feit, dat onze Britsche
bondgenooten niet geaarzeld heb
ben onder voor hen bijzonder
moeilijke omstandigheden hun in
Nederlandseh-Indië in te zetten
troepenmacht tot het huidige
niveau op te voeren, blijkt, dat zij
voornemens zijn zooa.ls trou
wens de heer Bevin in zijn rede
voor het Lagerhuis deel uitkomen
de hun door het geallieerde op
perbevel toebedeelde taak tot het
einde toe uit te voeren. De op 6
Dec. te Singapore gevoerde be
sprekingen onder leiding van lord
Louis Mountbaiten zullen, naar
wij hopen, blijken van groot prac
tisch nut te zijn. Het is echter niet
in 's land'? belang daaromtrent
gedetailleerde mededeelingen te
doen
Wat de politieke gedragslijn be
treft, is de regeering niet te schok
ken in haar streven om de deur
open te houden voor constructief
overleg met die personen uit de
Indische samenleving, die met de
Indische regeering tezamen een
nieuw tijdperk willen ingaan van
politieke, economische en sociale
ontwikkeling waarbij gerecht
vaardigde Indonesische aspiraties
ten volle bevrediging zullen vin
den.
De militaire vooruitzichten.
Omtrent de militaire vooruit
zichten meent de regeering zich
op dit oogenlblik niet te mogen
uitlaten. Wel moge de Kamer zich
reailiseeren, dat het militaire pro
bleem zwaar is.
Toen de zaken een geheel on
vermoed verloop namen, zijn on
middellijk maatregelen genomen
om zoo veel mogelijk troepen pa
raat te hebben voor Indië. Uit de
gezamenlijk beschikbare man
kracht worden than? naast de
mariniersbrigade die uit Amerika
oniderw.aj is, 27 bataljons uitge
zonden en de noodige hulpwapens
geformeerd. De lichting 1945
wordt met het kader, dat voor da
expeditionnaire macht wordt opge
leid, geëncadreerd en komt ïfl»
oefening beschikbaar.
Voor de vloot zijn in Ned.-Indië
thans aanwezig 2 kruisers, 3 torpe
dojagers, 6 onderzeebooten, 1 ka
nonneerboot, 1 mijnenlegger, een
viertal mijnenvegers en! eenig ver-
dor hulpmateriaal en een aantal
vliegtuigen van de marine-lucht
vaartdienst.
Het evacuatie-vraagstuk.
Het evacuatie-vraagstuk groeit
snel in afmetingen en urgentie.
De omringende landen zullen rela
tief weinigen kunnen opnemen.
Repalrieering naar Nederland zal
in hoofdzaak en zeker voor vrou
wen en kinderen de oplossing
moeten zijn. waarvoor nu allo
krachten worden ingespannen.
Omtrent hetgeen te dier zake
reedis gedaan of in voorbereiding
is, moge het volgende worden me
degedeeld.
Gerekend wordt thans op da
thuisbrenginig van 50.000 personen
tot einde Februari 1946. D'e regee
ring ziet de repaitriëerinig als een
regceringszaak. waiairbij zij uiter
aard volgaarne de meest mogelijke
medewerkirug van particuliere
zijde aanvaardt.
De minister ontveinst zich
geenszins, dat het beeld, in deze
nota geteekend, over het algemeen
nauwelijks voldoende bevrediging
kan brengen.
Hel zittende kabinet acht
zich noch gerechtigd noch in
staal rekening en ve aitwoor-
ding af ie leggen omtrent het
beleid, door vorige regeerin
gen in Londen gevoerd. Zij
heeft prof. dr. P. S. Gerbrandy,
voorzitter van den raad van
minïste-s van de Nederland
sche Regeering te Londen, be
reid gevonden een memoran
dum samen te stellen, waarin
het beleid der op elkaar vol
gende Londensche kabinetten
zal worden uiteengezet.
Dit memorandum zal aan de
Staten Generaal worden aan
geboden.
Voor de regeering ligt het pro
bleem aldus, dal vooreerst zij er
van is uitgegaan om met een ge
zond Indonesisch nationalisme
samen te werken en zij daartoe
bereid blijft, vervolgens dat nog
steeds geen eervolle poging mag
worden verzuimd om de blinde
machten te beteugelen, die Java's
lot en dat onzer weerlooze land-
genooten in handen hebben geno
men en voorts dat noodzakelijk
de voorwaarden moeien worden
geschapen, die den Briischen bond
genoot tot doeltreffend handelen
tegen extremistische exces, en in
staal moeten stellen.
De positie der Britsche
regeering.
Bii .^beoordeling «LÖK
-.V-I, 'rnmc Ul-L^ttt. CgClU" LHJ U-'C «kvy^*-* foWT
heden, zooals iin de afgeloopen ons stellig niet geheel bevredig
Allerlei oorzaken hebben de
stichting van een igroot aan'.al
overheidsdiensten en een onmatige
uitbreiding van bestaande dien
sten ten gevolge gehad. Het naast
elkaar bestaan van organisaties
vooir hetzelfde do-el in Londen in
het bevrijde zuiden en in het wes
ten van Nederland, heeft doublu
res met zich meegebracht, die
slechts met moeite blijken te kun
nen worden opgeheven.
De regeering meent, dat het sa
menstellen van een begrooting een
eerste stimulant? zal vormen bij
haar pogen om verdere uitzetting
van uitgaven voor den publieke#
dienst tegen te gaan. Een eercte
stap werd op den weg der beper
king gezet door het besluit van
den ministerraad, dat geen nieuwe
organisaitie-eenheid. mag worden
geformeerd, of een bestaande mag
worden uitgebreid, voordat zulks,
hetzij door den minister van finan
ciën, hetzij d'oor den ministerraad,
is goedgekeurd, ook al zijn de
gelden daarvoor op de begrooting
aanwezig.
Verlaging staatsuitgaven.
Er zal in het algemeen ernstig
naar dienen te worden ges reefd,
de staatsuitgaven belangrijk te
verlagen.
Met ingang van 1 December zijn
alle organen van het Militaiir Ge
zag in liquidatie en na 1 Januari
1946 zal het Militair Gezag tot het
verleden behooren.
Het Bureau Nationale Veilig
heid, welks werkzaamheden nood
zakelijk waren in aansluiting op
het werk der geallieerde Fieldse-
curity, heeft eveneens een afloo-
pende taak. In den loop van het
komende jaar zal deze dienst wor
den geliquideerd.
Bij de flormatiie van den Regee.
ringsvoorlidhtingsdienst is er
eenerzij'ds naar gestreefd al het
voorlichtingswerk, dait voordien
door de onderscheiden ministeries
afzonderlijk en ongecoördineerd
werd verricht, met elkander in
verband te brengen en een ge-
meensohapipeUj'ken teehnischen
dienst te bezorgen. Anderzijds
heeflt de regeering behoefte aan
een behoorlijk geoutilleerd appa
raat, dat zoowel snel gewenschte
informaties kan verschaffen a Look
naar buiten de regeering steunt bij
haar te voeren beleid.
De regeering neemt heti stand
punt in, dat de Koninklijke Be
sluiten, welke onderwerpen rege
len, die in normale omstandig
heden bij de wet geregeld zou
den zijn, rechlsgeldig zijn toét
x
Het minislerie-Schermerhorn. dat 25J <f*"194* «."weedearner p'rofGMr' P^LietHnckf1"^ h'. V^^Pm^U^w! Schermerhor»
kwam en heden in een uitvoerige no a aa Mr H A M* T Kolfschoten; W. Drees; Mr. J. Meyneiu Mr. E. ft
