millioehennota met milliardehtekort
NIEUWE BELASTINGEN
De toestand eind Juni 1945
INDEELING DER NOTA
Vorige dienstjaren
Voor Nederland
Het beheer te Londen
Zichtbare staats
schuld van 14.8
milliard
Open
3nnfSkQ'Qns Per
3U Juni I945
Bestaande heffingen
worden herzien
Dekking van de uitgaven
Publieke financiering en
volkshuishouding
Efficiënte besteding van
overheidsgelden
Vermindering tekorten
Reorganisatie rijk&-
administratie
Kasbegrooting tweede
halfjaar 1945
Eiken Lits-jumeaux
Massief mahonie
Lits-jumeaux
W. A. HANKEN
HOLLANDER,
belast zich met opdracht
AANNEMER
zoekt samenwerking
Troonrede
rijks
r De minister van Financiën heeft de »n
aangekondigde Nota betreffende den toestand van
financiën bij de Tweede Kamer ingediend.
Deze Millioenennota dient ter inleiding van de ontwerp
begrooting voor het tweede halfjaar 1945, waarvan de
stukken binnenkort zullen worden aangeboden. Gezien den
geweldigen achterstand bij de administratie en de onzeker-
heid ten aanzien van vele kosten wenscht de minister deze
begrooting slechts te beschouwen als een oefen-begrooting
en als een hulpmiddel om de administratie weer geleidelijk
aan in beproefde comptabele banen te leiden. Daar hij
in dit verband de normale en grondwettelijk voorgeschreven
behandeling niet wel mogelijk acht, legt hij haar alleen ter
informatie aan de Staten-Generaal voor. Bij afzonderlijk
wetsvoorstel verzoekt de minister de noodzakelijke machtiging
om deze begrooting tezamen met die voor het eerste
halfjaar 1945 en de nog noodzakelijke suppletoire begrootingen
voor 1945 en vroegere dienstjaren alsmede de daarop
aansluitende middelen-wetten vast te stellen.
uitgaven in feite nog aanzienlijk
hooger zal blijken te zijn. Het na
deelig saldo van het voormalige
herstelfonds 1940 en van het Land
bouwcrisisfonds werd in de hier
boven gegeven cijfers over 1940
t./m. 1944 niet opgenomen.
De Nota is verdeeld in drie
deelen:
a. een uiteenzetting van de uit
komsten der dienstjaren 1940 tot
en met 1944, zoowel wat betreft
het geldelijk beheer in Nederland
als in Londen;
b. een schets van den desolaten
financieelen toestand aan het eind
van het eerste halfjaar van 1945,
de „openingsbalans" per dien da
tum en de kasbegrooting voor het
tweede halfjaar 1945;
c. de normale autorisatie-be
grooting van uitgaven en inkom
sten voor het tweede halfjaar 1945.
Wat de vorige dienstjaren be
treft. zijn voor Nederland ter
onderscheiding van Londen al
leen over 1940 definitieve reke-
ning-cijfers bekend: over 1941 en
1942 zijn slechts voorlocpige of
vermoedelijke gegevens beschik
baar, terwijl over 1943 en 1944 be-
grootingscijfers moeten worden ge
geven. Bij oppervlakkige kennis
neming geven deze cijfers een be
trekkelijk gunstigen indruk, daar
de gewone dienst in enkele geval
len een overschot laat. Deze indruk
is echter onjuist, daar het over-
groote deel der uitgaven van den
kapitaaldienst daarop niet thuis
behoort. De uitkomsten van ge
wonen dienst en kapitaaldienst te.
zamen zijn als volgt:
Wat het financieele beheer der
regeering te Londen betreft, kun
nen voor de jaren 1940 t./m. 1943
rekenimgcijfers worden vermeld;
voor 1944 zijn alleen begrootings-
cijfers beschikbaar. Gewone dienst
en kapitaaldienst tezamen geven
het volgende beeld:
1940
uilgaven
middelen
millioen
1720
1005
nadeelig saldo 715
1941
uitgaven
middelen.
nadeelig saldo
1942 uitgaven
middelen
3484
1749
1715
3639
1832
nadeelig saldo 1807
1943
uitgaven
middelen
3405
1487
nadeelig saldo 1918
1944
uitgaven
middelen
3712
1525
nadeelig saldo 2187
Onder de uitgaven over 1942 is
het nadeelig saldo van het opge
heven leeningsfonds 1940 ad ƒ363
millioen opgenomen, welk bedrag
met het oog op nog te betalen
783
1337
Door den staat over te nemen
vorderingen v. d. Ned. Bank
op Duitsdhl. in reiohsmarken 4500
Schatkistpapier 6220
Onbelegde spaargelden RP.S.
en onbelegde saldi Rekening
houders postchèque- en gi
rodienst
Schuld aan de Ned. Bank te
genover goud
Credieten in het buitenland
opgenomen
Schulden uit aankoopen in het
buitenland
Verplichtingen uit hoofde van
rente en aflossing v. staats
schuld, loopende betalings
opdrachten, enz.
Verplichtingen op langen ter
mijn als die t.o. het scheep
vaartfonds, het egalisatie
fonds, Ned. Spoorw., pen
sioenfonds, enz.
1940 uitgaven
middelen
pnd
pnd
5,4
0.8
millioen
millioen
nadeelig saldo
pnd
4,6
millioen
1941 uitgaven
middelen
pnd
pnd
13,7
0,7
millioen
millioen
nadeelig saldo
pnd
13
millioen
1942 uitgaven
middelen
pnd
pnd
9,5
2
millioen
millioen
nadeelig saldo
pnd
7,5
millioen
1943 uilgaven
middelen
pnd
pnd
19,7
0,9
millioen
millioen
eaüo
pnd
18.8
millioen
1944 uitgaven
middelen
pnd
pnd
122
68,1
millioen
millioen
nadeelig saldo pnd 53,9 millioen
Het nadeelig saldo over deze
dienstjaren heeft, naar de boven
vermelde voorloopige gegevens
aanwijzen, in totaal (voor den ge
wonen dienst en den kapitaaldienst
in Nederland en Londen samen)
ongeveer 11 milliard gulden be-
dragen.
Eerlang zullen de begrootimgen
over deze dienstjaren, alsmede een
samenvattend overzicht, hetwelk
den vorm van een Wiitboek zal
krijgen, aan de Staten-Generaal ter
beschikking wonden gesteld.
De stand van 's rijks kas te
's-Gravenlhage vertoonde per 30
Juni 1945 een totaal aan schatkist
biljetten en schatkistpromessen van
f 8214 millioen. De vlottende
schuld bedroeg ca. 7 milliard,
a.w.z. ongeveer het negenvoudige
van ultimo 1939 825 millioen).
Rekening houdend met de cijfers
van Londen mocht de totale vlot
tende schuld ruwweg op 7,5 mil
liard worden gesteld.
De geconsolideerde staatsschuld
RaMevJ!?r ultimo 1939 f 3>! nul
toe L,, r°eg, nam tot 30 Juni 1945
zamen milliard. Te-
tende schuld 1 milliard vlot-
schuld, ingeschr^, '5 milliard
hoek van den w\ihet Groot_
vormde dit per 30 T,S?er,°„p!>ouw-
totale zichtbare staa^chtod een
14,8 milliard DaamSsf^^
nog een onzichtbare staatsschuld
bestaande uit de geleden oorlogs
schade, welke nog niet is inge
schreven in het Grootboek, nog
uitstaande crediteurenposten, de
den Ned. Staat over te nemen
rKu^jhgen van de Ned. Bank op
Deze aTWl en soortgelijke posten,
schatte ^Sen ziin ten deele tot ge-
memorie hi™8611» andersdeels pro
per 30 jlmj .Jje „Openingsbalans"
5 verwerkt.
Staatsbezit in publieke en se-
mi-publieke bedrijven p.m.
Go-udbezit 1090
Banksaldi bij de Ned. Bank,
banksaldi en kassen in bin
nen buitenland
Treasury bills
Dispositieruimte op In het bui-
tenl. opgenomen credieten
Vorderingen uit hoofde van en
voorraden v. in het buitenl
gekochte verbruiksgoed. p.m.
Vorderingen uit hoofde van en
voorraden v. in het buitenl.
gekochte industriegoederen
Nog uit het buitenland te ont
vangen goederen en loopen
de koopcontracten
Vorderingen wegens opgeleg
de nog niet ingevorderde
belastingen
Vorderingen op diverse instelL
Vorderingen op staatsbedr.,
gemeenten en provinciën uit
verschillenden hoofde
Vorderingen op Overzeesche
gebiedsdeelen:
van de schatkist 451
van het agentschap
te Londen 31
Debet?'1U0enen Oldens)
Staatsbezittingen
wegen, enz.)
(domeinen.
Pa.
589
243
272
200
245
170
501
219
482
Bezitting, d. rijksfondsen p.m.
SÏÏSS debiteuren p.m.
Lenddease 0n*efce!?ï?
Vorderingen uit hoofde van
mtergealheerde scheepsex-
ploitatie p.m.
Reparatie-vorderingen op
Duitschland p.m.
Credit;
Geconsolideerde staatsschuld 5767
Storting op staatsschuld door
institutiöneele beleggers 646
Grootboek Wederopbouw 1500
Schadevergoedingen wegens
geleden oorlogsschade p.m.
722
692
158
1153
Schulden aan gemeenten, pro
vinciën en anderen 398
Schulden aan Overzeesche ge
biedsdeelen 117
Verplichtingen der rijks
fondsen p.m..
Crediteuren wegens gedane
leveranties, uitgevoerde wer
ken, enz. p.m.
Lend-lease verplichtingen p_m.
Verplichtingen uit civil-af
fairs supplies p.m.
Zilverbons ia circulatie 355
Deze balansopstelling is overi
gens voor een deel onnauwkeurig
en onvolledig. De onvolledigheid
vloeit o.a. voort uit onzekerheid
ten aanzien van sommige posten:
dit geldt vooral voor de weder-
idjdscbe leen- en pachtleveringen
en de z.g. „civil-affairs-supplies"
De bedragen, welke hiervoor zou
den kunnen worden genoemd, zijn
slechts ruwe berekeningen; be
langrijker is echter, dat de moge
lijkheid bestaat, dat afrekening
niet noodig zal zijn.
Globale berekening van de even-
tueele schuld uit hoofde der civil-
affairs-supplies leert, dat tot en
met 30 Juni j.l. voor 142.000.000
dollar aan Nederland werd gele
verd. De regeering heeft aan de
geallieerden doen weten, dat zoo
wel deze leveringen als die, welke
na 30 Juni uit dien hoofde werden
gedaan, noodig waren om ons ver
hongerde en verzwakte volk
kracht tot herstel te geven. Deze
uitgaven zijn dus te beschouwen
als een direct oorlogsgevolg en als
een consequentie van de uit mili
taire factoren volgende noodzaak
der étappengewijze bevrijding van
ons vaderland-
Wat de pro memorie opgenomen
post schadevergoedingen wegens
oorlogsschade aangaat, kan worden
medegedeeld, dat een zeer ruwe
schatting heeft geleerd, dat - in
gevolge het desbetreffende ko
ninklijk besluit circa 3 milli
ard zal zijn te betalen.
Recente berekeningen leeren dat
bij het uitbreken van den oorlog
er ongeveer ewnwicht bestond
tusschen het bedrag der totale
staatsschuld en de waarde van het
rijksbezit. Dit evenwicht is gedu
rende den oorlog uiteraard ver
stoord In hoeverre en tot welk
bedrag de rijksbezittingen thans
beneden het bedrag der ncfatbare
staatsschuld blijven, is dus op dit
oogenblik niet te Z^0J: échter
minister van financien hoeft
maatregelen in voorbereiding
ten deele reeds m ^ltJ.°lrJ;?gv-r.
welke ook in dit opzicht he
eischte inzicht zullen verschaffen
Tegenover het bedrag van 7zz
millioen credieten, welke in het
buitenland werden °Pff"°™d
voor aankoopen van aüerlei aard
en welke op 30 Juni nog
positieruimte van 272 millioer
Heten, staan vorderingen en voor
raden Cijfers hierover zijn nog
toet beschikbaar, doch het Is zeker
dat de creditposten de overeen
komstige debetposten zullen over-
tr Tegenover de waarde van het
nog resteerende goudbezit ad
1090 millioen blijkt een uit tie
overneming van het' goud ontstane
schuld aan de Ned. Bank van
1337 millioen te staan. Het ver-
schil ad ruim 247 millioen ver
tegenwoordigt de waarde van het
goud, dat gedurende den oorlog
voor oorlogvoering en bestuur in
Engeland werd verbruikt tot ge
deeltelijke dekking van het daar
optredende exploitatietekort.
In de Millioenennota deelt de mi
nister van financiën mede, dat op
het gebied der belastingheffing
maatregelen van drieërlei aard te
verwachten zijn;
A. Speciale heffingen, wel
ke zullen worden gebezigd
voor de dekking der uitgaven
wegens geleden oorlogsschade
en voor de vermindering der
staatsschuld. De eerste en be
langrijkste dezer heffingen, de
Vermogensaarrwasbelasting, is
in ontwerp gereed en is in stu
die bij de belasting-advies
commissie. De voorbereiding
van een Heffing-in-eens is ter
hand geno-men.
B. Afschaffing van de ven
nootschapsbelasting en van de
Vermogensbelasting op licha
men en vervanging door resp.
een minder drukkende Over
winstbelasting en een z.g.
Winstgerechtigde-belasting als
voorheffing op de Inkomsten
belasting. Doel dezer belasting
herziening is de belemmerin
gen voor een ontplooiing van
een gezonde o-ndememersacti-
viteit weg te nemen en Neder
land aantrekkelijker te maken
voor de vestiging van nieuwe
ondernemingen, hetgeen op den
duur tot een stijging van het
nationale inkomen en van de
belastingopbrengsten zal leiden.
C. Herziening van de alge-
meene Omzetbelasting, gepaard
gaande met een vermindering
of vrijstelling van deze heffing
op noodzakelijke levensbehoef
ten; invoering van een Weel
debelasting, verhooging van de
successierechten en van de
schenkingsrechten.
He.t streven zal er op gericht zijn
de uitgaven uit den gewonen dienst
te dekken uit belastingen en voor
den buitengewonen dienst te put
ten uit binnenlandsche besparingen
en buitenlandsche leeningen. Voor
de uitgaven op den buitengewonen
dienst staat de minister het systeem
van meerjarige begrootingen voor.
De opstelling daarvan zal in nauw
overleg moeten geschieden met den
dienst van het Nationale Plan, wel
ke de regeering voornemens is in
het leven te roepen.
De staatsbegrooting zal in hert
kader moeten worden geplaatst
van een te ontwerpen nationaal
budget, dat de raming bevat van
het te verwachten volksinkomen»
zijn bronnen en zijn besteding. Al
dus zal er naar gestreefd worden
om ook budgetair de zienswijze
tot uitdrukking te brengen, dat de
publieke financiën niet als een op
zichzelf staande grootheid, maar
als een integreerend bestanddeel
van de volkshuishouding dienen te
worden beschouwd.
Om een zoo efficient mogelijke
besteding der overheidsgelden te
waarborgen, worden thesaurie-in
specteurs opgeleid, die aan de ver
schillende ministeries zullen wor-
I den gedetacheerd en den mi
nister van financiën van voorlich
ting zullen dienen. Voor alle orga
nen, welke naar verwachting bin
nen vijf jaren kunnen verdwijnen
of belangrijk kunnen worden inge
krompen, zal een liquidatieschema
worden opgesteld. Met het oog op
de sterk gestegen personeelsuit
gaven, is ook een op de hoogste
efficiëntie gerichte reorganisatie
van alle personeelsformaties ter
hand genomten.
Met inspanning van alle krach
ten zal worden gepoogd het be-
grootingstekort binnen verantwoor
de grenzen terug te brengen, voor
dat een einde zal zijn gekomen
aan de deflatiotostische tegen-
strooming, welke op het oogenblik
de inflationistische werking van
het begrootingstekort in belangrij
ke mate opheft. Deze deflatiotosti
sche tagenstroo-ming is een gevolg
van den verkoop tegen practisch
contante betaling van goederen,
welke in het buitenland op crediet
worden gekocht.
Als onderdeel van de noodzake
lijke reorganisatie der rijksadmi
nistratie is de voorbereiding van
een centrale vermogensrechtelijke
boekhouding voor het rijk met cre
diteuren- en debiteuren-admi
nistratie ter hand genomen.
Tenslotte blijkt de situatie op 30
Juni 1945 uit de kasbegrooting
voor het tweede halfjaar 1945,
welke wel m-oet worden onder
scheiden van de nog te behandelen
autoriBaitie-begrooting over die
periode. De kasbegrooting houdt
slechts rekening met de werkelijke
betalingen en ontvangsten en ver
meldt daarom b.v. alleen de uitga
ven voor zoover deze ook naar alle
waarschijnlijkheid in feite zullen
plaats vinden zij het ook c?-.
deze uitgaven veelal hun oorsprong
vinden in verplichtingen in vroe
gere dienstjaren aangegaan.
Op deze kasbegrooting staat te
genover een totaal aan uitgaven
van 2994 millioen een totaal aan
ontvangsten van 3038 millioen.
De uitgaven voor het tweede hall
jaar 1945 kunnen als volgt worden
verdeeld: (in millioen):
kosten van het bestuurs
apparaat:
salarissen, loonen en mate-
rieele uitgaven 452
vaste en onveraod. lasten:
subsidies, pensioenen, rente
en aflossingen 393
uitgaven ingevolge beleids
maatregelen:
uitrusting leger en vloot,
wederopbouw, steun aan
oorlogsslachtoffers, soc.
maatregelen als wacht
geldregeling, buitenland-
sche aankoopen voor
hand-el, industrie, land
bouw, scheepvaart enz. 2.149
millioen toeneming van saldi van
spaarders bij rijkspostspaarbank en
van rekeninghouders bij den post
chèque- en girodienst ad 700 miN
lioen en de opbrengst van buiten-
landsche leeningen ad 600 mil
lioen. Wel is er een gr co te achter
stand in oplegging en invordering
der directe belastingen, maar deze
wordt gecompenseerd door de ver
plichte en vrijwillige zekerheids-
stellingen. Deze zekerheidsstellin
gen be-loopen echter veel hoogere
bedragen dan de achterstallige be
lastingen alleen, hetgeen ook de
bedoeling was. De ontvangst der
directe belastingen kon in het licht
der ervaringscijfers op 755 mil
lioen worden geschat en het bedrag
der daarboven uitgaande zeker-
heidsstellingen op 200 millioen.
De 600 millioen uit buitenland-
sche leeningen is verkregen door
aan te nemen, dat nog beschikbar»
dispositieruimte zou worden ver
bruikt en dat daarboven nog een
bedrag van circa 330 millioen
aan buitetoandEche credieten zou
worden opgenomen.
Voorts werden als geraamde ont
vangsten in de kasbegrooting o-pgp-
nomen: (in millioenen gld.)
ontvangsten landbouwcritosf. 100
ontvangsten rijkstoureaux 211
pensioenbijdragen rijk en
gemeenten 124
diverse andere ontvangsten 3*
tezamen uitmakende het be-
drag van 478
De ontvangsten uit hoofde val
intergeallieerde scheepeexpl oita' ia
zijn buiten beschouwing gelaten
wegens gemis aan gegevens.
2.994
Onder de beleid suitgaven komen
voor als voornaamste posten ün
zeer ruwe cijfers): (in millioen):
betalingen voor geallieerden
afwikkeling mil. gezag, miter-
neeringskampen enz.
uitgaven voor uitrusting van
het leger
uitgaven voor uitrusting en
oefening der marine
uitgaven v. wederopb. enz.
uitgaven v. aankoopen han
del en nijverheid 258
uitgaven v. landbouw, land-
b otrwcrtsi sfonds
uitgaven voor scheepvaart
uitgaven voor sociale zaken
(wachtgeldregeling enz.)
uitgaven voor verkeer en
energie
totgaven voor steun oorlogs
slachtoffers enz.
50
50
150
25
144
491
139
110
109
110
met splraalmatrassen en
nachtkaart}»
met mahonie spiegel en 4 stoele®.
le klas werk. T.b.v.b.
HOOIDRIFT 3» R'PAM. TEL. 3871^
reeds
meer dan 10 jaar in PARIJS
woonachtig,
Br. No. 3869, Adv. Bureau BRIL, <%i
de Vrieselaan 23, Rotterdam.
te Rotterdam
met aannemersbedrijf ln het verwoest»
gebied, om eerst aldaar en later bJJ
De ontvangsten ad 3038 mil- zijn relaties te R*dam aan den opbouw
lioen vloeien hoofdzakelijk voor' I te werken. Br. No. 3868, Adv. Buren»
uit belastingontvangsten ad 1147 bril. Cl.
de vrieselaan M. B*dM»
