.Welkom aan gerepatrieerden
sra-At-ttE
Het taaie Britsche imperium
Nieuw werk van Charles Vos
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
f En een oproep tot
blijvende medewerking
„Oranje" arriveert
te Southampton
SPOEDIG VOEDSEL
IN OVERVLOED
Amerik. deskundigen
herzien hun meening
Vertrek van dr. van Mook
uitgesteld
Accoord in China
Gen. van Oyen vroeg
inderdaad ontslag
GEVAREN VAN ALLE
KANTEN
Moord in Cairo
Zoon van onaer-minister
de moordenaar
„Atlantis" te Amsterdam
Encycliek
„Quemadmodum"
Djokjakarta zetel der
„beweging"
R'dam Giro 9095
Directeur
Joh. Kuijperi.
Hoofdred.: Mgr.
Dr J Wltlox-
AJg Redacteur:
H. a Paalvaat.
Drukker:
N.R.C N.V.
Gltg. v. A. Maas
bode-Stichting,
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
MAANDAG 7 JANUARI 1946
68sie JAARGANG No. 19903
A.bonmementspr
3.25 p. kwart.
1.10 p maand
f 0.26 p. week
Tljcf. adres:
Broersvest 8 A
Tel. 68804
Advertentiën
15 ets per mm.
H.M. de Koningin heefi Zondag
avond tot gerepalrïeerden uit
Ned.-Indië en tot de uit gevangen
kampen teruggekeerden haar aan
gekondigde radiotoespraak gehou
den, waarin zij o.a. zeide:
Hartelijk welkom heel ik u,
landgenoolen, die de verre reis
naar hier hebt volbracht. Gij zijl
▼oor ons in Nederland de verper
soonlijking van hetgeen geleden is
drie en een half jaar onder den
hiel van den meedoogenloozen
Aziatischen overweldiger en van
de daarop gevolgde geestelijke en
lichamelijke martelingen na den
▼al van Japan. Met open armen
ontvangt u het veilige, gastvrije
Nederland, dat u zeker alles zal
geven, wat het te geven heeft. Wij
allen hier wenschen u toe rust
en «vroedio herstel van krachten.
Vol eerbied en oewondering zijn
Wij voor uwe onoverwinlijke geest
kracht, taaiheid en volharding in
tijden van vernedering en smaad,
aldus richtte H.M. zich tot de uit
Indië gerepatrieerden.
En tot hen, die eerder van elders
en langs anderen weg het vader
land hebben bereikt, soms na
lange omzwerving en moeizamen
reis, de vrouwen en mannen, die
daarginds de verschrikkingen van
concentratiekamp en gevangenis
hebben doorstaan of wel zij, die
Sn het vaderland door deze hel
zijn heengegaan, zeide de Ko
ningin:
Ik weet hoe zwaar gij geleden
hebt naar ziel en lichaam en hoe
langzaam uw geknakte gezondheid
Uiw uitgeteerd gestel zich weder
oprichten en hoe gij meestentijds
nog steeds het beeld van al die
verschrikkingen in u omdraagt.
Maar ik weet ook. hoe gij bovenal,
door de diepten van uw geestelijk
Jijden heen, kunt opklimmen tot
een punt, waarop gij u keert naar
de toekomst om met nieuwen
moed een nieuw leven aan te
durven.
In een tijd, als waarin wij thans
leven, kimmen wij uw
voorbeeld en de kracht, die van u
uitgaat als strijder en strijdster,
niet missen, willen wij een nieuw
en beter vaderland bouwen. Wij
hebben ieder van u noodig, onver
schillig of gij weer tot werken in
staat zijt of nog gekluisterd zijt aan
een smartelijk ziekbed. Wil ons
ook nu voorgaan met de inspiratie,
die u bezield heeft en de geest
kracht, die gij aan den dag gelegd
hebt tijdens de verschrikkelijke
jaren die achter ons liggen, geeft u
opnieuw op deze wijze voor ons
allen, voor het vaderland. Met hart
en hoofd geheel vervuld met dit
levensdoel, zal opnieuw geluk uw
leven binnenstroomen en God
geve u daarbij innerlijke rust en
vrede.
Met trotsche voldoening wendde
H.M. zich vervolgens naar onze
dappere strijders te land, in de
lucht, ter zee en bij de koopvaardij
van wie veel geestkracht en moed
gevraagd wordt om de gevolgen,
die de oorlog voor hen met zich
heeft gesleept, voor het verdere
leven te dragen, die hetzij gewond
werden in den strijd, of wel als
gevangenen en daarmede gepaard
gaande ellende hebben moeten
verduren.
Hun allen nep zij toe: „Wij heb
ben ook u noodig. Vervult uwe
roeping, bouwt allen mede. gees
telijk en ook stoffelijk aan het
nieuwe rijk
Tenslotte sprak H.M. tot aile
Nederlanders het volgende: Wij
zijn aan onze driekleur, die ons
in deze jaren zoo dierbaar is ge
worden. verplicht te too non, dat
het. ons diepe ernst is met onze
dankbaarheid tegenover al deze
vrouwen en mannen die het beste
gaven voor Nederland, voor ons
rijk en voor ons. Het is onze eere
plicht hen niet teleur te stellen
Met 1271 geëvacueerden uit Indië.
Te Southampton Is aangekomen
het hospitaalschip „Oranje" met
KÜiAhw aan boord 1271 Ned. geëvacueerden
1 uit Indië, waarvan de helft zieken.
De zieken lijden hoofdzakelijk aan
de typische kampziekten, als bij
voorbeeld hongeroedeem. Verschil
lende van hen moesten aan boord
speciaal worden gemasseerd om
weer te leeren loopen.
De medische verzorging is uit-
i stekend. De helft van het personeel
i is Nederlandsch. de helft Engelsen.
De passagiers, die te Batavia en
dei£undigen, die^Ttw^rS S&S'
hebben voorspeld, dat er "na den
oorlog over de heele wereld voor-
loopig een voedseltekort zou blij
ven bestaan, moeten hun meening
horz en. In plaats van een tekort
zal er zelfs spoedig een overschot
aan voedsel omtsiaam.
Naar Kenneth Pipe uit Washing
ton meldt, zullen de Amerikanen
dit ïaa-r waarschijnlijk reeds meer
en beter eten dar ooit te voren.
Het Amerikaansche departement
Van landbouw meldt het volgende
Over de nationale voedselpositie:
„Van de meeste voedselsoorten
zijn overvloedige voorraden t-
verwachten.... Meer ijs, kaas, ge
condenseerde en gevaporiseerde
melk room. geconserveerde groen
ten en versahe en bevroren visch
zullen beschikbaar komen. Eieren
en melk Zullen in overvloed ver
krijgbaar blijven. Kip, kalkoen,
versch fruit en versche groenten,
bevroren en gedroogd fruit, aard
appelen en graanproducten zullen
©ncwijzigd te koop zijn.
De voorraden van bepaalde
soorten vleesch en vet (met uit
zondering van boter) zullen groo-
uer zijn dan vóór den oorlog.
De suikerpositië zal waarschijn
lijk verbeteren".
_I" d*j Vereenigde Staten zal er
en visch In blik. De vwi-rad™
daarvan zullen misschien
groot genoeg zijn om aan de vra
te voldoen.
De Amerikaansche deskundiger
zijn van meenimg, dat, mdien er
een voed selaverschot is in de Ver
eenigde Staten, ex ook in het ge
heele Noord-Amerikaansche eon-
cu?1* ?.en overschot zal ontstaan,
eel beschïSi er oyofvloedig voed-
en de 'res ^Tv7Jln Engeland
(Ster! TaSn^'hX''
op het SSik in
aangezien het toegenomeS^ ver-'
bruik na den oorlog reeds thans
begint te dalen.
Vooral aam tarwe en andere
soorten graan zullen er overschot
ten ontstaan. In 1946 zullen deze
gretig worden aangekocht door
andere landen, die hun productie
tijdens den oorlog hebben ver
minderd. Maar als in die landen
vSit iüfkpuw normaal wordt her-
rullen3 vraag afnemen en dan
land reizen. De eerste groep ver
trekt. tezamen met de tweede groep
van de „Nieuw Amsterdam', aan
boord van de Engelsche „Alman-
zora" De tweede groep vertrekt
vermoedelijk aan boord van het
Engelsche hospitaalschip „Atlantis'
Tijdens de reis van Indië naar
Engeland zijn 14 zieken overleden.
In zee werd bijgezet Pater van Puyk
uit Dongen, terwijl ook overleed
een kapitein de Vries, reden waar
om de Nederlandsche vlag van de
..Oranje" bij aankomst halfstok
hing
Het vertrek van dr. van Mook
naar Ned.-Indië is opnieuw' uit
gesteld en thans bepaald op Zater
dag 12 Januari. Voordien begeeft
de It. gouv.-generaal zich nog naar
Londen voor het voeren van be
sprekingen met den Ned. ambas
sadeur, jhr. mr. E. F. M. J.
Michiels van Verduynen.
Ch. Vos. Koningsfiguur van
een Kerstgroep Detail (hout).
Naar Reuter uit Tsjoengking
seint, werd aldaar officieel bekend
gemaakt. dat de kwomintang
iregeeringspartij) en de comm
nisten tot overeenstemming zijn
gekomen over de „procedure tot
het beëindigen van vijandelijk
heden en het herstel van de ver
bindingen."
Ned. militaire kringen te Bata
via hebben bevestigd, dat luite-
nan-generaal van Oyen aan H. M.
de Koningin inderdaad zijn ontslag
heeft gevraagd, omdat hij het niet
eens kan zijn met de politiek der
Ned. regeering. De tegenwoordige
chef-staf, generaal Uhl, heeft ver
zocht, op pensioen te worden ge
steld en binnen korten tijd kunnen
nog meer ontslagaanvragen in
hooge Ned.-Indische legerkringen
verwacht worden. Het lijkt het
meest waarschijnlijk, dat kolonel
S. H. Spoor, die op het oogenblik
in Nederland verblijft, generaal
van Oven zal opvolgen. De Ned.-
Indische legercommandanten won
den steeds door H. M. de Koningin
benoemd.
Het Britsche Imperium heeft
zich ook in den tweeden wereld
oorlog schitterend gehandhaafd;
alle nazi-illusies over een ineen
storting van dit machtige wereld
rijk hebben evenals zoovele Hitle-
riaansohe concepties slechts tot
Duitsche ontgoochelingen geleid.
Met uitzondering van Ierland zijn
alle gebiedsdeelen van het Rijk
vrijwillig ten oorlog getrokken; en
de bijdragen, welke zij zoowel in
menschen als in materialen en
geld hebben opgebracht, waren een
uiterst belangrijke factor voor
eindoverwinning en wonderbaar
lijke zegepraal.
En toch is Engeland ook volgens
de erkenning van Churchill, Eden,
Bevin en vele andere prominente
Britsche figuren, niet meer wat
het nog in September 1939 was: een
der Grooten. Om zich in zijn posi
tie te kunnen handhaven, heeft he!
anderen noodig. Nominaal wordt
het nog tot de Groote Drie gere
kend, maar op de conferentie van
Moskou heeft Bevin ervaren, da'
vooral Rusland weinig rekening
meer houdt met de Engelsche be
langen, wenschen en bezwari
Zoowel in het Nabije Oosten als
op den Balkan heeft Engeland
zwaarwichtige concessies moeten
doen, zonder dat het veel terug ont
ving: de tegenvoordeelen gingen
naar Amerika. Zoo staat Engeland,
dat van Juni 1940 tot Juni 1941 al
leen in den strijd tegen nazi-
Duitsohland stond en door zijn be
wonderenswaardige taaiheid de
grondslagen voor de zege heeft ge
legd. op dit oogenblik arm in de
wereld. Arm en berooid. Want het
heeft eerst voor den aankoop van
zijn oorlogsmateriaal al zijn tegoe
den in het buitenland moeten of
feren: men kent de beruchte cash
and carry-formule contant: beta
len en zelf met alle risico's balen
Slechts toen Engeland niets meer
bezat en het dreigende gevaar
bestond dat het den strijd zou moe
ten opgeven, trad de leem- en pacht
wet in werking, want een versla-
een Engeland beteekende tevens
de nazi-overheerst1 e---- a~,„
rika
Toch houdt het Engelsche
wereldrijk nog steeds: maar er zijn
duidelijke teekenen. dat het zwaar
tepunt zich van de Britsche eilan
den begipt te verwijderen. De
groote dominions Canada. Zuid-
Afrika en Australië hebben zoo'n
geweldig aandeel in den oorlog op
zich genomen, dat hun wereld-
prestige nauwelijks meer voor dat
van Londen onderdoet, en daaruit
zullen consequenties moeten wor
den getrokken. Maar het groote
gevaar dreigt van elders, uit
Britsch-Indië, uit de geheele Ara
bische wereld, en ten slotte van
Rusland. In Azië is Japan ver
nietigend verslagen, maar andere
gebieden hebben de Japansche pro-
paganda-stunt: Azië voor de Azia
ten overgenomen; en men behoeft
er niet aan te twijfelen, dat Mos
kou, het devies van Lenin getrouw,
dat Europa slechts in Azië kar.
worden overwonnen, het vuur van
verzet en opstand krachtig aan
wakkert
De Arabische, a.wz ,ue Mo-
hammedaansche wereld, bijna ge
heel Noord-Afrika en practisch de
geheele Zuidelijke helft van Azië
bestrijkend, voelt zich sterk en
solodair Zij vormt een macht,
welke tot dusverre bovenal met
Engeland sympathiseerde, wijl En
geland machtig was; en als zoo
danig beteekende zij een geweldige
macht achter het Britsche Impe
rium; niet steeds volkomen be
trouwbaar, maar daartegenover
stond, dat de Britsche diplomatie
die der Arabische wereld verre
overtrof en dat Engeland geweldig
rijk was. Maar nu vindt Engeland
in al die gebieden het machtige
Rusland tegenover zich, vaak ach
ter de schermen, maar heel vaak
ook openlijk: in Turkije, in Perzië.
in Egypte en nu weer !n den Liba
non, terwijl Rusland ook in het
midden van Noord-Afrika vasten
voet wil krijgen door zijn onver
biddelijke eischen inzake Tripol;
De positie van Engeland is niet
hopeloos, mits het voet bij stu
houdt, gelijk de Gaulle voor eei
centraal bestuur in Duitschlanc
heeft gedaan; maar moeilijk is zi
wel, gelijk zij dat was in de dage:
van Oostenrijk, het Sudetengebiec'
en Tsjecho-Slowakije. Die pijnlijke
evenementen zijn intusschen nie
zonder leerrijke lessen voor Lon
den gebleven
De vroegere Wafdistische mi
nister van financiën Amen Os
man Pasja werd Zaterdagavon;.
in een der straten van de bin
nenstad van Cairo ernstig ge
wond door geweerschoten. De
getroffene werd naar een zie
kenhuis overgebracht, waar hii
is overleden.
De Egyptische legeering heeft
een belooning van 5000 pond
uitgeloofd voor inlichtingen, d.e
leiden tot de arrestatie der
p- n o
De tweede groep repatrieeren-
den uit Indië is aan boord van het
hospitaalschip „Atlantis" te Am
sterdam aangekomen. Zij bestond
uit 685 personen, waaronder 400
eken.
den zijau
er overschotten
goor, •5-fnoTTWT,s (jg yjj,
waarvoor' ontstaan,
Rome, 5 Januari. (Ro.) Z.H.
de Paus heeft een encycliek
„Quemad-modum" uitgegeven
waarin de aandacht wordt ae-
vraagd voor het lijden van
duizenden kinderen, die door
zijn. VUn alles beroofd
de°ehHi Vader herinnert aan
rfntb h,^langstelling. die de
^er eeuwenKerk den loop
als materfeel IZTd
gehad heeft. %r%TZnt
werk, dat reeds gedaan is
maar de nooden der kinderen
Zijn zóo groot dat een intense
activiteit ten bate van het kind
nu geboden is.
De Limburgsche beeldhouwer
Charles Vos heeft een uitgebreide
Kerstgroep in hout gesneden voor
de kerk van St. Servaas te Maas
tricht. Het is een geschenk van de
parochie aan haar herder, waartoe
besloten werd toen deken Ingen-
dael uit het gijzelaarskamp was
teruggekeerd.
Charles Vos heeft er ruim twee
jaar aan gewerkt en met de figu
ren van de Drie Koningen, waar
van de gipsmodellen al eerder
dienst hebben gedaan, maar die
nu voor het eerst in de voorgeno
men uitvoering konden worden
geplaatst, heeft de kunstenaar aan
zijn opdracht voldaan. Toch is het
niet uitgesloten, dat aan dit in
drukwekkend ensemble later nog
beelden zullen worden toege
voegd.
Met de zeer expressieve figuren
van de Drie Koningen twee met
naar het semietische neigend
type, de derde volgens de traditie
een neger, in dit geval een geestig
getroffen karakter heeft Char
les Vos een artistiek hoogtepunt
bereikt. Het wordt echter nog
overtroffen door een staanden
Engel met banderol, een knaap.
,^f Tnet gestulpte lippen argeloos
werL Zlnj'?n Een meester-,
werkje op zich zelf.
Hierboven een der Drie Konin
gen. tn aanbidding uitgestrekt op
den grond Foto's J. Naseman,
Maastricht)
j v -qci is op Osman Pasja
een moordaanslag gepleegd, maar
dien keer wist deze politicus na
een worsteling met zijn aanvaller.-
te ontkomen. Osman Pasja speelde
een vooraanstaande rol in de on
derhandelingen over het Anglo
Egyptische verdrag van 6 Novem
ber 1936. Op 6 November 1944
werd de Britsche minister-presi
dent, Lord Moyne, vermoord.
De Egyptische minister-presi
dent Ahmed Maher Pasja werd
op 2 Februari 1945 na de Egypti
sche oorlogsverklaring aan de as
om het leven gebracht. Op 4 Juli
1945 werd de afgevaardigde dr.
Taha Hofnahoui Elzomor vermoord
In de laatste twee maanden wer
den verschillende leden van de
Britsche strijdkrachten gedood.
Reuter meldt nader uit Cairo,
dat de moordenaar van Osman
Pasja, zekere Hoessein Tewlik, is
gearresteerd. Deze Hoessein Tewlik
is de twintigjarige zoon van Tew-
fik Acihmed Bey, thans ondermi
nister vam verkeer in Egypte
Hoessein Tewfik is bekend' om
zijn hevige anti-Britsche gezind-
I Head.
Zondag heeft de begrafenis van
Osman Pasja plaats gehad. Ze werd
door een diohte mensohenmenigte
bijgewoond. Groepen der wafdisten
trachtten de plechtigheid tot een
demonstratie tegen de regeering te
maken. Tien personen werden ge
arresteerd en een politieagent ge
wond, toen een groote menigte
wafdisten Zondagavond demon
streerde voor het ministerie van
minister-president Nokrasji Pasja.
Ch. Vos. Zingende Engel
Detail (hout).
Soekarno, „president" van de
idonesische repu'blikeinsche re
geering, dr. Mohammed Hatta,
„vice-president" en dr. Amir Sja-
rifoedin, „minister van veiligheid'',
zijn vandaag te Djokjakarta, de
historische stad van het nationalis
me op Java, welke van heden af
hun blijvend hoofdkwartier zal
zijn, aangekomen.
Mr. Soetan Sjahrir, „minister
president", zal met de overige
leden van zijn kabinet in Batavia,
den zetel van de republikeinsd.e
„reeeeriog", bhyven.
