BEDRIJFSCHAPPEN
m
Doenitz' gruwelen ter zee
DUITSCHE LEVERANTIES
Mr. Frederiks krijgt eervol
ontslag
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
Inleidende beschouwing
KhoJlSS Kekr"(:en en had wetcn
Nederland op de vijfde plaats
Overeenkomst gisteren
onderteekend
Bekende namen
Vertrouweling van Hitier
Het afmaken van getor
pedeerde bemanningen
STILLE OMGANG
Het vervoer der
spoorwegen
Zijn houding tegenover
den bezetter
Christiansen weer in
ons land
Belgisch-Nederlandsch
cultureel verdrag
R'dam Giro 9095
Directeur:
Joh. KuJJpers
[ioofdred. Mgr
Or j Witlox.
/Ug Redacteur:
H. A Paalvast
Drukker:
N.R.C N.V
Ultg. v. d. Maas-
bode-Stlchttng
NIEUWE SCHIEDtMSCHE COURANT
DINSDAG IS JANUARI 1943
68ste JAARGANG No. 19910
Abonti ementspr
3.25 p. kwart.
1.10 p maand
f 0.26 p. week
Tijd. adres:
Broersvest 8 A
Tel. 68804
Advertentiën
15 ets per mm.
fiei voorontwerp van wet op de
Bedrijfschappen van Minister Vos
brengt het probleem der publiek
rechtelijke bedrijfsorganisatie in het
middelpunt van de belangstelling.
Het waren niet op de laatste plaats
de katholieke sociale organisaties,
welke het vraagstuk voor den oorlog
aan de orde stelden en de gedachte
regelmatig propageerden Dit ge
schiedde reeds voor 1930; doch de
actie er voor nam nog toe na het
verschijnen van de encycliek Quadra-
gesimo Anno. Deze zendbrief deed
terzake nieuwe activiteit ontstaan en
bevestigde nog eens, dat een maat
schappelijke reconstructie onontbeer
lijk wa: om essentieele verbeteringen
in het sociaal-economisch leven aan
te brenger
L»rahg uit het maatschap-
pelijk leven.
Wei had dat sociaal-economisch
leven, vergeleken met het begin dezer
eeuw, in zijn sociale aspecten belang
rijke wijzigingen ondergaan. Het eco
nomisch individualisme was door het
optreden van de vakorganisaties, het
af «duiten van collectieve contracten.
JpV instellen van bed rij fsr aden en
door de invoering en uitbreiding van
de sociale wetgeving, in zijn werking
gebreideld en eenige remmen waren
aangelegd doch van verhoudingen,
zooais die, op grond van de waaide
en de beteekenis van den arbeidenden
mensch en zijn arbeid mogen worden
geëischt, was toch geen sprake. In de
marktpositie van den arbeidsfactor en
in de onevenredig groote plaats, welke
de ka pi taal*factor innam. was essen
tieel geen wijzigi g gekomen D.i
werd vóór den oorlog in breede lagen
van ons volk steeds sterker gevoeld,
waaraan ook de hevige economische
crisis, welke ons land sinds 1933 door
maakte. in sterke mate medewerkte.
De oorlog was eveneens een sterke
stimulans voor het meer en meer ge
meengoed worden van de idee, dat in
de naoor'ogsche verhoudingen gron
dige wijzigingen in ons sociaal-econo-
misdh bestel moesten worden aange
bracht Deze feitelijke ontwikkeling
had dan ook vóór den oorlog reeds
geleid tot een in 't algemeen sterk
naar elkander toegroeien van werk
gevers en arbeiders. De groei van de
gedachte der bedrijfsgemeenschap was
in het bedrijfsleven zelf voortgeschre
den. constateert Minister Vos terecht
in ziin Memorie van Toelichting
Zoo vindt de Regeering. vout wat
de idee der publiekrechtelijke be
drijfsorganisatie betreft, een volksge
meenschap. die niet alleen deze idee
voorstaat, maar dringend om ver
wezenlijking ervan vraapt.
De gedachte zelf werd medegevoed
door het verlangen naar „ze'fdoen"
Evenals elders was ook in ons land
de Overheid, tengevolge van het zich
steeds meer bemoeien met de volks
huishouding, overbelast.^ Het is ook
Minister Vos die het in sub 1 van
zijn Memorie van Toelichting consta
teert. wanneer hij schrijft: ..Eener-
Ziids is de groei van de Kedachte der
..bed; yfsgemeenschap" rteeschre"
driif steven zelf zoover voortgesenre-
rtrnrfntzU vreest om erkemmg door
2 óveriie'd en wel door middel van
SJ toekenning van een zekeren pu
bliekrechte aken status aan deze be-
driltegemeensebap. Anderzijds zijn de
ambtelijke organen voor de Over
heidstoemoeiingen met het bedrüfs-
Rcf?Toeiti' dat decen.
Ï5Ï ?*ohamt?r min of meer «elfstan-
dl,ge lichamen onder leiding van groo-
^"o^iezen01^ het bedrijfsleven zelf
Mkellik* P?rsonen volstrekt nood-
^ESbteSfctW °m 00 cien duur
de«=- wonrifl^L ln den stechtsten zin
bedrijftrfwR voorkomen als om het
itvWj ever, een gerechtvaardigden
»t5« te. Seven op alle regelingen
rechten bezitten" en die ..zooal niet
wezensbestanddeelen. dan toch
minstens natuurlijke elementen der
burgerlijke maatschappij", genoemd
kunnen worden, zooals Quadragesimo
Anno zegt Op deze wijze ..kan het
staatsgezag de aangelegenheden en
zaken var. minder belang, die het
bovendien al te zeer in beslag zouden
nemen, overlaten aan lichamen van
lageren rang" (Q.A.)
Natuurlijk moeten deze bedrijf
schappen het algemeen welzijn zoc
krachtig mogelijk bevorderen, zoodat
bij het toekennen van de bovenbe
doelde autonomie grenzen in acht ge
nomen moeten worden, daar het alge
meen welzijn, juist opgevat steeds
praevaleert, doch dat mag aan het
beginsel dat de bedrijfschappen licha
men zijn, die ..eigen rechten bezitten"
geen afbreuk doen De vraag of het
voorontwerp van Minister Vos aan
dezen eisch voldoet, zullen wij in een
vervolgartikel onder de oogen zien
Sociaal-economisch?
Een punt van niet minder betee
kenis is of in de Bedrijfschappen een
gescheiden behandeling der sociale-
en economische aangelegenheden moet
plaats vinden, dan wel of principieel
de structuur zoo moet zijn. dat én
het sociale én het economische beleid
in handen van één bestuurscollege
moet worden gelr^d In wezen gaat
het hier dus om de vraag of aan de
vertegenwoordigers der werknemers in
het bestuur van het bedr"fschap, op
basis van gelijkheid, oc medezeg
genschap over economische aange
legenheden zal worden toegekend.
Wij hebben hier te lande te dezer
zake een gescheiden ontwikkeling ge
kend. doch daarmede ls nog niet ge
zegd, dat deze ontwikkeling princi
pieel d"e juiste was. Wanneer Minister
Vos dan ook in zijn Memorie van
Toelichting meent te kunnen schrij
ven. dat: „een onderscheiding van
sociale- en economische bestuurscol
leges wel gewensdht (lijkt), omdat
vaststaat, dat. overeenkomstig de
hier te lande gegroeide rechtsover
tuiging, in de sociale colleges onder
nemers en arbeiders paritair dienen
Minister Spaak, ais preisdent
van de U.N.O.-conferentie geko
zen, houdt de openingsrede.
te worden vertegenwoordigd een
noodzaak die voor de economische col
leges niet direct aanwijsbaar is", dan
kunnen wij deze opvatting niet dee-
len. Integendeel, de rechtsovertuiging
vraagt o.i. deze gescheidenheid niet
Daarvoor is in het verleden herhaal
delijk getuigd en het waren alleen
de omstandigheden, die d« boven ge
memoreerde gescheiden ontwikkeling
aanvaarden deden. Principieel is er
voor deze scheiding in een publiek
rechtelijk georganiseerd bedrijfsleven
o.i. dan ook geen plaats. Omstandig
heden, ontleend aan de praktijk, kun
nen het noodzakelijk maken, dat niet
overal direct dit principieel wensche-
lijke toepassing vinden kan.
In hoeverre Minister Vos aan dit
standpunt tegemoet gekomen is. zal
eveneens blijken bij de verdere be
spreking van zijn voorontwerp
ANDRIESSEN
flie evgvpp bepalen"
Deze sterke overheidsbemoeiing
moest wel het gevolg zijn van het
gemis aan organen, uit het bedrijfs
leven zelf voortgekomen, die de zak~*i.
hat bedrijf betreffende, zelf konden
regelen. Dat deze organen er niet
waren moet worden toegeschreven aan
het aanwezig zijn van een economisch
waarin het beg'nsei van het
mdividualisme in belangrijke mate
schT s°rutctïur n,nn2, Va" d?,Ze orSani"
aini* had reeds iSreniZC vo,ks,'uishou-
lieke kamp én ook dn.ons ka,ho"
pveerstanden opgeroepen NhT, M?°te
jmdat hierdoor groote beletselen ilT
«vezig waren om de zoozeer noodrake
lijke hervormingen door te voeren
maar ook omdat de Overheid als zoo-
Janig daardoor in ernstig miscred et
geraakte met al de daaraan voor -ar
eigenlijke taak en voor haar zoo
noodzakelttk gezag, verbonden na
doelen
Autonomie.
naar° aS,^ loeD naar .zelfdoen",
seerde bedrfji?,' °nder het georgani-
Hier ontwikkeld-en6"- ,.steeds sterker
dualistischen karakterui' den mdivi-
volg eigen is de noodtel v Welke ons
ook in het bedriif.eev<?n kra.chton om
zijn z1ch »lf te
De wetgever, die aan dat bedriff*
leven „een zekeren publiekrechte
lijken status" wil geven en aan dit
verlangen naar autonomie niet in vol
doende mate tegemoet zou komen, zal
dan ook, naar onze meening, op ster
ken weerstand stuiten, los van de
vraag of hij dan Bedrijfschanpen zou
welke ten volle op dezen
e»at^.-a1nspraak kunnen maken. Het
Pen oin h"ers b" deze Bedrijfschap-
WerkMa'mk -. be&insel der subsidiaire
vee' mogeiHu }°e ,e passen en zoe-
Het gaat handhaven,
ganen in ..welgeordende or-
Ptl" te vormen .am der maatschap-
..lichamen, die eigen
Néiar het Ministerie van Finan
ciën mededeelt, heeft de Interna
tionale Conferentie, welke van 9
No-vember t*>t 21 December 1945 te
Parijs de vercleeling van de Duit-
sche herstelleveringen heeft be
sproken, een omtwerp-overeen-
komst opgesteld, welke zij den be
trokken landen ter aanvaarding
heeft aanbevolen.
De o n t: werp-<>vereen komst re
gelt drie kwesties:
Vaststelling percentages
Deel 1 bepaalt, dat de verdeeling
der Duitsche herstelleveranties
welker omvang overigens nog niet
is vastgesteld, zal geschieden vol
gens bepaalde percentages. Voor
ieHpr land zijn twee percentages
vastgesteld en wel voor industrieele
en andere kapitaaluitrusting, koop
vaardijschepen en binnenschepen
(categorie b) en voor alle overige
herstelleveranties (categorie a).
Deze percentages zijn in rangorde
van grootte voor de onderscheiden
landen resp. voor de categorieën a
en b: Engeland 28.00 en 27.80; V.
S. 28.00 en 11.80; Frankrijk 16.00 en
22.80
Na deze drie groote mogendhe
den volgt Joegoslavië op de vierde
plaats met 6.60 en 9,60 en Neder
land on de vijfde plaats met 3.90
en 5.60. de rest is verdeeld over de
dertien overige landen.
De vastslellina der percen
tages laat alle politieke, lerrilorale
of andere eischen, welke even
tueel me! belrekkino iot de vredes
regeling mej Duils-hland zullen
worden gesteld, volkomen onaange
tast. Deze eischen kunnen dus nog
onverminderd naar voren worden
gebracht
Ten aanzien van de verdeeling
van industrieele en andere kapi
taaluitrusting, alsmede voor sche
pen zijn nog eenige bijzondere be
palingen gemaakt. Zoo zullen de
hiervoor beschikbare Duitsche
schepen worden verdeeld volgens
de soheepsverliezen op basis der
bruto-tonnage. welke de ondertee-
kenende mogendheden als gevolg
van oorlogshandelingen hebben ge
leden. De berekening van de waar-
De gemeente-politie te Oss heeft
dat. 611 nacht van Vrijdag op Zater-
hii °Pslagplaats ontdekt, waar
honderc£nfiSv?er 6 ton kolen en
nieuwe autob -?s' alsmede eenige
de Syp die na 1935 10 jaar in de
gevangenis gezeten heeft en
slechts enkele maanden van zijn
vrijheid heeft kunnen profiteeren:
tevens J. Hendriks bijgenaamd
„De Soep" en twee van zijn zonen
de zal geschieden op grondslag
van de prijzen van 1938 in
Duitschland, vermeerderd met 15
en met toepassing van een bepaal
de waardeverminderingsfactor.
Het agentschap.
Deel 2 der ontwerpovereenkomst
regelt de organisatie van het
Agentschap te Bru -sel.
Restitutie monetair goud,
In deel 3 der geprojecteerde
overeenkomst is een geheel afzon
derlijke regeling getroffen voor de
restitutie van monetair goud.
Volgens een A.F.P.-bericht 'is de
overeenkomst gisteren ondertee
kend.
Aan de ontworpen overeenkomst
zijn nog eenige afzonderlijke aan
bevelingen toegevoegd. Aanbeve
lingen van Frankrijk en eenige
kleine landen (waaronder ook
Nederland) betreffen o.a, de
teruggave van weggevoerde goe
deren. Deze zou zich moeten
uitstrekken tot alle te identi-
ficeeren goederen, welke reeds
bestonden bij de besetting van
het belanghebbende land en welke
met of zonder betaling werden
weggevoerd, alsmede tot die goe
deren. welke tijdens de bezetting
werden geproduceerd en welker
wegvoering het gevolg was van
een daad van geweld. Een
andere aanbeveling beoogt de
in Duitschland aanwezige voor
raden, de loopende productie
en verder diensten van Duit
sche zijde in de herstelleve
ranties te betrekken. Verder wil
men het demonteeren van de te le
veren goederen alsmede het trans
port tot aan de Duitsche grens ge
heel voor Duitsche rekening laten.
De Nederlandsehe regeering heeft
gemeend zich bereid te moeten
verklaren tot onderteekening on
der voorbehoud van ratificatie door
"et parlement
In de rechtszaal te Neurenberg
was gisteren kolonel Phillimore
van de Amerikaansche proseculie
aan het woord. Aan de hand
van talrijke documenten zette hij
uiteen, hoe Duitschland, en met
name Doenitz, in strijd met de
meest elementaire rechten den
zeeoorlog heeft gevoerd. Tal van
geheime orders, waarvan de
Amerikaan voorlezing deed.
bewijzen, dat Hitier en Doenitz
op de meest cynische wijze den
duikbootcommandanten bevelen
gaven tot moord op weerlooze
drenkelingen.
Het duidelijkst kwam de opzet
tot dooden van de bemanning
tot uiting in een memorandum
betreffende een onderhoud van
Hitler met Osjima op 3 Januari
1942. Het was Hitier toen reeds
duidelijk geworden, dat de duik-
booten den groeienden aanwas van
geallieerde scheepsruimte niet meer
konden tegengaan. Hij betoogde,
dat ook handelsschepen zonder
waarschuwing tot zinken moesten
worden gebracht, teneinde zooveel
mogelijk leden van de bemanning
te dooden en het op deze wijze
voor de geallieerden moeilijker te
maken hun schepen te bemannen.
Doenitz vaardigde het volgende
bevel uit voor duikbooten: „Geener
lei poging mag worden aangewend
tot het redden van drenkelingen
van gezonken sohepen. Redding is
in tegenstelling tot de meest ele
mentaire eischen van de oorlog
voering voor destructie van vijan
delijke schepen en bemanningen"
Een andere order beveelt het tot
zinken brengen van reddingssche
pen, die in geallieerde convooien
voeren voor het oppikken van
drenkelingen, „met het oog op de
vereischte vernietiging van scheeps
bemanningen. Pikt geen overleven
den op, draagt alleen zorg voor
het eigen schip en streeft er alleen
naar, zoodra mogelijk nieuw succes
te behalen. Wij moeten hard zijn
in dezen oorlog".
Uittreksels uit scheepsjournalen
werden overlegd om aan te toonen,
hoe Duitsche zeelieden deze orders
uitvoerden.
Doenitz hoorde de aanklacht
roerloos en onbewogen aan. Ook
toen de lange Ofoerleutnant ter
zee der Duitsche marine. Peter
Heisig, een sterk belastende ver
klaring aflegde. Deze getuige
werd in September 1944 gevangen
genomen, nadat zijn duikboot op
de eerste „Feindfahrt" was gezon
ken. Hij zeide, dat Doenitz einde
1942 tijdens den cursus, waaraan
De verwachtingen omtrent dit
vervoer zullen echter niet te hoog
mogen worden gesteld Wel kan wor
den aangenomen, dat de deelnemers
aan de lijn Amsterdam, Dordrecht
eerder kans hebben op een extratrein
dan die uit het Zuiden of Noorden
des lands
Als algemeene intentie heeft de
nieuwe moderator. Deken G. P J
v. d. Burg. vastgesteld: „Om van
God te verkrijgen liefde en vrede bli
den wederopbouw van het maatschap
pelijk en godsdienstig leven"
De viering van het zeisde eeuw
feest van het H. Sacrament van
Mirakel, welke verleden jaar moest
worden uitgesteld, zal plaats hebben
van 19 t.m. 23 Juni a.s. In overleg
met mgr. Huibers zal deze viering
een Amsterdamsoh feest zijn met
diooesanun inslag In voorbereiding
ervoor is o.a een sacramentsspel in
het Stadion* zoo mogelijk zal in het
t ad-ion l>n pontificale Hoogmis
plaats hebben- een der andere dagen
zal een groot sche kindercommunie
het hoogtepunt zijn.
De minister van binnenl. zaken
heeft overeenkomstig het advies,
van de commissie, bedoeld in het
zuiveringsbesluit 1945, eervol ont
slag met wachtgeld 'oagekend san
mr. dr. K. J Frederiks, oud-
secretaris-generaal van het dep
van binnenl. zaken.
De minister heeft daarbij over
wogen, dat uit een ter zake inge
steld onderzoek, mede naar het
oordeel van vorengenoemde com
missie, is gebleken, dat mr. dr.
K. J. Frederiks, secr.-gen. van het
dep. van binnenl. zaken, hoewel
aan zijn trouw aan de Koningin
en het vaderland niet valt te twij
felen en hij inderdaad door zijn
aanblijven ook veel leed en schade
heeft weten te voorkomen, niette
min door te veel toegeven aan de
eischen van den bezetter en het
verleenen van medewerking, waar
een stellige weigering op' haar
plaats ware geweest, een verslap
penden invloed uitoefende op den
weerstand tegen den vijand en hij
het vertrouwen verloor van hen,
die zich onvoorwaardelijk en prin
cipieel tegen den bezetter en alle
ioor deze gepropageerde beginselen
te weer stelden
honderd twintig zeeofficieren deel
namen, den „totalen oorlog ter
zee" en het verbod tot redding
van bemanningen besprak.
Een van zijn superieuren had
tot Heisig gezegd, dat er voor
moest worden gezorgd, dat alleen
officieren op de brug waren,
wanneer een duikboot drenkelin
gen met het machinegeweer af
maakte.
De aanklacht tegen Doenitz be
perkte zich niet tot het hoofdstuk
der oorlogsmidaden. Hem werd
ook de aggressie tegen Noorwegen
en Denemarken ten laste gelegd,
waarvoor onder andere een streng
geheim bericht van October 1939,
waarin hij betoogde dat Trondjem
een Duitsche zeebasis moest wor
den, werd overgelegd. In dit ver
band las Phillimore ook Doenitz'
bevel voor, dat duikbooten bij
dezen aanval onder Briitsche vlag
de fjorden moesten binnenvaren.
Doenitz werd door den aankla
ger een van de fanatiekste volge
lingen van Hitier genoemd, die de
nazi-ideologie in de marine wilde
inpompen. Sedert hij in Januari
1943 Raeder, die zich niet meer
tegen de moeilijkheden opgewas
sen voelde, als opperbevelhebber
van de vloot opvolgde, voerde hij
bijna dagelijks besprekingen met
Hitier. Het volle vertrouwen dat
Hitler in hem stelde, bleek ook
uit het feit. dat hij hem als op
volger koos. De dramatische oo-
roepen. waarmee Doenitz in die
kortstondige kwaliteit het Duit
sche volk tot voortzetten van den
waanzinnigen strijd aanspoorde,
werden als bewijs van zijn men
taliteit aangehaald
De Fransche aanklager, de Men-
fhon, verklaarde gisteren, dat naar
zijn meening het proces ten min
ste lot eind Juni zal duren. Er zijn
reeds 69 getuigen a décharge ge
dagvaard.
In de strafgevangenis te
Arnhem opgesloten.
Omstreeks half vijf Maandag
middag verscheen plotseling voor
het departement van justitie te
Den Haag een Ned. auto van „The
Netherlands war crimes commis
sion" met als passagier generaal
Christiansen, tijdens de bezetting
Duitsch militair bevelhebber in Ne
derland. de man. wien de verant
woordelijkheid van het vreeselijke
drama van Putten wordt toege
dacht:
Het moet voor Christiansen een
vreemde gewaarwording zijn ge
weest plotseling weer op enkele
passen afstand te staan van her
gebouw het dep. van oorlog
vanwaar uit hij geruimen tijd zijn
bevelen gaf. Ditmaal stonden er
geen stramme schildwachten die
bij zijn komst prompt in de hou
ding sprongen, integendeel, er was
een goedmoedige parketwacht en al
spoedig een opdringend publiek, dat
zijn minachting en haat voor dezen
Duitschen onderdrukker niet ver
borg, Christiansen werd onmid
dellijk, nadat de Ned. autoriteiten
zijn aanwezigheid hadden geregis
treerd, overgebracht naar een auto
van de parketwacht om te worden
vervoerd naar de strafgevangenis
te Arnhem, waar hij zal verblijven
totdat hij vermoedelijk voor het
bijzonder gerechtshof te Arnhem
aal terechtstaan.
Christiansen was van allen luis
ter van eertijds ontdaan. Hij
maakte een zeer pooveren indruk
in een oude legerregenjas en een
pet zonder versierselen. Een oude
gebroken man, die, zooals hij zeide.
zich maar niet kan indenken,
waarom het Ned. volk iets tegen
hem heeft. „Niet ik, maar Seyss
Inuart en diens booze geest Born
zijn verantwoordelijk".
Het oude liedje!
De Belgische minister van open
baar onderwijs, A. Buisseret en de
Ned. minister van Onderwijs, K en
W„ prof. dr. G. v. d. Leeuw, heb
ben het nieuwe Belgisch-Neder
landsch cultureel accoord gepara
feerd in afwachting van de onder
teekening langs den geworven diplo-
matieken weg. die in Maart a.s. t«
verwachten is
Bij de paraifeering waren aanwe
zig van Belgische zijde de heeren
C. Nemry, Belgisch ambassadeur te
Den Haag; J. Kuypers, secretaris-ge
neraal van het dept. van onderwal
en d© kabinets-secretaris Langui; van
Ned. zijde de heeren mr. H Reinink,
secretaris-generaal van het dep van
O.. K. en W., mr. J. K. v d, Haa-
gen, plv secretaris-generaal en dr.
F. Bender, referendaris
De nieuwe overeenkomst beoogt
een uitwisseling van hoogleeraren en
geleerden, studenten en kunstzinni
ge prestaties. Daarbij zal het acooord
de mogelijkheden van een meer in
tens contact tusschen de Belgische
en Nederlandsche jeugd verwerke
lijken De beide ministers hebben in
een toespraak gewezen op.de cuïtu-
iTleele verbondenheid van de
landen.
