BEDRIJFSCHAPPEN
BATAVIA VERBAASD OVER
KAMERVOTUM
Veenhuizen ontvangt gifhandelaren
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
Bedreigde autonomie
INTERNATIONALE
bidweek
Intenties voor Zondag
20 en Maandag 21 Jan.
GONGSLAGEN
Scherp commentaar van
Sjarir
De Paus spreekt over
heropbouw
Adel en democratie
Vadertje Staat
Eerzaam handwerk in turf
It'Jam Giro 9096
Directeur:
Joh. KulJ pers.
Hoofdred.: Mgr.
Dr. J Wltaox.
Alg. Redacteur:
H. A Paalvast.
Drukker:
N.R.c n.v
Uhg v. d. Maas
bode-Stichting
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
ZATERDAG 19 JANUARI 1946
68ste JAARGANG No. 19914
Abonmementspr
3.25 p. kwart
1.10 p maand
f 0.26 p. week
Tijd, adres:
Broersvest 8 A
Tel. 68804
Advertentiën
15 ets per mm.
Het voorontwerp van Wet van Mi
nister Vos steunt op die artikelen
82 t/m 154 van de Grondwet, waar-
ZfZ- m. elm15i luidt: -De wet kan
en irr^f j roepen en bedril ven
fc.o.4. oeP€n daarvan, alsmede voor
u6n bedrijfsleven in het
algemeen, lichamen instellen tenein-
regelend op te treden. De samen-
stelling, inrichting en bevoegdheid
van deze lichamen worden door de
Wet beregeld"
MOTH? VEN.
De motieven voor de instelling van
bedrijf schappen vinden wij in sub
d(* Memorie van Toelichting
donv nntVen'j deze motieven werden
gecimerd T's ^rste artikel
ovwSiL. Decentralisatie van de
minder over meer of
leidins zelfstandige lichamen onder
iSS'Iïf .Y3*! grootendeels door het
1 zelf. aangewezen perso-
groo-tendeels doo
aangewezen p
_aJ' T.a?ht Minister volstrekt nood
zakelijk. Het doel een er publiek
van Toelichting
rechtelijke bedrijfsorganisatie moet.
ajuus de Memorie
zijn, organen te
SÏLt61* sociaal-economische beleid
hSSPSST®* ni11?1 de Centrale Over-
heid dait zelf in de hand moet hou
den, kunnen voeren. Deze organen
moeten het^ bestaan van eveneens
naar bedrijfstakken gedjtcen.'traliseer-
de zuiver ambtelijke organen'' over-
u? ,..,?aken' terwijl de publiek
rechtelijke bedrijfsorganisaties als
richtsnoer moeten nemen de behar
tiging van de bedrijfsbelangen in hei
Kader van het algemeen belang
Bijzondere zorg moet worden gewijd
aan de eenheid der sociaal-econo
mische politiek, welke in een plan
matige economie volstrekte noodzaak
is- Bijzondere maatregelen zijn dan
ook noodig om te waarborgen, dat
de publiekrechtelijke bedrijfsorgani
saties bij het voeren van haar beleid
olijven binnen het algemeene kader.
°at de regeeringspolitiek heeft ge
steld Daarom moet in de besturen
wr bedrijfschappen worden opgeno
men een vertegenwoordiger der Cen
trale Overheid, in het ontwerp com
missaris genoemd, die zoowei met
voi ^°°rzitterschap van het bestuur
Sun bedrijfschap, als met de da-
eenjKsche leiding van het uitvoerend
«PParaat is belast. Het zal in de
eerste plaats de taak van den com-
missaris zijn, de bedrijfsgenooten-
bestuursleden voorlichting J geven
over de algemeene politiek van de
regeering en er zoo noodig bij de
bestuursleden op aan te dringen mei
SS.ÏS. a,?c™enc politiek rekening te
De bevoegdheden, die den
hmvT- ve,<i®r zijn Wgekfrid
volgen, de Memorie van
Toelichting voldoende uit de artlke-
ien van het voorontwerp
EIGEN RECHTEN IN 'T GEDRANG
Voor zoover dit deel (sub 3) van
de Memorie van Toelichting wil ac-
centueeren, dait de Bedrijfschappen
het algemeen belang moeten laten
praevaleeren boven het bedrijfsbe
lang, kan deze eisch bezwaarlijk
prineipieelen tegenstand ontmoeten.
Men moet hier echter wel bedenken.
»ien i no tri. mei owy
dat de belangen, door de besturen
der bedrijfschappen te behartigen,
ook belangrijke stukken algemeen
belang zijn. Het ..algemeen belang"
in den zm van ae Memorie van Toe
lichting moet dus Wederkeeric refce
lang" variff* let -«taSS»
dof vollSJuishotdtnr?3^!, rbi6<ien
bedrijfschap ia inhield^voor een
Naar onze meening wordt t w.i
een mm of meer «ItumiS e
stelling tusschen h^?d» tcRen"
Zoowel in e de aangenomen
«omische ak.S en ..soeia-al-eco-
mede fa een alg?meenf' Politiek- als-
moet imnr 2 "Planmatige economie"
gen v!n ude specifiek eigen belan-
n.iv bepaalde gebieden van de
volkshuishouding of. ruimte worden
gelaten Daarvoor hebben deze ge
Dieden hun. eigen rechten, welke nie
meer dan strikt noodzakelijk mogen
worden beknot.
Objectieve beoo-rdeelinig van het
voorontwerp doet ernstigen twijfel
rijzen of deze eigen rechten niet in
gedrang komen, wanneer wet zou
worden wat de Minister meent te
i«^ien*»vy>orstellen- De opmerkingen
het vm^er2^rie van Toelichting, dat
bedrijfsleven nf°dzakeli1,k is om het
invloed te gerechtvaardig den
die eigen l£t S„°,p .f* regelingen,
„in het onderhavmi alsmede dat
stuur der nieuwf0?Sr» het be~
een zeer groot doei in tf^is voor
de betrokken bedrijfsgenSSt?"
gelegd zijn", zyn daarvoor niet ™i
doende Naar oos gevoelen beant
woordt het ontwerp niet aan deze
door den Minister noodzakelijk ge
achte desiderata.
OVERMACHTIG COMMISSARIS,
wetkl, rtL^bt vooreerst uit de positie
schap u in het Bedrijf-
bet ontwern K Ï1 Artikel 3 van
eebap hoef? een" hei dart het Bedrijf-
K,lssaris. tlrwm b,eAtuu/ en een oom-
b alseineenen inhoudt, dat
maatregel van be_
De Intenties voor Zondag en
Maandag luiden resp.: Terug-
Europol a}lË PTotestanten van
en: Teri^i. katholieke kerk
Ping dï?ateei;., on onderwer-
gezag aan het
stuur wordt bepaald of geen indee-
hng van het bestuur plaats vindt,
dan wei of dit bestaat uit een eco
nomische en een sociale kamer, die
elk in haar ressort de bevoegdheden
van het bestuur uitoefenen. Artikel
6 schrijft voor, dat de commissaris
van het bedrijfschap ambtshalve
voorzitter van het bestuur en het
dagelijksch bestuur is De benoeming
van den commissaris geschiedt door
de Kroon en zijn plaatsvervanger
door den Minister (art. 10) De Se
cretaris van het bedrijfschap wordt
benoemd, geschorst en ontslagen door
den commissaris in overleg met het
bstuur (art 15). Artikel 21. eerste
lid, geeft aan den commissaris een
beslissende stem. terwijl artikel 27
bepaalt, dat de economische, onder
scheiden lijk de sociale kamer, geen
besluiten neemt welke naar het oor
deel van den commissaris belangrijke
gevolgen kunnen hebben op het ter
rein der sociale, onderscheidenlijk,
economische kamer dan na overleg
met deze kamer.
Van nog ingrijpender bet-eekenis
wordt de positie van den commissaris
Wanneer men kennis neemt van pa
ragraaf 2, titel IV. handelend over
„Van den Commissaris". Daaruit
blijkt (art 29). dat de dagelijksche
leiding berust bij den commissaris
Hp is het hoofd van het bureau van
het bedrijfschap en hij stelt den se
cretaris en het overige personeel aan
overeenkomstig de t«rzake door Onze
Minister van Sociale Zaken te stel-
h1 regelen. Hier is strijd met ar
tikel 15, waarin wordt gezegd, dat
de secretaris wordt benoemd door
den commissaris, in overleg met he.
bestuur. Artikel 30 geeft den com
missaris de bevoegdheid den Minister
voor te stellen een besluit te schor
sen of te vernietigen. Hij voert de
besluiten van het bestuur uit waar
van de uitvoering niet aan het dage
lijksch bestuur is opgedragen (art.
31)
Lezen wij artikel 32 goed, dan kan
hij zelfs verordeningen uitvaardigen.
Het bedrijfschap wordt door hem in
en buiten rechte vertegenwoordigd
en hij kan deze vertegenwoordiging
opdragen aan een gemachtigde (art-
34) De commissaris kan schriftelijk
last verstrekken tot het binnentreden
van een woning, ook tegen den wil
van den bewoner ter uitvoering van
het in artikel 34 bepaalde. Hij be
heert de inkomsten en eigendommen
van het bedrijfschap en is bevoegd er
over te beschikken, met dien ver
stande. dat het bestuur terzake alge
meene regelen kan stellen. Artikel 39
schrijft imperatief voor. dat hij alle
'stukken die van het bedrijfschap
uilgaan, teekent. De commissaris stelt
de rekening en verantwoording vast
en hij zendt deze ter goedkeuring
aan den Ministèren hij brengt jaar
lijks aan den Minister verslag uit over
den gang van zaken
Bezwaarlijk kan worden ontkend,
dat de boven gememoreerde bevoegd
heden van den commissaris die in
feite een zuiver ambtelijke positie
heeft zeer ingrijpend zijn en dat
deze bevoegdheden de autonomie,
welke geenszins algeheele onafhanke
lijkheid behoeft in te houden, van de
bedrijfschappen in belangrijke mate
aantasten.
Hiertegen moet naar onze meening
met alle zorg worden gewaakt, omdat
de publiekrechtelijke bedrijfsorganisa
ties de bedrijfsbelangen te behartigen
hebben, zij heit dan in het kader van
het algemeen belang.
Het doei van den Minister om ,,miti
of meer" zelfstandige lichamen te
vormen, zooals hij in de Memorie van
Toelichting schrijft, zal dan ook ze
ker worden bereikt wanneer de be
voegdheden van den commissaris
zouden blijven als in het ontwerp
aangegeven. Echter met dien ver
stande. dat het accent op ,,min" moet
vallen. Dit blijkt trouwens ook nog
uit andere artikelen, waarop wy in
een slot-artikel terugkomen
Naar onze meening moet de ambte
lijke commissaris uit het on*wcrp
verdwijnen. Laten de besturen der
bedrijfschappen een voorzitter kie
zen. welke keuze eventueel door den
Minister zou kunnen worden be
krachtigd De Minister geve aan deze
besturen de noodige richtlijnen, wel
ke zij bij hun beleid, met name op
sociaal-economisch gebied hebben in
acht te nemen. Besluiten en veror
deningen, onderwerpen rakend, welke
in «e richtlijnen zijn vervat, worden
alvorens zij worden uitgevoerd, en
uitgevaardigd, aan de goedkeuring
van den Minister of aan een bepaald
college, dat daarvoor krachtens zijn
samenstelling bevoegd en in staat is,
onderworpen, die (dat) kan wijzigen,
schorsen of vernietigen. Vanzelfspre
kend moet de voorzitter een zooda
nige positie hebben, dat hij de ver
antwoordelijkheid, aan deze functie
verbonden, kan dragen. Op deze wil-"»
meenen wij, dat den bedrijfschap-
de hun toekomende zelfstandigheid
gegeven wordt, zonder dat het alge
meen belang in het gedrang behoeft
te komen.
Daardoor zal o.i. aan het wezen
der publiekrechtelijke bedrijfsorgani
satie méér recht worden gedaan; wor
den hun metterdaad eigen rechten
in den waren zin van het woord toe
gekend en wordt voldaan aan een
verlangen, dat naar onz«e meening
door het overgroote deel van het Ne-
derlandsche bedrijfsleven wordt ge
koesterd.
ANDRIESSEN
St. Agnes halssieraad (email
cloisonné) van Joanna Brom.
In alle kringen te Batavia ls de
grootste verbazing uitgedrukt over
het bericht, dat de Tweede Kamer
der Ned. Stalen-Generaal de regee
ring verzocht heeft de uitzending
van een parlementaire commissie
naar Java te bevorderen.
„Dit bericht is als een bom
inslag" zei Sjarir „Het bezoek van
de commissie béteekent, dat het
Ned. parlement dr. Van Mook niet
vertrouwt. Ik ben van meening,
dat de toestand een grooter pro
bleem vormt voor dr. Van Mook
en de Ned. regeering dan voor de
Indonesiërs".
Een welingelichte Britsche com
mentator heeft te Batavia ver
klaard: „Een zoodanige daad zal
waarschijnlijk het werk van de
laatste maanden teniet doen. Wij
hebben getracht, een gematigde
groep aan te moedigen, waarmede
onderhandelingen mogelijk zijn.
Een reactionnaire daad zou ze
verzwakken en de positie der
extremisten versterken."
Voordat hij zich tot de houding
der republikeinen tegenover de
nieuwe situatie bepaalde, heeft
Sjarir nog verklaard, dat hij er de
voorkeur aan zou geven „af te
wachten en te zien, welke ontwik
kelingen nog op het aannemen van
«emotie zouden volgen". Hij liet
echter duidelijk uitkomen, dat, als
een commissie inderdaad in Indië
tutU ,aank°men, om naast dr. Van
Mook op te treden bij mogelijke
besprekingen „er weinig reden zou
zijn voor dergelijke besprekingen".
Naar zijn meening zou dr. Van
Mook bij zijn terugkeer in Bata-
w- ^fitelijk geen volmacht hebben.
J besloot met op te merken, dat
ontS?" zeer moeilijke situatie zou
in wan" ^lang de Nederlanders
met dit laatste schip naar Neder-
kerfn Zn ,®ryi vertrekken is onbe
kend. Ook de namen der opvaren
den zijn nog niet bekend.
Familieberichten voor Indië
„Herrijzend Nederland" heeft
eenige maanden geleden landge-
nooten in de gelegenheid gesteld
over den korte-golf-zender P.C.J.
een groet of bericht naar Indië te
sturen om te trachten zoodoende
weer in contact te komen met hun
betrekkingen in het Verre Oosten.
Thans echter is besloten, alle nog
niet behandelde aanvragen te an-
nuleeren en van 23 Jan. af slechts
radioberichten uit te zenden voor
hen, die tot nu toe nog niets uit
Indië hebben gehoord. Deze be-
richten worden alleen uitgezonden
voor naaste familieleden. Hei be
richt zelf mag slechts een mede-
deeling bevatfen omtrent gezond-
heidstoestand of het overlijden van
familieleden in Nederland.
Onze Romeinsche correspondent
seint orns:
Tijdens de Iradilioneele bij
zondere audiëntie, welke Z.H. de
Paus aan den Romeinsohen adel
verleende, heeft de H. Vader de
aristocratie met nadruk gewezen
op haar verantwoordelijkheid voor
een doelmaligen. socialen weder
opbouw.
De tijden zijn nog somber, zei
de de Paus, nog hangen onweer-s
wolken aan den horizont, veel lan
den moeten hun politieke en so
ciale inrichting geheel vemieu
wen, de wereld staat op een keer
punt in haar historie. Er moet ge
arbeid worden met verantwoorde
lijkheid en overleg, want de op
lossing van vele dingen die nu
aanvaard zal worden, zal beslis
send zijn voor langen tijd. Alle
krachten van werkgevers en volk
moeten worden gebundeld voor
den opbouw eener gezonde demo
cratie die het fundament van
iedere hernieuwing is.
Zoekt och tier eerst het Rijk
Gods, al het andere zal u wor
den toegeworpen. Wil men een
gezonde en vitale gemeenschap,
dan moeten wetgevers en het
volk in de uitdrukking zij-nor
meenimg en de toepassing van
het kiesrecht elkaar steunen en
samenwerken, om Gods Rijk op
aarde te vestigen.
Gezonde demooratie beteekent,
dat het gansche volksleven door
drongen is van gezonde tradities
en het is de taak van den adel,
om, zonder eigen voorrechten en
monopolies op te eischen, die ge
zonde tradities bij het volk te be
waren.
In een gezonde democratische
gemeenschap is het niet voldoen
de, adellijke geboorte-titels te
dragen, de adel moet een echte
elite zijn. trouw aan de oude
volkswaarden. vooral aan den
godsdienst. De geschiedenis heeft
bewezen, dat een menschelijke
gemeenschap zonder godsdienst
op ontgoocheling uitloopt, öf op
terreur.
De H. Vader moet zijn het licht
der massa, vooral ten aanzien van
het christelijk huweliik en het fa
milieleven. Dat is ware dienstbaar-
Ons volk is nuchter van aanleg.
Ten minste zulks wordt beweerd.
Doch de overheid neemt nog al
eens allures aan, of de gemeen
schap uit onmondige kinderen be
staat.
Seyss en zijn trawanten hebben
Nederland vier jaar lang systema
tisch en geraffineerd op elk terrein
leeggeplunderd. Westhalve het heel
begrijpelijk is, dat mede gezien de
finaneieele positie, voorzieningen
in vele gevallen slechts langzaam
i kunnen worden getroffen
De burgerij komt zoetjes aan
juist ingevolge de deugd der nueh-
i terheid in een kregelige stemming
of tot spotternij. Hoeveel malen
j zijn nu reeds inzake textiel, schoe
nen, fietsen, radio's, kolen enz. enz.
suggesties gewekt, die met den bes
ten wil niet zijn te verwezenlijken.
We weten immers wel. dat er tal-
ïooze moeilijkheden zijn.
Maar tja. vadertje Staat wil ons
nu eenmaal goed doen en stapelt
belofte op belofte. Gisteren werd
het me echter toch te gortig. Bin
nenkort zit ik n.l. voor een ver
jaardag. Bij een geboortedag hoort
een cadeau. Doch wat kan men
eigenlijk nog bemachtigen. Ik dacht
een vondst te hebben gedaan.
Onlangs hebben we tweemaal een
aankondiging gehad over kammen,
die in den handel zouden komen.
Doch de ervaring met beloften deed
me vermoeden, dat we ook op de
kammen nog wel eenigen tijd zou
den dienen .e wachter, ik loop er
echter in. Mijn cadeau is geen ge
schenk meer
Immers de tikker tikla u weet
wel in de bekende kamer tegenover
de mijne
„Uit Engeiand is onlangs eei. aan
zienlijke hoeveelheid kammen inge
voerd, welke binnenkort in den
handel zullen worden gebracht.
Deze kammen heben velschillende
afmetingen, maar er zijn slech.s
twee prijzen voor vastgesteld, n.l.
75 cent voor maten beneden 16 c.m.
en 90 cent voor maten boven 16
e.m. Zij dragen allen het inschrift
„made in England".
Er komen dus weer kammen en
wel met „made in England". Zij
komen binnen k n - n den
handel.
Het bericht was met deze mede-
deeling echter nog niet beëindigd.
„Deze kammen", ging de telex
verder, „zijn dus gemakkelijk te on
derscheiden van de kammen, die op
andere, meest frauduleuze wijze,
zijn ingevoerd. Deze laatsten zijn
doorgaans van Belgische herkomst
en worden tegen buitensporige,
uiteraard ongeoorloofde prijzen te
koop aangeboden."
Wat zegt ge van zoo'n secure
voorlichting. Koopt dus een kam,
met „made in England" van 75 of
90 ct.
Ik zal een ander cadeau moeten
uitdenken, of zou binnenkort niet
zoo binnenkort zijn?
HENK VAN DER MAZE.
heid tegenover het volk. Men moet,
met die taak voor oogen. niet be
ducht zijn, de gunst te ver):'zen
van boven, noch zwichten -
bedreigingen van onder. Moet -n
vasthouden aan oude instellingen,
men zij tevens soepel en ruim in
de aanpassing aan nieuwe sociale
nooden. Bovenal drage men de
overtuiging, dat de ware oplossing
der dingen, die voor zoovelen on
ontwarbare problemen ziin, alléén
te vinden is in Christus' leer, de
leer der Kerk.
denh wJS?e.derland zich niet kon-
Politiek. lgen met de te voeren
Uepalrieering vermeld
De „Boissevain" vert„„i,,
uit Batavia naar Nederland?
1882 repatrieerenden, de NotiSi
dam" 20 Jan, met 1500 repatHw"
renden, terwijl de „Johan de Witt"
emharkii™ voeu wij uaar enxeie cagen geieucu
tel Hoeveel passagiers eea bezoek brachten, waren er reeds
Temidden van bouwland, heide
velden en uitgestrekte bosschen,
aan de Friesche grens van Drente,
ligt de Rijkswerkinrichting Veen-
huizen. Een moeilijk te bereiken
oord in een der dunstbevolkte
streken van ons land.
Oorspronkelijk was de Inrichting
uitsluitend bedoeld ter .opberging"
van bedelaars, landloopers en
dronkaards. Later is hier ook het
reclasseeringselement eaan mee
spreken.
Er staan op het 3200 ha. groote
terrein, behalve een aantal gebou
wen voor de ambtenaren, thans
twee groote gestichten, met een
capaciteit voor ruim 2000 menschen,
en 18 boerderijen. 1200 ha. is bouw,
en weiland; 700 ha. is boschland
en de rest is nog onontgonnen. 26
ha. hiervan, inclusief het groote
Esmeer, wordt gespaard als natuur
reservaat.
Reeds 23 klanten.
Eén van de afdeelingen in het
gesticht No. 1 is voor de .gifhande
laren" in gereedheid gemaakt, en
toen wij daar enkele dagen geleden
32 van deze lieden ondergebracht
De directie der werkinrichting had
voor hen een afdeeling met tralie,
voor de ramen uitgezocht opdat
de kans tot ontvluchten gering azl
zijn.
Overigens zal Veenhuizen door den
te verwachten toevloed van „gif-
handelaren" vermoedelijk haar
oorspronkelijken sfeer volkomen
verliezen. Sedert 1934 is Veenhuizen
reeds geworden tot een openlucht
gevangenis, waar ook gewone mis
dadigers worden ondergebracht, en
op het oogenblik zijn er slechts 200
verpleegden (landloopers en bede
laars) en meer dan duizend ge
vangenen. Het corps bewakers er
is nu een eigen corps, dat het uni
form van de Rijksveldwacht draagt,
maar met de groene uitmonstering
■telt meer dan honderd manschap
pen en zal vermoedelijk nog wel
sterk uitgebreid moeten worden,
waneer het aantal gevangenen nog
meer zal toenemen, want nóch
bouw, nóch ligging van het kamp
zijn geschikt om een strenge be
waking eenvoudig te maken.
Naast landbouw en veeteelt, wordt
in Veenhuizen door de gevangenen
een bescheiden, maar gevariëerde
industrie beoefend. Er is een we
verij, een wagenmakerij, een klom
penmakerij, een smederij, een
schoenmakerij, een meubelmakerij,
een kleermakerij, een wasscherij,
een machinale breierij, een boek
binderij, een stoffeerderij, een be
tonbedrijf, een machinale houtbe
werking, en dan een. uitgebreid
veenbedrijf, waar pers turf wordt
gemaakt.
Dit laatste bedrijf zal zich straks
met name in de belangstelling van
de .gifhandelaren" kunnen verheu
gen en het zal dezen lieden, die
over het algemeen zelden of nooit
eenigen productieven arbeid hebben
geleverd, niet meevallen, de natte
blubber te hanteeren! Wat d&t be
treft behoevenzij zich geen illusies
t/G maken
Het eten in Veenhuizen is goed,
de ligging is eenvoudig en hygië
nisch, de hangmatten zijn prettig,
de buitenlucht is gezond en gewerkt
wordt er stevig. Voor luieren is er
niet veel gelegenheid.
Veenhuizen is geen moderne ia-
richting, maar desniettemin zeer
geschikt om den talrijken jonge
mannen, die nog nooit een hand ui»
de mouwen hebben gestoken ea
slechts „zwarte prijzen" kennen, to
leeren, wat eerlijke handenarbeid ia
En daarmede kan het dus toch
zijn karakter van reclasseeringsia-
richting blijven behouden.
