HET HEENGAAN
van generaal Reynders
Generaal de Gaulle afgetreden
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
Sir Archibald Kerr naar Batavia
Rëgeering en opperbevel
Ernstige crisis in Frankrijk
Stakingen in Amerika
Internationale Bidweek
Naar nieuwe drie partijen-
regeering?
Pauselijke encycliek
De Roetheensche kerk
en Rome
Om Londen in te lichten
en Batavia te adviseeren
ring1te»" d« vISSI/tSï
DR. VAN MOOK
ERNSTIG ZIEK
Open brief van Koning
Leopold
Referendum-voorstel door
regeering verworpen
De reactie in Indië op het
Kamervotum
R'dam Giro 9085
Directeur:
Joh. Kuljpers.
Hoofdred.Mgr
Dr. J Witlox.
Alg. Redacteur:
H. A. Paalvast
Drukker:
N.R.C N.v
CJltg. v. d. Maas
bode-Stichting,
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
MAANDAG 21 JANUARI 1946
68sie JAARGANG No. 19915
Abonn ementspr
3.25 p. kwart.
1.10 p maand
I 0.26 p. week
Tijd. adres:
Broersvest 8 A
Tel. 68801
Advert en tiën
15 ets per min.
(Van onzen militairen
medewerker.)
De ontslagaanvrage van generaal
Heynders kreeg indertijd in de
pers een motiveering, welke vraag-
teekens deed rijzen. „Verschil van
inzicht met de Regeering ten aan
zien van vraagstukken van tech-
nisch-mïlitalren aard" had tot het
heengaan van den opperbevelheb
ber geleid. Wij meenden, dat de
beoordeeling van technisch-mili-
torpedeerd waren. Deze „starre"
houding is hem door den minister
van Defensie ernstig verweten.
Naar onze meening had de minister
den opperbevelhebber zijn op dit
„politieke" terrein zoo noodzake-
lijkem steun zeker niet mogen
onthouden.
Ten slotte de Oorlogswet.
Alle mobilisatie-voorbereidingen
waren er met medeweten en
volledige instemming van de op
eenvolgende ministers van De
fensie op gebaseerd, dat tege
lijk met de voor-mobilisatie ook de
staat van beleg voor het geheele
taire vraagstukken geheel tot het ian[j zou worden afgekondigd. In
ressort van dezen functionaris be-1 - J
hoorde; dat de regeering het doel
aangaf dat met de strijdmacht
m?®?t worden nagestreefd en de
middelen beschikbaar stelde ter
bereiking daarvan, maar dat de
wijze waarop dit doel bereikt en
die middelen aangewend zouden
moeten worden, door den.
hevelhebber diende te worden ver-
oordeold. Kortom^ duidelijk was
de zaak geenszins
Thans heeft Generaal Reynders
to een waardig geschreven brochure
opening van zaken gedaan.
Allereerst blijkt hieruit, dat het
niet de opperbevelhebber was die
de verantwoordelijkheid niet langer
wilde dragen en mitsdien terugtrad
„Op 30 Januari te 15.00 uur
werd ik echter bij den Voorzitter
van den Raad van Ministers ont
boden, die mij mededeelde, dat
de Min'ster van Defensie zijn
portefeuille ter beschikking had
gesteld, omdat Zijne Excellentie
de verantwoordelijkheid voor het
te voeren krijgsbeleid niet langer
meende te kunnen dragen. Het
Kabinet wenschte echter Minis
ter Dijxhoom niet te laten gaan,
Weshalve mij in overweging werd
gegeven ontslag te vragen", (vet
gedrukte van ons. M. M.t
Uitvoerig gaat de oud-opperbevel
hebber in op de zaken ten aanzien
waarvan tusschen hem en de regee
ring verschil van meening bestond.
Het waren er drie: de afkondiging
van den Staat van Beleg, de mobi
lisatieclubs en de voornaamste,
welke tenslotte tot zijn heengaan
leidde het te voeren kvij^-beipid
Bij dit laatste ging het erom of
bij een aanval uit het oosten de
verdediging uit het hart des lands
zou moeten geschieden in de Greb-
belinie of in de Vesting Holland,
dan wel eerst in de eene en ver
volgens in de andere stelling
Voorts' ging het erom hoe in Bra
bant zou moeten worde- opgetreden.
Uiteraard ls hierover -fjaehii van
^nbt ESftet uiting komen tv»
Shen den opperbevelhebber en zijn
«Kiviseurs en zijn ondercomman
danten het kan langs dezen weg
zelfs leiden tot een aftreden van
den opperbevelhebber, maar een
verschil van inzicht mag
naar ons oordeel nooit rijzen tus-
d^ eenvondil11^ T opperbevel om
rfne dat de regee-
atoei daarbij plaatst op den
°t>Perbevelhebber De
hmr^?u5§. epale waartoe de opper
bevelhebber moet vechten., maar
waar en hoe hij den strijd zal
Aangaan, kan slechts de opper
bevelhebber bepalen.
Edoch; de „Instructie voor den
O.LJZ." vastgesteld bij K.B. van 6
Mei 1989 nr. 4 zegt in Art.
lid 8-
„Wjj behouden ons voor, zoo
lang de oorlogstoestand voor
Nederland niet feitelijk is tage
treden, met betrekking tot de
«pstelling van de weermacht en
oorlogstoestand voor
trekkiiu?Is ingetreden met be-
Deze instructie was door den
opperbevelhebber aanvaard en op
grond hiervan kan deze er. dunkt
weinig bezwaar tegen maken,
ken 21(111 met ziin za'
^bemodUejBit deze oti. «n-
hot verse»,O1™0 kon dan ook
vloeien en hiemlt^*1111? v<K5rt"
obP»bevÏÏ^^,0ntsla.g vai
De Generaal Reyn
wel al reeds gee^p^!^?5 «ven-
meer tengevolge van S^f srat;
gerrte houding Inzake de
«atieclubs op den grondsUg i,,:
moderne arbeWersbeweging".
regeering had tegen de oprichting
van deze clubs (die blijkens den
opzet een onmiskenbaar politiek en
propagandistisch karakter zouden
draven en ojn. „het in behandeling
?**"en van klachten" tot doel
echt geen bezwaar, de O.L.Z.
stig g hierin terecht een era-
bond krijgstucht en
gingen van^n1?^ va" "vereeni"
aan zoo
Augustus 1939 bleek de regeering
hiertoe echter niet bereid, ook
niet bij de algemeene mobilisatie,
en eerst op 19 April 1940. dus
drie weken voor het uitbreken van
den oorlog, ls zij er toe overge
gaan. Den opperbevelhebber wa
ren daardoor de handen op wel
haast onduldbare wijze gebonden.
Om een enkel punt te noemen:
de spionnage. De O.L.Z. miste het
recht om den toegang tot, het
verkeer binnen en het verlaten
van het land te controleeren, ge
vaarlijke personen te verwijderen
of in bewaring te stellen, post
stukken te censuireeren. huiszoe
kingen te doen. In welke mate
hiervan van Duitsehe zijde is ge
profiteerd, is wel algemeen be
kend. Zoo werden al onze stel
lingen nauwkeurig irn kaart ge
bracht, met preciese gegevens van
elke '-azema' elke versn-rring,
elke onderwaterzetting. De kaar
ten hiervan, aangetroffen op Duit
sehe krijgsgevangenen, droegen
de aanduiding „bijgewerkt tot 15
Maart 1940'"
Mogen de ervaringen van 1940
ertoe leiden, dat de verhouding
RegeeringOpperbevel in ons land
eindelijk grondig worde geregeld.
De „Queen Mary", die als Ixoepenschip herhaaldelijk 15.000 man
tegelijk overbracht, is opgelegd in het droogdok van Southampton
te worden ingericht voor het overbrongwn van de jonge
en kinderen ven Amerikaansche soldaten naar hun
nieuw home.
om
vrouwen
Een minuut na middernacht (6
uur Nederl. tijd) is de grootste
staking in een bedrijfstak to de
staten begonnen, toen
de 800.000 arbeiders van de Ameri
kaansche staalindustrie het werk
hebben neergelegd.
Pogingen van de Amerikaansche
regeering om het eon-net in de
vleeschfabrieken te regelen zijn
mislukt. Er is een commissie van
onderzoek ingesteld om de bespre
kingen te hervatten.
De telefoonstaking in
ton is geëindigd. Het 3000 man
omvattende personeel ls na een
staking van 8 dagen, weer aan het
werk gegaan.
Intentie voor Dinsdag
22 Januari.
De Intentie voor morgen
luidt: De terugkeer van alle
Amerikaansche christenen tot
de Kerk.
Parijs, 20 Januari. (A.FJP.). De
heer Palewski, chef van het kabi
net van generaal de Gaulle, heefl
vanavond medegedeeld, dai gene
raal de Gaulle zich definitief uii
het politieke leven zal terugtrek
ken.
Hedenavond om half tien heeft
Palewski zich met een boodschap
van de Gaulle naar den president
van de conslilueerende vergade
ring, Felix Gouin, begeven. Men
neemt aan. dat Palewski toen hei
besluit van den generaal aan Gouin
heefl meegedeeld.
Reeds geruimen tijd heerschte
er oneenigheid ia den Franschen
ministerraad, vooral tusschen de
linksche partijen en de Gaulle.
Tijdens een speciale bijeenkomst
der ministers Zondagmorgen bleek
die tweedracht opnieuw en ze
nam zoodanige proporties aan, dat
de Gaulle met aftreden dreigde,
indien de ministerraad bepaalde
voorwaarden weigerde te aanvaar
den. De Gulle bleef slechts kort
op deze vergadering.
Aanleiding tot het conflict zijn
nog steeds de uitgaven van het
leger. Generaal de Gaulle verzet
zich tegen eischen van de com
missie voor de nationale verdedi
ging van de constitueerende ver
gadering inzake toegang tot alle
militaire installaties. Voorts is er
een constitutioneel geschil, ontstaan
tengevolge van een voorstel van
de socialisten, dat zekere ideeën
van de Gaulle, met name ten
aanzien van de yersterking van
de uitvoerende macht, bestrijdt.
De Fransche minister van bui-
tenlandsche zaken, Bidault, die
nauwelijks te Londen was terug
gekeerd. is Zondag weer met Vin
cent Auriol naar Parijs gevlogen.
De drie groote partijen heb
ben den ganschen Zondag druk
vergaderd. Naar in politieke
kringen verluidt zou de M.R.P.
accoord gaan met de vorming
eener nieuwe drie partijen-
regeering, onder voorwaarde,
dat die regeering niet door een
communistischen voorzitter zou
worden gepresideerd.
Een ander A.F.P.-bericht zegt,
echter, dat de M.R.P. haar hou
ding nog niet had bepaald en
op Maandag opnieuw zou ve-
gaderen, doch de M.RP. zich
naar een drieparij enregeermg
scheen te oriënteeren.
Vineent Auriol, de socialistische
vice-president onder generaal
de Gaulle, wordt tru hoofd der
regeering tot een nieuwe presi
dent is gekozen. Naar te Parijs
verluidt, zal de minister van
buitenland sche zaken, Bidault,
niet naar de vergadering van de
U.N.O. te Londen terugkeeren.
vóór de Fransche erisis ls oo-
gelost
Maandagavond zal de Gaulle
een radiorede houden.
De heer Gaston Palewski, eer
ste privé-secretaris van generaal
de Gaulle verklaarde, toen hij het
bureau van Félix Gouin verliet:
„Ik verraad geen geheim, wan
neer ik zeg, dat de brief het af
treden van generaal de Gaulle be
helst en dat dit aftreden onher
roepelijk is. Generaal de Gaulle
trekt zich definitief uit de poli
tiek terug."
Palewski zeide voorts, dat de
Inhoud van den brief van generaal
de Gaulle, na aan de Fransfche-
oonstitueeridende vergadering te
zijn overgelegd, gepubliceerd zou
worden.
Naar Reuters correspondent
meldt, heeft generaal de Gaulle,
tegen den raad van zijn meest
bijzondere medewerkers in, beslo
ten, zijn aanvankelijk op heden
avond vastgestelde radiorede, niet
te houden.
Onze Ro-meinscbe oo-rresponiden*
seint ons:
De „Osservalore Romano"
van 20 Januari publiceert de
verwachte encycliek „Orien-
lales omnes ecclesias" ter her
denking van de 350ste verja
ring van da vereenigtog der
Roetheensche kerk met de
Moederkerk.
De encycliek bevat drie deden»
waarvan het eerste de geschiede-
ais geeft van de Roetheensche
kerk en het tweede de weldaden
opsomt, gesproten uit de vereeni-
ging der Roetheensche kerk met
Rome, voor het Roetheensche volk.
Deel m geeft een beeld van den
droevigen toestand, waarto heden
ten da-ge de Roetheensdhe kerk
zich bevindt, van het lijden der
bisschoppen en priesters en van
hun onwankelbare trouiw aan den
Opperherder, in weerwil van den
drtik, die op de kerk en haar
bedienaren wordt uitgeoefend, om
hen oNEteraw tot afval en schisma
over te •alen. Herinnerd wordt o.a.
aan den brief, dien onlangs da
schismatieke patriarch van Mos
kou Alexis, tot de Roetheensche
kerk richtte en waarin hij deze
openlijk aanspoorde tot apostasis.
Ën dit op dit oogenlblik. nu men
in een internationale volksverga
dering zoo uitibundig de lof zing*
van de godsdienstvrijheid! InRoe-
tJhenië wordt alle kerkelijk be
stuur verboden. De bisschoppen en
de geestelijken worden gevangen
genomen. Onder het politieke voor
wendsel dat de katholieken vijan
den zouden zijn van den staat,
wondt alle godsdienstvriiheid afge-
sdhaft
De H. Vader besluit met een
dringende opwekking tot de bis
schoppen en de geloovigen van de
Roetheensche kerk. om één te blij
ven to het gebed, opdat God aan
kerk en geloovigen spoedig de
vrijheid moge teruggeven
Het Engelsche ministerie van
buitenland^sche zaken heeft een
communiqué uitgegeven, waarin
gezegd wordt, dat de regeering met
het oog op de spoedige regeling
van de huidige politieke moei
lijkheden to Ned. Oost-Indië, on
langs te Londen verdere bespre
kingen heeft gevoerd met ver
tegenwoordigers der Ned. regee
ring, onder wie dr. Van Mook.
Mei toestemming van de Nederl.
regeering heefl de Engelsche
regeering nu als een specialen
maatregel besloten, dat de Right
Hon. Sir Archibald Kerr, ZJM.
ambassadeur te Moskou, zich naar
Batavia zal begeven als een spe
ciale ambassadeur, teneinde Z'M.
regeering in te lichten over de
ontwikkelingen en om op alle
mogelijke wijzen behulpzaam te
rijn in het bereiken van een
vriendschappelijke en bevredigen
de regeling.
Sir
Bi-ïï: At-ehibald Clark Kerr, de
di» /i Ambassadeur tfe Moskou,
hebben lsc^en opperbevel
en hiL*a Ba*avia zal adviseeren
Hij zal nu binnen eenige dagen
w - naar Mosk°u terugkeeren en hij
«te -mobiikat.te^'l „dat hiermede zal zich dan direct van de Rus-
ueciubs peacüsch ge- sische hoofdstad naar Batavia be
geven. Hij wordt tegen het einde
van de volgende maand te Batavia
verwacht
Tot zoo ver het communiqué.
Intusschen legt men er den nadruk
op dat Sir Archibald Clark Kerr
zeker niet naar Batavia gaat a's
scheidsrechter. Hij gaat om te
zien, welk advies en welke hulp
hij kan bieden bij het regelen van
een probleem, dat Engeland in het
bijzonder wenscht te zien opge
lost, gezien het bijna dagelijksch
verlies van Engelsche levens, dat
dit mat zich bréngt.
De pol .ieke beschouwing.
Het bezoek, dat Sir Archibald
Kerr als buitengewoon gezant aan
Java zal brengen, wordt in alle
Bri-tsche Zondagsbladen vermeld.
De „Observer" wijdt er een hoofd
artikel aan.
De diplomatieke correspondent
van hei blad schrijft: „De missie
De It G. G. van Ned. Oost-Indië,
dr. H. J. van Mook, ligt Ie Caïro,
waar hij zijn vliegtuig-reis naar
onze Oost heeft onderbroken, ern
stig ziek.
Hij heeft 39 4 40 graden koorts.
De juiste aard ven de ziekte, welke
hem heeil aangetast, is onbekend.
van Sir Archibald weerspiegelt
de overtuiging, die in Londen be
staat, dat in de langdurige Indone
sische crisis nn een beslissende
moment is ingetreden en dat de
kansen op het bereiken van over
eenstemming thans grooter zijn
dan ooit tevoren". Verder schrijft
de correspondent: „Overeenstem
ming tusschen de Nederlanders en
de Indonesiërs op basis van de nu
voorgestelde punten, zal waar
schijnlijk vergaande consequenties
met zich brengen in Zuid-Oosi-
Azië, ver buiten de grenzen van
Java".
Een -kroniek".
De minister van overzeesche
gebiedsdeelen heeft den voorzitter
der Tweede Kamer doen toekomen,
ter vertrouwelijke kennisneming
door de leden, eenige exemplaren
van een wekelijksche „kroniek",
welke door den regeeringsvoor-
lichtingsdienst te ëBatavia wordt
samengesteld. De minister merkt
hierbij op, dat de verbinding tus
schen 's-Gravcnhage en Batavia
eerst eenigermate bruikbaar werd
toen de rechtstreeksche radiover
binding tot stand kwam op 19
Oct. 1945. Dit neemt niet weg,
dait de capaciteit van die verbin
ding beperkt is en dat zij, geleid
over rwakke zenders sterk aan
storingen onderhevig is.
Zoodra de luchtverrblnding tot
stand kwam, is bij de Indische
regeering aangedrongen op ge
regelde toezending van een „kro
niek". Deze „kroniek" heeft meer
het karakter gekregen van een
wedergave van stemmingen en
toestanden, alsmede van een pers
overzicht
Volgens een mede deeling van den
eersten minister heeft koning Leo
pold een brief gericht tot de regee
ring om haar voor te stellen, op
een datum, dien het parlement zou
bepalen een referendum te houden
over zijn persoon, nadat beide dos
siers, dat van het secretariaat va»
den koning en dat van de regeering
gelijktijdig zouden gepubliceerd
worden.
„Indien de natie zich niet klaas
en duidelijk te mijnen gunst*
uitspreekt, zal ik aftreden, zei d*
koning. Indien de Belgen daaren
tegen mij hun vertrouwen bekrach
tigen, zal ik het uitoefenen va»
mijn prerogatieven hervatten.
In haar anwoord heeft de regee
ring verklaard, dat zij niet ka»
ingaan op het voorstel van ee»
volksreferendum, daar het parto
ment, de wettelijke weergave van
den souvereteen wil der natie, zich
ter zake heeft uitgesproken.
Een speciale correspondent va»
de „Daily Telegraph" te Batavia
seint naar aanleiding van het
Kamervotum tot het zenden va»
een parlementaire commissie naar
Indië o.a.:
Indien dr. Van Mook beslui*
zijn pogingen voort te zetten (ea
alleen een man van buitengewone»
normalen moed zou tegen d*
oppositie van de uiterste linker-en
rechtervleugel te Den Haag in
zoover zijn gegaan, als hij tot na
toe) zullen de Indonesiërs wellicht
weigeren besprekingen met hem te
openen, op grond van het feit»
dat hij niet het vertrouwen geniet
van zijn eigen regeering.
Het bericht, dat hij te Cairo
ziek is geworden, werd te Batavia
eerst ontvangen na de beslissing;
ten Den Haag genomen.
Het zou geen verrassing wekken,
indien thans zijn aftreden z»a
worden gemeld.
De algemeene meening is, dat
de regeering de ernstigste poli
tieke fout heeft begaan sedert vela
jaren en dat zij het gevaar heeft
opgeroepen, het vertrouwen t»
verliezen van die mogendheden,
■die tot nog toe de Nederlandscha
zaak gesteund hebben.
Verschenen is het voorloopig
verslag der Tweede Kamer inzake'
wijziging der kieswet ji
