Tijdens den oorlog in Rome DADIO Politieke opklaring in Indië? Franco-bewind protesteert NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT MAANDAG 4 MAART 1946 PAGINA 2 Een onderhoud met mgr. dr. B. J. Eras LAAGHARTIGE MOORD TE LEIDEN Politieke motieven de Hrijfveer? Theresia Neumann in leven Staatsbeg rooting 1946 IX PRO PROGRAMMA Mogelijk nog deze week Ned. voorstellen in beraad De bezetting van Bali Naar zelfbestuur in Zuid-Celebes „Verdediging tot eiken prijs van Spanje's vrede" FEUILLETON NETTE Het geheim van het gehangen paard Bij zijn aankomst op de Pause lijke intrnuntiatuur in Den Haag hébben we een onderhoud gehad met Mgr. Eras, den procurator van het Nederlandsche Episcopaat te Rome. Op zijn, ondanks zijn bijna 70 laren, nog vitale en rijzige figuur heeft een langdurige ziekte nog wel eenige sporen achtergelaten. Wij vroegen mgr. dan ook aller eerst naar zijn gezondheidstoe stand. Die is slecht, nog slechter dan in Rome, luidde het antwoord. Ik ben nu twee maanden in Lugano geweest en de dokters daar hebben me onderzocht., maar niets kunnen vinden. Ik heb Malta-koorts gehad. Dat is een langdurige ziekte. Ik heb dan ook 5 maanden te bed ge legen met voortdurend hooge koorts. Ik voel me nog lang niet zooals het wezen moet. De ziekte, die veroorzaakt wordt door een microbe in het bloed, noemen ze op Malta de Engelsohe koorts, maar de Engelschen noemen ze de Malta-koorts Ik hoor, dat deze ziekte tegenwoordig ook hier te lande voorkomt. Hoe its de toestand te Rome, Mgr Die was, toen ik me een paar maanden geleden nog daar bevond, slecht en dat is op het oogenblik nog zoo. Er is niets te krijgen dan in den zwarten handel en dan te gen zeer hooge prijzen. Dat is zoo op elk gebied. Gelukkig krijgen we het een en ander van het Vaticaan, want ik ben diplomaat, merkte Mgr. lachend op, zinspelend op zijn be noeming in October van het vorig Jaar tot honorair gezantschapsraad aan het Nederlandsch gezantschap bij den H. Stoei Wat is uw taak als gezant schapsraad? vroegen we. Den gezant voor te lichten ln kerkelijke aangelegenheden; en natuurlijk heb ik ook contact met de Pauselijke Staatssecretarie. Wat het Nederlandsche gezant schap bij den Paus betreft, merkte MgT. Eras nog op, dat dit een prachtige luisterpost is op interna tionaal gebied, omdat op het Vati caan berichten binnenkomen uit alle dee'.en van de wereld De Duitschers in Rome. Rome heeft gestudeerd en in het zelfde jaar is gedoctoreerd aan de Apollinarlsche Hoogeschool. Wij hadden wel niet gedacht, dat Hij nog eenmaal den Stoel van Petrus zou beklimmen, maar hij viel toen reeds op, want Hij was buitenge woon knap en sprak verschillende talen vloeiend Keert U straks naar Lugano terug, of gaat U naar Rome, Mgr.? Voorloopig blijf ik nog wat in Nederland; lk ga eerst eenigen tijd rust nemen in het Huis Baak te Baak bij Zutphen. Of ik er lang zal blijven, hangt van mijn ge zondheid af. Daarna ga ik nog wat naar mijn familie in Tilburg, maar ik hoop toch vóór den zomer weer in Rome te zijn, aldus ein digde Mgr. Eras, vol goeden moed voor de toekomst. Hebt U als procurator van het Nederlandsche episcopaat tijdens den oorlog nog contact kunnen onderhouden met de Nederlandsche bisschoppen? Heelemaal niet, of met ontzet tende vertraging. Voor de allemood takelijkste aangelegenheden was er contact langs diplomatieken weg. Het was toen een vervelende tijd In Rome We wisten daar van Ne derland niets af en als we zoo nu en dan iets hoorden, wisten we niet, of het juist was en later bleek maar al te vaak, dat er niets van waar was. Totdat op dien Zondag de geallieerden Rome binnentrok ken. Toen kregen we kranten en een beetje meer vrijheid Ge kunt niet gelooven. wat dat voor ons be- teekende. Ik zou er een massa over kunnen vertellen. Maar ge hebt zelf ook de bevrijding meegemaakt en weet dus, wat het is vrij te zijn van den druk van de Duitschers. Zij hadden in Rome alles gevorderd met een ongelooflijke brutaliteit. Maar mijn auto hebben ze niet te pakken gekregen, ofschoon ze er toch een paar maal om zijn ge weest 21e stond echter niet in de garage maar in de voorhal van het college Zijn ze ooa nog m Vaticaan stad binnengedrongen? Dat hebben ze niet gedurfd, ofschoon Von Bismarck, de Duit- sche gezant te Rome, eens bij een bezoek aan de Sixtijnsche kapel zeide, dat hij dat alles schitterend vond, maar dat dit wel spoedig op geheven zou worden, omdat Duitschland ook daar zou regeeren Maar buiten Vaticaanstad hebben te alles weggehaald. Het Duitsche gezantschap bij den Paus vond het in Vaticaanstad veiliger dan daarbuiten en wilde er niet uit, toen Duitschland den oor log verloren had. Zij waren bang dat de geallieerden hen in een con centratiekamp zouden opsluiten, ofschoon de Duitsche gezant bij het Vaticaan toch een fatsoenlijk man was en heelemaal geen „Hetzer". Dat was toen een interessante, snaar uiterst spannende en moei lijke tijd. Eten was er niet te krij Sen, tenzij voor veel geld. Van de ou hebben we ook veel geleden, want brandstof was er evenmin. Men was blij, als de zon scheen, Aan kon men tenminste van die warmte profiteeren. Hoe heeft bet Nederlandsch college den oorlog doorgemaakt? De studiecolleges gingen door, «naar misten buitenlandsche stu denten. Onze studenten, die er nog waren, zijn nooit lastig geval len. Ik heb op het oogenblik weer 6 studenten, 4 uit 't Utrecht- Bche en 2 uit het Haarlemsche diiocees. Dr. J. Damen is pas tot vice-rector benoemd. Hij vertrekt Maandag naar Rome. Hij is pro fessor in de Philosophic te Rol- duc en heeft zijn philosophische studie te Rome gemaakt. Met zekeren trots vertelt Mgr. Eras ons nog, dat hij zelf tegelijk met den tegenwoordigen Paus in Vrtj dagavond ls te Leiden een laaghartige moord gepleegd op den 52-jarigen ir. F. H. E. Gulié, direc teur van de Hollandache Construc tiewerk plaatsen aldaar. Om ongeveer 10 uur 's avonds werd er gebeld aan de woning van den heer Guljé, Van S-lingelandtlaan 8, nabij de grens van de gemeente Oegstgeest. Mevrouw Gulié deed open en een ongeveer 30-Jarige vrouw vroeg, of de heer Guljé thuis was. Zij zeide een brief voor hem te hebben van zijn mededirecteur, ir J. E} Colin, die zich in politieke hechtenis bevindt en dien ze hem persoonlijk moest overhandigen Me vrouw Guljé liet haar in de gang en in.g haar echtgenoot roepen. Deze wam. Hij bevond zich nog' maar kort met de bezoekster in de gang, toen een schot weerklonk. De fa milie snelde toe en vond den heer Guljé, hevig bloedend uit een won de in den buik. Van de bezoekster was geen spoor meer te bekennen. Onmiddellijk werd geestelijke en medische bijstand ingeroepen. De heer Guljè bleek door een kogel in den buik te zrjff getroffen, waardoor een slagader was geraakt. Zijn toe stand was hoogst ernstig Hij kon echter nog van de laatste H.H. Sacramenten worden voorzien. Ty- dens zijn vervoer naar het Aacade- misch Ziekenhuis is hij aan de ge volgen van zijn verwonding over leden. De* Leidsche politie is tensfcond een onderzoek naar de daderes of naar de daders begonnen. Het is namelijk niet onmogelijk, dat niet de bezoekster den moord heeft ge pleegd, maar dat zij, daar zij zich vlak by de buitendeur bevond, iemand anders heeft binnengelaten, die het doodelijk schot heeft gelost. Door de sneeuwjacht waren bul ten geen sporen meer te zien. De woning van de familie Guljé staat tamelijk eenzaam. De Van Slin- gelandtlaan is slechts aan één zijde sebouwd en dan nog spaarzaam, zoodat het best mogelijk is, dat niemand buitenshuis iets van het drama heeft gemerkt. Omtrent de motieven van den moord tast men vooralsnog in het duister Naar men ons verzekerde, had de' heer Guljé geen persoonlijke vijanden en was hij bij het perso neel van zijn fabriek zeer gezien. Of wellicht politieke beweegrede nen tot de misdaad hebben geleid? De politie, die in alle richtingen zoekt, stelt ook hiernaar een onder zoek in. De heer Guljé is kort na de bevrijding door den P.O.D ge arresteerd. doch later weer in vrij heid gesteld De heer Guljè was oud-voorzitter der Alg. R.K. werkgeversvereniging. Aan een brief van den Fransch- man Pierre Broncard, die vijf oor logsjaren in Konnersreuth krijgs gevangen was en welke brief eeni gen tijd geleden werd afgedrukt in La Croix, ontleent „De Volks missionaris" eenige bijzonderheden over Theresia Neumann, de gestig matiseerde van Konnersreuth. Hij vertelt erin, dat hij bij verschei dene extases tegenwoordig was en dat de bloedingen en het lijden van Theresia de laatste jaren nog in hevigheid zijn toegenomen. De Nazis hadden het bezoek erg beperkt en de politie voerde een tamelijk scherpe schifting en be waking uit. Thereeia's vader moest eens gevangenisstraffen ondergaan omdat hij Fransche krijgsgevange nen tot het bijwonen van een bloe dige Vrijdagsextase had toegelaten. Te Konnersreuth heeft het natio naal socialisme zeer weinig aan hangers gevonden, doch op den vooravond van de komst der Ame rikanen is het bijna geheel ver woest door S.S.-mannen die, uit weerwraak tegen de .hinderlijke voorvallen" met Theresia Neu mann, dat „zwarte nest" wilden uitroeien. Onder de bevolking zelf vielen maar weinig slachtoffers, maar tweederden der boerderijen zijn totaal afgebrand. Gedurende de eerste dagen na de bezetting hebben twee Amerikaan- sche soldaten Theresia dag en nacht bewaakt omdat zich in de omge ving nog S.S.-groepen schuil hiel den. Haar toestand is nog steeds dezelfde; nog altijd gebruikt zij niet het minste voedsel, terwijl dit haar gezondheid toch volstrekt niet schaadt. Zonder eenige hulp gaat zij van haar woning naar de kerk. waaraan pastoor Naber nog steeds verbonden is, naar de pastorie en naar den tuin. Zij houdt zich bezig met haar bloemen en brengt be zoeken aan de zieken van het dorp, die zij met veel ijver en toewij ding verzorgt. De begrooting voor 1946 zal in de komende week het ministerie van financiën verlaten, zoodat zij in de allernaaste toekomst de Staten-Ge- neraal zal kunnen bereiken. draadlooze verbindingen De volgende Ned. schepen zijn via Scheveningen Radio telegrafisch be reikbaar: Algorab, Amstelkerk. Bloemfontein, Boschfontein, Cottica. Delf dijk, Edam, van Heutsz, Kota Gede, Kota Initen, Maaskerk, Nieuw Amsterdam. Nieuw HollandNiger- stroom, Nijkerk, Oranje, Pericles, RandiPontein, Ruys, Silbajak, Socrates. Sommelsdijk, .Sumatra, Tarakan, Ta- blnta. Tasman, Tegelberg, Terborch TJibesar. Tjimanoek, Volendam. DINSDAG 5 MAART. Hilversum I (301 M). K.R.O.-uitz. 7.00 Nieuws en gymn.. causerie en gTaan.; 8.30 H. Mis uit de Harskamp; 9 30 Gram.; 10.10 Litt. voordracht; 10.30 Gram.; 10.45 v. d. vrouw; U.OO Gram.- 11.30 v. d. zieken; 11.45 Ber. krijgsgev.; 12.00 Gr.; 12.35 Kwintet; 13.00 Nieuws; 13.30 Trio en zang; 14.00 Gram.; 14.15 Sonaten; 15.00 Kamer-orkest (15.30 Litt. voordracht); 16.00 v. d. zieken; 16.30 Gram.; 17.00 Serenade Beethoven; 17.35 v. d. jion- geren; 18.00 Ensemble N. Dolce; 19.00 Nieuws en gram.; 19.30 v. d. Ned strijdkr.; 20.00 Nieuws en gram.; 20.15 Vastenavondprogram; 21.30 Con cert; 22.00 Nieuws; 22.15 Gram.; 22.30 Avondgebed; 23.00—24.00 'Gram. Hilversum II (415 M). A.V.R.O.-uitz 7.00 Nieuws, gyrtm. en gram.; 10.35 Piano; 11.00 Voordracht; 11.15 Trio; 12.00 Orgel; 12.30 Over Z.-Afrika; 12.40 Piano; 13.00 Nieuws; 13.15 De Vage bonden; 14.00 Knipcursus; 14.20 Con cert; 15.00 Causerie; 15.15 Gram.; 16.00 Muziekpraatje; 16.30 v. d. kin deren; 17.00 Orkest en sopraan; 18.00 Nieuws; 18.30 CauserieMensch en maatschappij; 19.05 Causerie: 1920 Solistemconcert; 20.05 Ned. volksge zondheid; 20.,20 Bonte Dinsdagavond- trein; 21.30 Hoorspel; 22.05 Gram (22 15 Buitenlandsch overzicht); 23.00 Nieuws; 23.15—24.00 Gram De Indonesische „minister president" Sjahrir, van wiens aftreden wij slechts in een deel onzer vorige oplaag melding konden maken, is bezig een nieuw kabinet „op breedere basis" te vormen. Dit bericht is in een uitzending in de Malei- sche taal door radio Soerakarta uitgezonden. Sjahrir is er blijkbaar in ge slaagd. zijn gezichtspunt betref fende de noodzaak van zulk een kabinet door de geheele conventie te Soerakarta te doen deelen. Volgens Reuter verwacht men te Batavia, dat Sjahrir „minister president" zal blijven. Als een der voorwaarden voor zijn aanblijven zou hij de vrije hand voor het voeren van onderhandelingen met de Nederlanders geëischt hebben. Zijn volledige voorwaarden waren volgens den republikein- schen woordvoerder: a. De vorming van een politiek kabinet, waarvoor de verschillen de Indonesische politieke partijen of politieke combinaties candida- ten naar voren konden brengen. b. Volledige vrije hand om zulk een kabinet samen te stellen. c. Volledige verantwoordelijk heid tot het door hem zelf kiezen van afgevaardigden tot het voeren van de onderhandelingen met de Nederlanders, zonder dat zij tel kens ruggespraak behoeven te houden met Djogjakarta. Optimisme te Batavia. Men is te Batavia van meening, dat het nieuwe kabinet van Sjah rir vroegtijdig bekend gemaakt zal worden en dat, aangezien hij nu het volledig vertrouwen van het nationaal comité heeft, zijn besprekingen met Indonesische partij-leiders, welke hij te Soera karta heeft gehouden, zonder groote hindernissen zullen zijn beëindigd. Tegelijkertijd verwacht men vol vertrouwen, dat de eerste for- meele besprekingen op basis van de Nederlandsche voorstellen mogelijk tegen de tweede heift van deze week zullen aanvangen. Sir Archibald Clark Kerr zal de besprekingen op weg kunnen helpen en, wanneer de grondbe ginselen eenmaal zijn uitgewerkt en daarover overeenstemming is bereikt, zal hij Java nog eind Maart, volgens zijn oorspronke lijk plan, kunnen verlaten. Motie van in Sjahrir. vertrouwen Wat betreft de zitting van het nationale comité kan nog gemeld 'worden, dat Sjahrir als minister president een beschouwing gaf van de door hem tot nu toe ge voerde politiek en wees op de noodzakelijkheid om met de Nederlanders besprekingen te voeren. Volgens berichten werd zijn rede met veel enthousiasme ont vangen en onmiddellijk daarna werd een motie van vertrouwen in Sjahrir met groote meerder heid aangenomen Intusschen zouden Sjahrir en zijn gezelschap thans uit Soerakarta zijn vertrokken, op weg naar Batavia. Verreweg de meesten der 2000 Ned. soldaten, die op Bali aan land zijn gegaan, zijn krijgsgevangenen geweest in Birma. Zij hebben hun opleiding in Bangkok ontvangen, en moeten op Bali de volgende taak vervullen; het eiland onder geallieerd, militair bestuur brengen en de 3400 Japanneezen, die op het eiland verblijven, ontwapenen en bijeenbrengen. Op sommige punten in het heu velland hadden de extremisten nog eenigen invloed, doch in het alge meen namen de 1.500.000 inwoners onder wie 8.000 CJhineezen een vriendelijke houding aan. Dit is wellicht toe te schrijven aan het feit, dat Ball vóór den oorlog in grootere mate zelfbestuur heeft ge kend dan andere deelen van Ned. Indië. Deze meer autonome positie is op 1 Juli 1938 verleend. Het burgerlijk bestuur van Ball staat nu onder leiding van den heer J. A. van Beuge. Deze is vroe ger assistent-resident van Denpa sar (Zuid-Bali) geweest. Zes van de acht prinsen op Bali hebben tijdens een conferentie met lt.-kolonel Termeulen, welke in het palis te Kloenkoeng is gehouden* zich bereid verklaard om met de Nederlanders samen te werken. Kloengkoeng is de zetel van prins „Dewa Agoeng", die de meest be langrijke is van de acht. De prins van Tabanan is, uit vrees voor re presailles van de extremisten na een bespreking met de Nederlanders niet komen opdagen en de prins van Djembrana was ziek. „De instelling van een voorloopi- gen raad voor Zuid-Celebes betee- kent de eerste stap in de richting van zelfbestuur in de buitengewes ten", aldus een verklaring die dr. W. Hoven heden te Batavia aan de pers deed. De directe taak van den raad zal bestaan uit het doen van voorstel len en aanbevelingen met betrek king tot een autonome organisatie voor Zuid-Oelebes, het ontwerpen van de basis, waarop het binnen- landsch bestuur zal worden georga niseerd en het verdeelen van ver schillende ambten tusschen de ver* schillende openbare autoriteiten Het ligt in de bedoeling om. zoo dra de rust is hersteld, aan de Minahassa dezelfde soort autono mie te geven als aan andere gebieden, bijvoorbeeld Ambon, Het ontwerp voor Zuid-Celebes werd over het algemeen dooi de groote meerderheid van de bevol king gunstig ontvangen. Intusschen zijn in Zuid-West-Celebes rondom het meer Sldenreng concentraties van gewapende extremisten onder leiding van drie Japansche officie ren waargenomen. De bevolking verlaat in panischen angst het ge bied. 1 MAART VAN BATAVIA EN 3 MAART TE AMSTERDAM. Niet minder dan drie Indië-vüeg- tuigen kwamen Zondagmiddag kor- ten tijd na eikaar op Schiphol bin nen. Het laatste, onder gezagvoer der Groeneveld, deed de reis wel vliegensvlug: deze Skymaster start te Vrijdag 1 Maart van Batavia Repatrianten. Aan ons hoofdkantoor te Rotter dam ligt ter inzage de passagiers lijst van het m.s. Bloemfontein, dat ongeveer 11 Maart uit Batavia te Amsterdam wordt verwacht met 1368 repatrieerenden aan boora Na een kabinetszitting van acht uur heeft de regeering-Franco een verklaring uitgegeven, die de bui tenlandsche pogingen om de Spaansche regeering omver te werpen afkeurt en categorisch mededeelt, dat Spanje zijn binnen- landsehen vrede tot eiken prijs zal verdedigen. De verklaring beschrijft het sluiten van de vijfhonderd km. lange Fransche grens als „zonder gegrondheid of oorzaak" en be schuldigt de Fransche regeering van anti-Spaansche handelingen De verklaring maakt onderscheid tusschen het Fransche volk en het communistische convent, dat be paalde bevelen volgt". Een tweede Spaansch communi qué wijst de door „communisten geïnspireerde smaadcampagne tegen Spanje onder den dekmantel van valsch humanisme" af. „Spanje weet, hoe de vreedzame politieke oplossingen, die van buiten af worden aanbevolen, wankele bruggen zijn tot een communist! schen chaos. Aangezien wij dien eens hebben meegemaakt, wenscht Spanje zeker niet in het anarchis me terug te vallen en z«l het zijn binnenlandschen vrede tot eiken prijs verdedigen". Wat de gezamenlijke verklaring van de Ver. Staten, Engeland en Frankrijk over het regime van Franco betreft, valt nog te melden, dat Fransche en Britsche amende menten op den oorspronkelijken Amerikaanschen tekst reeds zijn ingediend en intusschen worden bestudeerd. In diplomatieke krin gen te Washington is men over het algemeen niet optimistisch over het van de verklaring te verwachten resultaat. Een bericht van de „New Vork Times", volgens hetwelk tusschen het departement van buitenland sche zaken en het departement van oorlog te Washington preliminaire besprekingen aan den gang zouden zijn over de middelen, welke men eventueel zou moeten aanwenden, om Frankrijk te voorzien van oor logsvliegtuigen, ten gebruike m geval van een gewapend conflict met het Spanje van Franco, is door het departement van buitenland sche zaken te Washington catego risch ontkend Wil Franco naar Ierland vluchten? De te Mexico verblijvende Spaansch-republikeinsche oud-mi nister Indalecio Prieto heeft ver klaard. uit betrouwbare bron '•«rnomen te hebban dat Franco zqo zeker is van zijn komende nederlaag, dat hij thans bij ver scheidene collaborateurs zijn licht opsteekt om zich een veilige toe vlucht te verzekeren in Ierland. "De ex-minister voegde hieraan toe, dat hij, gezien den loop der ge beurtenissen. onverwijld de socia listische parlementsfractie z«u bijeenroepen voor het nemen van belangrijke besluiten. Het zou Pietro niet verbazen indien Franco de teugels van het bewind in handen ging leggen van een militaire junta, want van een zoodanige junta heeft hij de macht indertijd ook gekregen. Het volk, zoo zelde hij, moet het Spaansche probleem oplossen en niet het leger. Het leger immers is in Span je een instrument van de onder drukking en is niet gelijk aan het volk 150.000 verzetsveteranen. Volgens een bijzonderen corres pondent van de „News of the world te Parijs, aldus Reuter, zou het zenden van 30.000 man Spaansche troepen door Franco naar de grens streek bedoeld zijn a's ee" v°°*~ zorgsmaatregel tegen 15°.ouu man Spaansche verzetsveteranen, die na de geallieerde landingen in Europa uit de gevangenissen in het Zuiden van Frankrijk werden vrijgelaten Deze guerilleros kunnen echter, nu alle hooge passen ingesneeuw zijn. slechts op drie punten met forma ties van eenigen omvang passeeren Zij zouden het echter tegen de vólgens Duitsche methode bewapen de troenen van Ft">--o afleggen indien zü zulks poogden. HET VERHOOR. (V.) Inspecteur Malpractice besloot Sir Malcolm Beardley CJhassingfold aan een scherp kruisverhoor re onderwerpen. Weet u, waarom iemand een paard aan uw lamp zou willen op hangen Neen. Is het u ooit eerder overkomen? Zeker niet. Hebt u hier ooit een paard gehouden? Wat, in mijn salon? Beantwoord mijn vragen uit sluitend met ja of neen. Natuurlijk niet. Kende u dit paard? Ik had het nog nooit gezien. Jaagt u wel eens? ^Heeft uw hulshoudster be trekkingen met personen, die iets met paardrennen te maken hebben? Neen. Ik meen te weten, dat de vader van Lady Chassingfold eige naar is van een concern vleesch- f abrieken? Ja, maar Doet hij nog zaken? Ja, maar Verkoopt hij paardenvleesch? Zeker niet. r Dus u gelooft niet, dat Lady Chassingfold het paard misschien voor hem hierheen had laten t>reI,':Hel denkbeeld alleen is al te dwaas. Dat is voldoende, Sir Malcolm. Ik sa', nu Lady Chassingfold een verhoor afneme- 1 i Wordt vervolgd.;

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Nieuwe Schiedamsche Courant | 1946 | | pagina 2