GERBRANDY
OVER HET BELEID IN LONDEN
MORGEN
ai-sssi
Scherpe aanval op De Geer
Het Vaticaansch
gezantschap
Russische druk op Hongarije
DIK TER BUIK kiest het luchtruim
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN.
WOENSDAG 1 MEI 1946 68ste JAARGANG No. 1999
Ztag,tcde
DE COMMUNISTEN IN DE
COALITIE
gaan de nieuwe bonnen in
R'dam Giro 9096
Directeur:
joh Kuijpers
Hoofdred.Mgr
H A- paalvast.
Drukker:
N.S.C. N V
Uitg. v.d. Maas.
bode-Stichting.
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
\bonnementspi
f 3.25 p. kwart
f 1.10 p.maand
f 0.26 p week
Tijd. adres:
Broersvest 8 A
Tel 68804
Advertentiën
15 ets p. mm.
„Bezield door de gedachte van het geroepen zijn om
te overwinnen, heeft het Londensche Kabinet zijn da-
gelijksclien en wekelijkschen arbeid verricht, trachten
de alles dienstbaar te maken aan het ééne, groote doel.
Van die taak en die opvatting heeft het naar beste
weten getracht het Nederlandsche volk deelgenoot te
maken, opdat Regeering en volk in dc verdrukking één
zouden zijn- Wat in het kader van dit beleid paste,
werd bevorderd; wat tegen dit streven indruischte,
moest daarom ter zijde gesteld.
Bij dit beleid,
dat één en on
deelbaar is ge
weest van Sep
tember 1940 tot
Mei 1945, gedu
rende welken
tijd veel tegen
slagen ons deel werden, hebben wij nooit veronacht
zaamd het beginsel, dat de ministerieele verantwoor
delijkheid een hoeksteen is in ons Staatsgebouw en
zulks blijft, ook al is er lijdelijk geen Parlementl\oOit
is er verzuimd bij cardinale beslissingen ons dit begin
sel voor oogen te stellen, al is een enkele maal verschil
geweest over de toepassing
Aldus oud-minister Gerbrandy in het laatste hoofdstuk
van zijn lang-verbeide en thans eindelijk verschenen en
publiek verkrijgbaar gestelde omvangrijke nota over
het Begeeringsbeleid gcdurend>e de oorlogsjaren in
honden.
In zijn nota formuleert de oud-premier o-a. op scherpe
wijze de houding van minister de Geer als premier en
ambteloos burger. In een apart hoofdstuk motiveert
Gerbrandy cm zijn .belangrijkheid het herstel van het
gezantschap bij den H. Stoel ondanks de vroegere
houding van het parlement.
J f nIJta v<>rmt eel> boete van 380
bladzijden en bevat 19 hoofdstuk
ken. die te zamen de hoofdpunten
van het gevoerde beleid behande-
len. Verscheidene dezer hoofdstuk
ken zijn van uitvoerde documen
taire bijlagen voorzien, die nadere
officieele toelichting geven op het
behandelde onderwerp. Na een kort
inleidend hoofdstuk, dat het heen
gaan van de Regeering naar Lon
den behandelt, spreekt Prof. Ger
brandy uitvoerig in twee hoofdstuk
ken over de lotgevallen van de
Regeering zelf. Eerst over het heen
gaan van den heer De Geer cn
daarna over de wisselingen in zQn
eigen kabinet.
De figuur De Geer
Breedvoerig en steunend op tal
van documenten behandelt Prof.
Gerbrandy de rol, die de heer De
Geer voor en na zijn aftreden als
minister-president heeft gespeeld.
Zijn betoog, hoewel volkomen in
den mededeelenden trant gehouden
en zonder eenig spoor van felheid,
heeft het karakter gekregen van
een uitermate scherp requisitoir,
dat de figuur van den heer De Geer
voorgoed de verdiende plaats in
onze staatkundige geschiedenis toe-
Reeds in het eerste hoofd-
dat rt wiJst Prof Gerbrandy erop,
leiding heer E>© Geer faalde in het
■wiji he^even aan het k&binet. Ter-
gedurend me®rendeel der ministers
's nachts biihL oorlogsdagen ook
schikbaar ble«S» bleef, althans be-
van Economisov»°p het departement
de heer r>e Ge^aken* vertoefde
meest kritieken *lken» ook den
leiding die hij ln dcht. thusl. De
■was iet kraohtiE Tdagen gaf,
manifesteerde zich Londen
onduidelijke houding, die n„e ziJn
bleek, neigde naar een'00^J«er
met den vijand. De heer 2,mla
verzette zich tegen het capitulatie*
communiqué, waarin de positie van
Nederland als doorvechtende natie
duidelijk werd gesteld. HQ weiger-
de teekening van het A. I. be
sluit. hq hield een radio-toespraak,
de in Engeland een allermiserabel-
maakte.
kwam hil In de ver
gadering van den Ministerraad
of ander opzet, gericht
op het vinden van contact met
den Vijand. Als voorbeeld drukt
Trot. Gerbrandy In zijn nota een
eigenhandig door den heer De
Geer geschreven en geteekend
voorstel at, dat bewaard bleef.
Dit rstel luidt als volgt:
„Naar aanleiding van het be
roep, door den FUhrer van het
Duitsche Kijk In zijn Bflksdag-
!?5*v«n 19 JuU J.I. gedaan op
beS£ en gezond verstand ter
fllStag van den oorlog, ver-
Nederlandsche Begee-
ken eronn5.-" vernemen, op wel-
A«net name wat dt
positie van Nederland betreft) de
FUhrer zich voorstelt, dat op dit
oogenblik vruchtbare besprekin
gen ter bevordering van den
vrede zouden kunnen worden ge
opend".
(w.g.) DE GEER.
In zijn eerste onderhoud met Mr
Churchill had hQ al gesugge
reerd 'n soort vrede van Amiens".
Het laat zich denken, dat deze
houding critische reactie wekte. De
ongerustheid van H. M. de Konin
gin steeg. Tegen het einde van
Augustus 1940 vroeg de heer De
Geer ontslag, zonder dat deze aan
vrage betiteld kon worden ais „vrij
willig". De heer De Geer werd niet
meer opgenomen in het nieuwe
kabinet, hoewel hQ zelf om de
portefeuille van Financiën vroeg.
Na zijn aftreden leefde hQ vrQ
teruggetrokken in Boxmoor buiten
Londen. H. M. de Koningin ver
leende hem op grond van zyn ver
diensten in het verleden en omdat
zQn houding toen nog niet aan
oneervolle motieven scheen te moe
ten worden toegeschreven, krach
tens éénstemmig besluit ln den
Ministerraad, een hooge onder
scheiding.
Was het daarby gebleven, dan
had de heer De Geer zyn rust in
eere kunnen genieten. De heer De
Geer echter vertoonde spoedig de
neiging om Engeland te verlaten
en zich naar Zwitserland te be
geven. De Regeering verzette zich
daartegen, dat zij de overtuiging
wei toegei n, dat Zwitserland
blQkens haar inlichtingen, reeds vol
Duitsche spionnen, eerlang het lot
van Nederland zou deelen en dat de
heer De Geer dus, wanneer hij zich
daar zou bevinden, vroeg of laat
in handen van de Duitschers zou
vallen, die zich zelfs tegen zijn wil
propagandistisch van hem zouden
1 3dienen. Aangezien de heer De
Geer echter vurig verlangde naar
den troost van het familie-contact,
werd in overleg met hem besloten,
hem in de gelegenheid te stellen
zich op Rijkskosten naar Neder-
la~dsoh-Indië te begeven, waar hem
een bepaalde regeerïngsopdracht
zou wachten. In Nederlandsch-
I iië bevonden zich twee van zQn
kinderen.
\aar Indië
Onder deze uitdrukkelyke af
spraak begaf de heer De Geer
zich naar Lissabon. Spoedig ech
ter bleek de Nederlandsche Regee
ring uit inlichtingen van haar
gezant aldaar, dat de heer de
u)er zich in Lissabon tegen den
uitdrukkelQken wil van de Regee
ring en in strQd met een af
spraak, waaraan hQ zich zelf had
onderworpen, met het plan rond
liep zich niet slechts naar Zwit
serland, doch naar Nederland
zelf te begeven en deswege con
tact opnam met de Duitsche auto
riteiten in Lissabon. De Neder
landsche gezant en de Nederland
sche zaakgelastigde hebben ver
schillende malen met hem ge
sproken, hem het bQzondere van
zQn positie voorgehouden, hem
de mogelijkheid voor oogen ge
steld zQn vrouw naar Lissabon te
laten overkomen, hem herinnerd
aan zijn uitdrukkelijke afspraken
Het hielp alles niets. De heer De
Geer beloofde nader beraad, ter
wijl hQ het passage-biljet naar
Berlijn al in zQn zak had. Een
maal in Nederland teruggekeerd,
publiceerde hQ een brochure
waarin Hitier als de Filhrer
de Koningin werd niet met name
genoemd als „de meest bevoeg
de autoriteit" ten tooneele werd
gevoerd. HQ zond den tekst van
deze brochure tevoren naar Lon
den en beloofde haar niet te zul
len publiceeren zonder toestem
ming van de Koningin. Die toe
stemming werd hem nimmer ver
leend, doch binnen enkele dagen
was de brochure gepubliceerd.
Is het wonder, dat de heer Ger
brandy aan het slot van zQn hoofd
stuk meedeelt, dat hQ in begin Juni
1945, vóór zQn aftreden als Minister
van Justitie, opdracht gaf een voor
onderzoek in te stellen teneinde te
komen tot een antwoord op de
vraag of strafrechtelijke vervolging
van den heer De Geer op haar
plaats was? De nota deelt het resul
taat van deze opdracht niet verder
mee.
In lange, lange rijen defileerde gisteren de bevolking van boestdijh
langs het paleis om de jarige Prinses te huldigen. Het horde werd
in een bloemenbed veranderd. H. M. de Koningin nam deel aan de
feestelijkheid
Hongarije en Oostenrijk behooren
tot de zwaarst geteisterde gebieden
van Europa. In de eindfaze van den
oorlog is op hun gebied een verwoe
de strijd gevoerd, welke ongekende
verwoestingen heeft aangericht; ma
terieel, maar ook moreel zijn deze
landen geslagen in een mate, welke
de weelderigste fantasie zich nauwe
lijks kan verbeelden.
Oostenrijk kreeg een vier-mogend-
hedenbezetting: vier olifanten, die
zich op den rug van een muisje een
plaats veroverden. Hongarije was er
nog ongelukkiger aan toe: het kwam
Aanvulling der bonnenlijst voor
de tweede helft van de 5de periode
1946 <28 April t.m. 11 Mei), elk der
volgende bonnen geeft recht op het
koopen van:
Bonkaarten KA, KB, KC 604.
221 algemeen 125 gram boter.
222 algemeen 125 gram margarine.
223 algemeen 50 gram thee.
224 algemeen 250 gram jam, stroop
enz.
225 algemeen 250 gram waschpoeder.
Bonkaarten LA, LB, LC 604.
118 vleesch 100 gram vleesch.
A 29 melk 2 liter melk.
B 29, C 29 melk 3% liter melk.
112 aardappelen 2 kg. aardappelen.
Bonkaarten KD, KE 604.
724 algemeen 250 gram jam, stroop.
enz.
725 algemeen 250 gram waschpoed jr.
Bonkaarten LD, LE 604.
D 29, E 29 melk 6 liter melk.
612 aardappelen 1 kg. aardappelen.
Tabakskaarten enz.
T 26 2 rantsoenen tabaksartikelen
(geen import-cigaretten)
T 35 1 rantsoen import-cigaretten.
V 26 100 gram chocolade of suiker
werken.
X 26 100 gram chocolade of suiker
werken.
X 35 1 rantsoen import-cigaretten.
Bovengenoemde artikelen kunnen
reeds Donderdag worden gebruikt,
met uitzondering van de bonnen
voor melk en aardappelen, waarop
eerst met Ingang van Maandag mag
worden afgeleverd. Ook op den
extra-vleeschbon, welke deze bon-
nenlyst vermeldt, kan bQ uitzonde
ring reeds op Donderdag worden
gekocht.
irmrïriijp'-jijr—
57. Professor J G h r*
S. T. Wheetallis fronste/.Jin K.
brauwen. Hoe kreeg Mi Ï2 ïJH?0*-
"aam dat vUegtuiT^de?
naar beneden. Onaangenaam was S
situatie, zéér onaangenaam Tja iSt
moet zeer onprettig zQm, wanneer
men 2000 meter boven zee, n 500
k.m. van land tot de cmtoekkinf*
komt, dat de benzine op is. Allerlei
name wat do -gedachten döor zQn hoofd.
hoe hQ had geknikkerd toen hij tien
was, hoe hQ had gevoetbald toen hij
vijftien was, hoe hQ had toen
hQ 2o was, hoe hij professor was
geworden, en nu nu zou
JuJ misschien een graf in de zee krij
sen, hetgeen voor een zeeman des-
rt^rensc*1* mo°i was, maar voor hem,
professor, nee, datToen
wera de arme professor uit zijn
qjverpéiii'zkigien gewekt door een
•©«€fenaardige stilte. De propeder stond
stil; zooals deze dingen meestal doen
wanneer de motor staakt.
Dik en Chogum keken met verbe
ten gezichten voor zich. Nee, ze
vochten liever met 100 boeven, dan
dit!
Het toestel verloor intusschen
steeds meer aan hoogte en de eenige
levende wezens in deze buurt, de
meeuwen, keken met verbazing naar
dien vreemden vogel, die recht oip
de zee afging.
onder een exciusiet-Russische bezet
ting, met alle gevolgen van dien.
Intusschen schenen de Russen aan-
vankelQk Hongarije, dat toch veel
eer Westersch dan Oostersch is ge
oriënteerd, op politiek gebied een
tamelQk vrije hand te laten. Bij de
op 4 November j.l. gehouden parle
mentaire verkiezingen lieten zij, in
tegenstelling met hun houding in
Polen en op den Balkan, zelfs zoo
veel vrijheid, dat de communisten,
die in de voorloopige volksverte
genwoordiging 127 van de 498 zetels
hadden ingenomen, hun aant&l afge
vaardigden tot 70 van de 409 zagen
dalen, terwijl de in wezen fel anti-
comm. partij der kleine bezitters 'n
zelfstandige absolute meerderheid
haalde, n.l. 245 van de 409 zetels in
het definitieve parlement. Eenzelf
de verschQnsel heeft zich voorge
daan in alle bezette gebieden, wel
ke nader met het communisme heb
ben kennis gemaakt; ze keeren zich
zoo scherp mogelijk van het hefcls-
systeem af.
Het viel echter niet te verwach
ter, dat de Russen zich zonder meer
bij deze democratische uitspraak van
het Hongaarsche volk zouden neer
leggen; want, afgezien van alle an
dere factoren, kon deze uitslag on
der bepaalde omstandigheden als een
zeer gewichtig moment in de Donau-
politiek gelden. Op langen termijn
zag Moskou zijn z.g. veiligheids- en
misschien, zelfs zQn herstelpolitiek
bedreigden men kan er dan ook op
rekenen, dat de beruchte communis
tische ondermijningsmethoden haar
werk zouden doen. Een scherp toe
zicht op alle sleutelposities in Hon
garije leek de eerste taak der Rus»
sische politiek, terwQl daarnaast I
plaats der communisten ver bov|
en buiten hun getalsterkte moe
worden uitgebreid
Ofschoon de klem-bezitters een afr
doende meerderheid hadden, werd -«•
een steeds gevaarlQk experiment
een regeering gevormd, waarin de
communisten een belangrijke plaats
innamen. Ijb vroegere volkscommis
saris Rakosi, die secretaris-generaal
van de Hongaarsche communistische
party is, kreeg het vice-ministerpre-
sidentschap, een communist werd mi
nister van binnenlandsche zaken; zoo
beheerachen de communisten de poli
tieke politie en een belangrijk deel
van het bestuursapparaat, terwQl zij
door de vorming van een links-blok
hun politieke macht met. den dag
versterken.
Dit heeft natuurlijk een recht-
streekschen invloed op Hongarije's
buitenlandsche politiek, te meer
waar nog steeds een rood leger vail
een kleine millioen man op Hongaar-
schen bodem vertoeft. (Volgens be
trouwbare berichten berust een
groot deel der moeilijkheden bij het
terugtrekken der roode troepen uit
de bezette gebieden op het feit, dat
de Russische troepen na hun contact
met de Westersche beschaving niet
meer naar den sovjetstaat willen te-
rugkeeren). De groote leuze, welke
momenteel in Hongarije wordt ge
propageerd, is: geen bufferstaat
tusschen Westen en Oosten. En de
consequentie daarvan luidt dan z
gaede relaties met de WestelQke ge
allieerden, niets liever, maar bo
venal nauwe samenwierk ing en
vriendschap, eventueel zelfs bondge
nootschap met Rusland. Dat daarbij
ook nqg over „democratie" wordt
gesproken, is een bijkomstige aange
legenheid.
We staan echter voor het feit, dat
Rusland steeds verder in het hart
van Europa binnendringt. Want be
halve Hongarije wordt ook het door
de Russen bezette deel vanOosten-
rQk en zelfs geheel OostenrQk onder
steeds sterker Russischen druk gezet.
KARDINAAL DE JONG NAAR
ROME
Kardinaal De Jong, mgr. J. M.
Caro, aartsbisschop van Santiago
en mgr. Sallege, aartsbisschop van
Toulouse, worden medio Mei t«
Rome verwacht, alwaar Z.H. de Paua
die hen op 23 December tot da
waardigheid van het kardinalaat
verhief, in een speciaal consistorie
hun den kardinaalshoed «al opzat*
iteu.
