St. Lidwina-tentoonstelling
EEN FILM ALS EEN GEDICHT
M
Pj
^Ëm
PAGINA
MEI
WOENSDAG
NIEUWE SCHIED AMS CITE COURANT
groot VERSCHIL
IN WAARDE
Enkele noviteiten
„De laatste kans"
BRAND IN DE ZWAANSTEEG
„De laatste kans".
DELINQUENTEN-QUINTET
Kat1- Arb. Jeugd-
rv~*Y' -V f
Wanneer wij door de eeuwen
heen de onderwerpen van de
schilders in Nederland bekijken,
zien wij een geleidelijk afwenden
van de zuiver religieuze voorstel
ling samengaan met den afkeer
van den mensch van zijn gebon
denheid aan de Moederkerk. Van
daar ook, dat wij na de Vlaamsche
primitieven en de vroege renais
sance een omvangrijke religieuze
kunst zoo weinig hebben gekend.
Iedere terugkeer tot een religieuze
kunst, m.a.w. het scheppen van
een nieuwe religieuze kunst is dan
ook pioniers werk, en blijft als
zoodanig een vrij losstaand tasten
en voelen. Een nieuwe religieuze
kunst zal dan ook doodbloeden,
wanneer de stoottroepen niet wor
den gevolgd door de massa en
daardoor met meer doortastend
heid een bepaalden vasten weg
k WaenneirSldeanstem van den kun
stenaar geen klankbodem vindt un
de massa, hetzij vroeger of later,
zal zijn stem niet kunnen door
klinken door komende tijden. Dit
is in zeer sterke mate voor reli
gieuze kunstenaars het geval.
Wie met deze gedachte de St.
Lidwina-tentoonstelling gaat be
kijken, zal niet de teleurstelling
ondergaan van iemand, die meent
voor artistiek religieuze meester
werken geplaatst te worden. Dit
bedoelen wij dan in dien zin, dat
de persoonlijkheid van den kun
stenaar zoo gegrepen is door de
machtige persoonlijkheid van St.
Lidwina, dat zij op haar beurt het
medium wordt tot de ontroering
van de persoonlijkheid van den
beschouwer
Drie grootheden spreken hier
immers: het onderwerp, als eerste
prl voornaamste werkende oor
Teekening voor een raam naar
n. d. La
en
zaak; degene, die den door het
subject gemaakten indruk zoo
sterk ondergaat, dat het in hem
de drang oproept dien indruk
door te geven aan de derde groot
heid, den beschouwer.
Uitgesloten is het daarom, dat
iemand, die de invloed van Lid-
wina's persoonlijkheid niet heeft
ondergaan door bestudeering van
haar leven uit de over haar be
staande werken, deze op een
andere -wijze zou weten weer te
geven, dan als een plaatje, cq-
beeldje van een ziek, beklagens-
"0latdif. mefsje. Onmogelijk is het
diegene, wiens ner^nnn-
hjkheid ontroerd zou wordln ter-
line en ontwikke-
ïng en het talent mist om deze
tmhJJ8 aln anderen mee te deelen
wLu ,ma^en van een waar kunst-
werk zou kunnen komen
Aangezien in de persoonlijkheid
de omgeving en het tijdsgewricht
belangrijk meespreken, is het ook
te verklaren, waarom de werkelijk
ideale Lidwina-uitbeelding, in
een zoo diep godsdienstig, mys
tieken geest als die van de
Maria's der Vlaamsche primi
tieven. i overigens tijdgenooten),
uitblijft Het dichtst hierbij,
wat de geest betreft, staat
Fr. Francois Mes
in wtens kloosterlijken staat
emru0? Persoonlijkheid het con-
dat o element kan brengen,
vaak- 1Zei, m°derne leekenschilders
een missen. Voeg daarbij
kon "een1 kunstenaarschap en hij
aectWa, u Vuistwerk maken, dat
woord en artistiek verant'
aan 7Hn '^wijl het bovendien
wonrdt ah gieuze taak beant-
hpili<r0L A'Men de handen van de
ri.ptido zo° v°lmaakt in bid-
aiipprr overgave gevouwen, dat
Ziin 1,- ile a' diep ontroeren,
griis ,,tiI,0 JJJ:risneden in zwart en
toonen zijn6 hph°r" aohterzaal
materiaal3 de ?6rSChlng van het
vorm, een veetzifd- ulek en den
ste erfenis met een overdaad aan
verf geworden rijkdom na-gelaten.
Op wel zeer vreemde manier
komt Rembrandt in dezen tentoon-
stellingspiegel. En hij brengt ons
naar de derde figuur van de ten
toonstelling, Cuno van der Steene.
In een prachtige ets heeft deze
Baarnsche kunstenaar vastgelegd
het moment, waarop de Engelbe
waarder aan St. Lidwina de H-
Eucharistie komt brengen Wie
hier de smachtend verlangende
uitdrukking van St. Lidwina goed
in zich heeft opgenomen, heeft
met den kunstenaar begrepen,
welke beteekenis de H. Communie
voor St. Lidwina had. Een groot
geleerde, die onlangs overleed,
Pater dr. P. Tinip O.P., noemde
Cuno van der Steene als etser
eens ,.the coming man after Rem
brandt". Zijn werk heeft elementen
in zich, die deze uitspraak kunnen
waar maken. Ook zijn houtsnede
verraadt een buitengewoon vrucht
baar talent
In de groote voorzaal hangen
nog enkele bijzondere scheppingen.
veel grootere bekoring en hoe
Daar is de Lidwina van Heman,
Op eèn goudlakpaneel heeft deze
de Schiedamsche heilige weerge
geven als de bruid, van Christus
met een sluier omen de lijdëns-
vreemd het ook mag lijken een
dieper grijpende ontroering.
Dit werk is inderdaad vreemd,
iets wat nauw met deze nieuwe
techniek verbonden is. Tot een
analyse van het waarom konden
wij hier niet komen, maar dit
werk heeft ons gepakt. Wij zijn
daarbij waarschijnlijk in even klein
gezelschap als in het geval Pieter
Geraedts, dat wij niet bewonderen.
Zijn opleggen van bladgoud is met
heelemaal in overeenstemming met
de eischen. waaraan schilderwerk
'moet voldoen en bovendien vinden
wij een zoo groot doe,k, zoo minu
tieus geschilderd, te veel plaatjes-
werk. Het zegt ons als doek
weinig, gedrukt als prentje kun
nen we het beter aanvaarden.
H. v. d. Burg-t uit Kampen
maakte een raam. dat onmiddellijk
iederen beschouwer voor zich won,
waarschijnlijk door den eenvoud,
het goede vakmanschap en de
prachtige uitvoering.
Aristocratisch van schoonheid is
het naaldwerk van Mevr. Hildegard
Brom Fischer (1946). Zij hanteert
haar naald met die vrouwelijke
verfijning, intuitieve kleurenkeus
en liefde voor het minutieuze, die
wij toedichten aan de hoofsche
vrouwen uit de M.E.. en die de
vrouw ook nu op dit, haar zoo
eigen terrein, onbetwist heersche-
res maakt. Een vnnrheeld ter na
volging.
Wie zou met graag zien op
genomen voelen in de omhoog-
strevende lichtheid van Lidwina,
zooals Kees van der Laan haar op
het voorontwerp voor een glasraam
in temperaverf afbeeldde: opge
staan is zij van den val op het ijs
in een innige eenheid met haar
overwinnenden Verlosser aan het
kruis. Dit ontwerp verdient een
opdracht voor een raam ten volle.
Zuid-Nederland is opnieuw de
bakermat voor veel Katholieke
jonge kunstenaars en de vrije
groep van Tuinstra is wel een
prachtig voor-beeld van de levens
kracht, die deze kunstenaars voedt.
Vanuit Zuid-Nederland zal waar
schijnlijk de victorie van een waar.
lijke nieuwe religieuze kunst, een
kunst dus gedragen door een
vernieuwd Katholicisme en een
eeuwenoude traditie, beginnen.
Een Eyck, Jonas. Nicolas hebben
den eersten stoot gegeven; er is
school gemaakt.
Van onze stadgenoot Schmier
mann hangt er een paneel uit 1926
dait St. Lidwina afbeeldt, over
wegend het lijden van Jezus, dat
John Roy. Ray Regan en Romano Calo, de priester, in de
Zwiisersche film „De laatste kans
aroge nV,m ale 00K
naar voren komt n <6e staat)
de achterzaal Pti zf hangt in
liggend weer, terwfu Lidwina
visioen Christus ziet ajszii ln een
van smarten, met' doornenMan
kroond, den rietstok in de hand"
Pater G. L. Mathot C.S.SR
heeft de lijdende Lidwina in een
zwart krijtteekening weergegeven.
De eenvoud van teekening maakt
dit stuk op het eerste gezicht wei
nig sprekend, maar een dieper
schouwen en een herhaalde ken
nismaking toonen hier een zeld
zame weergave van de zwaar lij
dende en mismaakte, tegelijk be
rustende en allerminst afstoote-
lijke heilige. Evenals frater Mes is
hij in zijn kroning van Lidwina
door .Maria minder sterk geweest.
Wellicht, dat wij in dezen tijd wel
het lijden hebben leeren kennen,
maar dat de waarlijke verrukking
van de bevrijding door het lijden,
die in deze kroning tot uiting
komt ons vreemd is. Onwillekeu-
ï1®, Aanken wij hierbij aan Rem-
RriUrf; wiens gouden Joodsche
een van de laatste werken
lïïfon „hij had in het diepste
,J h de grootste vrijheid gevon
den en die vrijheid in zijn schoon-
Een vraagstuk' dat noe niet
is opgelost
Dit is een verhaal van eenvoudige
menschen. Hitler's vijanden. Bij
millioenen verdreef hij hen van
huis en haard en ook thans nog
zijn vele duizenden hunner zwer
vers door de landen van Europa.
Zij moeten terugkeeren naar hun
vaderland, of zij zullen sterven en
Europa zal sterven. Maar zij zullen
terugkeeren, zooals de vluchtelin
gen, welke de Zwitsersche Prae-
sensfilm „De laatste kans" ons laat
zien, terugkeerden uit de schadu
wen van den dood naar het licht
van de vrijheid en menschelijkheid.
Het Is herfst 1943. Mussolini is
gevangen genomen en Badoglio is
meester van Italië. Meedoogenloos
drijven de Duitschers hun gealli
eerde krijgsgevangenen, hun slaven
arbeiders en hun politieke tegen
standers voor zich uit over de
Alpen. Er is echter een treinlading
gevangenen, die de Alpen niet be
reikt. Bommen van de R.A.P. bren
gen den trein tot stilstand en de
gevangenen ontkomen, onder wie
de Engelsche luitenant Johnnie
Halliday (John Roy) en de sergeant
vlieger Braddock van de Negende
Luchtmacht der Vereenigde Staten
(Ray Regan). Zij vinden een toe
vlucht ln een dorpsherberg ln een
klein dorpje in Noord-Italie. Heel
Europa is daar verzameld. Er wor
den acht talen gesproken: Duitsch,
Fransch, Nederlandsch, Slavisch,
Poolsch, Italiaansch. Jiddisch en
Engelsch.
Er komt een priester (Romano
St. Lidwina naar fr. Mes O.S.B.
symbolen riPtr+
hand. Hoé fféLif en lans in de
techniek ook rt„van schildering en
het werk vermag precieusheid van
indruk te maken SF ons niet dien
Lidwina-voorsteliing611 van een
mogen verwachten nte
zwaar hebben wij tegen hit®lak"
paneel van van der Plas
lijk stelt deze techniek zij^ zeer
"je i-H ueze teenmek zijn zeer
!PÜ£13lv beoordeelmgseischen
toch had hier een diepere ont
roering bij den kunstenaar wel
licht tot een bevredigender resul
taat geleid. Beide werken zijn
aesthetisch en artistiek zeer goed,
maar missen religiositeit.
Voor ons heeft de achter glas
schildering van Albert Troost, die
ons wordt voorgesteld door den
doodsstrijd in de hof van Olijven,
den kruisweg en den dood aan
het kruis. Rondom St. Lidwina
schieten een groot aantal rozen en
lelies op.
Wij wilden deze eerste beschou
wing van de mooiste werken be
sluiten met het beeldje van Adam
Winter te noemen, dat vooront
werp is geweest voor de groote
terra cotta, die tijdens de noveen
m de Frankeland is opgesteld, het
heeft de o verwinning? idee mees
terlijk weergegeven, iets wat aan
net meelijwekkende oude vrouwtje
van Andree Henürickx vreemd is.
Men
Gisteravond braik er brand uit in
l het huis van de familie G. aan de
Zwaansteeg 1. In de voorkamer was
een primitief gastoestel ontplloft,
warardoor voorwerpen die er bij la
gen, vlam vatten. In korten tijd
stond he tgeheel volop in brand. De
vrouw des huizes was juist een
I kwartier te voren, uitgegaan. De
twee kinderen, die achtergelaten
waren, konden tijdig in veiligheid
worden gebracht. Onder leiding van
ir. Moesker kon de brandweer het
vuur de baas worden en verhinde
ren, dat belendlende perceelen even
eens zouden gaan branden. De wo
ning van de fam. G. is geheel uit-
I gebrand.
In den nacht van Donderdag 2 Mei
wordt in het Capitol-theater te Rot-
I terdam de Zwitsersche verzetsfilm
I „De laatste kans" vertoond. Het is
een der mooiste films die tot nu toe
over het verzet verschenen zijn. De
totale opbrengst van de voorstelling
is ten bate van de stichting 40-45,
de pfijzen loopen van ƒ1 tot 5. ue
voorstelling duurt van 12 tot 3 uui
na afloop rijdt een tram tot Schie-
1 dam. Kaarten verkrijgbaar aan de
zaal Woensdag en Donderdag a.s. van
11 tot 3 uur, kaarten vooruit bestel
baar bij secretariaat V. E, P. G.
Paulus Potterstraat 51 en bij secre
tariaat G. I- W. Liduinastraat 69a.
Woensdagavond 89 en Donderdag
12 tot 1- (niet op andere uren).
De politie heeft een paar goede
vangsten gedaan. Door haar wer
den aangehouden W. L. M. en C.
B. die verscheidene inbraken heb
ben gepleegd voornamelijk in win
kels enJ. C., B. S. en B. T. die ver
dacht worden van inbraak in een
distilleerderij van V.
Het duo is ter beschikking ge.
steld van den officier van justitie
te Rotterdam. Het trio is in net
hoofdbureau van politie alhier in
gesloten.
Donderdag a.s. is. er geen bijeen
komst in de bijkerk aan de Aleida-
straat, vanwege de St. Lidwmano-
veen.
Donderdag 9 Mei wordt natuurlijk
op uw aller komst weer gerekend.
Houdt er rekening met den stillen
omgang a.s. Zondag.
Ieder neemt hier aan dee-1 in arjn
eigen parochie.
igen uviiit-
schildering van Albert Troost, die Mer> verzuime niet de tentoon-1 baar e^n
naast het vonge werk hangt, een'stelling te gaan zien. feb^uw m^e zynl" l
Calo) de herberg binnen, een katho
lieke priester. Zijn oogên staan
droef van het vele leed, dat hij zag
en van de zonden, die hem werden
beleden. Hij weet, dat hij spoedig
sterven zal. omdat hij poogt goed
te maken, wat anderen hebben mis
dreven. Hij zal sterven als c'.9
Duitschers komen. Maar eerst moet
hij deze menschen over de bergen
helpen, op zoek naar vrede en vei
ligheid.
Boven de sacristie van het dorps
kerkje zijn Johnnie Halliday en
Jim Braddock verborgen. Bij hen
bevindt zich een derde ontsnapte
krijgsgevangene, majoor Telfora
(E. G. Morrison) Voor den pries
ter is er geen verschil tusschen een
Britschen majoor en een ouden jood
uit het ghetto van Warschau Zij
zijn menschen: hun recht op het
leven staat volkomen gelijk. Het
zal zijn laatste taak hier op aarde
zijn. om hen daarvan te overfrtu-
gen.
Het geweervuur Kan nu duidelijk
worden gehoord. Een machinege
weer ratelt. De Duitschers zijn Dij
de brug. nog slechts tegengehouden
door enkele partisanen. Er moet een
beslissing worden genomen De
Driester wacht op die beslissing.
De Britsche majoor neemt een be
sluit. Hij zal de leider zijn, maar
achterblijvers ziin ten do--Je opge
schreven.
Zij beginnen nun toe, .aai de
vrijheid, naar het leven. En als zij
omhoogklimmen, hooren zij een
salvo, diep beneden zich. Het uur
van den priester heeft geslagen.
Geen achterblijvers. Maar de
krachten van den ouden Jood be
zwijken. Hij vleit zich neer en de
sneeuw begint hem te bedekken
met een lijkwade. De eerste achter
blijver. Hij bidt: „Verwerp ons niet
in onzen ouderdom. Verlaat ons
niet, wanneer onze krachten ona
begeven".
Het is de Amerikaansche vliege
nier, Jim Braddock, die terugkeert
en hem bij het gezelschap terug
brengt. i
Een Duitsche skipatrouille heeft
de vluchtelingen intusschen inge
haald en heeft den bergpas, die
naar de vrijheid leidt, bezet. Het
is de zoon van de Duitsche Jodin,
die redding brengt door zich openlijk
op de besneewde berghelling te ver-
toonen om de aandacht van dè
patrouille af te leiden. Hij wordt
neergeschoten en sterft, terwijl zijn
lichaam de witte helling afrolt.
Maar zijn offer is niet tevergeefs
geweest. De overigen ontkomen.
Nog éénmaal keert Johnnie Hal
liday terug op zijn schreden, om
Hannele, het Joodsche meisje in
veiligheid te brengen. Het is zijn
laatste kans. Een kogel van de aan
stormende patrouille treft hem,
doch het kind is gered. In den auto,
die de vluchtelingen verder Zwit
serland inbrengt, sterft hij, glim
lachend -den glimlach van den een-
voudigen mensch. „Ik zou het nog
eens doen, als het moest", zijn zijn
laatste woorden.
Er zijn geen sterren in deze Zwit
sersche film, geregisseerd door
Leopold Li'ndtberg, wiens naam aj
even onbekend is als die van de
acteurs Maar dit aangrijpende
verhaal wordt niet alleen verteld,
het wordt opnieuw beleefd en den
toeschouwer voor oogen getoovertl
met een overtuigingskracht en een
realiteit, welke Hollywood of de
Engelsche filmproducenten in Den
ham zelden of nooit bereiken. Deze
film is even eenvoudig als eert
kind, dat ons in de oogen staart.
Zij is ontroerend als een gedicht.
Er ligt een overredingskracht en
een ernst in. waaraan men niet kan
weerstaan. De heldenmoed van dien
Italiaanschen priester brengt ons
terug naar de oorlogsjaren, waarin
tallooze geestelijken hun leven of;
ferd-n voor hun medemenschen.
De berusting van dien Poolschen
Jood herinnert ons aan de tiendui
zenden Joodsche landgenooten, dis
uit ons midden werden weggevoerd.
Deze film stelt ons bovendien voor
een vraagstuk, dat ook thans nog
ïiet is opgelost: wat moet er ge
beuren met de honderdduizenden
vluchtelingen, die over Europa zijn
verspreid en die nog steeds geen
tehuis hebben gevonden
Een film, die personen boven 18
iaar niet mogen verzuimen te gaan
zien.
