St. Lidwina-tentoonstelling
EEN FILM ALS EEN GEDICHT
NIEUWE SCHIEPAMSCHE COURANT
WOENSDAG 1 MEI
PAGINA 3
GROOT VERSCHIL
IN WAARDE
Enkele noviteiten
v. d. Lm
den en die vrijheid inz^hoom
,De laatste kans'
Een vraagstuk' dat nog niet
is opgelost
BRAND IN DE ZWAANSTEEG
„De laatste kans
DELINQUENTEN-QUINTET
Katv. Arb. Jeugd-
Wanneer wij door de eeuwen
heen de onderwerpen van de
schilders in Nederland bekijken,
zien wij "een geleidelijk afwenden
van de zuiver religieuze voorstel
ling samengaan met den afkeer
van den mensch van zijn gebon
denheid aan de Moederkerk, van
daar ook, dat wij na de. Vlaaipscne
primitieven en de vroege renais
sance een omvangrijke religieuze
kunst zoo weinig hebben gekend.
Iedere terugkeer tot een religieuze
kunst, m.aTw. het scheppen van
een nieuwe religieuze kunst is dan
ook pioniers werk, en blijft als
zoodanig een vrij losstaand tasten
en voelen. Een nieuwe religieuze
kunst zal dan ook doodbloeden,
wanneer de stoottroepen niet wor
den gevolgd door de massa en
daardoor met meer doortas
heid een bepaalden vasten weg
kUWae„ne1erSdeanstem van den kun
stenaar geen klankbodem vindt in
rip massa hetzij vro^ë^-^ Inter,
zal zhu 'stem niet kunnen door
klinken door komende tijden. Dit
is in zeer sterke mate voor reli
gieuze kunstenaars het geval.
Wie met deze gedachte de St.
Lidwina-tentoonstelling gaat be
kijken, zal niet de teleurstelling
ondergaan van iemand, die meent
voor artistiek religieuze meester
werken geplaatst te worden. Dit
bedoelen wij dan in dien zin, dat
de persoonlijkheid van den kun
stenaar zoo gegrepen is door de
machtige persoonlijkheid van St.
Lidwma, dat zij op haar beurt het
medium wordt tot de ontroering
van de persoonlijkheid van den
besehouwer.
Drie grootheden spreken hier
immers: het onderwerp, als eerste
en voornaamste werkende oor-
zaak; degene, die den door het
subject gemaakten indruk zoo
sterk ondergaat, dat het in hem
drang oproept dien indruk
door te geven aan de derde groot-
Teekening vour een raam naar
r geven aan ae
neid, den beschouwer.
Uitgesloten is het daarom, dat
iemand, die de invloed van Lid-
Wina's persoonlijkheid niet heeft
ondergaan door bestudeering van
baar leven uit de over haar be
staande werken, deze op een
andere wijze zou weten weer te
geven, dan als een plaatje, c-q-
beeldje van een ziek beklagens-
^mfrdaf. "\®is5e' Onmogelijk is het
&eu'n^e' wi«is persoon-
iiJKneid ontroerd zou worden ter-
Wijl hij de technische onfwikke
e£gten het talent mist om^ deze
tot'hètSmaaav anderen mee te deelen
wlrt- ^en van een waar kunst-
werk zou kunnen komen.
Aangezien in de persoonlijkheid
oe omgeving en het tijdsgewricht
belangrijk meespreken, is het ook
te verklaren, waarom de werkelijk
ideale Lidwina-uitbeelding, in
een zoo diep godsdienstig, mys
tieken geest als die van de
Maria's der Vlaamsche primi
tieven, (overigens tijdgenooten),
uitblijft. Het dichtst hierbij,
wat de geest betreft, staat
ongetwijfeld Fr. Frangois Mes
y-ö.B., wiens kloosterlijken staat
ln zijn persoonlijkheid het con-
emplatieve element kan brengen,
v ,onze moderne leekenschilüers
een zulien missen. Voeg daarbij
ter,,, gr°ot kunstenaarschap en hij
aM., e®n kunstwerk maken, dat
woorri S-Ch en artistiek verant-
aan terwijl het bovendien
woordt1JnAiireligieuze taak beant"
he.ifoo en de handen van de
rienrio Z1Jn 200 volmaakt in bid-
allenn °Xerëave gevouwen, dat
Ziin i' ile al dieP ontroeren.
U' V,?,° jU msne den in zwart en
toonen ziy,6 v,V?or" en achterzaal
materiaal de Van het
vorm, een veelz frii"^ en den
rn de droge dl,fc;,h®ld. die ook
naar voren kom? £ets <6e staat)
de achterzaal en ^oZ| hanSt in
liggend weer, terwiu Lidwina
visioen Christus ziet ai~ i ln een
van smarten, met doornenMan
kroond, den rietstok in de hand"
Pater G. L. Mathot C S s R
heeft de lijdende Lidwina in een
zwart krijtteekening weergegeven.
De eenvoud van teekening maakt
dit stuk op het eerste gezicht wei
nig sprekend, maar een dieper
schouwen en een herhaalde ken
nismaking toonen hier een zeld
zame weergave van de zwaar lij
dende en mismaakte, tegelijk be
rustende en allerminst afstoote-
lijke heilige. Evenals frater Mes is
hij in zijn kroning van Lidwina
door Maria minder sterk geweest.
Wellicht, dat wij in dezen tijd wel
het lijden hebben leeren kennen,
maar dat de waarlijke verrukking
van de bevrijding door het lijden,
in deze kroning tot uiting
rm*1^ ons vreemd is. Onwillekeu-
h™ donkcn. wij hierbij aan Rem-
Bruidié „^ien-s gouden Joodsche
was Onk vJ-an de Matste werken
lTidên de Ah,ad bi het diepste
ujaen ae grootste vrijheid gpvon-
ste erfenis met een overdaad aan
verf geworden rijkdom na-gelaten.
Op wel zeer vreemde manier
komt Rembrandt in dezen tentoon-
stellingspiegel. En hij brengt ons
naar de derde figuur van de ten
toonstelling, Cuno van der Steene.
In een prachtige ets heeft deze
Baarnsche kunstenaar vastgelegd
het moment, waarop de Engelbe
waarder aan St. Lidwina de H-
Eucharistie komt brengen Wie
hier de smachtend verlangende
uitdrukking van St. Lidwina goed
in zich heeft opgenomen, heeft
met den kunstenaar begrepen,
welke beteekenis de H. Communie
voor St. Lidwina had. Een groot
geleerde, die onlangs overleed,
Pater dr. P. Tinip O.P., noemde
Cuno van der Steene als etser
eens „the coming man after Rem
brandt". Zijn werk heeft elementen
in zich, die deze uitspraak kunnen
waar maken. Ook zijn houtsnede
verraadt een buitengewoon vrucht
baar talent.
In de groote voorzaal hangen
nog enkele bijzondere scheppingen.
veel grootere bekoring en hoe
Daar is de Lidwina van Heman.
Op een goudlakpaneel heeft deze
de Schiedamsche heilige weerge-
geven als de bruid van Christus
met een sluier om en de lijdens
vreemd het ook mag lijken een
dieper grijpende ontroering.
Dit werk is inderdaad vreemd,
iets wat nauw met deze nieuwe
techniek verbonden is. Tot een
analyse van het waarom konden
wij hier niet komen, maar dit
werk heeft ons gepakt. Wij zijn
daarbij waarschijnlijk in even klein
gezelschap als in het geval Pieter
Geraedts, dat wij niet bewonderen
Zijn opleggen van bladgoud is niet
heelemaal in overeenstemming met
de eischen. waaraan schilderwerk
moet voldoen en bovendien vinden
wij een zoo groot doek, zoo minu
tieus geschilderd, te veel plaatjes-
werk. Het zegt ons als doek
weinig, gedrukt als prentje kun
nen we het beter aanvaarden.
H. v. d. Burgt uit Kampen
maakte een raam. dat onmiddellijk
iederen beschouwer voor zich won,
waarschijnlijk door den eenvoud,
het goede vakmanschap en de
prachtige uitvoering.
Aristocratisch van schoonheid ls
het naaldwerk van Mevr. Hildegard
Brom Fischer (1946). Zij hanteert
haar naald met, die vrouwelijke
verfijning, intuïtieve kleurenkeus
en liefde voor het minutieuze, die
wij toedichten aan de beofsche
vrouwen uit de M.E., en die de
vrouw ook nu op dit, haar zoo
eigen terrein, onbetwist heersche-
res maakt. Een voorbeeld ter na
volging.
Wie zou met graag zich op
genomen voelen in de omhoog-
strevende lichtheid van Lidwina,
zooals Kees van der Laan haar op
het voorontwerp voor een glasraam
in temperaverf afbeeldde; opge
staan is zij van den val op het ijs
in een innige eenheid met haar
overwinnenden Verlosser aan het
kruis. Dit ontwerp verdient een
opdracht voor een raam ten volle.
Zuid-Nederland is opnieuw de
bakermat voor veel Katholieke
jonge kunstenaars en de vrije
groep van Tuinstra is wel een
prachtig voorbeeld van de levens
kracht. die deze kunstenaars voedt.
Vanuit Zuid-Nederland zal waar
schijnlijk de victorie van een waar
lijke nieuwe religieuze kunst, een
kunst dus gedragen door een
vernieuwd Katholicisme en een
eeuwenoude traditie, beginnen.
Een Eyck, Jonas, Nicolas hebben
den eersten stoot gegeven; er is
school gemaakt.
Van onze stadgenoot Schmier-
mann hangt er een paneel uit 1926,
dat St. Lidwina afbeeldt, over
wegend het lijden van Jezus, dat
John Hoy, Hay Regan en Romano Calo, de priester, in de
Zwitsersche film .,De laatsie kans
Dit is een verhaal van eenvoudige
menschen. Hitler's vijanden. By
millioenen verdreef hij hen van
huis en haard en ook thans nog
zijn vele duizenden hunner zwer
vers door de landen van Europa.
Zij moeten terugkeeren naar hun
vaderland, of zij zullen sterven en
Europa zal sterven. Maar zij zullen
terugkeeren, zooals de vluchtelin-
gen, welke de Zwitsersche Prae-
sensfilm ,,De laatste kans" ons laat
zien, terugkeerden uit de schadu
wen van den dood naar het bcht
van de vrijheid en menschelykheid
Het is herfst 1943. Mussolini is
gevangen genomen en Badoglio is
meester van Italië. Meedoogenloos
drijven de Duitschers hun geallr
eerde krijgsgevangenen, hun slaven
arbeiders en hun politieke tegen
standers voor zich uit over de
Alpen. Er is echter een treinlading
gevangenen, die de Alpen niet be
reikt. Bommen van de R.A.F. bren
gen den trein tot stilstand en de
gevangenen ontkomen, onder wie
de Engelsche luitenant Johnnie
Halliday (John Roy) en de sergeant
vlieger Braddock van de Negende
Luchtmacht der Vereenigde Staten
(Ray Regan). Zij vinden een toe
vlucht in een dorpsherberg in een
klein dorpje in Noord-Italie. Heel
Europa is daar verzameld. Er wor
den acht talen gesproken: Duitsch
Fransch. Nederlandsch, Slavisch,
Poolsch, Italiaansch. Jiddisch en
Engelsch.
•Er komt ee.i priester (Romano
St. Lidivina naar fr. Mes O.S.B.
hand. Hoe goed4015 en lans in de
techniek ook d van schildering en
het werk vermat brecieusheid van
indruk te maken df °ns niet dien
Lidwina-voorsteliineen ™l;i van een
mogen verwachten. Eenllui? „te
zwaar hebben wij .teven u^ be"
paneel Tap van^lf"
lijk stelt deze technfek zif^^
speciale beoordeelingseischen mlar
toch had hier een diepere ont
roering bij den kunstenaar wel
licht tot een bevredigender resul
taat geleid. Beide werken zijn
aesthetisch en artistiek zeer goed,
maar missen religiositeit.
Voor ons heeft de achter glas
schildering van Albert Troost, die
naast het "vorige werk hangt, een
ons wordt voorgesteld door den
doodsstrijd in de hof van Olijven,
den kruisweg en den dood aan
het kruis. Rondom St. Lidwina
schieten een groot aantal rozen en
lelies op.
Wij wilden deze eerste beschou
wing van de mooiste werken be
sluiten met het beeldje van Adam
Winter te noemen, dat vooront
werp is geweest voor de groote
terra cotta, die tijdens de noveen
jn de Frankeland is opgesteld, het
heeft de overwinningsidee mees
terlijk weergegeven, iets wat aan
bet meelijwekkende oude vrouwtje
yan Andree Hendrickx vreemd is.
Men verzuime niet de tentoon
stelling te gaan zien.
Gisteravond brak er brand uit in
het huis van de familie G. aan de
Zwaansteeg 1. In de voorkamer was
een primitief gastoestel ontploft,
warardoor voorwerpen die er bij la
gen, vlam vatten. In korten tijd
stond he tgeheel volop in brand. De
vrouw des huizes was juist een
kwartier te voren uitgegaan. De
twee kinderen, die achtergelaten
waren, konden tijdig" in veiligheid
worden gebracht. Onder leiding van
ir. Mnesker kon de brandweer het
vuur de baas worden er. verhinde
ren, dat belendende perceelen even
eens zouden gaan branden. De wo
ning van de fam. G. is geheel uit
gebrand.
In den nacht van Donderdag 2 Mei
wordt in het Capitol-theater te Rot
terdam de Zwitsersche verzetsfilm
„De laatste kans" vertoond. Het is
een der mooiste films die tot nu toe
over het verzet verschenen zijn. De
totale opbrengst van de voorstelling
is ten bate van de stichting 40-45,
de prijzen loopen van 1 tot 5. De
voorstelling duurt van 12 tot 3 uur,
na afloop rijdt een tram tot Scnie^
dam. Kaarten verkrijgbaar aan de
zaal Woensdag en Donderdag a.s. yan
11 tot 3 uur, kaarten vooruit bestel
baar bij secretariaat V. is, r. c.
Paulus Potterstraat 51 en bij secre
tariaat G. I. W. Liduinastraat 69a.
Woensdagavond 89 en Donderdag
12 tot 1. (niet op andere uren).
De politie heeft een paar goede
vangsten gedaan. Door haar wer.
d,en aangehouden W. L. M. en C.
B. die verscheidene inbraken heb
ben gepleegd voornamelijk in win
kels enJ. C., B. S. en B. T die ver.
dacht worden van inbraak in een
distilleerderij van V.
Het duo is ter beschikking ge.
steM van- den officler_ van justitie
te Rotterdam. Het trio is in het
hoofdbureau van politie alhier in
gesloten.
Donderdag a.s. is er geen bijeen
komst in de bijkerk aan de Aleida-
straat, vanwege de St. Lidwinano-
veen, v
Donderdag 9 Mei wordt natuurlijk
op uw aller komst weer gerekend.
Houdt er rekening met den stillen
omgang a.s. Zondag.
Ieder neemt hief aan deel in aijn
eigen parochie.
Laat onze intentie zijn: Dat onze
K. A. J. w*er spoedig in haar eigen
gebouw moge zijn!"
Calo) de herberg binnen, een katho
lieke priester. Zijn oogen staan
droef van het vele leed, dat hij zag
en van de zonden, die hem werden
beleden. Hij weet, dat hij spoedig
sterven zal. omdat hij poogt goea
te maken, wat anderen hebben mis
dreven. Hij zal sterven als de
Duitschers komen Maar eerst moet -
hij deze menschen over de bergen
helpen, op zoek naar vrede en vei
ligheid.
Boven de sacristie van het dorps
kerkje zijn Johnnie Halliday en
Jim Braddock verborgen. Bij hen
bevindt zich een derde ontsnapte
krijgsgevangene, majoor Telford
(E. G. Morrison) Voor den pries
ter is er geen verschil tussehen een
Britschen majoor en een ouden jood
uit het ghetto van Warschau Zij
zijn menschen: hun recht op het
leven staat volkomen gelijk. Het
zal zijn laatste taak hier op aarde
zijn. om hen daarvan te overtui-
gen-
Het geweervuur kan nu duidelijk
worden gehoord. Een machinege
weer ratelt. De Duitschers zijn bij
de brug. nog slechts tegengehouden
door enkele partisanen. Er moet ee:
beslissing worden genomen De
jriester wacht op die beslissing.
Oe Britsche majoor neemt een be
sluit. Hij zal de leider zijn. maar
achterblijvers zijn ten doode onge
schreven.
Zij beginnen nun tocht naar de
vrijheid, naar het leven. En als zij
omhoogklimmen, hooren zij een
salvo, diep beneden zich. Het uur
van den priester herft geslagen.
Geen achterblijvers. Maar de
krachten van den ouden Jood be
zwijken. Hij vleit zich neer en de
sneeuw begint hem te bedekken
met een lijkwade. De eerste achter
blijver. Hij bidt: „Verwerp ons niet
in onzen ouderdom. Verlaat ons
niet. wanneer onze krachten ons
begeven".
Het is de Amerikaansche vliege
nier, Jim Braddock, die terugkeert
en hem bij het gezelschap terug
brengt.
Een Duitsche skipatrouille heeft
de vluchtelingen intusschen inge
haald e,: heeft den bergpas, die
naar de vrijheid leidt, bezet. Het
is de zoon van de Duitsche Jodin,
die redding brengt door zich openlijk
op de besneewde berghelling te ver-
toonen om de aandacht van de
patrouille af te leiden. Hij wordt
neergeschoten en sterft, terwijl zijn
lichaam de witte helling afrolt.
Maar zijn offer is niet tevergeefs
-eweest De overigen ontkomen.
Nog éénmaal keert Johnnie Hal
liday terug op zijn schreden, om
Hannele, het Joodsche meisje in
veiligheid te brengen. Het is zijn
laatste kans. Een kogel van de aan
stormende patrouille treft hem,
doch het kind is gered. In den auto,
die de vluchtelingen verder Zwit
serland inbrengt, sterft hij, glim
lachend den glimlach van den een-
voudigen mensd„Ik zou het nog
eens doen, als het moest"; zijn zijn
laatste woorden.
Er zijn geen sterren in deze Zwit
sersche film, geregisseerd door
Leopold Lindtberg, wiens naam al
even onbekend is als die van de
acteurs Maar dit aangrijpende
verhaal wordt niet alleen verteld,
het wordt opnieuw beleefd en den
toeschouwer voor oogen getooverd
met een overtuigingskracht en een
realiteit, welke Hollywood of de
Engelsche filmproducenten in Den
ham zelden of nooit bereiken. Dese
film is even eenvoudig als een
kind, dat ons in de oogen staart.
Zij is ontroerend als een gedicht.
Er ligt een overredingskracht en
een ernst in, waaraan men niet kan
weerstaan. De heldenmoed van dien
Ttaliaanschen priester brengt ons
terug naar de oorlogsjaren, waarin
tallooze geestelijken hun leven of
ferden voor hun medemenschen.
De berusting van dien Poolschen
Jood herinnert ons aan de tiendui
zenden Joodsche landgenooten, die
uit ons midden werden weggevoerd.
Deze film stelt ons bovendien voor
een vraagstuk, dat ook thans nog
et is ozelost: wat moet er ge
beuren met de honderdduizenden
vluchtelingen, die over Europa zijn
verspreid en die nog steeds geen
tehuis hebben gevonden
Een film, die personen boven 18
a ar niet mogen verzuimen te gaan
zien.
