Hoog de zedelijke normen, dus: no. I lijst 2
Franco opent parlement
Zelfstandige bedrijfslichamen
De mechanische melkwinning
DONDERDAG 16 MEI 1946
PAGINA 7
PROEF OP
BOERDERIJEN
Eerlang referendum
SPOORWEGSTAKING
IN DE V.S.?
Zij die tevoren „nooit aan politiek hebben ge
daan", vormen zich een oordeel over vraagstuk
ken, waarvan zij niets weten.
Mr. MARCHANT in „De Breuk geheeld".
Minister Vos heeft niet over be.
langstelling te klagen gehad. Op de
publicatie van het „Voorontwerp
van Wet op de bedrijfschappen" is
een storm van critiek losgekomen.
Ook in Katholieken kring heeft het
niet aan critische belangstelling
ontbroken. Hoe kon het anders
Het Centrum voor Staatkundige
Vorming stelde een commissie in
om ter zake van het voorontwerp-
Vos van advies te dienen. Dez.e
commissie is onlangs met haar
■werkzaamheden gereed gekomen.
De „Proeve van een Ontwerp van
Wet op de Bedrijfschappen en den
Sociaal-Economischen Raad", dezer
dagen in druk verschenen, is het
resulaat van haar studie en over-
leg. Uit de proeve blijkt, dat de
commissie zich op een positief
critisch standpunt stelt. Zij is niet
blijven staan bij het formuleeren
van haar bezwaren, die zoowel van
principieelen als van practischen
aard' zijn maar heeft zich construc
tief met 'de wettelijke regeling van
de vraagstukken van de publiek
rechtelijke bedrijfsorganisatie be
ziggehouden. Daarbij werd zooveel
mogelijk vastgehouden aan den
technischen opzet en de termino
logie van het voorontwerp-Vos, ten
einde de verschilpunten met dit
voorontwerp des te duidelijker aan
den dag te doen treden. Voor een
juist begrip is het dus noodig, da
men de proeve ziet in verband me
het voorontwerp-Vos. Het critische
karakter verklaart wellicht de zin
snede in de inleiding, waarin wordt
gezegd, dat de commissie zich wel
bewust is, dat haar proeve geen
afgewerkt geheel is, gereed voor
.behandeling in de Staten-Generaal-
Hoewel in de memorie van toe
lichting op het voorontwerp-Vos
de erkenning van het eigen doel
van het bedrijfschap ligt opgesloten,
•wordt bij verdere lezing de indruk
steeds sterker, dat het doel van het
bedrijfschap en van den staat wor
den verward. In de proeve daar
entegen wordt vastgehouden aan de
gedachte, die er aan ten grondslag
ligt, dat het bedrijfschap een eigen
doel en bijgevolg ook een eigen taak
heeft, onderscheiden van het doel
en de taak van den staat. Doel van
het bedrijfschap is eenerzijds een
juiste vervulling door den bedrijfs
tak van zijn functie in de volkshuis
houding en anderzijds de redelijke
belangen der betrokken onderne
mingen en de daarbij behoorende
groepen van personen. Uit deze
doelstelling vloeit de taakomschrij
ving voort, die in de proeve is op-
genome.fl. Een dergelijke taakom
schrijving mist men in het voor
ontwerp-Vos- Volgens de memorie
van toelichting op dit voorontwerp
is directe participatie van de cen
trale overheid noodzakelijk, in ver
band met de eenheid der sociaal-
economische politiek. De bedrijf
schappen van het voorontwerp-Vos
hebben dan ook een gemengd ka
rakter. Zij zijn verlengstukken van
het apparaat van de centrale over
heid. In het zelfstandige, hetgeen
S1'j1 zeggen onafhankelijke,
bedrijfslichaam, zooals dat in de
P™eve wordt geconcipieerd, is
echter geen plaats voor directe
participatie vanwege de centrale
overheid. Deze dient zich, volgens
de aan de proeve ten grondslag
liggende opvattingen tot indirecte
participatie te beperken In de plaats
an den door de Kroon benoemden
commissaris van het voorontwerp-
v, e ambtshalve voorzitter is
van «et bestuur en van het dage-
lijksch bestuur, met de dagelijksche
leiding van het uitvoerend appa
raat is belast en ter vervulling van
zijn taak van tal van bevoegdheden
is voorzien, treden in de proeve
eenerzijds de door de gewone leden
van het bestuur uit of buiten hun
daeelhWb KZe7 voorzitter en het
cagelijksch bestuur anderziids de
waarnemers, die door den Minister
kunnen worden benoemd. De waar
nemers hebben, in tegenstelling tot
den commissaris, in het bestuur
slechts een raadgevende stem. De
voorzitter dient het vertrouwen te
genieten van het bestuur, zoowel
organisaties van ondernemers, als
van de leden, aangewezen door or
ganisaties van werknemers, even
als van de centrale overheid. Daar.
om is bij de keuze van den voorzit
ter meerderheid van stemmen ver-
e.seht, zoowel van de ondernemers-
als van de werknemersleden, en
dient de keuze door den Minister
te worden bekrachtigd. Voorts kan
het bestuur adviseerende leden aan
zich toevoegen. Deze kunnen ech
ter geen stemrecht hebben. Zij
hebben ook niet het recht van veto,
dat het voorontwerp-Vos aan der.
gelijke leden toekent.
Anders dan in het voorontwerp
Vos dat het geheele sociaal-eco-
nomische beleid, voor zoover de
^'er.he,id dat niet zelf in de hand
houden, aan de organen van
riisatie Ivoriedltelijke bedrijfeorga-
Serlaatj beperkt de proeve
de bedriifsrï* bevoegdheid van
de beqrijisohappen tot de hii de wet
drukkelijk genoemde onderwerpen
I7»f de artikelen „Socialistische
Belastingpolitiek" bleek duide
lijk het groote principiëele ver
schil op dit, toch niet op de eerste
plaats geestelijk terrein tusschen
ons en de socialisten, die de
groote meerderheid vormen in de
P. v. d. Arbeid.
Vit de artikelen, waarvan wij
hiernaast het eerste plaatsen,
„Zelfstandige Bedrijfslichamen",
blijkt het principiëele verschil op
het terrein der bedrijfsorganisatie.
Conclusie: Wij, Nederlandsche
katholieken, dienen onze politieke
zelfstandigheid te handhaven.
op sociaal en economisch gebied.
Door het terrein, waarop het be
drijfschap tot autonome regeling
bevoegd is, te beperken, stelt
de wetgever het bedrijfsleven in
staat te beoordeelen, waaraan het
met zijn bedrijfschap toe is, hetgeen
bevorderlijk is voor het verkrijgen
van de onmisbare medewerking
van het bedrijfsleven voor den op
bouw van de publiekrechtelijke
bedrijfsorganisatie. De aangelegen
heden ten aanzien waarvan het be
drijfschap volgens het voorontwerp-
Vos regelingen kan treffen, zijn
niet alle in de proeve overgeno.
men. Waar het gevaar dermate
groot is, dat het bedrijfschap, ge
bruik makend van zijn autonome
bevoegdheid tot het treffen van re
gelingen, in strijd handelt met het
algemeen belang, of waar het evi
dent is, dat daarvan een ernstige
botsing van belangen der afzonder
lijke. op het terrein van het be.
drijfschap werkzame, onderne
mingen het gevolg is, is het onge-
wenscht, dat t.a.v. die aangelegen
heden de autonomie wordt erkend.
Dit lijkt n-m. het geval bij een aan
gelegenheid als de vestiging, uit.
breidin.g en stillegging van bedrij
ven.
AARDBEIENPRIJS IN
ENGELAND.
In het Engelsche Lagerhuis Is
erop gewezen, dat in aanzienlijke
hoeveelheden aardbeien worden In
gevoerd uit Frankrijk en Nederland,
zonder dat deze *an een prijscon
trole zijn gebonden. Ze worden dan
ook verkocht voor prijzen van 10 a
20 shilling (5 a 10 gulden) per
pound, (wat vrijwel overeenkomt
met de prijzen, die hier te lande
golden.) Daarentegen echter mogen
de vroege Engelsche aardbeien niet
boven de 2 str. 3 pence door den
kweeker worden verkocht.
Op fleze klacht heeft de minister
geantwoord, dat binnen enkele dagen
maatregelen zullen worden genomen
tot prijscontrole zoowel voor het
binnenlandsche als het geïmporteer
de product.
P.T.T. HOUDT OPRUIMING
Binnenkort zal de nog aanwezige
beperkte voorraad van de destijds
buiten gebruik gestelde briefkaarten
van 7% cent, welke aan de voor-
(adres)zijde ruimte bieden voor cor
respondentie, thans voorzien van
den opdruk ,,5", op den frankeer
zegel, wederom voor het publiek
voor interlocaal verkeer verkrijg
baar worden gesteld. Er zijn 4
series, n.l. de stedenserie, molen
serie, kasteelserie en landschapserie,
elk weer bestaande uit diverse soor
ten afbeeldingen.
De oude S-D.A.P.
In een te Amsterdam gehouden
vergadering is besloten tot oprich
ting van ,.de Oude S.D.A.P." Men
zal een blad gaan uitgeven en eer
lang een landelijke vergadering be
leggen.
Oorzaak der vroegere
teleurstelling
Van do technische vindingen, die
de bedrijfsvoering van den boer ver
gemakkelijken en verbeteren, geniet
het machinale melken hier te lande
nog geen onverdeelde populariteit.
De ervaringen, -die men jn den loop
der laatste jaren heeft opgedaan met
net geringe aantal machines, dat
omstreeks 1938—'39 werd geïmpor
teerd, waren «liet gunstig. Men
schreef dit toe aan te snelle slijtage,
het gebrek aan onderdeelen en, in
sommige gevallen, aan de ondoelma.
tige constructie. Ook de zindelijk
heid van het machinale melken werd
in twijfel getrokken.
Toch is de oorzaak van deze aan
vankelijk slechte resultaten een an
dere. zoo schrijft ons de afdeeling
voorlichting van het ministerie van
landbouw, visscherij en voedselvoor
ziening. De voor den oorlog aange
kochte machines doen in kwaliteit
vrijwel niet onder voor de nieuwste
buitenlandsche typen. Het feit dat
in andere landen toenemende belang
stelling bestaat voor deze machina
le melKinstallaties, toont aan, dat de
mechanische melkwinning daar in
een groote behoefte voorziet, vooral
door het tekort aan arbeidskrach
ten. In Engeland wordt deze metho
de reeds op ongeveer 45.000 bedrij_
ven van meer dan tien koeien toe
gepast, d.w.z. op 48 pet. van het
totaal. In Amerika waren er in 1943
333.000 in gebruik, terwijl op Nw.
Zeeland 90 pet. van de koeien thans
machinaal gemolken wordt. De om
standigheden zijn daar ongetwijfeld
gunstiger dan hier. Men heeft niet
in die mate te kampen met versnip
perde perceelen, waardoor de melk
machine van de eene wei naar de
andere moet worden vervoerd. Bo
NA-INLEVERING BUITEN OM
LOOP GESTELD PAPIERGELD
De Ned. Bank zal na de sluiting
van den termijn voor na-inlevering
van buiten omloop gestelde bank-
muntbiljetten en zilverbons op 15
Mei 1946, een aanvang maken met
de afdofning van de desbetreffende
aanvragen.
Ingevolge de door den minister
van financiën gegeven aanwijzingen
zullen slechts die aanvragen voor
toewijzing in aanmerking kunnen
komen, waarvan bewezen is, dat
omstandigheden buiten den wil van
den aanvrager de inlevering hebben
belet.
Correspondentie over afgewezen
aanvragen kan niet worden gevoerd
Generalissimus Franco opende
Dinsdag het Spaansche parlement
met een groote rede over de binnen
en buitenlandsche politiek ztfner
regeering, waarin hg verklaarde, dat
er in Spanje momenteel geen énkel
politiek probleem bestaat, dat op een
oplossing wacht.
De politiek der Spaansche regee
ring, aldus Franco, is gebaseerd op
de christelijke geboden. Spanje
heeft zijn parlement, gekozen door
de plaatselijke autoriteiten, de syn
dicaten en andere lichamen, die de
nationale gevoelens van het volk
vertolken en eerlang zal het volk
zelf bij referendum beslissen over
vendien blijven daar in vele strekenj
de koeien ook 's winters buiten, zoo-j
dat men zich op een bepaalde methods
de kan instellen. In ons land zullen
de koeien 's winters in den stal|
meestal electrisch gemolken kun
nen worden en 's zomers in de wei
met hulp van een beninzemotor op
een transportabele installatie vooc
het aandrijven der melkmachine.
Zooals gezegd, moeten de aanvan
kelijk teleurstellende ervaringen
met melkmachines hier te lande
niet slechts worden toegeschreven*
aan de kwaliteit der machines. Het
lag evenzeer aan de behandeling
daarvan. In tegenstelling tot het
buitenland was men hier niet genoeg
doordrongen van de noodzakelijk.
heid aan het onderhoud en de reini.
ging de grootst mogelijke aandacht
te besteden. Minstens dagelijks die*,
nen de rubber tepelhouders en melk-
slangen te worden gesteriliseerd en.
ook de installatie moet van tijd tot
tiid worden gecontroleerd. Ook moet
tijdens het melken toezicht worden,
uitgeoefend op het regelmatig funo
tionneeren der machine.
In Maart is een Nederlandschc.,
commissie naar Engeland geweest
om zich te oriënteeren omtrent het',
gebruik van melkmachines. Zij heeft
een aantal bedrijven bezocht om 1 et
mechanisch melken in de practijk te
bestudeeren. Algemeen was men a
oordeel, dat de daar gebruikte n. -
chines ook geschikt zijn voor s
Nederlandsche veehouderij. In het
door deze commissie uitgebrachte
rapport wordt eveneens het groote.
belang van een goede verzorging er*
reiniging der machines naar voren,
gebracht. Hoewel op elk bedrijf van
eenigen omvang mechanische melk
winning een verbetering kan betee-
kenen, is het voor de grootere be
drijven cfok van belang met het oog
op het tekort aan arbeiders. Alvo.
reus met den import van melkmachi.
r.es te beginnen, zal in den komen
den zomer op ongeveer 25 boerderijen
een proef worden genorasen met
melkmachines, die voor dat doel
uiterlijk 1 Juli uit Engeland zullen,
arriveeren. Ook zullen onderdeelen,
worden aangekocht voor de reeds
voor den oorlog aangevoerde ma
chines. Aan de hand van de bereik
te resultaten zal dan een eventueel©
uitbreiding van het aantal melk
machines onder oogen worden ge
zien.
„DE ROODE AARDE"
Een groote film uit een klein land
Als halmen voor de zeis vielen zij,
de naamlooze helden van het verzet.
Neergeveld door de vuurpelotons,
weggemaaid door het machinege
weer, uiteengerukt door een hand
granaat, vielen zij en verfden de aar
de, de goede, zwarte aarde, rood
met hun bloed.
,,De Roode Aarde", een veelzeg
gende titel voor een verzetsfilm, die
veel te zeggen heeft. Reeds hebben
verscheidene verzetsfilms in ons land
gedraaid. Een tweetal Russische films
waarvan de beste, Regenboog",
slechts afkeer wekte jegens de Duit-
sche onderdrukkers; de Belgische
verzetsfilm „Soldaten zonder uni
form", die niet veel meer was dan
een slecht geregisseerd detective-ver
haal; de Nederlandsche film „Samen
op weg", die niet boven de middel
maat uitkwam. En thans weer een
verzetsfilm, ditmaal een Deensche,
„De Roode Aarde*'geregisseerd door
Bodil Ipsen en Lau Lauritzen, is
echter meer dan een verzetsfiim. Zij
is een aangrijpend epos van den geest
van het verzet, die niet alleen de
Denen bezielde, maar die leefde in de
harten van alle vrijheidslievende
menschen. Zij is tevens een in artis
tiek en technisch opzicht volkomen
verantwoorde film, een film, die de
techniek van Hollywood, Denham
en van de Russen verre overtreft.
Daarmee heeft de Deensche filmpro
ductie het bewijs geleverd als dat
na de prachtige Zwitsersche film
..De laatste kans" nog noodig ware
ook een klein land een groote
füm kan maken; dat
en v»vL kaP.itaal» maar de artistieks
geeft MUh1'tge aanleg den doorslag
film i vervaardigen van een
v7' D?e5alV'De laatste kans" be-
aangrijpenJe v,Aarde'-' beo!den van
die in hun eenS«°2n eld' tooneelen,
filming dien van visie en ver'
werk van Ln r,en' kortom het
Een epos van fl aeliilte regie,
verzet, maar een van het
daad van het verzet p °ok van de
traag begin schhnT, n °Rzettelijk
hangende beelden van een k™am?n"
gevangene, die door zfiï. kffuPelen
naar zijn cel wordt gevoerd l??waker
^®ken van een clandestiene "fgam
Het opkringelen v<fn de rookwolklls
plotseling losbarsten van het
dichter wordende si
garettenrook, die het heele beeld
vervaagt, tot een koplamp den nevel
doorboort en de toeschouwer plotse
ling wordt verplaatst in de zenuw
achtige spanning, welke een drop
ping" van springstoffen door Brit-
sche vliegers voorafgaat, in een sfeer
van angst en spanning en bedrei
ging, de sfeer, waarin de Illega'e
werker leefde en streed en v erf.
een sfeer, zooals nog in geen enkele
De ter dood veroordeelde Paul
Reichhardt) in zijn cel. Beeld uit
de Deensche verzetsfilm t,De
Roode Aarde",
verzetsfilm zoo aangrijpend en zoo
werkelijk werd getroffen.
Een verdienste van deze film
dat zij laat zien, dat niet alle Duit
schers onmenschen zijn. Dat er ook
onder hen mannen zijn met een edei
hart, mannen, die hun eigen leven
offeren in een poging om de wreede
daden van hun landgenooten goed te
maken, al is de wijze, waarop dit
offer uiteindelijk wordt gebracht, in
onze oogen ongeoorloofd.
De Deensche acteurs, die in deze
film optreden zijn allen onbekenden
voor ons. Het cultureel contact tus
schen Nederland en Denemarken is,
ook vóór den oorlog, niet groot ge
weest. Maar namen als Poul Reich
hardt, Per Buchhöj, Gyrd Lfjfguist
Kjeld Jacobsen, Preben Kaas en
Arne Hersholt zijn, na het zien van
deze film, voor ons gaan leven. De
figuur van Hans Lans (Poul Reich-
hfdt), den leider van de Deensche
r.- G,, 'roeP. 's er een, die wij niet
!£2i zullen vergeten en ook het
Vf. van de overige acteurs, die
;P5er bekwame leiding der beide
egisseurs wellicht zichzelf overtrof-
,n efTn vergelijking met de
en™e Amerikaansche en Engelsche
P„ plf-rs glansrijk doorstaan.
bijzonder gave en evenwichtige
film, die faersnen boven de 18 jaar
aiet mogen missen.
vitale wetten des lands. Spanje is
dus Inderdaad een democratische
staat.
Scherp rekende Franco vervolgens
af met het liberalisme en het repu
blicanisme. Onder de republiek be
reikte in Spanje de chaos zijn
hoogte punt. In vijf jaar tyds had
de republiek twaalf ministeries, de
grondwet werd herhaaldelijk opge
heven; de republiek ging tenslotte
onder in een communistische revo
lutie, culmineerend in den moord,
op last van de regeering, van den
leider der oppositie, José Calvo
Sotelo.
Spanje zal evolueeren volgens zijn
eigen ideeën; nooit volgens lijnen,
die van buiten af worden gedicteerd.
Buitenlandsche interventie heeft
gemeenlijk effecten, die het tegen
overgestelde zijn van het beoogde.
Zoodra de buitenlandsche aanvallen
ophouden en het regime soiled ge
vestigd is, zullen wij de noodzakelijke
wetten voor het parlement brengen
en ze ten slotte ter definitieve goed
keuring aan een volksreferendum
voorleggen.
Sprekende over de houding van
Frankrijk zelde Franco: Spanje's
houding ten aanzien van dezen buur
staat was nobel en edelmoedig. Toen
de wereldoorlog uitbrak, kon Frank
rijk al zijn strijdkrachten in het
Noorden concentreeren, zonder zich
in het minst om zijn Spaansche grens
bezorgd te maken. Toen Frankrijks
verdediging ineenstortte, trok Spanje
geen profijt van die situatie, hoe
wel het wist, dat Frankrijk van
plan was, de Balearen op te eischen
ingeval Spanje, eventueel meevech
tend aan Duitsche zijde, verslagen
zou worden.
Frankrijk betaalde deze edelmoe
digheid met het toestaan van een
aanval op Val Darlan in 1944 door
Spaansche guerilla's en thans door
het sluiten van de grens.
Toen Polen door de Duitschers
overrompeld werd, heeft Spanje
langs diplomatieken weg getracht, de
verdeeling van dat katholieke land
te voorkomen, maar die pogingen
bleven zonder resultaat. Het is nu
echter Polen, dat ons aanklaagt
bij den veiligheidsraad.
Later arriveerden de Duitschers
aan de Fransch-Spaansche grens.
Toen vroeg Engeland aan Spanje,
den Duitschers geen doorgang te
verleenen. Spanje verleende geen
doorgang en Engeland was gered.
Het huidige regiem van Spanje is
door alle landen erkend. Rusland en
Mexico uitgezonderd. Met Rusland
bestaan ideologische verschillen en
Mexico weigert het goud en de
juweelen terug te geven, die door
de republikeinen uit de Spaansche
kerken en van de banken gestolen
zyn.
De rede van Franco duurde een
uur en werd zeer vaak door toe
juichingen onderbroken. Het was de
langste rede, ooit door hem gehou
den. Het geheele kabinet, de Pause
lijke nuntius, de Britscbe ambassa
deur en verscheidene gezanten en
zaakgelastigden woonden de zit
ting bij.
President Truman heeft de vorige
week, volgens A.P. gezegd, dat d<a
regeering waarschijnlijk zou ingrij
pen. ingeval van een staking en de
spoorwegen zelf zou exploiteeren.
Zegslieden van den bond hebber»
echter opgemerkt, dat er geen wet
ten zijn, die de arbeiders zouden
kunnen beletten te staken, zelfs al
Zou de regeering beslag leggen op
de spoorwegen. Inmiddels zullen
meer dan een millioen andere em-
ployées van de spoorwegen, die niet
betrokken zijn bij den treinenloop.
Dinsdag over een staking stemmen.
Een staking, die de Amerikaan
sche spoorwegen dreigt stil te leg
gen, en de Industrie nog sterker zal
verlammen dan de staking van de
mijnwerkers in de bruinkoolmij nen,
kwam Dinsdag steeds dichterbij
en niemand deed eenige klaar
blijkelijke poging om haar al te
wenden.
Woordvoerders van den bond van
spoorwegpersoneel zeiden, dat er
de laatste tien dagen geen poging
was gedaan om tot verdere onder
handelingen te komen tusschen den.
bond en de "voornaamste eigenaren
van d-e spoorwegmaatschappijen.
De staking is uitgeschreven op
Zaterdag 4 uur n.m.
Tijdens de bezetting ontslagen
overheidspersoneel
Bij 4e Tweede Kamer is inge
diend een wetsontwerp betreffende
de „herziening van tijdens de be
zetting verleende ontslagen en an
dere maatregelen ten aanzien vai*
personen in overheidsdienst". Voor
gesteld wordt bjj de schadeloosstel
ling, bedoeld in art. 4 van het nog
niet in werking getreden K. B. van
20 Nov. 1945 uit te gaan van t(X»
procent van de geldswaarde der ge
derfde inkomsten met 'n maximum
van 9000 per jaar.
Het voornaamste begrip van de
voorgestelde regeling is „herziening"
en wel van ontslagen en disciplinaire
sti .ffen, tijdens de bezetting in
bezet gebied verleend, resp. opgelegd
aan personen, op of na 15 Mei 1940
werkzaam in openbaren dienst.
I arnaast eischen de benoemingen
en bevorderingen tijdens de bezet
ting herziening. Het uitgangspunt
is hier annuleering van rechtswege,
behoudens bekrachtiging door het
bevoegd gezag op verzoek van den
betrokkene.
Voorts bevat het ontwerp een
voorziening met betrekking tot de
aanspraken, die ondergedoken, niet
ontslagen overheidspersoneel ka®
doen gelden, indien de uitbetaling
van salaris tijdens dé bezetting
achterwege is gebleven.
