„Zeven eeuwen Delft stad
PRATEN
4
De H. VADER en NEDERLAND
I
E
met wie?
Een spel van strijd om vrijdom
WOENSDAG 29 MEI 1946
PAGINA 4,
DE VIJFLING 12 JAAR
EERSTE OPVOERING
IN DE PRINSENSTAD
PLAN HERBOUW
ROTTERDAM
MOREELE STEUN IN
OORLOGSTIJD
De stakingen breiden zich uit.
Amsterdam 'hebben de arbeiders
jtan de Centrale Suiker Maat
schappij verleden week het werk
Neergelegd, zulks uit sympathie
fcaet de stakers in de haven en met
bet doel deze stakers te helpen.
Aan deze staking zit een kantje,
dat haar tot een zeer merkwaardig
symptoom maakt van wat er op het
oogenblik in Nederland op dit ge
bied gaande is. De staking brak
namelijk uit tegen het uitdrukke
lijk advies van het E.V-C-bestuur
In en nadat in de vergadering van
de E V.C. met 360 tegen 80 stem
men, dus met een groote meerder
heid,' was besloten niet tot staking
over te gaan. Men leze goed.' niet
het bestuur en niet de vergadering
van een der bij de Stichting van
den Arbeid aangesloten vakvereni
gingen, maar het bestuur en de
vergadering van de E.V.C. Toch is
de staking uitgebroken.
Is er aan duidelijker bewijs noo-
dig, dat de E.V C- haar eigen men-
scb'en niet in de hand heeft?
Minister Schermerhom heeft het
eirbaar geacht om naar een metho
de, die hij tijdens zijn bewind ook
van anderen geduld heeft, achter
den rug van den Min. van Sociale
Zaken om te praten met de E V.C,
Hij heeft daarna in een radiorede
daags vóór de verkiezingen gedreigd
met militairen. Onmiddellijk daar
na heeft „Het Parool" weer het
pleit opgenomen voor de E.V C.
Hetzelfde „Parool", dat niets liever
zou zien dan dat de communisten
in politicis vertrouwen schonken
aan de Partij van den Arbeid, op
dat deze partij bij de kabinets
formatie niet namens 29 maar na
mens 39 menschen kon spreken,
iHet Parool" meent, dat er met
de E.V.C. gepraat moet. worden.
De behoefte om te praten schijnt
in sommige kringen een ware ziekte
te zijn En bepaaldelijk in die
kringen, waar men tijdens den oor
log altijd gezegd heeft, dat er in
ons land minder gepraat moeit wor
den en meer gedaan.
Het gebeurde echter in Amster
dam roept de vraag op, die insiders
in de vakbeweging reeds van den
beginne af aan gesteld hebben:
met wie wil men dan eigenlijk
praten? Met welk recht werpen zich
de leiders van de E.V.C. als
arbeidersleiders op, wanneer uit
gebeurtenisgen als deze zoo duide
lijk blijkt, dat zij de massa, die zij
zeggen achter zich te hebben, niet
in de hand houden.
De gevolgen voor de arbeiders
van Amsterdam zullen niet prettig
zijn De regeering kan niet dulden,
dathet land ten gevolge van een
wilde staking binnen veertien da
gen zonder suiker zou zitten De
suikerfabriek Dinteloord. die tot
ju] toe stil lag, is vanaf Dinsdag
begonnen de raffinage over te ne
men van de Centrale Suiker Maat
schappij in Amsterdam* De vak-
vereenigingen in het Zuiden heb
ben de arbeiders in de hand- Het
zal interessant zijn te zien hoe zich
de zaken in Amsterdam verder ont
wikkelen.
Naar A.P. in een bericht uit Cal
lander, Ontario, eraan herinnert,
werd gisteren Canada's beroemde
vijfling Dionne twaalf jaar.
De kinderen leven thans met hun
ouders en zeven broers en zusters
ln een villa, die hun vader meer
dan 50.000 dollar per jaar kost.
Maar dat kan er wel van af, want
van reclame- en filmcontracten
ontvangen ze jaarlijks 25.000 tot
80.000 dollar, terwijl zij 1.000.000
dollar ,,in reserve hebben voor ge
bruik als zij volwassen worden"
De Vijfling is op alle mogelijke ma
nieten medisch onderzocht en men
kwam steeds tot de bevinding, dat
ze middelmatig intelligent zijn en
dat hun kundigheden ook middel
matig zijn. Geen van hen steekt
boven de anderen uit.
Cecile zou de grootste ondeugd
zijn, Emilie de meest zorgelooze
Marie is de „baby", Yvonne en
Annette zijn de leidsters en schijnen
bet rijpst voor hun leeftijd te zijn.
Na gedurende de eerste jaren on
der toezicht gestaan te hebben van
de regeering te Ontario, werd de
Vijfling in September 1939 terugge
geven aan de ouders.
PENICILLINE VOOR
NEDERLAND
Dertig millioen eenheden penicil
line bevonden zich aan boord van
„De Vliegende Hollander", die Don
derdag te Schiphol landde. Ze zijn
afgeleverd aan het Roode Kruis te
's-Gravenhage, welke instelling ze
heeft doorgezonden naar het rijks
laboratorium in Utrecht.
NATIONALISATIE ENGEL-
SCHE STAALINDUSTRIE
Het Engelsche lagerhuis heeft
met 338 tegen 184 stemmen een
motie aangenomen waarin de be
slissing van de regeering om „daar
toe geëigende deelen" van de
Britsche staal- en ijzerindustrie te
nationaliseeren, wordt goedgekeurd.
ï>e Vrijheid is een recht,
en geen genade
Op Vrijheids grond is Liefdes
huis gesticht.
Wie Vrijheid bantzal zich met
schuld beladen
Want Vrijheid is de poort
naar 't eeuwig Licht.
(Eerste couplet uit het spel).
Dinsdagavond is het spel .Zeven
Eeuwen Delft Stad", van Ed. Ve
terman, voor de eerste maal opge
voerd op het prachtige Marktplein
van Delft, heen en weer galmend
tusschen de Nieuwe Kerk en het
S'tadhuiSj zinnebeelden van 't gees
telijk en het gemeenteleven.
In het voorwoord schrijft de gees
telijke vader van dit stuk:
^De geschiedenis van een stad is
altijd een protocol van den strijd,
dien de mensch om zijn sociale
vrijheid heeft moeten voeren, en
geen tijd kan beter dan de onze de
waarde der vrijheid schatten.
De naam van Delft rijgt zich door
de historie als het voorbeeld van
een stedelijke gemeenschap, die het
klankbord was van de alternatie
ven: vrijheid en dwang- en daarom
zou het spel van Zeven Eeuwen
nauwelijks anders dan een spel van
vrijheid zijn".
Aan weerszijden ter lengte van
de Markt waren zit- en staanplaat
sen gemaakt, waarop de duizenden
toeschouwers met groeiend enthou
siasme het spel volgden Op de
eere-tribune hadden o.m. plaats ge
nomen de heer en mevr. mri L. A.
Kesper, Commissaris van de Ko
ningin de Belgische ambassadeur,
de Amerikaansche handels-attaché,
minister J. Meynen met zijn echtge
noot e, It.-kolonel Metting van Rijn
en kolonel Drosten van den Gene-
ralen Staf, burgemeester en mevr.
mr. G. van Baren, de burgemeester
van Leide^ de auteur en mevrouw
Ed Veterman, deken J. P. J. Kok,
ir# S. H. Stoffel, voorzitter van het
Comité ^Delft 700 jaar Stad" en
vele anderen.
Het spel
Onder schetterende iclaroenstoo-
ten, treden vier herauten uit het
stadhuis en begeven zich naar het
standbeeld van Hugo Grotius, onge
veer op het midden van het Markt
plein, waar zij op de vier hoeken
van het voetstuk plaats nemen. De
klok van de Nw. Kerk begint te
luiden en een gigantische Engelen
figuur verschijnt op het eerste bal-
con van den kerktoren. In wisse
lende samenspraak met Genesius op
het balcon van het stadhuis, decla-
meeren deze beide figuren, resp.
voorgesteld door Ad. Noyens en Jan
Korevaar, de in versvorm geschre
ven tekst. Dan komen menschen uit
de kerk, die de vrijheid nog niet
kennen, hetgeen gedemonstreerd
wordt door hun deemoedige knie
lende houding, wanneer de edelen
voorbijrijden. Zij vereenigen zich
echter en komen gezamenlijk naar
het stadhuis. Daar treedt Roomsch-
Koning Willem op het hordes en
verleent de stadsrechten. Na een
choreografisch tusschenspel verdwij
nen de burgers van het speelveld en
komt het tweede gedeelte, de ver
zoening van Jacoba van Beieren
met Philips van Bourgondië (De
zoen van Delft). Philips verschijnt
met zijn gevolg op het stadhuis
bordes, Jacoba van Beieren met
haar getrouwen op de trappen voor
de kerk. Beide groepen ontmoeten
elkander en na de verzoening-
schrijdt de stoet naar het stadhuis,
waar deze verdwijnt
Het tijdperk van het humanisme
is dan aangebroken en wordt aan
geduid door de verschijning van
Erasmus, die van de treden voor de
Kerk afdaaft. Een groep narren met
ezels vergezelt hem en deze voeren
allerhande dwaasheden uit.
Dit tijdperk gaat echter ook voor
bij en Nederland wordt onder den
voet geloop en door Alva en zijn
Spaansche huurlingen. De Hertog
Alva komt met zijn gevolg aan de
kerkzijde het marktplein oprijden en
hellebaardiers bezetten op verschil
lende punten de markt. Gedrukt
onder kommer en zorg gaat het volk
in lange rij over het plein. Onder-
tusschen worden vele mannen ge
vankelyk door lansknechten wegge
voerd.
De Prins van Oranje verschijnt op
het stadhuis. De unie der Zeven
Provinciën wordt gesloten, in per
sonen voorgesteld. Wanneer Alva
verdwijnt, wordt op den toren de
Prinsevlag geheschen, en in het
licht van de schijnwerpers gevan
gen. Dan verdwijnt de Prins in het
stadhuis, het volk is blij en vrooïijk,
als plotseling enkele schoten weer
klinken. De Bourdon luidt als voor
een begrafenis. De Prinsevlag gaat
halfstok.
Dan komt wel het treffendste ge
deelte van het geheele spel, de be
grafenis van den Vader des Vader
lands. Trommelslagers met de diepe
trom treden voor uit het stadhuis,
flambouwdragers scharen zich daar
achter en plechtig wordt de lijkstoet
van Prins Willem uit het stadhuis
begeleid naar de kerk.
De Gouden Eeuw heeft zijn intrede
gedaan. De burgers dansen en zijn
vroolijk. Delft heeft vele edele man
nen voortgebracht en onder schette
rende trompetstooten stelt Genesius
de verschillende grooten voor aan
de vroedschap van Delft op het bor
des voor het stadhuis, n.l. de nobele
Musius, de groote Grotius, de dichter
Stalpaert van der Wielen, de schil
ders Pieter de Hoogh, van Miere-
veldt, Johan Vermeer, Piet Hein,
Tromp, Anthony Leeuwenhoek, de
dichter Poot, en de Genestet. Al
deze figuren verdwijnen in het Raad
huis.
Onder tromgeroffel en het spelen
van de Marseillaise wordt de Fran-
sche overheersching ingeluid. Napo
leon ontvangt de sleutels van de
Vroedschap. Het driemanschap ver
schijnt op de treden van het Raad
huis, de Franschen trekken af. De
burgers, die strompelend zijn rond
gegaan, scheppen weer moed.
Het 7e tij'fvak komt met de stich
ting van de T, H., het licht der
wetenschap wordt ontstoken en
overgedragen aan de studenten. Het
wordt doorgegeven van den een op
den ander. Nauwelijks is dit gebeurd
of geketende arbeiders verschijnen,
door robots voortgedreven. De uit
buiting van den arbeider, de mensch
slaaf van de machine. De figuur
van Van Marken verschijnt en dan
verbreken d# arbeiders hun boeien
en leven op. Bij het heengaan voeren
zij de robots» in hun midden mee.
Dan komt de tijd van de Duitsche
onderdrukking. Duitsche soldaten ko
men het speelveld binnen onder het
brallend geschreeuw van Hitiers
woorden en het spelen van het Horst
Wessellied. De bevolking ziet men
op de hongertochten, gevolgd door
de razzia's, het wegvoeren van men
schen naar concentratiekampen, het
verzet, de dolle Dinsdag, het terug
komen der Duitschers, maar dan
ook komen van alle zijden de ver-
zetstroepen opdagen, drijven den
vijand naar het midden van het
speelveld, waar deze wordt ingeslo
ten. Overal rijzen de vlaggen, de
bevrijders komen binnen, met ron-
Kende motoren, tanks en gevechts-
Jacoba van Beieren in Zeven
Eeuwen Delft stad99
wagens vol met juichende menschen,
zwaaiend met vlaggen en luidruchtig
begroet door de menigte.
Onder het jubelend gejuich komt
vervolgens de Kon. Militaire Kapel
binnenmarcheeren, gevolgd door een
duizend man infanterie onder lei
ding van Majoor Knopper. De troe
pen defileeren rond het Markt
plein, waarachter de kapel zich
weer aansluit. Het volk danst en
jubelt en volgt de muziek hossende.
Wanneer het militair vertoon is af
gemarcheerd treed Oranje, gesym.
boliseerd in de figuur van Willem
van Oranje, uit het stadhuis naar
voren en begeeft zich, door al het
volk gevolgd, naar de kerk om daar
te verdwijnen. Inmiddels gaat reeds
tijdens het défilé boven het balkon
op den toren de Nederlandsche
leeuw omhoog, fel belicht door
schijnwerpers.
De indruk
Dit spel, zoo vol symbolen, is
overweldigend door al zijn eenvoud
Het boeit van begin tot eind en 18
een kijkspel gewórden van eersten
rang. De verschillende kleedêr..
drachten, in felle schijnwerpers ge
vangen, waartusschen door den
gloed van de dansende gasflambou-
wen, geven het spel een bijzondere
charme. De tijden van onrust, t>tj
den opmarsch der Spanjaarden, het
binnenvallen der Fransche troepen
en de overweldiging door de Duit
schers, werden zeer sterk opge
wekt, door de onrustig heen en
weer flakkerende gele lichtschijnsels
van de spotlichten.
De volksdansen zijn van een zeld
zame bekoring, de begratenisstoet
met de toortsdragers en het diepe
tromgeroffel treffen diep door de
sfeer waarin dit wordt gespeeld.
Het gesproken woord, door de tal-
looze luidsprekers overal verstaan
baar, geeft het wezen van het spel
goed weer. De zang en de muziek,
het gebeier der klokken en het na
bootsen van dreunende soldatenstap-
pen werken mede, om alles tot één
zuiver geheel te maken.
Wat Kees van Iersel hier heeft
bereikt met behulp van zijn onder
regisseurs en de medewerking van
den algemeenen muziekleider Nico
Verhoeff grenst aan 't ongelooflijke.
Met ongeveer duizend, veelal on
geoefende en nimmer voor het voet
licht getreden personen, heeft hy
een spel- opgebouwd, dat tot in de
finessen af was. Een warm woord
van hulde komt hem zeker toe.
Ook allen, die meewerken aan dit
spel, mag een woord van lof niet
worden onthouden. Veel vrijen tyd
is er aan opgeofferd, maar wat tot
stand is gebracht, mag gezien wor
den. Natuurlijk zijn er enkele on
volkomenheden, maar deze vallen
bij het geheele spel in het niet. Het
slot is wat zwak, omdat de climax
voorby is. Ons inziens kan het de-
filé beter plaats hebben voor de
symbolische figuur van Oranje,
waarbij dan het volk in blijen feest
roes achter de muziek aan. het
marktterrein verlaat. Dit neemt
niet weg, dat het spel voor duizen.
den een intens genot is geweest en
voor Ed. Veterman en Kees vai*
Iersel een groot succes.
Zonder hoofdelijke stemming
heeft de tijdelijke gemeenteraad
van Rotterdam gistermiddag in een
speciale zitting zijn goedkeuring
gehecht aan het basisplan voor den
herbouw van Rotterdams binnen
stad, dat thans ter vaststelling zal
worden voorgelegd aan het college
van Algemeene Commissarissen
van. den Wederopbouw.
Tevoren had de raad met 19
tegen 7 stemmen een door ir. W.
van Tijen ingediende motie ver
worpen, waarin de ligging van het
Raadhuis aan den Coolsingel on
voldoende werd genoemd en waar
in werd verzocht, maatregelen te
treffen om daarin alsnog verbete
ring te brengen.
Het spel „Zeven Eeuwen Delft stad". De rondedans om het stand
beeld van Hugo de Groot op het Marktplein te Delft.
STAKING IN DE HAVEN VAN
ANTWERPEN
De Antwerpsche havenarbeider?
hebben gevolg gegeven aan den op
roep van het A.B.V.B. om m de
huidige omstandigheden geen on
wettige stakingen voort te zetten.
Derhalve hebben zij het werk
hervat.
Maar ook niateriëele
hulpverleening
n de benauwende Meidagen
van 1940, toen het Duitsche oorlogs
geweld over de Lage Landen aan
de Noordzee stroomde, hebben wij
hiel in Nederland niets vernomen
over de uitbarsting van razernij in
nazi-Duitschland en fascistisch Italië
in verband met de telegrammen,
welke Z.H. Paus Pius XII, onmid
dellijk, nadat Hij van de misdadige
agressie in kennis was gesteld, aan
H.M. Koningin Wilhelmina en aan
Koning Leopold der Belgen had ge-
aonden.
Na een lofprijzing op het Neder
landsche volk voor zijn hefde tot
den vrede en het recht, en een be
tuiging van diepe droefheid, dat dit
volk tegen zijn wil en in strijd met
het recht tot strijdtooneel was ge
worden, zeide de H. Vader woorde
lijk- „Wij ameeken God, oppersten
leider' van het lot der naties, dat Hij
met Zijn almachtige hulp het herstel
van het recht en van de vrijheid zal
verhaasten". Na alle protesten,
welke de Paus langs diplomatieken
weg reeds tot Berlijn had gericht,
werd deze openlijke proclamatie van
het door Duitschland bedreven on
recht door den overweldiger, niet
alleen als een schending der neutra
liteit beschouwd alsof de Katho
lieke Kerk tegenover deze interna
tionale misdaad onzijdig kon zijn
maar zelfs, vooral in Italië, als een
flagrante verbreking van het Ver
drag van Lateranen.
Voor alle Nederlanders echter, die
dit telegram lazen of hoorden het
kon nog in de avondbladen van 10
Mei worden gepubliceerd was het
een lichtbaken in de donkerste uren
van ons bestaan een moreele be
moediging, welke kracht gaf om
alle lasten en wreedheden der Duit
sche bezetting te dragen. Want het
recht zou triomfeeren.
Gedurende den geheelen oorlog
liet de H. Vader, voor zooverre
daartoe de mogelijkheid bestond,
Zich op de hoogte houden van de
heldhaftige leiding, welke het Ne
derlandsche Episcopaat, veelal in
samenwerking met de hoofden van
andere belijdenissen, aan het Neder
landsche volk voor de handhaving
van de beginselen der rechtvaardig
heid en der gewetensvrijheid ga..
En elke gelegenheid, bijv. als Ne
derlanders uit Rome naar hun va
derland konden terugkeeren, greep
Z.H. de Paus aan om den Bisschop
pen Zijn tevredenheid en goedkeuring
te doen toekomen voor de wijze,
waarop zij de rechten van Kerk en
Vaderland hoog hielden.
En nauwelijks had het uur der be
vrijding geklonken, of de H. Vader
jubelde ln een heerlijk schrijven aan
het Nederlandsch Episcopaat Zjjn
vreugde uit over de bekroning van
strijd en offers van Bisschoppen en
geloovigen daar de eindoverwinning,
na vijf jaren van lijden maar ook van
onvergelijkelijk verzet was behaald.
Uit dit schrijven, dat wij reeds in
den volledigen tekst publiceerden,
lijkt duidelijk, hoe innig de H. Vader
vijf jaar lang met het Nederland
sche volk had medegeleefd; hoe
niets, wat hier gedaan werd, aan
Zijn waakzaam oog was ontgaan.
Rome was goed ingelicht geweest,
zelfs over het schijnbaar hermetisch
afgesloten Nederland.
chter, niet alleen den kost
baren, in zijn uitwerking onschaf-
baren moreelen steun heeft de
Vader van het eerste oogenblik der
invasie af aan rtederland gegeven.
Zoo vaak het mogelijk was, heeft rlij
ook het initiatief tot materieele
hulpverleening genomen.
Het totale bedrag, dat de Paus
voor allerlei hulpacties in Nederland
ter beschikking heeft gesteld, bena
dert zeer van nabij het millioen
gulden. In alle jaren van den oorlog
van 1940 tot en met 1945 stelde de
H. Vader een groot bedrag in con
tanten ter beschikking van het Ne
derlandsche Episcopaat voor hulp
verleening aan door den oorlog en
om hun anti-nationaal-socialistische
houding getroffen Nederlanders.
In een wereld van ellende, waarin
de Vader der Christenheid allerwegen
Zijn kinderen te hulp snelde, werd
Nederland nooit vergeten, MiH'oenen
en millioenen zagen naar Hem op,
millioenen en millioenen heeft Hvj,
tot volledige uitputting van Zijn
financieele hulpmiddelen, steun ver
leend. Wij willen herinneren aan
de groote, zoo welkome zending van
levertraan voor de kinderen, midden
in den oorlog, welke in opdracht van
het Vaticaan door bemiddeling van
het Zweedsche Roode Kruis voor
Nederland in Noorwegen was aan
gekocht tweemaal heeft Hij uit
Hongarije den hier zoo schaarschen
miswijn doen aanvoereneenmaal
zond Hij uit Italië de oliën voor de
verschillende wijdingen. En toen na
de bevrijding de nood nog steeds
gelenigd moest worden, heeft de
H. Stoel door de Apostolische Inter-
nuntiatuur te 's-Gravenhage 3000
kisten met melkpoeder in Canada
doen aankoopen, welke door het
Nederlandsche Roode Kruis zijn ver
deeld.
Wij willen tenslotte aan een meer
onbekend feit herinneren. Dat wij
uit Ierland volle twintig procent
van de door de lersche regeering
voor de noodlijdende landen beschik
baar gestelde gave, o.m. vette ossen,
mochten ontvangen, dankt Neder
land aan de tusschenkomst van den
Internuntius Z.H. Exc. mgr.
Giobbe. Zonder diens tusschenkojnst
zou ons aandeel veel en veel kleiner
zijn geweest.
Met innige dankbaarheid in het
hart herdenken wij ook deze mo
reele en materieele hulpverleening
van den H. Vader, Paus Pius XII.
