Maandag vredesconferentie
dader
FA. LIEF
Toen onze troepen in Malakka
lagen...
De copra-productie in Indië
de Onbekende
ZATERDAG 22 JULI 1946
PAGINA 3
DE TAAK DER KLEINE
LANDEN
UITKEERING AAN
ONDERWIJZERS
Maatregelen ten bate van
inlandsche bevolking
Vredesconferentie! Heit klinkt zoo
bemoedigend voor een wereld,
welke sinds lang geen vrede meer
heeft gekend. Voor velen zullen de
gelukkige jaren vóór 1914 mooie
herinneringen blijven. Toen kwam
de eerste wereldoorlog, welke na 11
November 1918 zonder militaire
Strijdkrachten maar even verwoed
werd voortgezet, tot dien somberen
lsten September 1939. Tweede
wereldoorlog; bijna zes jaar lang.
Dan stort met donderend geraas het
Derde Rijk ineen; enkele maanden
later capituleert Japan.
Het is eindelijk vrede, zeiden de
menschen, verheugd dat zij van een
vreeselijke nachtmerrie verlost
wanen. Vrede? Ach, bittere des
illusie; want nu, een jaar later,
denkït men nog niet in vredelieven
de procedures; maar neemt mien
proeven met atoombommen, als de
meest vernietigende wapenen,
welke de wereld ooit heeft gekend.
En terwijl de belangstelling van een
beangstigde wereld op de Bikini
atol is gevestigd, werken alle groote
en missdhien ook vele kleine landen
in 't diepste geheim aan nog moord
dadiger oorlogsmateriaal.
Terwijl dit alles geschiedde, zijn
door de Gnoote Drie of Vier in
Potsdam, Moskou, Londen en Parijs
voorbereidende vredesbesprekingen
gevoerd. Over den vrede hebben
we weinig of niets gehoord; het
ging daar steeds over eigen machts
posities, om het veroveren van gun
stige strategische basissen, van eco
nomische voordeelen, om prestige,
kwesties. Wantrouwen, vaak veel
erger nog, dicteerde elk woord, dait
gesproken of geschreven werd. De
wereld slaakte een zucht van ver
lichting, toen enkele weken geleden
de machtigen der aarde uiteen
gingen zonder dat het +nt een defi
nitieve breuk was gekomen....
En toch zal Maandag 29 Juli eten
uiterst gewichtige dag zijn. Want
eindelijk komen de vertegenwoor
digers van 21 naties, die tot de ge.
aïli eerden behoorden, bijeen om
vrede te maken. Of eigenlijk ge
zegd: om een aantal vredesverdra
gen met de gewezen sateliet-staten
van de as-mogendheden op te stel
len. welke documenten dan als ad
viezen aan de Groote Mogendheden
zullen worden voorgelegd, in de
verwachting, dat deze zoo welwil
lend willen zijn ze te sanction-
neeren.
De ongeveer 4000 gedelegeerden,
secretarissen deskundigen en typis
tes van de vredesconferentie; de
1000 journalisten, welke de Parij-
sohe gebeurtenissen moeten ver
slaan; en de honderden millioenen
doodgewone burgers, die in krant
•n radio de besprekingen met de
grootste spanning zullen volgen, zij
allen weten, wat op het spel staat;
de vrede. Niet oorlog; want zelfs
•ls over enkele weken 'n volkomen
fiasco geconstateerd zou moeten
worden, komt er geen oorlog. Nie
mand wil oorlog, en oorlog is een
menschelijke daad, hij moet gewild
Worden. Maar het ontbreken van
?rede is bijna even fataal voor de
Jeheele mensohheid als de oorlog
zelf. Daarom ook, en daarom juist,
is de Parijsche vredesconferentie
zoo'n zwaarwichtig moment voor
alle volken, zelfs voor eiken mensch
individueel.
Daarom zou het van een onver
klaarbare luchthartigheid getuigen,
als een klein land zou meenen, dat
wijl het probleem Duitschland niet
wordt behandeld, zijn taak ter
vredesconferentie een zeer beperkte
is, en dat men in hoofdzaak ge-
iiiteffesseerd is bij een bevredigende
regeling die voor een aantal jaren
de stabiliteit van Europa verzekert.
Dit laatste is een der heilzame ge
volgen van den vrede, het is de
vrede zelf niet. En al zullen de vol
ken herademen, als een dergelijke
stabiliteit zou kunnen worden ver
kregen, het doel, dat de vertegen
woordigers der volken moeten na.
streven, ligt veel hooger, is veel
heiliger.
Elk volk heeft, waar zooveel be
langen op het spel staan, het recht
van zijn vertegenwoordigers te
eischen, dat zij zieh, ook in kwes
ties van internationale politiek en
vrede op principieel, derhalve op
christelijk standpunt zullen plaat
sen. Tegenover het egoïstische op
portunisme moet op de vredescon
ferentie, zoowel in de officieele
onderhandelingen, als bij de vaak
beslissende couloirbesprekingen
steeds vastgehouden worden aan
rechtvaardigheid, liefde en barm
hartigheid. Dan alleen zal Gods
zegen op de daden der gedelegeer
den rusten, 'n zegen, welken wij in
de komende weken van beslissende
beteekenis voortdurend zullen af-
smeeken.
vHet Kath. Onderwijzers Genoot,
schap, in ledenvergadering te Am.
sterdam bijeen, heeft een motie aan
genomen, waarin hevige veront
waardiging en diepe teleurstelling
wordt uitgesproken over het
dat nog steeds geen beslissing is
genomen ten aanzien van de uitkee.
ring der z.g. invasie-maand en van
de nooduitkeering, welke beide vóór
den aanvang van de zomervacantie
zouden plaats hebben.
TRYGVE LIE OP SCHIPHOL
AANGEKOMEN
Vrijdagmiddag arriveerde op
Schiphol uit Stockholm de secreta
ris der organisatie der Vereenigde
Volken, Trygve Lie. Zondagmiddag
zal hij naar Parijs doorvliegen.
Volgens zijn zeggen zal zijn bezoek
aan Nederland in geen enkel op
zicht een officieel karakter dragen.
Hij weigerde eenige verdere ver
klaring te geven.
De eerste luchttaxi, gedeeltelijk tijdens de bezetting te Bergen-o-Z
gebouwd door FDiepen, brengt een eerste bezoek aan Schiphol.
TOESTANDEN OP SUMATRA'S
OOSTKUST
I>e Oostkust van Sumatra had met
een geringe Nederlandsdhe troepen
macht gemakkelijk vrijgemaakt kun
nen worden, toen onze troepen zich
op Malakka bevonden. Aldus mr. B.
van Kreel, directeur der Deli Spoor
wegmaatschappij, in ©en onderhoud
met A. N. P.
Het had er heel anders uitgezien
met de cultures en de andere onder
nemingen aldaar, zoo vervolgde hij,
indien wij dadelijk hadden ingegre
pen. De bevolking staat voor 95 pet.
achter het Nederlandsohe gezag en
zou verheugd zijn, wanneer dit her
steld werd. Uit vrees voor de extre
misten houdt zy zich stil, maar van
een georganiseerd nationalistisch
streven is, op de Oostkust van Su
matra althans, niets te merken.
Van week tot week wordt de
situatie slechter hetgeen vooral voor
de koelies geldt. De extremisten
laten hen omkomen en trekken zich
van hun lot niets aan. Er heersent
groote hongersnood en men kan ge
rust aannemen, dat 40 pet. der
slachtoffers geenszins geschikt is
om te werken, een probleem, waar
mede wij als het gezag hersteld zal
zyn, ernstig rekening dienen te hou
den.
Veelal komen de inheemschen in
de Europeesche kampen bescher
ming zoeken tegen de maatregelen
der extremisten. In de kampen is
het veilig, omdat deze door de Brit-
De uitvoer van copra uit Ned.-
Indië bedroeg in 1939 ruim 530.000
ton, waarvan 492.000 ton naar
Europa werd geëxporteerd. In 1940
was deze uitvoer gedaald tot 255.000
ton, als gevolg van den oorlog.
In de volgende jaren daalde de
export nog verder totdat er ten
slotte heelemaal geen markt meer
bestond.
Daar de copra-cultuur in han
den van de inlandsche bevolking
was (slechts 25.000 ton werd op de
ondernemingen geproduceerd)
heeft dit het ernstige vraagstuk
doen onstaan hoe de inlandsche
producenten te voorzien van hun
noodzakelijke dagelijksche levens
behoeften. De ernstigste toestand
heerschte in de Groote Oost, waar
driekwart van de bevolking afhan
kelijk was van de copra-productie.
In Juli 1940 werd om in den toe
stand te voorzien een copra-fonds
gesticht, dat in December 1945
werd heropgericht. Het had het
volgende herstelprogramma: 1)
herstel van de plantages en gron
den; 2) zich aan de copra-produc
tie te wijden; 3) verbetering van de
transport-mogelijkheden; 4) ver
grooting van het aantal aankoop
centra; 5) herstel van het contact
tusschen de Chineesche tusschen-
personen en de producenten door
eerstgenoemden voldoende geïm
porteerde goederen en gelden ter
beschikking te stellen.
Op het oogenblik wordt de copra
hoofdzakelijk naar Nederland ge
ëxporteerd. Er zijn reeds 11.000 ton
uitgevoerd en er liggen nog 20.000
ton gereed voor verscheping. Het
ligt in de bedoeling den uitvoer
naar Nederland dit jaar op te voe
ren tot 60.000 ton.
Uit een deel der copra wordt olie
bereid. Te Makassar, Pare Pare,
Menado, Pontianak, Bandjermasin,
Samarinda, Batavia en op Bali
werken de fabrieken reeds, terwijl
men verwacht, dat de fabrieken te
Semarang en Soerabaja onder toe
zicht van het bureau voor indus
trieel herstel van het oeconomi-
sche departement weldra aan het
werk zullen gaan.
sche soldaten bewaakt worden. Bui
ten de kampen echter heerscht een
chaotische toestand. De extremisten
breken alles af, wat zij in handen
krijgen. Op de plantages vernietigen
zij de administrateurswoningen, de
tabakloodsen worden neergehaald en
wij zullen onze handen vol hebben
alles weer op te trekken, wat zij ver
nietigden".
Op de vraag hoe het met de spoor
wegen gesteld was, antwoordde mr.
van Kreel
,,Toen de Japanners ongeveer 15
Augustus vertrokken waren, was het
bedrijf in vrij goeden staat. De
bruggen, die in 1942 op last van de
Ned. regeering vernield waren, had
den zij hersteld. Wel hadden zij 5
locomotieven en 100 kg. rails naar
Papan Baroe gevoerd, maar in
tegenstelling met het beheer van de
Japanners, dat erop gericht was zoo
veel mogelijk het materiaal te spa
ren, volgen de Indonesiërs een an
dere gedragslijn. Elke locomotief of
wagon, die onklaar raakt, wordt op
zij gezet. Aan reparatie wordt niets
gedaan. Als wij het bedrijf weer in
handen krijgen, zal vrijwel alles
kapot zijn. Gelukkig hebben wij be
gin Juli 7 locomotieven en 200 goe
derenwagens naar Belawan kunnen
brengen onder bewaking "van de
Britten. Dit materiaal zal de basis
vormen van het bedrijf, wanneer wjj
weer beginnen".
„En de toestand der verschil
lende cultures?"
,,Wat de tabak betreft, is de toe
stand niet gunstig. De Japanners
hebben de bevolking er toe aange
zet de tabaksvelden te beplanten
met rijst. Het zal heel wat werk
eischen om deze rijstvelden weer ge
schikt te maken voor de tabaks
cultuur. Naast de tabak zijn de
voornaamste producten van de Oost
kust rubber, palmolie, thee en ve
zels. Het is bekend, dat onder de
Japanners de rubber-aanplanten niet
erg geleden heibben. Er is thans een
aanzienlijke, georganiseerde smok
kelhandel gaande met Malakka.
Groote hoeveelheden rubber wor
den per prauw naar Malakka ver
voerd, aldaar opgekocht en aan
Amerika doorgeleverd. De op deze
wijze verkregen deviezen komen in
handen van de extremisten, die
daarmede hun oorlog kunnen finan
cieren. De Ned. regeering kan dezen
smokkelhandel moeilijk bestrijden,
omdat zij niet over voldoende sche
pen beschikt.
De palmoleaanplant (met het
centrum Deli) heeft niet veel gele
den. Het is echter geheel onbekend
of de fabrieken nog staan.
De theeheesters zijn voorzoover
ze niet gekajpt zijn, tot boomen uit
gegroeid en het zal den noodigen tijd
kosten voor ze weer teruggesnoeid
zijn. De vezelplanten zullen, naar
wij meenbn, afgestort-, en zijn omdat
de inheemschen er waarschijnlijk
niet voldoende zorg aan hebben bei.
steed."
„Denkt n dat de Nederlands cno
belangen in de „Oost" ook onder 'n
Indonesische regeering verder op af»
doende wfjze kunnen worden btie#
hartigd?"
„Ik kan mij niet uitlaten over den
toestand in de andere gebiedsdee»
len," zoo besloot mr. Van Kreel het
onderhoud. „Wat de Oostkust van
Sumatra betreft, kam ik u zeggen,
dat ik niet geloof, dat de bevolking
aldaar zichzelf zal kunnen regeeren»
Ik geloof in een geleidelijke ont»
wikkeling en neem ook aan, dat da
Indonesiër op dien langen duur tot
zelfbestuur in staat zou zijn Hierbij
kan worden opgemerkt, dat wij in
1949 in Deli op de 4000 man perso
neel, 280 Europeanen hadden. Thans
werken er nog maar 80 Europeanen.
200 zijn vervangen door inheemschd
werkkrachten, waaruit blijkt, dat er
een geleidelijke groei merkbaar is.
Maar of zij thans reeds zoover zijn,
dat wij alles aan hen kunnen oven-
laten, moet ik, volgens mijn erva
ring, wel betwijfelen."
JOURNALIST TER DOOD
VEROORDEELD
Het bijz. gerechtshof te Amster
dam heeft den oorlogscorrespondent
van het vroegere dagblad „De Tele
graaf", IJ. A. Schuller tot Feursum
uit Teuge, dl© te Berlijn In 1942
dienst genomen had bij de S.S., ver
oordeeld tot de doodstraf met recht
op cassatie. De eisch luidde 10 jaar
gevangenisstraf.
DOODSTRAF VOOR
BOOGAARD
Gisteren heeft 't. bijz. gerechtshof
te A'dam den 28-jarigen S.S.-er J.
Boogaard, verrader van den illega
len overval op de Weteringschans
te Amsterdam, ter dood veroordeeld.
Hij heeft „met verfijnd overleg" een
groep illegale strijders, waarvan er
zes met schoten in den nek werden
gedood, in de val gelokt. Het hof
zag geen aanleiding den veroordeel
de het recht van cassatie te ver-
leenen.
MAGNETISCHE VELDEN VAN
ONGEKENDE STERKTE
In de afgeloopen weken heeft do
directeur van het Kamerlingh On-
nes.laboratorium te Leiden, dr. w.
Jde Haas, in samenwerking met
den conservator, ir. j, Westerdijk,
onderzoekingen verricht over mag
neetvelden in spoelen, waarbij hij
erin slaagde, gedurende 1/10 secon
de velden te maken van 250.000
gauss.
De experimenten werden verricht
bij de temperaturen van vloeibaar
helium en waterstof met gebruik
making van een gewone accumula
torbatterij.
IN TE LEVEREN BONNEN DOOR
DETAILLISTEN IN DE WEEK
VAN 28 JULI t.m. 3
AUGUSTUS.
Jan 429, 929 rts., afloss ng week
30 Juni—6 Juli.
Brood B 84 16 rts.; 440 t.m. 444,
940, 941, C 84, D84 8 rts., 445 4 rts.
Eieren rantsoenbons; B 82, B 87
1 rts.
Melk A 70 1 rts., B 70, C 70 1%
rts., D 70, E 70 3 rts., aflossing week
1420 Juli.
Aardappelen 393 3 rts. 893 1 rts,,
B 86 2 rts.
Huishoudzeek (toiletzeep) 430, 930
met rest. 283, 784 1 rts., aflossing
week 2—8 Juni.
Tabak (gross.) coupures A 050, A
051, aflossing week 30 Juni6 Juli.
Petroleum 41 t.m. 44, 71 2 rts. 126,
334, 834, 437, 937 1 rts.
Leden de bekende bonnen.
Brandstoffen, Industriekolen, Co
kes: coupures B, C, D en E-verbrui-
Brandstoffen BV 60, 61 3 rts., 1—6e
per. WA 606 1 rts.. 1—6e per. WB
606 5 rts.
KeukengereiOude en nieuwe pun
ten 1 en 10, alsmede oude punten.
Textieltoew. textielgoederen,
toew. Distex MD 85, punten 1 en 10
(oud en nieuw), 1 t.m. 25 VA 510,
101 t.m. 120 VA VB, VC VD, VE
605, 101 t.m. 200 VF 605
25)
Goed, ik koon aanstonds terug,
•ei hy dan, het telefoongesprek be
ëindigend.
Hij keek Lansberg nadenkend
tan.
Het resultaat van de sectie op
iLeslie Delimond is zoo juist bekend
geworden. Hij stierf aan de gevol
gen van of liever gezegd hy werd
Vermoord met chloroform
ChloroformJLanSbergs gelaat
•tond verbaasd. Is dat zeker?
Onze deskundigen zyn voor hun
taaik berekend^ merkte de inspecteur
droogjes op. Hjj zweeg, terwyi zijn
©ogen zich vernauwden. Hebt u re
den, oan aan te nemen, dat zyn dood
aan een andere oorzaak moet wor
den toegeschreven? vroeg hy sclherp.
Neen, antwoordde Lansberg
kalm. Heelemaal niet. Alleen leelk
bet me een ongewoon wapen. Er is
Keker een groote een buitenge.
"Woon groote dosis chloroform noo-
dig- <xm een man te vermoorden niet
waar?
Zoo om en naby een- kwart li-
Ier waavschijniyk. Reynolds keek
'""•geduldig om zich heen, opnieuw
ontwapend door Lansberg's verkla
ring van zijn verrassing. Een na
tuurlijke verrassing, moest hij toe
geven. Chloroform was inderdaad
een ongewoon wapen en bewerkelijk.
Wat voerde die bediende uit?
Hij onderwierp de kleeren van zyn
meester waarschijnlijk aan een
nauwkeurig onderzoek.
De inspecteur bekeek de kasten
vol boeken langs de muren, bemerk
te in een van de hoeken een vak
kundig ingebouwde safe en daarbo
ven een kast vol levendig gekleurde
«vlinders.
Reynolds snakte er naar, een
kykje in die safe te nemen; mis
schien kon die hem meer vertellen
dan zyn eigenaar wilde doen. Op dat
oogenblik trad de bediende ziwy.
gend weer binnen een stapeltje
kleeren op een £afel leggend.
Reynolds stond op, bekeek de
kleeren mechanisch en zonder In
teresse; nam het overhemd ter hand,
staarde er verstrooid naar en legde
het dan weer neer.
Hy greep zijn hoed van den stoel
naast zich.
Dank u wel, mr. Lansberg. Goe
den middag.
Maar, terwijl hy naar Scotland
Yard terugwandelde, hielden zijn ge
dachten zidh niet bezig met het
overhemd, dat hy juist gezien had.
In één seconde had hy geweten, dat
het niet hetzelfde was als den vo-
rigen avond gedragen was, al staken
er ook knoopen in de manchetten.
De detective herinnerde zich, dat
Lansberg gisterenavond een ascih-
streep op zijn overhemd had, dat
aan één zijde van de borst ook nog
was opgebold, iets, dat onvereenig-
baar was met L^nsbergs overigens
onberispelijk uiterlijk.
Reynolds besloot dat probleem
echter later op te lossen. Voorlooptig
hielden zyn gedachten zich enkel
ninerwsgierig bezig met vlinders.
HOOFDSTUK IX.
Een bergplaats.
Laureen gebruikte haar lunch in
een kleine tearoom, welke vrywel
leeg was
Van haar plaatsje voor het raam
af kon zy juist een man zien staan,
die nu eens verdiept was in een
courant, dan weer in gedachten te
gen den muur leunde, zy schoof het
gordijn gedienstig een eindje open,
zoodat hy gemakkelyk kon zien, dat
zy daar zat. Zij overwoog een ge
durfd plan, waarin echter deze
trouwe speurhond, zooals zy hem in
den geest noemde, geen rol speelde.
Plotseling begonnen haar oogen te
schitteren Haastig schreef zy iets
op een kaartje, vouwde dat op en
riep de kellnerin.
Breng dit briefje even naar
dien armen man, die daar staat, zei
ze. Hy ziet er uit, alsof hy zonder
werk is en behoefte heeft aan een
goeden maaltyd. Geef my de nota
wanneer hy binnenkomt en iets be
stelt
Door het raam zag zij haar scha
duw het kaartje openvouwen en de
boodschap lezen
Waarom komt u niet binnen om
te lunchen? U kunt daar beter zien
en zult het minder vermoeiend vin
den. Ik blyf hier nog wel even".
Even leek de man te aarzelen.
Dan draaide hy zich om en trad de
tearoom binnen Zyn hoed afnemend
zonder in Laureen's richting te
ken, koos hy een tafeltje, dat zoo
ver mogelyk van het hare vandaan
stond, maar dat hem tegelijk een
uitstekend gezicht op de deur gaf.
Zij hoorde hem zyn bestelling op
geven.
Breng maar iets, dat u klaar
hebt staan en koffie als 't u blieft.
Toen de kellnerin weer langs haar
tafeltje kwam, zei Laureen zacht
jes
Vraag dien heer, of hij zoo
vriendelyk wil zijn, me even zyn
courant te leenen, aangezien ik be
langstel in sport Zij duwde het
meisje een shilling in de hand. Ver
geet vooral het laatste niet.
De kellnerin, die 'n romance ver
moedde, bracht de boodschap trouw
over en keerde even later met de
courant terug. Laureen had intus-
schen gezien, dat de man haastig
het hoofd moest buigen, om een
glimlach te verbergen
Ik geloof werkelyk, dat ik nog
pleizier in dien aardigen kerel ga
krijgen, dacht ze by zichzelf, terwyl
zij de kellnerin een biljet van een
pond in de hand drukte.
Houd hier het bedrag van bei
de nota's af, zonder hem daar jets
van te zeggen, daar hy zich anders
misschien gekwetst zal gevoelen,
waarschuwde zy de kellnerin.
Laureen wist., dat enkel gevoel
voor humor haar vandaag kon be
letten, in tranen uit te barsten.
Na de verschrikking van den afge
loopen nacht, gevolgd door de oni
dervraging van den inspecteur, wa
ren haar zenuwen tot het alleruiter
ste gespannen En behalve haar
werk in den schouwburg, dien
avond, had zy nog andere dingen te
doen, waarvoor een koel-, brein nood-
zakelyk was.
De courant, welke zy van haar
trouwen waakhond geleend had, was
de mïddag-sport-editie. De voorpa
gina prykte met groote koppen:
WESTMINSTER-MYSTERIE.
Eïlm-acteur dood gevonden in flat
van beroemd revue-artiste
Tot dusverre had inspecteur Rey-j
nolds haar reputatie biykbaar ge
spaard, zag zy, doordat 6r geen
melding werd gemaakt van haar
verklaring dat zy vroeger met den
doode verloofd was geweest. Maar
zy was er vrijwel zeker van, dat dit
dan ook het eenige was, dat Rey
nolds haar zou besparen, vóór hy
met de zaak klaar was.
(Wordt vervolgd).
