MET INJECTIENAALD
EN ROZENKRANS
VEUVE VESUVIUS
Mgr. dr. B. J. Eras zeventig jaar
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 1946
EEN GESPREK
met dr. Anna Dengel
Z 2 w
PAGINA 5
INTERNATIONAAL
STUDENTENCONGRES
Organisatie en coördinatie
EEN NIEUW BOEK VAN
BORDEWIJK
Meer constructie dan
schepping
AMATEllRTOONEEL ZOEKT
CONTACT
„De punt van éèn operatiemes
heeft meer bekeeringen verricht dan
acht jaar preekenmoet eens
een zendeling-arts verklaard heb
bent en al is het beeld misschien
iets „stug" gehanteerdtoch achten
wij het met zekere beperkingen
illustratief voor de geestelijke sfeer,
die wij te Imstenrade in het eenige
Neder lands che klooster van de nog
zoo jonge Congregatie der Medi
sche Missie-zusters aantroffen.
Een hoog gebouw in den lommer
van hooge boomen, meer buitengoed
dan klooster, en in de ruime biblio
theek met een prachtig vergezicht
op het glooiend dal, dat zich om
Heerlen vouwt, naast het Romeinsch
Brevier, de groöte Kerkgeschiedenis
en Rogiers nieuw standaardwerk
over Nederlands 16e- en 17e eeuwsch
.Katholicisme, een Textbook of
Surgery", Holt's Diseases of In
fancy and Childhood", en tientallen
andere kapitale werken op medisch
gebied.
Het was in die bibliotheek, dat
de stichtster der Medische Missie
zusters, juist terug uit Britsch Indië
ons ontving, maar tevoren bewerk
stelligde een der zusters voor Uw
„Maasbode"-redacteur een ontmoe
ting met..., .jDe, Maasbode"
„inderdaadantwoordde ze
,,erg be^nd in Nederland zijn \ye
nog stepSs niet. We zijn hier mo
menteel met 51, postulanten en no
vicen meegerekend, maar verschil
lende van haaf hebben den weg hier
heen via artikelen van '37 en '3(
in de „Maasbode" gevonden
Het is natuurlijk onze bedoexing
niet om propaganda voor deze Con
gregatie te maken; Gods redactie
als wij dit zoo oneerbiedig -eg
gen mogen is nog steeds oneindig
beter geinformeerd dan de beste
Krant, maar men kan slechts dank
baar zijn, dat Hij zelfs het aard-
sche middel van het dagelijksche
nieuws voor Zijn bovennatuurlijke
plannen gebruikt.
En dat Zijn Voorzienigheid nog
steeds origineel is in het kiezen van
haar wegen, zal dr Anna Dengel
beamen.
op de wenschelijkheid van medisch
volledig-bevoegd religieus missieu
personeel en in datzelfde jaar was
het voor de leden van de „Society"
theoretisch mogelijk geloften af te
leggen, terwijl dit in 1941 voor het
eerst practisch geschiedde.
Thans heeft de „Society" (voer
taal is Engelsch daar dit de meest
practische taal voor missionarissen
is en omdat bovendien het Moeder
huis in Philadelphia gevestigd werd*
ziekenhuizen in Rawal Pindi, Pat-
na. Dacca en de voorloopige leiding
van een pas gestichte Congregatie
van mheemsche medische missie
zusters te Malabar, terwijl onder
den oorlog bovendien twee staties in
Amerika geopend zijn.
„Van de 170 zusters", gin^ dr.
Dengel verder, „zijn velen in de mis
sie werkzaam, sommigen in opleiding
voor. arts, verpleegster, vroedvrouw
etc. anderen nog in haar vormings
tij d. Maar niet allen werken di
rect in de medische branche we
henben ook menschen noodig voor
sociaal werkwe kunnen ethnolo-
gen gebruiken, opvoedsters van
ieerling-verpleegster, administra
trices, en meisjes, die later als hoofd
van de huishouding het missiewerk
practisch mogelijk maken.
Van die 70 zusters vormen de Ne-
dcrlandsche na de Amerikaansche
het grootste contingent. Natuurlijk
zijn er eenige verschillen tusschen
het Moederhuis in Amerika en Im
stenrade, uiterlijkheden weliswaar...
Zoo rijden onze zusters in Amerika
ook zélf autobut don' put that
in your paperwaarschuwde
dr. Dengel ons (wij hopen dat zij
ons dit vergeven lil).
Natuurlijk vroegen wij haar ook
naar haar indrukken over Britsch
mdië.
„De nood daar is zeer groot en
ook daar buiten bestaat er groove
behoefte aan medische en geestelij
ke verzorging. Natuurlijk is de toe
stand er onder de politieke evolu
ties zeer veranderd, maar momenteel
is het nog te vroeg om definitieve
:onclusies te trekkenMaar onze
Congregatie is nog jong genoeg om
zich aan te passen. En deze Ame
rikanenik bén zeil' gèèn Ameri-
Kaansche hoorzij hebben nog iets
van den ouden pioniersgeest, die de
Nederlanders ook bezittenWe
must Jearn to tackle difficulties....
Had u dit ooit zoo pregnant van
een moeder overste gehoord? De
moeilijkheden „tackelenI
Zij glimlachte om ons enthou
siasme.
Ai
- V
M'. SsE iÈ
Te Nieuwpoort wordt een nationaal eerbetoon gebracht aan koning
Albert en aan de helden van de Y zer. Het in den oorlog verwoeste
monument wordt weer hersteld.
Hedenmiddag arriveerde op
nieuw een groep van 150 Engelsche
jongelui te Hilversum. Om half drie
werden zij door burgemeester Van
Hellenberg Hubar ten
ontvangen.
Daags na Sint Bernardusdag, 21
Augustus, wordt mgr. dr. Bernard
Eras zeventig jaar.
Van deze zeventig jaren heeft
Mgr. Eras er vijf en veertig in
Rome gewoond, maar nu vertoeft
ny voor vacantie in ons land.
Eenige maanden geleden heeft mgr.
een ernstige operatie ondergaan,
die ons een oogenblik beducht
maakte dat hij de zeventig niet
meer zou halen. Maar de krasse
grijsaard heeft zich gelukkig spoe
dig hersteld. Wat een dubbele ge-
lukwensch waard is.
Mag mgr. Eras zich al 45 jaren
een Romein noemen, in zijn vaderr
land zelf is hy een niet minder be
kende persoonlijkheid
Katholiek Nederland is mgr. Eras
niet weinig verplicht.
Niet alleen omdat hij sinds 1908
.toen Nederland door Rome als vol-
stadhuize j waardige Kerkprovincie werd er-
I kend, in de Eeuwige stad als procu
rator, vertegenwoordiger en zaak
gelastigde van het Nederlandsch
episcopaat is opgetreden, maar ook
wegens zijn groote verdiensten je
gens alle Nederlanders, die ooit in
deze bijna halve eeuw naar Rome
zijn gekomen.
Mgr. Eras was hun zooveel als
een geestelijke consul-generaal. Hij
was hun vriend, raadsman en gids
en nooit tevergeefs deed men een
beroep op mgr. Eras' welwillendheid
en voorspraak. Hij was een mach
tig man te Rome, die alle poorten
kon doen ontsluiten.
Maar de hoogste levensglorie
van mgr. en meteen zijn onsterfe
lijke verdiensten is de stichting van
het monumentale Nederlandsch
College te Rome, waarvan hij ook
de eerste rector is geworden. Deze
stichting is voor een groot deel zijn
persoonlijke arbeid geweest. Het
voortbestaan ervan heeft hij ver
zekerd door het. mgr. Erasfonds,
Heden is een delegatie van stu-.
denten, vertegenwoordigers van ua
Nederlandsche studenten, naar
Praag vertrokken ter bijwoning van
het studenten-congres, dat daar,
van 1831 Augustus wordt gehou-.
den en dat door vertegenwoordi
gers van vrijwel alle landen tel?
wereld zal worden bijgewoond.
Doel van dit congres is te ko-.
men tot de oprichting van eei%
nieuwe wereld-organisatie van stu
denten, en te confereeren over d^
taak van den student in deze na-,
oorlogsche wereld. De nieuwe we
reld-organisatie wil de middelen
verschaffen tot contact met stu
denten van andere landen en door
uitwisseling van gegevens over
toestanden .n verschillende landen
wederzijds begrip aankweeken en
de activiteit van de studenten op
verschillende gebieden organisee-
ren en coördinèeren. In een reekq
commissies zat worden gesproken
over studie-belangen, intellectueel^
samenwerking, studenten-uitwisse
ling en reizen, pers en publicaties^
films, hulp aan studenten in diq
landen, die door den oorlog hë£
zwaarst getroffen zijn, de levens
omstandigheden en gezondheid der
studenten en sport. In 1947 zullen
in Frankrijk Olympische studenten-
spelen worden gehouden.
Naast deze practische punten
zal aparte aandacht worden ge
wijd aan de taak van de studenten
bij het elimineeren van het fascis
me, de taak van de studenten
het herstel van hun land en de taak
van. de studenten in het streven
naar vrede en een betere wereld.
De" Nederlandsohe delegatie; afge
vaardigd döör den Nederlandsdhe^
Studenten Raad, het lichaam waar
in alle Nederlandsche studenten
zijn vertegenwoordigd bestaat uit
mej. Roeters van Lennep en CU
heeren Geertsema, President N.S,
R., Cath. secretaris N.S.R en
Hartgerink, van Omme en Rutten,
99
Dr. Anna Dengel,
Stichtster Medische Missie-zusters
Zij is een kleine vrouw. Haar
oogen staan donker en zeer intel
ligent in het matte, iets gebruinde
gezicht, dat een jarenlang ver
blijf in de tropen verraadt. Zij
spreekt het Engelsch met een
iets te geprononceerden klank, die
haar OostenrijkschTiroolsche af'
komst verraadt en voör heel haar
wonderlijken levensloop kent zij
slechts één adagium: „Gods Pro
vidence", Gods Voozieniglieid.
Medicijnen studeerde zij aan de
Iersche universiteit van Cork, waar
na zij gepromoveerd naar Rawal
pindi in Britsch Indië vertrok (1920).
Vijf jaren later reisde zij vandaar
naar Amerika, gebukt onder de
enor fie problemen, waarmee de
missie onder de mohammedanen te
kampen had en met sterk gepronon-
Geerde Interesse voor de muhamme-
dfu lC^e„-V,rOUW en haar uitzonder
lijk moeilijke maatschappelijke po
sitie in huwelijk en ziekte Haar ver
blijf in Amerika bracht' haar het
contact met father Mich. a. Mathis
van het beroemde Notre Dame Ooi-
lege in South Bend.
Na een jaar van voorbereiding
vertrokken naar Hawaï Pindi de
eerste drie zusters van de huidige
Congregatieeen arts en twee ver
pleegsters.
Dr Dengel bleef in het eerste
Moederhuis te Washington achter
om de nieuwe leden voor dit missie-
werk te vormen. Tot dan toe werden
clerici en religieuzen slechts door
een speciaal 'en zeer zelden gegeven
..indult" gemachtigd om zuiver me
disch werk te verrichten en vóór
dezen was de mohammedaansche
vrouw in Br. Indië gemiddelde
leeftijd ruim 26 jaar! bijna on
bereikbaar, zoowel geestelijk als
lichamelijk
Vier honderd millioen menschen,
één gediplomeerde verpleegster op
75.000 menschenIntusschen had
Z. H. Paus Plus XI In 1936 via de
Propaganda Fide reeds gewezen
Het moet een cynische grappen
maker zijn, die den titel Tandem
aliquando" eindelijk weer eens)
bedacht voor de serief waarin Bor-
dewijks nieuwe boek verscheen
Deze titel immers wekt den schijn
dat eindelijk de triomf op den pa-
piernood behaald is, dat eindelijk
weer de verdroogde bron van goe
de boeken gaat vloeien. Echter, als
het niet de tot het uiterste be
perkte oplage is, dan is het zeker
de tot het uiterste opgedreven
prijs welke deze, op sneeuwblank
papier gedrukte, serie aan een be
voorrechte minderheid van bi-
bliophilen voorbehoudt Laten we
hopen dat er weldra een ruimere
en goedkoop ere editie volgt.
Is „Veuve Vesuvius" dit waard?
Omvang en opzet van dit boek ver
oorloven niet, het een roman te noe
men men mag dan ook niet dezelfde
critische maatstaven als bij een
roman aanleggen. Maar ook van een
vertelling mag geeischt worden dat
zij conflicten en problemen aan de
orde stelt, die behooren tot het es-
sentieele van het leven. Dat de fi
guren, met voldoende mènscheiyk-
h'eid geteekend om geloofwaardig te
zijn, voldoende persoonlijkheid be
zitten om te boeien
Legt men deze normen aan bij
Bordewijks nieuwste schepping, dan
is dit zeker geen goede vertelling
Want in de uitzolidérlijke vreemde
wereld, die Bordewijks nimiqer af
latende fantasie oproept., gebeuren
alleen uitzonderlijk; vreemde dingen.
De klaarblijkelijke afkéer van den
schrijver voor he^ kleinburgerlijk mi
lieu en het hüiskamergepraat in vele
Nederlandsche romans, drijft hem
naarhet andere uiterste: beschrij
ving van een bizarre gemeenschap,
gevormd door louter schepsels van
afzonderlijke orde.
Dit conglomeraat van zonderlingen
ten leven te wekken, is den schrijver
niet gelukt. En het kon hem eigenlijk
ook niet lukken. Om de eenvoudige
reden en dit geldt voor bijna alle
romans van Bordewijk dat zijn
genre den dialoog, dit gevoelig in
strument, onmisbaar voor de scher
pe weergave van karakters, moeilijk
verdraagt Zijn hoofdfiguren zouden
de vreemdsoortige, haast spookach
tige grootheid, welke ze in de wereld
van Bordewijk bezitten, onmiddellijk
verliezen, wanneer ze over koetjes
en kalfjes begonnen te praten. Van-
nistere helden uit zijn Fantastische
Vertellingen, de H.B.S. directeur
Bint, de deurwaarder Dreverhaven
uit „Karakter", zij allen zwijgen of,
wanneer zij spreken doen zij dit met
een enkel woord, lapidair, bijzonder.
Wordt het gigantisch formaat de
zer personen, mede door dit zwij
gen, op haast beangstigende wijze
gesuggereerd, aan menschelijkheid
en geloofwaardigheid boeten zij door
het ontbreken van dialoog ongetwij
feld in.
In dit onvermogen om zijn figuren
menschelijke taal te "doen spreken,
ligt o.i het zwakke punt van Bor
dewijk; het is een gevolg vay zijn al
te cerebrale manier om het leven
te beschouwen. Wanneer Bordewijk
,,door een mensch heen" ktfkt, ziet
hij niet de ziel, maar het geraamte,
en zijn romans lijken meer op con
structies van staal en beton dan
op scheppingen met een ziel erin ge
blazen. Een voorbeeld?
In de wirwar van steegjes die het
décor van zyn jongste boek vormen
heeft zich een groep van oorsprong
Fransche paupers gevestigd temid
den waarvan de „weduwe" de Kok-
Daburelle met haar dochter een kof
fiehuis dry ft. We laten den lezer
even binnen bij een dezer achter
buurtbewoners, den confectie-thuis-
werker du Ch&tinier:
„Hij zat nqar den aard der voor-
hene kleermakers op zijn tafel, de
beenen Oostersch gevouwen; gleed
hij er van af, dan sprongen zij open
gelijk prachtige stalen veeren in
een mechanieken knapten in de
scharnieren gelijk jong staal
Het bier dat meneer Wadmer, een
der drie heeren, die voorliefde voor
het koffiehuis der weduwe kregen
drinkt, ïieèt:
f,diep koele vloeistof die zijn
warme slokdarm veranderde in een
loodrechte staaf koude.
Wanneer de schrijver na een blad
zijde of vijftig van dergelijke onge
hoord scherpe beschrijvingen, waar
van een volstrekt minimum aan
woorden niet nalaat de suggestieve
kracht te vergrooten, met zorg de
aparte sfeer gekweekt heeft, begint
het eigenlijke drama. De man van
de „Veuve", een allervreemdste
Chinees, komt terug, neemt zijn
en
f,In de stem, hoezeer duidelijk,
trofvooral het onmenschelijk
gebrek aan smijdig vermogen, het
kraakte daar maarhet kraakte
aan eenen door."
Door de verhalen van den Chinees
steeds (heerlijke Bordewijk-vondst
met den rug naar het publiek verteld
neemt de klandizie van het café toe
Maar als de veuve een verhouding
tusschen den man en de dochter
vermoedt., komt haar uiteindelijk
„goede" primitieve natuur in op
stand, en zij verstikt haar man on
der het hoofdkussen.
De nogal cynische en stuitende
wyze waarop deze moord verteld
wordt zou het boek volstrekt onge
nietbaar maken, ware het niet dat
men by Bordewijk al lezende murw
gemaakt wordt om de meest gru
welijke zaken eenvoudig als een
nieuwe vreemde gebeurtenis Jn een
vreemde wereld te accepteeren
Tusschen t.wee agenten wordt
veuve Vesuvius weggeleid In de be
schrijving van dezen aftocht bereikt
Bordewijk weer een van die sinis
tere hoogtepunten, waarvan hij in.
ons land het patent bezit. En na
tuurlijk is de hoofdpersoon, de Véüve,
weer zwijgzaam.
Afgemarcheerdwas al wat ze zei
En na een korte tijd opnieuw
Afgemarcheerd
Al is het duidelijk dat dit boe^
niet hoort in handen van te jeug
dige personen^ men mag „Veuve
Vesuvius" gerust als een aanwinst
voor onze letterkunde beschouwen.
Met deze vertelling bewyst de auteur
dat, ook door louter constateeren-
de beschrijfkunst, maar dan van
zeer eigen aard, een boek- verdienste
lijk kan zijn, al blijft dé stof ver
van het algemeen menschelijke en
al prevaleert 'schrijvers intellect èl
te duidelijk boven zjjn hart.
Dr W. P.
dat voor hem en door hem werd
gesticht.
4 Zelden zyn een man zooveel
eere-ambten toegevallen als deze\
mgr. Eras, als teeken dat zijn vele
Verdiensten ten volle zijn erkend,
Procurator van het Ned episco-*
paai zag hij zich achtereenvolgens
benoemd tot kanunnik van Sartctq
Maria te Rome. geheim kamerheer
en huisprelaat van Z. H. den Paus,
eerekapelaan van de souvèreine
orde van Malta, eerekanunnik van.
Sint Jan te 's Bosch, en ten slotts
pronotarius apostolicus.
Voorts is hij lid van het hoofdr
comité voor de internationals
Eucharistische congressen, lid van
den hoogen raad van de Propagan
da -fidei, lid van het dagelijksch be
stuur van het Werk tot behoud des
geloots te Rome.
Sinds 1901 te Rome gevestigd
heeft mgr. Eras daar vier pausen
overleefd, Leo XIII, Pius X. Bene-
dictus XV en Pius XI.
Mogen hem zelf nog vele jaren
m gelukkige gezondheid toevallen
in de Eeuwige stad, die hij zoo lief
heeft gekregen.
P. H. H.
In verband met de plannen tot
vorming van een internationals
federatie van het amateurstooneel
zoekt de Ned. Am. Tooneel Uple
contact met het buitenland. En wel
het eerst- met Engeland, omdat het
amateurstooneel in het Britsche
Rijk een zeer belangrijke plaats in
neemt, belangrijker dan het beroeps-
tooneel. Dertigduizend vereenigin-
gen van amateurs zijn in een En
gelsche en een Schotsche bond ge
organiseerd.
Dezer dagen maakt de voorzitter
van de N.A.T.U. mr. J. de Blieek,
een reis naar Engeland. „Ik zou
vooral van drie dingen kennis willen
nemen" zoo verklaarde de heer De
Blieck voor zijn vertrek. „In de
eerste plaats van de z.g. drama-
schools, de kampen waar de ama
teurs onder kundige leiding bijeen
komen en studeeren. Voorts inte
resseeren mij de amateurs-festivals,
vooral vanwege het repertoire. En
tenslotte hebben we veel belangstel
ling voor de little theaters, de. zui
vere amateurtheaters. Niet in de
laatste plaats ga ik naar Engeland
om de mogelijkheid van uitwisseling
van stukken en de regeling van
auteursrechten te onderzoeken.
Er zijn ook plannen om met
België en andere landen contact op
te nemen.
F. Bordewijk: Veuve Vesuvius,
uitg. „De Bezige Bij".
daar" dat "Bordewijks hoofdfiguren 1 intrek weer bij haar, en vertelt
meest zwijgzame lieden zijn. De si-1 wonderlijke verhalen uit de Oost.
Een van de illustraties welke Fiep Westendorp voor Bordewijks' VeuV
Vesuvius maakte.
