lVUF CIRKELS VAN HET
SPIONNAGE-NET
R
dader
w
r
De „TOMMY-GUNS" in actie
-a.
de Onbekende!
Spionnage
in Canada
ADIO
DAMR UB RIEK
WOENSDAG 18 SEPTEMBER 1946
PAGINA 2
BONNENZWENDELARIJ
IN HAARLEM
SPORT IN ENGELAND
Vuurwerk bij Chelsea
prog ramma
rcHjuaiSees«
AAR vijf parallel-systemen van spion-
nage in één land bestaan, die volkomen
•enafhankeiyk van elkaar werken, en slechts
door toeval soms even met elkaar in con
tact geraken, moeten de draden er&ens bij
elkaar komen. !En daar men in dit speciale
geval met Russische spionnage te doen liad,
moest dat „ergens" mei Moskou zijn Voor V -/
de inlichtingendiensten van andere mogend-
heden zullen de draden bijv. in Washington of Ronden samenkomen
Igor Gouzenko vertelde dan, dat
mr in Moskou een commissie van
▼üf man bestond, vertegenwoordi
gers van de N.K V.D van den in
lichtingendienst van het Roode
JLeger, van de vloot, van den han-
idelsdienst en van den diplomatie.
ken dienst. Deze commissie zond
de „agenten'» uit, maar elke ver-
rmwoordiger trachtte de anderen
aantal en bekwaamheid der uit
gezonden mannen te overtreffen
Hetzelfde gold voor de parallel-
•ystemen in de bespionneerde lan
den. Gouzenko's grondige kennis
ging alleen uit naar het systeem,
•waarin hij zelf werkte Maar dooi
•llerlei toevallige omstandigheden
kon hij eenige, zij het niet zoo
diepgaande gegevens over de an
dere Stelsels verstrekken.
Een van de merkwaardigste din
gen daarbij was, dat in Canada
en hetzelfde was in de Vereenigde
Btaten het tffeval de Roode Le
gerdienst twee volkomen uitge
werkte groepen in actie had De
©ene stond onder kol. Zabotm, de
andere onder Pavloff, een tweeden
«ecretaris van de ambassade, in
Ottawa, die tegelijkertijd de leider
was van de N K V.D.-groep, de
„nabuur". Zabotin ontdekte dit
toen hi1 een nieuweling voor zijn
groep wilde werven, waarbij bleek,
dat de concurreerende groep ook
daarmede bezig was, en op bevel
Hit Moskou den betreffenden per
soon aanstelde Hij was dus voor
Zabotin verloren
Natuurlijk gaven dergelijke erva-
irtngen nog al eens aanleiding tot
onaangename wrijvingen tusschen
de verschillende leiders, maar d%-i
kwamen er steeds telegrammen
hH Moskou aan de twistende in
stanties, dat alle geschillen onmid
dellijk moesten worden bijgelegd en
dat de verschillende systemen in
Canada eendrachtig moesten samen
werken Aan het Moskousche bevel
werd steeds voor het actueele ge
schil gehoorzaamd, maar nieuwe
ontdekkingen verwekten onvermij
delijk steeds weer nieuwe conflic
ten
Het machtigste, maar ook ge
heimzinnigste systeem was onge
twijfeld dat van de N.K.V.D den
beruebten opvolger van de even
beruchte O.G.P.TJ., gewoonlijk de
gepeoe genoemd. Het werkte
slechts met do meest betrouwbare
elementen en had een eigen metho
de van onderzoek. Het kon echter
oo]£ voorkomen, dat een der syste
men, of cirkels zooals ze vaak
worden genoemd, een bepaalden
persoon begon te wantrouwen.
Deze werd dan naar de N.K V.D.
overgeheveld, en „de nabuur"
zorgde er dan wel voor, dat alle
mogelijke ongerechtigheden uitge
sloten waren
Het rapport der commissi e er
kent eerlijk, dat, ofschoon zij over
het bestaan van dezen cirkel volko
men zekerheid heeft, zii er niet in
is geslaagd den omvang van zijn
infiltratie te achterhalen of de
identiteit van de Canadeesche en
andere agenten vast te stellen. Wel
kwam vast te staan, dat aile leden
van de ambassade, zelfs de ambas
sadeur zelf, onder zijn controle
«tonden, en dat er voortdurend
rapporten over deze personen naar
Moskou gingen Ook alle Canadee
sche communisten werden nage
gaan, zoodat van elk bij de partij
aangesloten lid een fiche in Mos-
kpu aanwezig was. Deze fiches
werden o m. benut, als iemand zich
aanbood om voor een cirkel te
werken
Vermoedelijk begon dit systeem
reeds in 1924 in Canada te werken;
heel laconiek merkt het rapport op,
dat „het onmogelijk is te zeggen,
of zijn activiteit reeds tot een einde
is gekomen".
Het vlootsysteem werkte heel
nauw met het handelssysteem sa
men het ging er vooral om inlich
tingen over handel en scheepvaart,
maar ook over den bouw van
nieuwe schepen te krijgen, natuur
lijk om te weten te komen, of be
langrijke nieuwe uitvindingen wer
den toegepast Het schijnt, dat daar
bij op de eerste plaats de consu
laten werden ingeschakeld, terwijl
de meest gevolgde methode was:
schijnbaar onschuldige gesprekken
met de op de werven werkende ar
beiders De verschepingen van de
Canadeesche hulp aan Rusland
boden daartoe een pracht-gelegen-
heid.
De vijfde cirkel was het politieke
systeem, dat door Goussaroff,
tweeden secretaris aan de ambas
sade, werd geleiddeze had een
gezag, dat gelijk was aan dat van
den ambassadeur, terwijl hij een
rechtstreeksch contact met het
centrale comité der communistische
partij in Móskou onderhield. Een.
bijna even belangrijke positie nam
een der portiers van de ambassade,
Patonya, in. Deze had zelfs dupli
caat-sleutels van de geheime ka
mers; en Gouzenko trof hem meer
malen 's nachts opj zijn burau aan,
waar hij code_telegranumen op
stelde Overigens vermoedde waar
schijnlijk niemand, dat Fatonya tot
den geheimen dienst behoorde;
zeker wist niemand, dat de portier
der ambassade daarin een zeer
vooraanstaande plaats bekleedde
Gouzenko gaf als zijn meening t.e
kennen, dat de zoo even genoemde
Goussaroff o m. nog tot taak had
de politieke orthodoxie van de
leden der ambassade en zelfs van
de NK.V.D. te bespionneeren Ten
slotte moest hij de reeds vermelde
ficb.es weer chequen, zoodat hij aan
den top van de burgerlijke spion
nage stond
In laatste instantie kon hij uit
maken, of iemand, Canadees of
Rus, N A S.H. was, d.w.z, „een der
onzen'
Een welhaast fantastisch geraffi
neerde fraude is ontdekt bij de druk
kerij van de fa. Joh. Enschede en
Zonen te Haarlem. Men is een clan-
destienen bonnenhandel op 't spoor
gekomen, waarbij in eerste instantie
drie personen betrokken zijn, die in
de drukkerij werkten en kans zagen,
m samenwerking met een agent van
politie, een hoeveelheid van min
stens 60.000 rantsoenen aan tabak,
versnaperingen en van levensmidde
len te ontvreemden en deze via twee
andere handlangers, waarvan een
ook tot de gemeentepolitie behoort,
op de zwarte markt te brengen.
Maandag werd het zestal door de
economische recherche der Haar-
lemsche politie gegrepen.
Een bedrag van twintigduizend
gulden werd in beslag genomen.
Door de fraude, bij het C.D.K. in de
Smedestraat ontdekt, waarbij 7950
rantsoenen vet, kaas, boter, tabak
en versnaperingen werden ont
vreemd, kwam men op het idee om
ook bij de fa. Enschede te gaan
speuren; En met succes!
Te Hasselt zal een Limburgsche
zender van den Belgischen natio-
nalen radio-omroep opgericht
worden; Deze installatie zal bin
nenkort gaan zenden
DONDERDAG 19 SEPTEMBER.
HILVERSUM I (301 M.) 7.00 K.R.
O 10.00 N.C.R.V., 11.00 K.E.O.,
1400 N.C.R.V., 7.00 Nieuws, gymn.
en gram., 11.00 V. d zieken, 11.45
Ber. uit Indië, 12.00 Zang, 12.30
Lunchconcert, (13.00 Nieuws), 13.45
Caus., 14.00 Cinderella, 14.40 Caus.
15.00 Omroeporkest, 16.00 Bijbel, 16.45
Kamerork., 17.00 Gram., 17.35 Ma.
rinierskapei, 19.00 Nieuws, 19.15
Gram., 19.30 Caus., 20.00 Gron. avond
21.45 Gram, 22.00 Nieuws en actual.,
22.30 Gram, 22.45 Avond wij ding.
23*00 Viool, 23.25 Gram.
HILVERSUM II (415 M.) A.V.R.
O. 7.00 Nieuws, gymn. en gram
11.00 Caus, 11.10 Ongel, 11.30 Muziek,
12.00 Orkest, 12,30 Jluziek, 13.00
Nieuws, 13.15 Romancers, 14.00 Voor
dracht, 14.20 Piano, 15.00 Caus, 15.20
Gram, 16.30 Muziek, 17.00 Kaleidos-
coop 17.20 Caus, 17.30 Gram, 17.50
'Over Indië, 18.00 Nieuws, 18.15 Sky-
'masters, 18.45 Sportpraatje, 19.00
Piano, 19J5 Caus, 1930 Muziek, 20.00
Omroeporkest, 21,00 Hoorspel, 21.50
Orgel, 22.30 Neurenberg, 22.40 Gram.
23.00 Nieuws, 23.15 Ensemble, 23.45
Gram.
diging, want één enkele scherpschuti
ter in de vreemde voorhoede had al
lang aan een paar doelpunten het
leven geschonken, doch het was in
dit opzicht „Leeds in last". Het
bleef derhalve één-nul tot het einde
laderde. Toen kreeg Chelsea een be
vlieging": met nog 3 minuten te spe
len scoorde eerst Walker. daarna
Lawton en op het moment dat het
fluitje snerpte, wéér Lawton De
laatste goal telde niet meer' mee,
maar het was voldoende geweest,
hoewel niemand gezegd heeft
tjonge-jongeTenminste, ik heb
het nergens gehoord.
Geen half-bakkenheid.
Chelsea heeft nu vijf wedstrijden
gespeeld en vijf punten verzameld en
liet staat dus in precies hetzelfde
midden als waarop we het gansche
vorige seizoen zijn getracteerd. Oh,
Chelsea, spaar ons dat hemeltergen
de middenmootjeHet is zoo geen
vleesch en geen visch, zoo echt tus-
schen servet en tafellaken in. Voor
mijn part verliezen ze de eerstvol
gende tien wedstrijden of desnoods
i winnen ze die, als onB maar tietzij
lig een paar „karakter" hetzij caricatuur gebo-
maal werd Mv ■a7AIKWK |den wordt Wij. U en ik, en de con-
raak geschoten ducteur van lijn 2, we hebben in al
De 57.465 kijkers hebben dan ook. die jaren gejubeld en geweend, ge-
ondanks de 3—0 zege, geen waar leefd en geleden, maar al die emo-
voor hun geld gehad. Wel Chelsea I ties kunnen we niet luchten als
'zelf, want ik maak me sterk dat er Chelsea niet méér ambities te voor-
De „Tommy-guns" zijn in actie
geweest: Tommy Walker en Tommy
Lawtpn, samen waard 22.000.- plus
2 villa's Maar het was geen aan
houdend' trommelvuur waarbij de
kartetsen knetterden, het was geen
vuur-spuwend feest waarbij de „vij
and". in casu Leeds (Dia) united,
zich „volgens de plannen" op eigen
sèellingen te
rugtrok On
danks de twee
voltreffers van
Tommy Wal
ker en die eene
van Tommy
Lawton had die
heele Chelsea-
aanval op zijn
hoogst wat weg
van een actie
van „snipers",
die lukraak 'n
paar losse flod
ders in een
soort Piemands
land zonden,
waarhij toeval-
Alie correspondentie te richten aanH. J. v.
3roek, Nieuwe Binnenweg 46, Rotterdam C.
No. 629 18 September 1946.
PROBLEEM No. 1986.
Nol Beemer, Amsterdam, le plaatsing.
Zwart.
schijn toovert dan de gezeten burger
man uit Winterswijk of Woerden,
Een Arsenal-surprise.
zeker tien mille menschen meer al
léén om Walker kwamen, vooral na
ai het rumoer om zijn verhuizing van
Edinburgh naar Stamford Bridge.
De rest van Chelsea scheen door -
lTeïi ZH2 oimfJSkatneCr?ê Vonel8ovtrwlLfn| aasde^n'n,com°pdlf te
het leder dan onmiddellijk terug ionmrisp" vuan hMphnuwpn Tk hph
spelen.Hetleek wel ^^o^Tldeeda a^die^groote ^Reda"
ka^mdieeihyem1stee:nvnoo1 open'doTl den hfbLn^gTdraaiS^ifzt dood
werd' hem het kostbare kleinood toe- ^/^"plaatj^op h"'®te^i^van'Astfn
gespeeld en voorzichtig deponeerde Liïa.^ar Arelnal™* T£?st iU
ledeJ?nhade.a7g ^\.j^nbvoUor ArïiSfi, «nïe ISLS
voorbij had laten gaan bij een voor- -
winde,TénnZ Ter A heeft
nuUel één-nul voor enil de laatste6 plaata verlaten
en de „verrassing" kwam dus in
Toen gebeurde er een heelen van 'n „verassching", die aan-
niets en toen nog 'n heelen tijd niets- gtaande leek Nog 'n paar zeges en
en na de rust bleef dat zoo, wes-|ze zien Chelsea ,in den rug" zooala
halve het geen verwondering behoeft dat by fjets-wedstrijden heet. Maar
te baren dat de eene helft der me
nigte' 'pi stilcum smeerde en de an
dere helft uitrekende, op welke wijze
d volgende 20 000 het beste kon
den worden besteed. Het was klaar
en duidelijk dat Chelsea dringend be
hoefte had aan een complete verde-
üplossingen moeten binnen twee weken zijn toege
zonden. Als prijzen woiMen uitgeloofd drie maal twee
afleveringen van ,,Le Jeu de Dames" van de jaar
gangen 18901905.
PROBLEEM No. 1987.
1 Drs. W. A. D., Amsterdam, le plaatsing.
ZWart.
zoover zijn we nog ndet
Het is een goede gedachte geweest
van de „Daily Express" om do
Engelsche Keuze-Commissie een
handje te helpen, door aan de lezers
te vragen, welk Engelsch elftal
door hèn zou worden gekozen voor
de matches tegen Ierland en Neder
land Het is immers zoo hopeloos
mis 'met hun vertegenwoordigend
team, dat deze actie misschien wat
licht brengt. Bij ons gebeurde dat in
s heeren Hirschman's tijd wel eens
zóó, dat de Elftal-commissie z'n oor
te luisteren legde op de Beurs en op
het achterbalcon van de tram en
„klaar was Kees", al verwisseld®
men wel eens Lagendijk met Groe-
nendaal (historisch) Daar Ik ma
niet kan voortellen dat het Neder-
landsch elftal swell-headed" op 27
November naar Huddersfield gaat
voor het treffen met „Oom Enge
land". ga ik zoo langzamerhand .ge
kloven dat we niet met 121 verlie
zen als destijds vóór den vorigen
oorlog in Darlington Maar dan
moeten er supporters meegaan en
dat kan, want een retour naar
Huddersfield is voor Nederlandsch
geld hier te krijgen, broodjes mee
nemen
Het werd me nét gezegd
Wit.
Stand: Zwart: 4, 5, 12/5, 22, 40.
Wit: 24/5, 31, 33, 35, 38, 41/2, 44.
Wit.
Stand: Zwart: 8, II, 13/4, 18, 21, 24, 27, 29, 31, 35/6, 41
Wit: 22, 28, 33, 38, 40, 42/5, 47/8, 50.
SCHAAKWEDSTRIJD RUSLAND
VER. STATEN.
De schaakwedstrijd RuslandVer.
Staten te Moskou is door de Russen
met 12% tegen 7% punt gewonnen.
De Russen wonnen 8 partijen, speel
de er 9 remise en Verloren er drie.
O Het nationaal bestuur van den
Engelschen „bond voor den
vrede" heeft in een manifest al-
gemeene amnestie gevraagd voor
de Neurenbergsche oorlogsmis
dadigers.
68).
Juist, knikte Reynolds, ztfn
cogen op zijn vloeiblad gericht. Had
lij misschien een ietwat heesche,
lage stem?
Integendeel, verklaarde Lans
berg beslist. Zij had een heldere,
duidelijke, ietwat hooge stem.
Hij stond op.
Ik moet nu gaan, of Tempest
ml genoeg krijgen van het wachten.
Tot morgen dan, inspecteur.
Een hooge, heldere stem, peinsde
Reynolds, terwijl hij zich naar be.
neden spoedden. Hij had nu onge
twijfeld een aardig spoor ontdekt,
dat heel wat mogelijkheden inhield.
Tijdens de lunch was hij tamelijk
verstrooid. Dr. Tempest bestudeer
de hem nadenkend.
Je behoeft je over Je broer niet
bezorgd te maken, inspecteur. Je
kunt hem gauw opzoeken, als Je
wilt. Je vrouw ls vanmorgen al bij
hem geweest. Hij geniet van zijn
xiekzijn zegt hij, want 'n knap ver
pleegstertje heeft hem onder haar
boede. Vanmorgen vertelde hij me,
dat het hem niet kon schelen, hoe
lang hij daar zou moeten blijven.
De inspecteur brulde van het
lachen.
Dan is Bill weer heelemaal de
oude! constateerde hij.
Het ernstige gelaat van den dok
ier lichtte even geamuseerd op.
Ik kan je verzekeren, >dat hij
r«en tijd verloren laat gaarf. Hij zal
het er wel gauw bovenop halen.
- Ik ben u geweldig dankbaar,
dokter, zei Reynolds ernstig.
Dr. Tempest maakte êen ongedul
dig gebaar. Je broer 2egt, dat hij
er niet het minste idee van heeft,
wie hem heeft gestoken. Hij heeft
niets gezien en niets gehoord. Voel
de opeens een vreeselijke pijn en
zeeg half bewusteloos In elkaar.
Het gelaat van den inspecteur
stond weer grimmig.
Ik heb daaromtrent echter een
vrij gefundeerd idee. Hij keen. den
ander onderzoekend aan. Zeg, dok-
ter u eet niets en ziet er uit als een
geest. Wat scheelt er aan?
Een beetje te hard gewerkt,
misschien.
En waarschijnlijk den Heelen
nacht opgezeten hij Bill. Ik zal al
tijd het gevoel hebben, dat u zijn
leven gered hebt.
Onzin, zei Tempest kort. Kom
ik moet'eens gaan. Ik heb nog een
massa te doen.
De inspecteur zat even later weer
in zijn kantoor, toen de telefoon
belde. Het was zijn vrouw.
Ik ben bij Bill geweest", vertelde
ze. Hij gaat goed vooruit. A pro
pos, de directrice vertelde me, dat
dr. Tempest er op stond, dat er gis
teravond terstond een bloedtrans
fusie moest worden toegepast, waar
bij hijzelf de bloedgever was. Kon
op dat late uur zoo gauw niemand
anders vinden. Was dat niet prach
tig van hem? Ik vond, dat hij er
vanmorgen erg slecht uitzag.
Daarom had Tempest dus zoo ver
moeid en slap geleken, dacht Rey
nolds, terwijl hij den hoorn weer
ophing. Hij was hem Inderdaad
grooten dank verschuldigd.
De detective voelde een zekere
schaamte, toen hij bedacht, hoe hij
en dr. Tempest meer dan eens de
degens gekruist hadden. Vaak had
hij bjj zich zelf gedacht, dat die
dokter Tempest geneigd was, ze
nuwachtig en zwak te zijn, ofschoon
.hij, da| moest erkend, zijn werk
verstond als de beste. Nu besefte hij,
dat er een mooie, rustige moed on
der die vriendelijke, zachte manie
ren school
Ik heb besloten, eens wat meer
uit te vinden omtrent die geheim
zinnige Valerie Brand, Jenkins, zei
nu tot zijn assistent. Bel alle zie
kenhuizen nog eens op en vraag dan
tegelijk, oi er misschien een man,
beantwoordend aan het signalement
van Lansberg's bediende, is binnen-
gebrach. Verdraaid, het is toch te
belachelijk, dat twee menschen,
beiden betrokken in die Delmond-
zaak, zoo maar kunnen verdwijnen.
Met een bezorgd gemoed wandelde
Reynolds langs Whitehall. De moord
was bedreven op Zondagavond. Nu
was het Donderdagavond en de ar-
restatie'van den schuldige leek nog
even ver als toen.
Hij had weliswaar verschillende
belangrijke details ontdekt en be
wezen/ dat verschillende menschen
in min of meer direct verband met
de zaak stonden, maar de dozijnen
kleine sporen leidden niet naar de
werkelijke oplossing.
Het motief, daar kwam het voor
eerst op aan, maar hij kon geen
enkele reden vinden, waarom één
van deze menschen zijn eigen leven
zou wagen, om Leslie Delmond uit
den weg te ruimen.
De detective hield er altijd van,
de hoofd vertolkers in een moord-
drama tegen een achtergrond te
zien. Dat hielp hem altijd aanzien
lijk. Nu was e» in de zaken van
de gravin van Warnham en haar
nicht, van Dio.k Spencer zelfs van
mrs de Groot, gemakkelijk méér te
zien' dan het kale beeld Hun om
geving teekende zich duidelijk ach
ter en om hen af.
Maar bij Laureen, Lansberg en
den bediende vond hij niets dan het
allervaagst silhouet. Van hun vroe
gere leven en omgeving wist h\i
practisch niets.
En de drie anderen, die ongetwij
feld een belangrijke rol in de zaak
speelden, Valerie, Tony en de man
zonder duim, waren zelfs nog niet
voor het voetlicht verschenen. Zij
waren tot dusverre niets dan scha
duwen
Wie was de vrouw, die een paai
jaar geleden Lansberg iets in be
waring had gegeven en dat onlangs
had opgevraagd? Was zij in deze
zaak betrokken? Was zij wel een
vrouw?
Vlak bij Reynolds bureau bevond
zich een groot artisten-plaatsiiigs-
bureaude directeur ervan was een
goede kennis van den inspecteur
Weldra zat Reynolds in het privé-
kantoor van den directeur
Kunt u mij iets omtrent dezen
man vertellen? begon hy, terwijl hy
Delmond's foto toonde.
De directeur grinnikte.
Ik weet, dat hij Zondagavond
in Laureen'sflat vermoord is en
dat hij nu en dan voor de film
werkte hoewel hij de laatste twee
jaar niet veel meer heeft Uitgevoerd.
Maar dat weet u waarschijn]ijk alle
maal al wel
Ik bedoelde daarvóór verklaarde
Reynolds geduldig. Filmacteurs be
ginnen vaak op het tooneel.
De directeur nam den hoorn van
de huistelefoon en sprak even met
een van zijn af deelingen. Dan
wendde hij zich weer tot den detec
tive.
Ik vrees,^dat ik u niet veel zal
kunnen helipen. Mijn bediende zegt,
dat Delmond het jaren geleden met
cabaret-werk geprobeerd heeft, het
geen echter een mislukking werd,
zoodat hij aan de film is gegaan.
Dat is alles, wat hy er van weet
en hy is volkomen op de hoogte.
Reynolds stond een beetje teleur
gesteld op.
Dank u wel. U hebt uw bes.
gedaan. A propos, weet u ook,
Delmonds genre werk was?
De directeur greep opnieuw naar
de huistelefoon en herhaa e deze
vraag l
Travesti-werk. Hij trad op ais
vrouw, herhaalde dan de directeur
de mededeeling \«n zijn bediende.
\Wordt vervolgd).
