Hoe gaat het in Indonesië?
KINDERBIJSLAGWET
EEN HANDDRUK,
STIJN STREUVELS 75 JAAR
geen liefdadigheid
De wijziging der
gezinsloon
Op de valreep
WOENSDAG 2 OCTOBER 1946
PAGINA 5
GEEN ABSOLUUT
De behoefte-factor
I
STJMATRA het meest
INGEWIKKELDE VRAAG
STUK
KINDERSCHOENEN VER
VAARDIGD UIT PLASTIC
GEEN VERLAGING VAN
DEN SUIKERPRIJS
LOONEN EN PRIJZEN
30.000 Kerstpakketjes
naar Indië
Eerste succes van de
N.l.tV.l.N.-actie
HOE HET BUITENLAND
HIELP
Nazibuit uit Nederland
militaire SAMENWER
KING MET BELGIE
Meester van het Vlaam-
sche proza
Met de indiening van het wets
ontwerp tot wijziging van de kin
derbij slagwet is althans in de eer
ste ronde de strijd over de vraag:
verhooging van den hijslag of uit
breiding tot bet eerste kind, ten
gunste van de aanhangers van de
uitbreiding beslist. Wij zullen nu
moeien afwachten, wat de Tweede
Kamer zal besluiten. Hoewel vele
andere voorzieningen getroffen
moeten worden.
Een dezer voorzieningen is de
kinderbijslag.
Wij herhalen dus tot goed begrip
van de kwestie, daf de kinderbij
slag verleend werd boven een ge
zinsloon, hetwelk groot genoeg
dient te zijn om in de behoefte van
een normaal geacht gezin van drie
of vier kinderen te voortzien.
In de memorie van toelichting
op het wetsontwerp tof verruiming
van den 'kinderbijslag erkent de
regeeriing, dat er ondaniks de plaats
gehad hebbende loonsverhoogingen
een spanning is blijven bestaan
tusschen de loonen en de kosten
léden bezwaren zullen opperen: van het levensonderhoud- Een
tegen de voorgestelde wijziging, verdere verhooging van de loonen
bedenkingen, welke zich gronden lover de geheele linie aoht zij eoh-
op verschillende motieven, mag o-i.j ter niet mogelijk en meent, dat
to oh worden verwacht, dat hetjhier de aangewezen weg is; het
wetsontwerp het Staatsblad zal be-1 verruimen van den kinderbijslag
reiken en wel spoedig, daar de j tot het eerste kind. hetgeen voor
de gezinnen met kinderen neer
komt op een loomsverhooging.
Over de motieven van de regee
ring in een volgend artikel nader.
wijziging reeds op 1 October moet
ingaan. v
Met de wijziging heeft de regee
ring de practijk van het absolute!
gezinsloon verlaten en zich meerj
in de richting van het relatieve,
gezinsloon begeven-
Dit nu zal bij zeer velen beden
kingen ontmoeten en ook wij ach
ten zulks een zeer gevaarlijken!
sfan in de verkeerde richting. i
Wat toch is het geval? Vooral
tijdens den eersten wepeldoorlcg
werd niet het minst im ons land, persgesprek met „U.P" verklaard,
een vaak felle strijd gevoerd roneIj dat ^„kloofme. de ^deHandsche
de vraag, aan welke normen het rin ,s. kïi denkt zich de op-
Prof. Schermerliorn over de
onderhandelingen
Prof Schermerhorn heeft in een
loon dient te voldoen- Er waren
aanhangers van de theorie van:
loon naar behoefte, waarbij me: de
persoonlijke behoeften van den
werknemer op de eerste plaats
rekening wordt gehouden, zoodat
factoren als gehuwd of ongehuwd,
aantal kinderen enz. van beslis
senten invloed zijn-
Tegenover deze verdedigers van
het relatieve stonden de aanhan
gers van hét absolute gezinsloon,
.hetwelk vooral in een rede van
Mgr. Aengenent, toen hoogleeraar
te Warmond, een warm verdedi
ger vond en 'zelfs in die mate, dat
de katholieke sociologen zich wel
dra in overwrote r-";d pan
zijn zijde stelden Zijn redeneering
was kort samengevat als volgt:
Ieder menseh heef. het recht om
te huwen- Dat is oen recht, dioor
Gpd gegeven. Wel behoeft niet
ieder feitelijk van dat recht ge
bruik te maken, want Gpd gaf
daaromtrent aan het menschdom
slechts den collectieven plicht.
Maar een ieder bezit toch van na-
ture het recht om te h-uwen- Wel
nu. wanneer God dat recht aan
allen gegeven heeft, dan heeft Hij
ook daartoe de mogelijkheid en de
passende middelen gegeven om
aan de verplichtingen, welke uit
het huwelijk voortspruiten, te vol
doen, met name om te zorgen voor
vrouw en kinderen- Voor den ar
beider is het eenige middel daar
toe het arbeidsloon. Uit het recht,
dat een ieder bezit om te huwen,
v'oeit dus vanzelf voor. het recht
om voor zijn arbeid een voldoend
Bez/nsloon te eisehen. omdat de
natuurlijke verhoudingen aange
ven. dat zijn arbeid minstens die
waarde bezitten moet.
Kan men n,u uit deze redenee
ring, zoo stelde Mgr. Aengenent
de vraag, ook niet afleiden, jiat de
arbeider zelfs het rech< heeft om
een loon te eisehen, dat beant
woordt aan de behoeften van een
gezin, hoe groot dit ook moge zijn?
He. antwoord hierop moest z-.i-
niiet anders luiden dan dat het nor
male loon krachtens de strikte
rechtvaardigheid geen rekening
behoeft te houden met buitenge
wone omstandigheden. De gewone
loop van zaken is, dat een gezin
gemiddeld zal bestaan uit drie of
vier kinderen Op die basis zal dus
het loon moeten berekend Worden-
Stijg, het kindertal boven het ge
middelde, dan zal voor dertgelijke
buiten den gewonen loop van
zaken liggende omstandigheden,
Momenteel worden proeven geno
men met de vervaardiging van plas
tic-kinderschoenen met een lederen
zool. De productie bevindt zich nog
in het beginstadium, zoodat in den
eerstkomenden tijd nog niet gere
kend kan worden op de aflevering
van groote partijen van dit schoeisel.
In verband met de mededeeiing in
de memorie van toelichting op de
wet op de middelen ter zake van een
voorgenomen verlaging van den sui
keraccijns, wordt er de aandacht op
gevestigd, dat deze maatregel geen
verlaging zal meebrengen van den
consumentenprijs van suiker.
ACTIE VAN
GEPENSIONNEERDEN
Als onderdeel van de actffe tot
het verkrijgen van een wijziging in
de pensioenwetten van 1922 en 1925
hielden de bonden van gepension-
neerden van overheids- en spoorweg
personeel gisteren in Tivoli te
Utrecht een druk bezochte openbare
vergadering
Aan het 'slot werd een resolutie
aangenomen, die de thans geldende
pensioenen onvoldoende noemt en
den wensch uitspreekt, dat zeer
spoedig een toeslag over 1946 zaï
worden toegekend en tot wijziging
der pensioenwetten zal worden be
sloten
Minister-president dr D. J. M.
Beel zal Vrijdagavond 9 uur voor
beide radiozenders een verklaring
over het vraagstuk van loonen
en pryzen afleggen.
Morgen vertrekt onze redacteurde heer J. WHofwijkmet
wiens boetenae en pauKenae reponages onze lezers hernaaiaeiy.
kennis hebben kunnen maken, als eerste officieel gedetacheerde
correspondent per vliegtuig naar Indonesië.
JJe aandacht voor hetgeen zich daar af speelt is, naarmate er
veelvuldiger en nauwer banden worden gespannen tusschen hier
en daar en hoeveel nieuwe banden werden met het zog van
ieder vertrekkend soldatenschip met getrokkenin sterke mate
stijgendOm aan die groeiende belangstellingdie bij velen wel
tot smachtend: mtzien geworden ts, tegemoet te komenbesloten wij
den heer Hofwijk naar Indië te zenden om onze lezers voor te
lichten over de groote brandende vraagstukken, die daar hangende
zijn en vooral over onze „jongens", die daarheen zijn gedirigeerd
Na veel besprekingen en overleg slaagden tvy er in hem als offi
cieel gedetacheerd correspondent te kunnen uitzendenDe eerste
zooals wij reeds zeiden
Toen vorige week om het Water-
looplein in Amsterdam de straatstee
nen vlogen, de maat der communis
ten vol heette te zijn en extra
,Waarheid"-edities het volk probeer
den te overschreeuwen met brallende
leuzen, moest ik plotseling denken,
aan de moeder, die dit voorjaar
naast me in de bioscoop zat.
Het was een dóódsimpele Brabant
sche vrouw en men had haar uit
het kleine boerengehucht ergens in
de Beel meegenomen naar „de stad.".
Misschien kwam zij er een hoogst
enkelen keer naar de markt, maar
verder wist zij van ,,de stad" niet
veel en zeker was zij nooit in een
bioscoop geweest.
Ze kwam er zichtbaar ontdaan
..Gering" is. Hij denkt zich de op
lossing van het Indonesische vraag
stuk in twee gedeelten
1. een overeenstemming op fun-
damenteele principes binnen be
trekkelijk korten tijd_
2. de uitwerking der details door
de gecombineerde Nederlandsche en
Indonesische commissies, hetgeen
veel langer zal duren.
De Indonesiërs zouden door mid
del van internationale interventie
ongetwijfeld in mindere mate onaf
hankelijkheid verkrijgen dan door
een overeenstemming met de Neder
landers
Als de formeele onderhandelingen
hervat worden, zal de commissie-
generaal zoowel de overeenstem
ming, die ten tijde van het bezoek
van lord Inv er chapel in Maart J.i.
bereikt werd, als de Indonesische
tegenvoorstellen van Juni in studie
nemen.
Trof Schermerhorn acht Sumatra
nog steeds het meest ingewikkelde
vraagstuk en vele specifieke details
moeten nog uit den weg geruimd
worden voordat het lot van dit
eiland bepaald kan worden. De
icwestie van de onderteekening van
het „protocol", waartegen de Indo
nesiërs in Juni bezwaar maakten, is
zijns inziens geen al te groote hin
derpaal en hij liet daarbij uitkomen
dat de commissie-generaal bereid is
„protocol" dpor overeenkomst" te
vervangen.
Prof. Schermerhorn zeide verder,
dat hij bereid was den door de In
donesiërs gekozen president Soe
karno in zijn kwaliteit van leider
der delegatie voor de onderhande-
lingen te ontmoeten. De commissie
generaal zal zich echter voor de
eerste ontirioeting niet naar het bin
nenland begeven.
Concludeerend verklaarde prof.
Schermerhorn, dat de comniissie-
generaal het geheel eens is met alle
fundamenteele principes inzake de
uil is m naiura een demon
stratie van wat de N.I»W.I.Nf in
het algemeen voor al tpnze men~
schen in Indië zou willen doen, en
dat in het kort aldus zou kunnen
worden samengevat: hartelijkheid
uit Nederlandvreugde en ont
spanning brengend"
Zoo beschouwt de N I W. I N. de
eerste 30 000 Kerstpakketjes die a.s,
Zaterdag met de „Oranje" uit Am
sterdam naar Indië zullen worden
verzonden, en die nog door 120.000
soortgelijke pakjes zullen worden
gevolgd.
Deze eerste actie van de N. I W
I. N. is snel in^iaar werk moeten
gaan, want deze ^0 000 zijn bestemd
om te worden verdeeld over de
meest vooruitgeschoven posten. De
transportmoeilijkheden zijn in Indië
nog steeds zeer groot en daarom
drong de tijd. Maar daardoor ook
bleek, hoe men hier in het vader
land met zijn landgenooten in Indië
meeleeft, want de medewerking van
r\jksbureaux en industrieën aan het
welslagen van deze actie was werke.
lijk voorbeeldig
Op 3 September nam het Ned Roo.
de Kruis de organisatie van deze
Kerstpakkettenactie ter hand, twee
dagen later warën van de diverse
- jucx waren van de y
oplossing van het Indonesische1 njksbureaux a],e toewij-
vraagstuk Hij zeide de mogelijkheid zin.Ren ontvangen, en weer twee da
te voorzien van een langdurig ver
blijf in Indonesië, teneinde behulp
zaam te zijn bij de ten uitvoerleg
ging van elke overeenkomst, welke
tenslotte bereikt zal worden
gen later waren alle opdrachten bij
de fabrieken geplaatst. En hoewel de
industrieën thans reeds volop aan
het werk zijn voor de binnenland-
sche behoeften met St. Nicolaas en
Kerstmis, werd spontaan aap de N.
I W. I N-orders voorrang ver.
leend
Het Hark-team van den heer Wol-
ters in het veem Pakhuismeesteren te
Rotterdam, dat zich met dit soort
werk een reputatie heeft verworven
stelt de pakketten samen en maakt
er in één dag de respectabele hoe
veelheid van 15.000 klaar.
Elk pakket bevat: eon blikje taai
taai, een blikje biscuits, een blikje
stroopwafels, drie reepen chocolade,
een rol pepermunt. een roman
(waarin een foto van H. M de Ko
ningin), en potlood, een map post
papier met enveloppen en drie pak.
jes sigaretten. De verpakking bestaat
uit speciaal tropenmateriaal. En al
les wordt geadresseerd han de
„Coördinatie-commissie voor bur
gerlijke en militaire welfare in In
dië" te Bataviaf, die voor de verder*
distributie zorgt
„Geen liefdadigheid. maar een
handdruk", noemde minister-presi
dent Beel deze Kerstgaven En de
N. I. W I. N. koestert de verwach
ting, dat het Nederlandsche volk
haar in staat zal stellen op even
succesvolle wijze als b\j deze Kerst
actie met haar werk voort te gaan
Aan de hand van de tegen
woordige groothandelsprijzen is
berekend, dat de giften in natura
welke het buitenland in het eeT-
ste jaar na onze bevrijding aan
ons land heeft geschonkeneen
waarde van ruim 50 millioen gul
den vertegenwoordigden.
In Oostenrijk zijn aangetroffen en
naar ons land overgebracht: 12 tram
wagens uit Amsterdam en Den Ha^
SO wagons met spoorwegmaterhfa'
16 piesel-electrische treinen (n?et
coippleet en beschadigd)oude boe
ken ter waarde van 5 miliioen gulden
zeilbooten, materiaal van Philips en
de N. S F., en verschillende spoor
wagons.
De Nieuwe Standaard" heeft een
interview gehad met lt.-gen Kruis
Deze deelde daarin om. mede, dat
de leerlingen der Ned. hoogere
krijgsschool begin October onder
leiding van kolonel Carp In de Ar.
dennen zullen deelnemen aan tacti
sche oefeningen
'Generaal Kruis acht militaire sa
menwerking tusschen Nederland en
België niet alleen gewenscht, doch
zelfs noodzakelijk.
Na een beschouwing gegeven te
hebben over den toestand in Indo
nesië verklaarde generaal Kruis, dat
Nederland zjjn toekomst in Indië
met vertrouwen tegemoet ziet
„Als de zon Icon schrijvenzou j
zij hef doen gelijk Streuvels". Deze
lofprijzingnauwelijks nóg vleien
der denkbaaria afkomstig van
Albert Verwey, waarlijk geen cri
ticus die overdreven kwistig was
met zijn lofDn ze werd gezegd
over Frank Petrus Franciscus
Marie Lateurbeter bekend onder
zijn nom de plume Stijn Streu
vels. den meester van het Vlaam-
sche prozawiens 75sten verjaar
dag wij a.s. Vrijdag herdenke'.*
Het compliment van Verwey, hoe
vleiend ook, schijnt echter roch te
zinspelen op een zekere, eenzijdigheid
in Streuvels' kunst, een vóór alles
gericht zijn namelijk op de natuur,
waarbjj de psychologische diepgang
en de belangstelling voor de proble
men van het leven naar het twee
de plan geschoven worden.
Inderdaad. Streuvels' voorliefde
voor de beschrijving van het land,
de natuur, de sfeer is niet te loo
chenen. Maar 't is niet louter weer
geven van de werkelijkheid, wat
Streuvels doet; 'schrijvers fantasie
herschept de werkelijkheid tot sterk
persoonlijkeverbeeldingen. Boven,
dien is zijn sfeerschildering meer
dan alleen maar achtergrond voor
de dramatische handeling, zij ls het
ragfijne Instrument dat van geluk
of ongeluk van den mensch den af
schijn registreert.
Inderdaad schijnt Streuvels weinig
geneigd tot het diep indringen tn
de menschelijke ziel. Maa.r een
scherp waarnemer en een wa»
8t\jn Streuvels
heidsgetrouw uitbeelder van zijn
zeer uiteenloopende karakters
laat het dan ongecompliceerde ka
rakters zijn ia hij ongetwijfeld.
Wat schuilt in zijn kinderportretten
niet een diepe menscheljjkheidmen
denke aan Horieneke uit het prach.
tige verhaal met het sombere slot
,,-L.ente", aan de figuur van Prutske
uit het boek met dienzelfden naam.
De stugge Vlaamsche boer Vermeu
len uit ,,de Vlaschaard" (zijn meesl-
geiezen boek), de zwerver Korre uit
Heven en dood ln de ast", behoo-
ren zij niet toj de onvergetelijke ty
pes uit de Vlaamsche letterkunde?
Heven en dood in de ast", één
der drie verhalen uit den bundei
Werkmenschen" (1928) geldt wei
als Streuvels' meesterwerk. Door
de bewogenheid van het dubbelg
beeld: de doodeljjk vermoeide ar
beiders van de suikerfabriek die
den nacht doorwaken in de schuur,
waar een arme zwerver komt ster
ven.
„Onze kunst is het verbeelden van
ons eigen innige voelen" luidt het
motto boven een overpeinzing uit
zijn bundel „Stille avonden". Wan
neer men nu weet dat zijn dagindee
ling veel ruimte liet voor arbeid in
den tuin en wandelen in de natuur,
is het dan wonder dat de natuur in
deze „verbeelding van het eigen In
nige voelen" een groote rol speelt?
De woorden van dit motto toonën
dat Streuvels lyricus is; zijn breede
epische visie, de meesterschap en
de vastheid van zijn woordkeus, be
wijzen het. Een lyricus, die stoer en
krachtig proza schrijft. Streuvels'
atmosferische beschrijvingen kunnen
fel gloeien, ze kunnen tintelen van
zonlicht of beklemmen en drukken.
In zijn lange schrijversloopbaan
heeft deze autodidact, die zijn eer
ste litteraire opstellen schreef in
den vrijen tijd die zijn bakkersbe
drijf in Avelghem hem liet, een zes
tigtal boeken doen verschijnen.
En ondanks zijn 75 jaren is hij
nog vol plannen; weldra zal een
autobiografie in drie deelen verschil
nen genoemd naar de plaatsen waar
hij geleefd heeft: zijn geboorteplaats
Heule, Avelghem en Ingoyghem, het
dorp waar Hugo Verriest pastoor
was en waar Streuvels sinds 1906
woont.
wy wenschen dezen grooten ka
tholieken Vlaming nog vele jaren.
De Dietsche Warade en Belfort
zal ter gelegenheid van zyn 75sten
verjaardag een speciaal nummer aan
Styn Streuvels wijden.
binnen, schuw onder de brutaliteit
der lichtreclames, onzeker te mid
den van het roode pluche e toen
't licht uitging, schrok ze. Nun, in
de bioscoop was ze zeker nooit gj-
Weest.
Het witte doek spetterde verbin
dend vol licht, muziek, de draaiende
aardbol: Wereldnieuws.
,,Zit je goed? Kan je goed zien,
moeder?"
ze mompelde dat 't zoo gauw
ging, allemaal, maar plotseling
brak ze haar zin af en riep: „Daor
is onze Janmet een zenuwach
tig hooge stem, dwars door de rus
tige, onaandoenlijke mededeeiing
van den commentator heen, die iets
vertelde over Nederlandsche troe
pen, marcheerend door de straten
van' Honden, op weg naar de boa)
voor Indië.
De stoere Nederlandsche solda
ten, die er opgewekt uitzagen,- had
den' veel bekijks
„Och tochzei het vrouwtje^
en toen nog eens „Och toch
en toen: ,,Och nou is-t-ie weg
en plotseling was de extase dood in
haar stem.
Temidden van het Babel der mee
ningen over Indonesië, temidden
van de tientallen bittere en opti.
mistische visies, temidden van het
gejoel der stakers, de kreten „Geen
man en geen cent meer voor den ko
lonialen oorlog en de uitgebalan_
ceerde Behoudzaamheid der ,,reac-
tionnairen", hoorde ik niets dan dit:
,,Ochnou is-t-ie wegen
men zou zich zeer vergissen wan
neer men hierom in %erzet komen X,
sneeren zou over sentimentaliteit
en vaischen pathos.
Waarschijnlijk heeft alle „poli
tiek" voor den buitenstaander een
soort element van „onmenschelijk-
heid" gemeen, en zeker zal de Bra.
bantsche boerenvrouw, die nooit t&
voren de bioscoop bezocht had,
maar misschien wel die eene heele
week lang eiken avond op het we
reldnieuws voor enkele seconden
„onzen Jan" ging zien, de sfeer del'
conferentietafel vreemd zijn: ideolo
gieën en diepzinnige, wel overwo
gen politieke abstracties zullen
haar weinig zeggen: zij aanvaardt,
zy aanvaardt zooals zeer velen
van een volk aanvaarden en offers
brengen; zy kent waarschyniyk de
vrijheid der nederigheid, die zeker
geen onmondigheid heeten mag,
doch een soort instinctief vertrou
wen op degenen, die geroepen zyn
de hoogere verantwoordelykheid te
dragen.
Eén Amerikaansche stafofficier
nam me tydens den oorlog in
Duitschland mee naar de kaart van
een frontsector, en wyzend op een
klein vlaggetje, dat een paar let
ters en cyfers droeg, zei hij me:
vanmorgen stond 't nog hier, aan
dezen kant van dat riviertje. Ik
heb 't zelf aan den anderen kant
geprikt zooheel eenvoudig,
zoo met twee vingers...Van
avond was ik toevallig in het hos
pitaal....zoo één simpel gebaar
met zób'n vlaggetje......" zyn zwy-
gen daarna was welsprekender dan
een uren lange verhandeling over
verantwoordelykheid.
Ik schryf u dit artikel onder het
veilig licht van een groene bureau
lamp; onder dergeiyke bureaulam
pen pleegt men leuzen en ^slogans
uit te vinden; het groen "is het
zelfde veilige groen der conferentie-
tafels, maar de lust om mjjn be
toog af te bakenen met een aantal
abstracte begrippen is me vergaan,
toen de extase wegviel in de stem
van die Brabantsche simpele vrouw
en Ik dezer dagen voor het laatst
den dapperen glimlach van m'n
eigen moeder zag, toen ik afscheid
nam. Het was vroeg in den morgen,
het eerste licht van den dag blonk
in haar oogen en zelfs myn vader
was een oogenbilk zeer ontroerd.
Ze zeiden my de woorden, die dui
zenden ouders reeds by 't afscheid
zeiden en elke gewichtig abstracte
redeneering zou zoo waardeloos ge-
weest zyn, tegenover hun „God ze
gen je
Wanneer U de eerste weken
reeds verwacht, dat ik het Indone
sische probleem even zal oplos
sen" moet ik u teleur stellen. Ik
weet' er nauwelijks meer van dan,
U er van lezen mocht ln de bladen
(en zeer veel was dit niet).
AndCFzyds loop ik gevaar me te
simplistisch uit te drukken, wan
neer ik zeg, dat ik ga kyken hoe "t
met „onzen Jan" gaat, maar ik
wil probeeren dit te vertellen aan
zijn moeder zonder de manipulaties
met de vlaggetjes op de politiek»
kaart te verwaarioozen.
J. W. HOFWIJÏE.
