G
De VER. STATEN van EUROPA
Twintig jongens werden ten
grave gedragen
Militaire opstand in Portugal
Nationalisatie
van industrieën
De opvatting van
Smuts
Geen margarine op
den boterbon
ONGSLAGEN
Overheerscliing
ONZE UITVOER
68ste JAARGANG
ZATERDAG 12 OCTOBER 1946
No. 20136
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
PRACTISCH EN VER
WEZENLIJKBAAR
Aangrijpende plechtigheid
te Apeldoorn
Rust thans teruggekeerd?
BEWOLKTE LÜCUT
DOOR KAPITALISME
OF STAAT
Een moeilijk thema
SEPTEMBER WERD EEN
GOEDE MAAND
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
DIRECTEUR: J. KUIJPERS HOOFDREDACTEUR
MGR. DR. J. WITLOX
BUREAUX voor REDACTIE EN. ADMINISTRATIE BROERSVEST-8. SCHIEDAM, TEL. 68804 - ABONNEMENTSPRIJS 3.25 P. KWARTAAL, 1.10 P. MNP., 0.26 P. WEEK
ALGEMEEN REDACTEUR
H. A. PAALVAST
Op de persconferentie in Hotel
des Indes beloofde veldmaar
schalk Smuts, dat hij nog vóór
Zijn vertrek uit Nederland zijn
meening over een federatief
Europa, over de Vereenigde Sta
ten van Europa zou geven Hij
deed het gisteren in de Staten-
Generaal.
De journali'Stenvraag luidde,
of Smuts' concepts over deze
aangelegenheid verschilde van
die. welke Churchill zoowel in
ons land als nog onla-ngs in Zurich
had verkondigd. In de rede, wel
ke Smuts gisteren heeft gehou
den, vinden we zeker geen on
voorwaardelijke instemming met
Churchill, verre vandaar Alle
o.i. zeer berecht gebrachte, bij
na onstuimige hulde aan den
Britsehen staatsman en oorlogs-
leider en aan diens uitermate
vooruitstrevende en ver-ziende
buj"enlaudsehe politiek kan niet
verhinderen, dat er innerlijke
tegenstellingen in de plannen van
de twee in zware beproevingen
gerijpte geniale geesten bestaan.
En we erkennen volmondig dat
de visie van Smuts onis meer aan
staat. en ook eer voor verwezen
lijking vatbaar lijkt. Dat in veel
verder stadium de twee opvat
tingen elkaar weer raken, be
wijst bovenal, dat het einddoel:
de vrede door een zeer, een
uiterst 'nauwe samenwerking, niet
alleen op politiek, maar evenzeer
oP economisch, sociaal en cultu
reel terrein van geheel West-
Europa, zuiver en scherp ge
steld is.
Smuts stelt, vragend, een thesis
voorop ,,Neem Europa weg, wat
blijft er dan voor de toekomst
van de meoschheid over?" En de
conclusie luidt: „Door het vraag
stuk Europa op te lossen, worden
tevens alle andere vraagstukken
voor de toekomst opgelost." Het
lijkt een ietwat boute stelling,
maar wie nauwkeurig de con
structieve krachten doorschouwt
en meet, welke zelfs nog in het
totaal geruineerde Europa leven,
beseft, hoe hoopvol Smuts' woord
is, dat als Europa zelf wil, als het
zich waarlijk wil vereenigen, zijn
glorie niet in het verleden, maar
in de toekomst ligt-
Het punit, waarop de twee
staatslieden in hun Europeesohe
visie het diepst versohillen, ligt
wel hierin, dat Churchill de Euro-
peesche federatie onder de hege
monie van een verzoend Frank-
rijk-Duitschland wil plaatsen,
terwijl Smuts-- deze verzoening
practiiseh slechts als een resultaat
van de federatieve samenwerking
kan zien. Hij zou er dan ook de
voorkeur aan geven als Engeland
zelf initiatief en leiding zou wil
len nemen. Hij acht dit echter,
zeker wat het initiatief betreft,
onwaarschijnlijk, en daarom grijpt
hij naar een federatieve samen
werking van de midden- groote
West-Europeesohe staten als eer
ste maar zeer belangrijk begin,
als embryo van een ware Euro
peesché federatie Hier openbaart
zich i-n zijn volle overtuiging de
vurige verdediger van de kleine
naties; de man. die reèds eerder
en vaker verzekerde, dat het heil
van de wereld niet van de groo-
ten, doch slechts van de kiemen te
verwachten is.
Smuts kent zijn wereld. Zijn
ideaal schijnt te zijn een bijna-
samensmelting van de staten wel
ke in de federatie willen toetre
den. Of daarbij de Vereenigde
Staten van Amerika of de British
Commonwealth hem voor oogen
staan, is niet duidelijk. Het kan
overigens een zaak van verdere
gedachtenwisseling zijn want
voorloopiig zien we als nucleus
slechts de nauwelijks aangevan
gen, nog met de zwaarste moei
lijkheden kampende tolunie van-
Nederland, België en Luxemburg.
Maar een schema voor mogelijke
verdere uitwerking is gegeven,
dat, zooals we reeds zeiden, prac-
tischer, realistischer schijnt dan
dat van Churchill.
Smuts maakt zich geen illusie,
dia', de Slavische wereld-zich voor-
loopig bij zijn „voorstel" zal aan
sluiten. Hij wenscht het waar
schijnlijk ook nog niet. Maar dui
delijk spreekt hij uit, dat he'. geen
twee antagonistische fronten mo
gen en behoeven te zijn- Twee
federaties kunnen samenwerken,
even goed als twee landen. Er is
eenig optimisme noodiig om aan
de volle verwezenlijking te ge-
looven; maar men kan ten minste
gelooven.
In zijn radiorede van 4 October
heeft de minister-president, in ver
band met de aankondiging van
een verhoogingr van den prijs van
boter, medegedeeld, dat het in de
bedoeling ligt, op de boterbonnen
desgewenscht margarine te ver.
strekken. Met nadruk werd daarbi;
echter vermeld, dat de margarine,
grondstoffenpositie deze keuze mo
gelijk zal moeten maken, In verL
band met de vertraging, welke in
den laatsten tijd in den aanvoer van
deze grondstoffen is ontstaan, is
het thans nog niet mogelijk om tot
deze keuze de gelegenheid te geven
H^et blijft derhalve tot nader aan.
kondigiftg verboden om op de boter,
bonnen margarine af te leveren.
Zoodra zulks mogelijk is zal het be_
trekken van margarine op boter
bonnen worden toegestaan Dit
wordt tjjdig bekend gemaakt.'
Niemand, die erbij tegenwoordig was sal den aanblik vergeten van
de kisten in flauwe'n boog naasf elkaar
In een der gangen van het school
gebouw, welke toegang geeft tot
het gymnastieklokaal, waren de
stoffelijke resten van zooveel jonge
levens opgebaard, met den etheri-
schen groet in i den vorm van na-
jaarsbloemen -van verwanten en
vrienden. „Voor onzen Wim, Voor
onzen Bernard, Robert, Piet....\."
en zooveel andere namen. „Van je
zusjes en broertjes. Van Vader en
Moeder, Oma, buurtbewoners
Daar lagen verder kransen en
bloemstukken op de werktafels in
het laboratorium, vele ook van an
dere middelbare scholen uit het ge-
heele land en van alle richtingen.
In de kerk van Onze Lieve Vrouw
ten Hemelopneming droeg kapelaan
C. A. M. van Beek gisteren om 9
uur een gezongen H. Mis van Re
quiem op voor de twee katholieke
jongens, den 19-jarige Henk Schol
ten, die pas vorig jaar in een Ja
pansch concentratiekamp tot het
katholicisme overging hij was te
Apeldoorn bij protestantsche fami
lie in huis en voor den 13-jari-
gen Wim van de Hurk, die even
min by zijn ouders woonde. Beide
jongens zijn nog van de H.H. Sa
cramenten der Stervenden voorzien.
De stoet naar het kerkhof
Duizenden menschen stonden
langs de Jachthaven en den Soeren-
scheweg, waaraan de begraafplaats
gelegen is, toen tusschen half vier
en vier uur de droeve* stoet voorbij
trok. Velen konden hun aandoening
niet bedwingen. Vier platte wagens,
waarop de kisten waren geplaatst,
terwijl een vijfde de talrijke bloem
stukken meevoerde. Bovendien droe
gen nog manschappen van de 4de
compagnie van den Dienst Kwar
tiermaker-Generaal", die naast de
school zijn gelegerd en bij het on
geluk dapper hulp verleenden, bloe
men mee. Achter de wagens volg
den de scholieren met hun leeraren,
een delegatie van de Kon. Ned. Ma
rine met den Schout-bij-nacht J. A.
Gauw, commandant v&n de zee
macht aan het hoofd, B. en W. van
Apeldoorn en familieleden.
Bij den ingang van het kerkhof
stond een eerewacht van ongeveer
50 padvinders van de verschillende
groepen, waartoe 8 der slachtoffers
behoorden.
Om ongeveer vier uur kwamen
eerst de leerlingen van de H.B.S. bij
de graven aan. Vele meisjes hadden
bloemen bij zich; zij wierpen zijde
lings een droeven blik op de gapen
de leegten waarin straks hun ka
meraden zouden komen te rusten.
Kransen van Koningin
eft Regeering
BB
Volgens niet bevestigde ger
nichten te tiHNabou zou door „het
leger" aan de regeering een ulti
matum gesteld z.ijn, de maeht
over te geven, onder bedreiging
met een staatsgreep, indien niet
aan dezen eisch zou worden vol.
daan.
Volgens een inmiddels versche
nen mededeeling der Portugeesche
reireerin" heerscht er thans „volle-
dlfe rusSt in het gebeele land-.
.Zekere officieren, die uit het le
ger waren ontslagen hebben zich
in het geheim bij het zesde regi
ment cavalerie te Oporto gevoegd
en 70 man tot een opstand bewo
gen Dezen, door een officier aan
gevoerd, zijn naar Aveiro opge
rukt, maar hebben zich tengevolge
van snel optreden der troepen uit
de garnizoenen Coimbra, Figueira
da Faz en Aveiro zonder 3trijd
overgegeven De regeering is niet
bekend met de motieven der op_
standelingen. De regeering achtte
het noodzakelijk de voornaamste
telefoonverbindingen van het land
over te nemen", aldus de verkla
ring der regeering.
Ook volgens reizigers, die per
vliegtuig uit Lissabon in Madrid
zijn aangekomen, héerschte in de
hoofdstad van Portugal bij hun
vertrek op Vrijdagmorgen vol
maakte rust. De onlusten te Opor
to zouden zijn veroorzaakt door
voedselschaarschte. Na den op
stand van een gemotoriseerd ca-
valerie-regiment te Oporto waren
er Vrijdagmorgen volgens deze
ooggetuigen geen teekenen van
speciale militaire voorzorgsmaat
regelen in de straten te bespeuren.
Lissabon is Donderdagavond van
de buitenwereld afgesneden ge.
weest. De Anglo-Portu ge esche te
lefoonmaatschappij en andere sleu
telposities werden door gewapende
politie en buitenlandsche correspon
denten omsingeld. Telegrammen
werden ingehouden De weg- en
treinverbindingen, met het Noorden
werden afgesneden.
Volgens onbevestigde berichten
waren de opstandelingen, toen zij
hun opmarsch naar het Zuiden
begonnen, vol vertrouwen, dat an
dere regimenten in andere steden
en fn Lissabon zelf zich bij hen
zouden voegen.
Toen
daald
de kisten in de
waren, wees ds
graven ge_
P. Visser,
hervormd predikant en godsdienst
leeraar der H B S. op de vergan
kelijkheid: die door dit ongeluk ge
predikt wordt. Ontroerend was zijn
laatste groet, waarbij hij alle namen
van -de overledenen noemde
De vertegenwoordiger van H. M.
de Koningin, intendant Ir van
Geuns legde hierna ee$» krans can
de Vorstin bij de graven Er was een
krans van de regeering namens wel
ke de heer Van der Weyst, verte
genwoordigende den Minister van On
derwijs, een woord van deelneming
sprak Voorts werd het woord ge
voerd door Schout-b\j-nacht J. A
Gauw namens den Minister van Ma
rine en door den Commissaris der
Koningin in de provincie Gelderland,
Jhr dr C. G C Quarles van Uf-
ford, waarna burgemeester Mr A
Na 6 jaar en 7 maanden was deze
week de verbrokkelde door Giaco-
bini en Zyiner ontdekte komeet
weer eens aan de beurt als een sen
satie-nummer dat tegelijkertijd, wan
neer het schouwspel van 1933 zich
herhaalde, voor een magnifiek;
nachtelijk gratis vuurwerk zou zorg
dragen Werden voorts in genoemd
jaar niet 14 000 meteorieten alleen
reeds in Duitschland gevonden? De
ratisvoorstelling is, door he: wol
kendek vrywel niet doorgegaan
Maar zit Nederland ook niet in de
zöne der bewolkte luchten? De be-
grqoting klopt op 1% milliard na,
prof. Lieftinck verklaart: 1947 wordt
een topjaar voor de centjes, de ar
beidsproductiviteit is te gering, de
outillage vaak nog te gebrekkig
ondanks de vele en verlokkende ad
vertenties komen we tienduizenden
handen van vrouwen en mannen te
kort Alles is ,,te" maar dan in
mineur en behalve ,te"vreden.
Generaal Smuts heeft ons jour
nalisten deze week verklaard: Beur
de menschen op, wek ze op, het is
jullie plióht. Hij kon dat zeggen als
oude en oud-strgder.
Opgewektheid is inderdaad be
langrijk materiaal bij den arbeid.
Het geeft dubbele productie zonder
loonsverhooging
Het gaat ,er echter om voorwaar
den weten te scheppen voor de op-
gewektheid Daartoe behooren op ue
eerste plaats hoop wekken bij de
bevolking, zooals deze week r^ids
werd betoogd en daarnaast waar-
deeren van den arbeid, ook van vak-
arbeid Ook door de werken zelf.
Al dan niet wat vuile handen
schijnt tegenwoordig het criterium
voor de al dan niet waardeer mg
van den vakarbeid te zijn Een boord
en wat voor een vaak betee-
kent pas standing duidt, op ,,hoo-
ger op".
Degelijke vaklui komen we met
duizenden en duizenden tekort, amb
tenaren en wat vooral van wat daar
voor wil doorgaan hebben we over
een jaar tienduizenden over.
Er vinden herscholingen plaats,
maar die lossen het probleem niet
op. Er moet meer waardeerine ko
men voor den arbeid, 'n Ongeloofeiijk
aantal malen* heb ik dat op ar-bei.
dersvergaderirvgen hooren eisch en
Dóch vele zoons zijn uit vaders vak
gevlucht Waarom? Vakarbeider»
hebben vaak vele jaren, van studie
en ervaring achter zich, voordat zij
producten van beteekenis afleveren.
Dergelijke producten op verschillend
terrein mogen dan ook worden ge
zien en geroemd
Meer waardeering voor den arbeid,
ook van onderaf Dat beteekent een
lichtstraal in de bewolkte lucht.
HENK VAN DER MAZE
L. des Tombe meedeelde, dat tui r.og
bewijzen van deelneming had ont
vangen van de Zwitserscbe regeer ng
en het Belgische Ministerie var Op-,
voeding De heer Plancque sprak ais
directeur van de H B. S bewoon
over ,,mijn jongens". Ds. Karros
voorzitter vari het schoolbestuur,
dankte voor de belangstelling en een.
slotte bad Ds. A F. Timmer, scref
predikant een .,Onze Vader'
Later heeft pastoor Blanken neim
van de St Victorparochie boven de
des morgens gewijde graven van ie
twee katholieke jongens de absoute
verricht.
De piloot en zijn moeder ztfn giste
ren in W.esterveld begraven
De „Dagenham Girl PipersSchotsche meisjes met hun trommels en doedelzakkendie een tournee
maken door ons land, op weg door Rotterdam naar het theater, viaar zij deze week' optreden bij gele
genheid van de vertooning van de film ,fle Slag om Arnhem".
Nadat onlang:» dooi Z. H. den
Paus een schrijven was gericht tot
den leider der „Semalnes Sociale»"
ln Frankrijk, waarin geweien
werd op de gevaren der nationali
satie, op de eerste plaats voor de
arbeiders zelf, brengt thans op
nieuw de „Civllta Cattolica" deze
kwestie ter sprake, vooral naar
aanleiding van zekere Interpretatie
van het Pauselijk schreven, als
zou de Kerk tegen alle nationali
satie gekant zijn.
Ofschoon geen uitgave v»n het
Vaticaan, geniet de „Civilta" in
hooge mate het vertrouwen van den
H. Stoel en algemeen wordt zijn
zienswijze beschouwd als een weer
gave van het standpunt van den H.
Vader.
Over de nationalisatie is er thans
de welbekende pater de Marco S.J.
aan het woord. Hij schrijft:
„De Kerk is in beginsel niet
tegen de nationalisatie van in
dustrieën, maar de Kerk, die den
socialen vrede en de waardigheid
van het individu behouden wenscht
te zien, kan zich niet verhelen, dat
uitgebreide nationalisatie, welke gaat
in de richting van economische over-
heersching door den staat, geen op
lossing vormt voor het ingewikkeYle
sociale probleem".
„Volgens de maatschappelijke idea,
len van de Kerk is en hierop moe
ten wij met nadruk wijzen in
enkele 'bijzondere gevallen de socia
lisatie der industrie niet alleen toe
laatbaar, doch zelfs aanbevelens-
Awaardig en gepast".
Pater de Marco voegt er echter
aan toe, dat dit alleen geldt t-ij
strikte noodzakelijkheidindien de
algemeene welvaart ervan afhangt
en indien er geen ander middel la,
om het economisch belang van de
natie te dienen, „Daarom moet de
staat bepaalde industrieën natinna.
liseeren, vooral die, welke als ge-
Volg van haar monopolistisch karak
ter of den aard van haar produce ,e
een middel tot uitbuiting vormen in
de handen van privé'-kapttsllsfp-
Volgens de door het Centraal
Bureau van de Statistiek samen
gestelde voorloopige cijfers be
droeg de uitvoer over September
314.215 ton (Aug. 389.242 :on> ter
waarde van 91.6 millioen (Aug.
60.4 millioen). In het uitvoerbe.
drag van Sept. is begrepen 31.3
millioen van bloembollen.
Over enkele dagen zullen de
voorloopige invoercijfers over
Sept. gegeven kunnen worden.
V