Reorganisatie onderwijs
Klein wereldtooneel
in een kelder.
m
c>/e ra Re
wereld
Ook Franco geeft een interview
Het basis-accoord voor Indië
PAGINA 4
UITBREIDING VAN
LEERPLICHT
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1946
De plannen van
dr. Bolkestein
Weinig sympathie voor
de V. N.
BOUWBEDRIJF EN
DAGLICHT
ADMIRAAL-DIPLOMAAT
EN MONNIK
MEER DAN V/2 MILLIOEN
LOURDES-PELGRIMS
DUITSCHE VERRAADSTER
TERECHT
Besprekingen
voort
gaan
„Artist word ik pas als
mijn poesjenellenkelder
opengaat.
De vorige minister van Onder-
Wijs had oud-minister en oud-
Inspecteur dr. G. Bolkestein be
last met het ontwerpen van, plan
nen voor de reorganisatie van ons
Onderwijs. De tegenwoordige mi
Uister heeft deze opdracht verlengd
.en als resultaat daarvan heeft dr.
Bolkestein aan de onderwijs-orga-
nisaties en aan afzonderlijke per
son-en een sohema toegezonden van
de organisatie van het (jnderwijs,
in de hoop daarover vóór 1 Fe
bruari de meening van de betrok
ken organisaties en de individueele
'personen te vernemen. De voor
gestelde reorganisatie-plannen blij
ven geheel voor rekening en ver
antwoording van den heer Bolke-
dtein.
Volgens de inleiding is bij het
aangeboden schema slechts sprake
van uitwendige vernieuwingen. De
inwendige vernieuwing kan slechts
worden verkregen door een gees
telijke instelling van de onderwijs
krachten, welke er toe leidt de
sdhool niet langer uitsluitend als
fleerinstituuit te beschouwen. Ook
een radicale herziening van de
leerstof van lager en middelbaar
onderwijs, dat meer vrijheid be
hoeft, valt buiten het bestek van
het aangeboden schema.
Vóór alles is noodig maatschap
pelijke verheffing van onderwij
zers en leeraren, alleen te verkrij
gen door een aanzienlijke verbete
ring van hun fihancieele positie.
Uitbreiding leerplicht
De leerplicht, aldus het voorstel,
zal worden uitgebreid ook over
twee jaren van onderwijs na het
gewoon lager onderwijs. De leer-
piicht eindigt in ieder geval op den
leeftijd van 15 jaar. Dit wordlt al
dus gemotiveerd: „Men moet niet
aan de verplichting tot het gere
geld volgen van onderwijs kunnen
ontkomen door, zooals nu, naar
een school van voortgezet onder
wijs over te gaan". Toch rijst hier
de vraag: op welken rechtsgrond
wordt de leerplicht, ook na" het
gewoon lager onderwijs, geba
seerd?
Bij den befaamden strijd om den
leerplicht, was destijds 't standpunt
van Nolens dit: het geldt hier geen
principieele kwestie, maar de volg
orde deugt niet. Eerst moet (met
behulp van subsidieering en later
van financieele gelijkstelling) het
bijzonder onderwijs de noodige
uitbreiding hebben gekregen en dan
pas kan men overgaan tot het in
voeren van leerplicht.
Aan dit bezwaar, destijds door
Nolens geuitt, wordlt wellicht tege
moet gekomen door het voorstel
van het schema om de financieele
gelijkstelling, zij het in bijzonder
heden verbetend, ook over het mid
delbaar onderwijs uit te strekken.
Overigens is dr. Bolkestein, ver
moedelijk beinvloed door hetgeen
hij in Engeland meemaakte, een
sterk voorstander van uitbreiding
van dén „leerplicht. Hij wenscht
dezen b-v. ook voor het kleuter-
mdfrwijs, althans van 57 jaar;
ongeré kinderen worden vrijgela
ten. Tegen deze leerplicht bestaat
minder bezwaar, mits, zooals dr.
Bolkestein wil, ook het bijzonder
kleuteronderwijs financieel volle
dig worde gelijkgesteld. Het voort
gezet lager onderwijs wil dr. Bol
kestein voorloopig nog vrij laten;
later echter verplichtend stellen.
In het algemeen kan men opzetten:
de overheid kan een bepaald on
derwijs slechts dan verplichtend
stellen, wanneer de oudere voor
hun kinderen overal dat onderwijs
kunnen vinden, waartegen zij geen
principieele bezwaren hebben. De
noodzakelijke consequent!® van
leerplicht is: financieele gelijkstel
ling. Dr. Bolkestein blijkt dit
evenals Schaepman bij zijn Stem
vóór leerplicht volkomen duide
lijk in te zien.
Voor de inzichten op dit terrein,
van den heer Bolkestein, ook reeds
verdedigd in de jaren 1925 tot 1928
in het tijdschrift „De Opbouw", is
wel merkwaardig de volgende pas
sus uit de inleiding van het sche
ma met betrekking tot de finan
cieele gelijkstelling: „De zoo hoog
noodige vrijheid van alle onderwijs
is alleen op de basis der finan
cieele gelijkstelling mogelijk. Hier
onder wordt verstaan een stelsel
waarbij de geldén uit de publieke
kassen voor alle scholen op volko
men gelijke wijze en onder dezelf
de voorwaarden beschikbaar wor
den gesteld, onafhankelijk van de
omstandigheid of een school wordlt
beheerd dioor het Rijk, een Gemeen
te of een Vereeniging; een stelsel
waarbij de tegenstelling tusschen
openbaar" en „bijzonder" onder
wijs wordt opgeheven".
Aan een groot aantal oorlogsweduwen werden in België onder
scheidingen toegekend. Te Brugge werd door de weduwen een
optocht gehouden
Staatslieden, op wie het oog
der wereld is gericht, maken vaak
gaarne of met tegenzin, dat
laten we in het midden van
het interview gebruik om hun
opvattingen over politieke vraag
stukken door middel van de pers
wereldkundig te maken. Zij krij
gen dan scherp geformuleerde
vragen voorgelegd, en kunnen den
tijd nemen om elk woord van
hun verklaring nauwgezet af te
wegen
Stalin heeft zich dit jaar. reeds
driemaal op deze procedure ge
worpen; nu is hét Franco,
Spanje's regeeringschef gn een
van Stalins sterkste tegenspelers,
die in een vraaggesprek met iemand
van Associated Press zijn visie op
den strijd, welke onder commu
nistische leiding tegen zijn regiem
wordt gevoerd. ontlhult. Zijn
tegenoffensief is rechtstreeks ge
noeg en getuigt van een krachts
bewustzijn, dat ook zijn tegen
standers niet kunnen onderschatten.
De eerste vraag luidde, welk
standpunt de Spaansche regeering
jqgens de V N innam, en of
Spanje stappen zou doen om lid
van deze organisatie te worden.
Het antwoord klonk, zooals ver
wacht mocht worden: de landen,
die van de V. N. deel uitmaken,
zijn nog niet tot voldoende rust
en kalmte gekomen om werk voor
den vrede mogelijk te maken.
Zoolang die toestand voortduurt,
en als het gëvolgde systeem
geen grondige wijziging onder
gaat, is toetreding een zaak
„welke Spanje niet zal, wenscht of
behoort te overwegen."
Een tweede vraag drong door
tot de kern van het probleem-
Spanje; welk standpunt neemt
Spanje in tegenover de pogingen
Van de V. N. om dit land politiek
en economisch te isoleeren? Spanje,
aldus Franco, is er zich van
bewiust, dat het geheel in zijn
recht staat, en laat zidh niet van
de wijs brengen door de laster-
Werkgevers in het bouwbedrijf,
die zulks wenschen, mogen aan
hun arbeiders, die in verband
met het daglicht geen 45 uren
per week arbeid kunnen ver
richten, niettemin maximum 45
uren loon betalen. Deze rege
ling wordt geacht in werking
te zijn getreden op 4 November
1946
de volken te misleiden; die echter
ondanks alles beginnen te begrijpen,
dat zij worden bedrogen. Hij
noemde de gelheele agitatie tegen
campagne, welke ten doel heeft
Spanje een sovjet-hommunistische
samenzwering, welke de verdeeld
heid in de wereld voortdurend
aanwakkert; en ,,elke daad van
geweld en elk onrecht leidt eer
tot oorlog dan tot vrede". Daarom
kon men ook ,,als welhaast zéker
aannemen, dat Spanje steeds den
steun van alle eerlijke menschen
zal heblblen".
Dat de V. N. op het oogenblik
weinig sympathie in Spanje genie
ten spreekt vanzelf; het interview
wond er ook geen doekjes om.
Belangwekkender was, hetgeen
Franco over de mogelijkheid van
diplomatieke betrekkingen met
sovjet-Rusland verklaarde.
Spanje, zeide hij, heeft dertig
jaren lang gaen relaties met Mos
kou onderhouden. Nodh de monar
chie, noch de republiek, noch het
huidige regiem hadden diploma
tieke vertegenwoordigers in Rus
land. Slechts in de jammerlijke
jaren van de roode overheersching
werden relaties met Moskou aan
geknoopt. door de communistische
regeering, welke aanvankelijk te
Madrid, later te Valencia was
gevestigd. In werkelijkheid echter
was dit meer een geval van abso
lute onderwerping aan den Rus-
sisdhien ambassadeur en zijn agenten
commissarissen, de tjseka-soldaten
en de internationale brigade dan
van comimercieele of diplomatieke
betrekkingen. Ten tijde van de
dictatuur vonden eenige handels
transacties via Frankrijk plaats en
Rusland kocht te allen tijde door
bemiddeling van andere landen
zekere Spaansche producten, welke
het voor zijn economie noodig
had. Daar Rusland evenwel vol
hardt in de methoden, die het
gebruikt tegen degenen, die niet
voor zyn wil wensdhen te buigen,
is het zelfs niet mogelijk van
handelsbetrekkingen lie spieken.
Merkwaardig in deze uiteen
zetting is ongetwijfeld, dat uit
sluitend de toestand, zooals deze
is, wordt geschetst- Daarmede
wordt een antwoord ontweken op
de vraag naar de mogelijkheid
van een aanknoopen van diplo
matieke betrekkingen voor de
toekomst. Men zou daaruit de
conclusie kunnen trekken, dat
Spanje onder de huidige omstan
digheden, zooals deze zich nu
eenmaal hebben ontwikkeld, niet
onvoorwaardelijk afwijzend tegen
over besprekingen tusschen Mos
kou en Madrid over dit voor beide
landen zoo penibele punt staat-
Het voorbeeld van Argentinië ligt
nog versch in het gelheugen. En
wat diplomatieke rust zou Franco
zeker kunnen gebruiken, ook voor
zijn economische ontwikkeling. j
Gisteren, Donderdag, werd te Par
rijs verwacht de hooge commissaris
voor Fransch Indo-China, admi
raal Thierry d'Argentlieu, die, zoor
als men weet, in de Orde der Car»
melieten is getreden. Krachtens
machtiging van zijn generaal-over»
ste is hij zijn vroegere functie blij»
ven vervullen, die hij sedert de be
vrijding bekleedde. Het wordt
evenwel waarschijnlijk geacht, dat
de admiraal deze functie thans zal
neerleggen, daar men in bevoegde
kringen mededeelt, dat hij in
Januari van het volgend jaar we
derom naar zijn klooster zal ver
trekken.
Dit jaar hebben meer dan
anderhalf millioen bedevaartgan
gers Lourdes bezocht en men ver
wacht dat het aantal in 1947 nog
zal vermeerderen. De kerkelijke
autoriteiten hebben van de om
standigheid, dat thans de toeloop
van bedevaartgangers in belang
rijke mate gestuit is, gebruik ge
maakt om eenige belangrijke wer
ken te doen uitvoeren. Men zal
o m. den kruisweg zoodanig in
richten, dat 500 personen voor elke
statie kunnen plaatsnemen.
Te Berlijn is Donderdag hiet
proces geopend tegen Helens
Schwaerzel, een 44-jarige boek
houdster. Zij wordt er van be
schuldigd, dr. Goerdeler, voorma
lig burgemeester van Leipzig, een
der leiders in het oompiot tegen
Hitler in Juli 1944, te hebben ver
raden aan de Gestapo. Zij zou van
Hitier een millioen mark voor de
zen dienst hebben ontvangen. Dr,
Goerdeler werd opgehangen. Zij
wordlt verder van twee moorden
beschuldigd.
Hèlene Schwaerzel werd tot 15
jaren zwaren arbeid veroordeeld.
Heden parafeering van het
aecoord en publicatie der
voornaamste punten
In aansluiting op het bericht
over het uitgestelde vertrek der
commissie-generaal naar Neder
land wordt vernomen, dat de
c. g. besloten heeft, ondertns-
schen de Ned.-Indon. besprekin
gen voort te zetten, waaromtrent
eerst gemeld was, dat ze heden
zouden beëindigd worden.
Ten paleize Rijswijk zou heden,
Vrijdagmorgen, om 10 uur (plaat
selijke tijd) de aangekondigde bij
eenkomst tusschen de Ned. en de
Indon. delegatie aanvangen, waar-
geparafeerd
n de Rotterdamsche Diergaarde is een nijlpaardje geboren. Het
fonge dierdat zich in uitstekende conditie bevindt, zal over
eenigen tijd naar het nijlpaarden-bassin te Emmen worden
overgebracht
De voorbijgangers, die de
kelders onder Café Brand's in
de Capucijnenstraat te Maas-
tricht passeert, kan nog weinig
vermoeden van de belangrijke
rol welke deze ondergrondsche
verblijven gazn vervullen in
het amusementsleven van Lim-
burg's hoofdstad.
Op initiatief van den jeugdl-1
gen kunstenaar Jan Nelissen zal
hier met medewerking van
Maastrichts gemeentebestuur en
een groep jonge artisten een
„poesjenellenkelder" worden
geopend, zooals Nederland er
slechts weinige kent.
In zijn gezellig ingerichte werk- I
kamer, welke onmiddellijk den
artist doet kennen, vertelde Ne
lissen ons over den groei van zijn
poppentheater.
Aanvankelijk begonnen met
slechts enkele póppen en een klein
theater, is dit nu uitgegroeid tot
de binnenkort te openen „poesje
nellenkelder van Maastreeeht".
En wanneer deze artist vertelt
van de medewerking, welke hij
ondervond, dan komt er over zijn
vroolijk gezicht een tevreden
glimlach; de Belgische-Limburger,
Bastiaens sneed de poppen, de
decors werden geschilderd door
Willy Hameiers, de gemeente-ar
chitect ontwierp de teekening
voor de inrichting van dit kleine
Een van de goed gesnedèn
koppen.
verbouwing van het interieur
Met Nelissen hebben wij het
theater bezichtigd en wij kunnen
slechts zeggen,- dat hetgeen wij
zagen de beste verwachtingen
rechtvaardigt.
Vol enthousiasme speelde hij
een fragment uit de speciaal voor
dit kleinkunsttooneel door Ferd.
Lodewidk bewerkte Marialegende
„De Zingende Muur", welk spel
onlangs vertoond, een groot suc
ces werd.
By de opening van het theater
wereldtooneel" en de dienst van: zal Maastricht een ongewone at-
gem. werken zegde volledige mede-; tractie rijker zijn voor jong en
werking toe, voor wat betreft dei oud. L. K.
in de overeenkomst
zou worden.
Verwacht werd, dat later op den
dag de voornaamste clausules der
overeenkomst in een gemeenschap
pelijk communiqué zouden worden
gepubliceerd.
"Wat de gebeurtenissen op niefc-
politiek terrein betreft. Valt te
melden, dat It.-gen. Mansergh, na
een laatste bezoek aan Soerabaja,
het centrum van zijn vroegere
werkzaamheden, voor een kort
verblijf naar Bali is vertrokken
om vandaar via Batavia naar En
geland terug te keeren.
Voorts wordt vernomen, dat niet
lt.-gen. Soedirman, zooals aanvan
kelijk werd gemeld, maar gen.-maj.
Abdoelkadir naar Madoera is ver
trokken, teneinde een onderzoek
in te stellen naar den toestand
van de geïnterneerden in het ver.
geten interneeringskamp.
Te Soerabaja arriveerde een
boot met 766 Chineesche geïnter
neerden uit Cheribon.
Uit Koepang wordt gemeld, dat
het stoffelijk overschot van 191
militairen uit Portugeesch Timor
gevonden is, Het geldt hier waar
schijnlijk 'n groep guerrilla-strij
ders tegen Japanners.
Woensdagmiddag arriveerde het
122ste eskader van de Ned. militai
re luchtvaart -op het vliegveld te
Medan. Dit eskader, dat van Java
gekomen is, zal binnenkort het
vliegveld van de R A F. overnet-
men. Bij de aankomst gaven Mus
tangs demonstraties en werden de
Ned. vliegers door militaire en
burgerlijke autoriteiten verwel
komd.
Voorts heeft het afscheid plaats
gehad van een gnoote groep Suri-
naamsche oorlogsvrijwilligers, die
in de Oost hebben gestreden tegen
Japan.
SCHRIFTELIJK»:
StrCCESCCRStrS
(Les 23)
Wees vriendelijk agressief. De
volgende maal, dat u cigaretten
(geen Zuid-Ameriltaansche) wilt
hebben, gaat u rustig den winkel
binnen, fixeert den verkooper met
uw doordringenden blik (les 6),
klopt krachtig op de toonbank met
uw wandelstok met gouden knop
(les 8) en zegt bevelend: „Tien pakj
jes cigaretten en maak een beetje
voort, beste man, want ik moet mijn
vliegtuig halen."
•Maar glimlach vooral, als u het
zegt (les 14) Glimlachen glimlachen
en nog eens glimlachen, dat Is het
heele eieren eten. De winkelier heeft
natuurlijk geen tien pakjes goedo
cigaretten, maar zal u er misschien
één of twee geven. Wat tenminste
iets gewonnen ls.
(Volgende les: Hoe men
schouders moet houden).
