o/e
In- en uitvoer in October
De invoering van repnblikeinsch
geld in Indonesië
Handelskansen in Zuid-Amerika
wereld
Geen dekking, wel
aarzeling
Export steeg in waarde en omvang
WOENSDAG 27 NOVEMBER 1946
PAGINA 1
NIEUW LIED OP OUDE
WERELDWIJS
J/.. UU.1^0^
ONS MIJNBEDRIJF
Hoogste productie sederti
bevrijding
BANKEN GESLOTEN 1
WIJ MOETEN DE MARKT
VERKENNEN
Werkkrachten tekort
SCHAAKRUBRIEK
KON. NED. GROFSMEDERIJ
\tVan onaen financ. medewerker)
Batavia, 19 Nov. 1946
I
Hoewel de geruchten omtrent de
Invoering van het republikeinsche
geld reeds vele maanden de ronde
nebben gedaan, en volgens „offi-
cieele" republikeinsche berichten
reeds voor de uitgifte vervalschin-
gen op groote schaal hadden plaats
gehad, kwam de daartoe strekken
de verordening op 25 October j.l.,
van den uiteindelijk door de Ne
derlandsche Regeering aanvaard
baar geachten president Soekarno.
eenigszins onverwacht.
Doordal mei de Indische regee
ring terzake geen voorafgaand
overleg had plaats gehad, konden
van die zijde ook geen voorzorgs
maatregelen worden genomen om
aan de verwarring die van dezen
maatregel kon worden verwacn»
en zich inderdaad ook heeft voor
^daai* het hoofd te bieden. Deze
omstandigheid heeft geleid tot een
volkomen ontreddering, voor wel
ker oplossing de Regeering zich
thans gesteld ziet.
De verordening stelt de goud-
waarde van tien rupiah op 5 gram
fijn goud en de wisselwaarde v
het tot het tijdstip^ van mvoermg
wettige betaalmiddel, den Japau-
echen gld. op 1 rupiah 50>Jap£u*-
sche guldens. De offideele o^
van den Ni ca gulden to-V-henJa
Itód vVoorrde a^tkelinpanouae
taU aangegaan bij uitdrukking in
renublikeinlch geld dienden te
worden erkend. Voor huurcontrac
ten wordt herziening gelast, ter
wijl voor loonen die °P 1 October
1946 .nog niet waren betaald, eeu
schema voor de uitbeltaling zou
worden uitgegeven. De verorde
ning is van kracht voor Java en
Madoera.
Het tijdstip voor de uitgifte van
het geld werd nader vastgesteld
op 1 November 1846: vanaf dat
■ti,ristin zou het invasiageld zyn
tijdstip «>uw£tt>g betaalmiddel in
ïk verliezen. In
ricde van 26 October tot
stig tekort aan goederen, in het
bijzonder van de voor de Indone
sische bevolking voornaamste arti
kelen rijst en textiel dat niet
terstond kon worden aangevuld.
Dientengevolge werd het door op
koop van bevolkingsproducten en
loonbetaling in omloop gebrachte
geld, onvoldoende gesteund door
een daartegenover staand aanboa
van goederen. De ontstane wan
verhouding veroorzaakte inflatio-
nistische spanningen, die zich open
baarden in een voortdurend stij
gend prijsniveau, .dat in het bij
zonder in de rubber- en copra-
streken steeds scherpere vormen
ging aannemen.
Door deze ontwikkeling raakte
de bevolking het vertrouwen in
het ruilmiddel kwijt en werd
steeds terughoudender bij den ver
koop vaii haar producten en het
leveren van arbeidsprestaties, in
dien de betaling in geld geschied
de. Een verder gevolg was, dat de
smokkelhandel door dit verloop
werd aangewakkerd, gelet op de
winstmogelijkheden die daarin
scholen. De clandestiene uitvoer
van bevolkingsproducten naar Sin
gapore leverde reëele voordeelen
op, in den vorm van betaling van
een hoogeren prijs in een sterkere
valuta de Straits dollar en
de mogelijkheid voor het aldus
verworven geld, ter plaatse goe
deren te koopen. In Borneo en
Celebes weder binnengesmokkeld
en op de zwarte markt verhandeld,
lieten dergelijke transacties groote
winsten. Voor Indië gingen zoo
doende kostbare deviezen verloren.
In dezen toestand kwam eerst ver
betering, na een stevige injectie
van „inducement"-goederen en
beteugeling van den smokkelhan
del. Sedert eenigen tijd is de toe
stand bevredigend te noemen
dergelijke transacties in republi
keinsche kringen niet steeds er
kenning vindt. Men denke aan de
mislukte rijstleveranties!
In dezen gedachtengang kan
worden gesteld, dat de positie van
den rupiah mede wordt bepaald
door de onderhandelingspositie van
de Indische Regeering bij de vast
stelling van den ruilvoet tusschen
import- en exportproducten en
van haar bereidheid importgoede
ren af te staan. Indien tusschen
beide gebieden een deviezengrens
blijft bestaan zal het voorts nood
zakelijk zijn maatregelen te tref
fen voor het tegengaan van den
smokkelhandel.
Voor de handhaving van de
waardevastheid van den rupiah is
het denkbaar, dat de republikein
sche regeering nog andere maat
regelen treft. Het is bekend dat
reeds blokkeeringsvoorschriften
en maatregelen voor prijsbeheer-
sching zijn uitgevaardigd. Het valt
echter te betwijfelen of het gezags-
en administratieve apparaat van
de republiek de naleving van deze
bepalirigen kan afdwingen. Reeds
is gebleken, dat de bevolking niet
bereid is haar producten af te
leveren, tegen vastgestelde prijzen.
Er is geen goud\
Aan de vaststelling van de waar
de van den rupiah op goudbasis
kan geen beteekenis worden ge
hecht sedert, voor zoo ver bekend,
de republiek niet over een goud
voorraad beschikt. De bankbiljet
ten zijn ook niet in goud inwissel
baar. Het betreffende artikel in de
verordening is dus misleidend en
zelfs als middel om een schijn van
deugdelijkheid te wekken het
geen vermoedelijk de bedoeling
is niet geslaagd, omdat
het geen geloof vindt. Aan
een eventueelen goudvoorraad zou
ook niet het karakter van een de
vies kunnen worden toegekend,
omdat het deze functie, bij gebreke
van handelsrelaties met het bui
tenland, niet kan vervullen.
Terzake van de vaststelling van
de verhouding waarin oude schul
den in nieuw geld zullen worden
omgerekend, heeft de republiek
haar houding reeds bepaald. In dit
opzicht is zij de Indische Reg Be
ring voor, die nog geen beslissing
heeft genomen nopens de tijdens
de bezetting aangegane schulden
en den koers, waartegen deze
eventueel zullen worden afge
wikkeld.
Al werd in de week van 11 V*»
16 November het dagrecord van
November (34,955 ton) niet verbe
terd de hoogste dagproductie
was 34,540 ton toch was de toWx
opbrengst in daze week van de ge
zamenlijke Nederlandsche steen
kolenmijnen hooger dan in eenige
voorafgaande week sedert de ben
vrijding: Zij bedroeg in totaal
192,199 ton, dat is een gemiddelde
productie per werkdag van 32,03*?
ton en een gemiddelde productie
per acht-uren dag op Zaterdag
wordt zes uur gewerkt van
33,719 ton. De opbrengst zou nog
hooger geiweest zij.n, wanneer in
deze week niet eenige honderden
diensten per dag minder gemaakt
waren dan in de voorafgaand»
week. Het totaal aantal ondergrond -
sche diensten per werkdag was in
deze week 19,302 (vorige week
19,671).
De meer-productie werd dus be
reikt door een stijging van de pre®»
tatie per ondergrondschen dienst,
d.i. de hoeveelheid geproduceerd»
steenkool, gedeeld door het aantal
■verrichte diensten ondergrondsdh»
Deze was in deze week 1650
Ook dit getal was hooger dan in
eenige voorafgaande week sinds
September 1944.
Meer dan 50 banken werden
Maandag te Calcutta gesloten, om»
dat zij niet meer in staat waren
hun verplichtingen na te komen,
Men vreest, dat er eerstdaags meer
zullen volgen.
Vele van deze banken kwamen
tot leven in de oorlogsjaren, toen
de Britseh-Indisöhe handel er. in
dustrie een kunstmatige stijging
beleefden en het land zich ontwik*
kelde tot een belangrijke voos»
raadibasis. (A.P.).
kracht" van wettig, betaalmiddel in
de republiek verliezen. In de pe
riode van 26 October tot 1 No
vember mocht de. gebied
volking in republikeinsch g
slechts 50 jappenguldens per
hoofd bezitten, teneinde jn de kos-
ten van levensonderhoud te vooi
zien. Voor het beheerschen van de
prijzen werden voor verschillende
arti keten maximum- dan wei
vaste verkoopprijzen vastgesteld,
Welke op een belangrijk lager ni
veau lagen, dan het bestaande
prijspeil in Indische of Japansche
guldens
Een zware taak voor de
republikeinen
Bij beschouwing van deze ver
ordening kan reeds aanstonds
worden ges'teld. dat, de repuoh-
keinsche monetaire autoriteiten een
zware taak zullen hebben om do
waarde van het ruilmiddel op hex
hooge, willekeurige en op politiek-
propagandistische, in plaats van op
economische overwegingen, ge
gronde wettelijke peij te handha
ven.
De ervaringen die de Indische
Regeering heeft opgedaan bij de
invoering van den Nica-gulden in
de Buitengewesten, zijn in dit ver
band leerzaam, In deze gebieden
werd de situatie bij de overname
van het gezag door de Ni ca ge
kenmerkt door een uitermate em-
Aangewezen op onze
Indische regeering
Een analoog verschijnsel doet
zich, wat de goederenschaarschle
betreft, in het binnenland van
Java voor, met dit verschil even
wel, dat de republikeinsche regee
ring, bij gebreke van handelsbe
trekkingen met het buitenland,
niet in de gelegenheid is zich de
noodzakelijke import-goederen te
verschaffen, voor directen steun
aan de waarde van het ruilmiddel.
Voorshands zal de republiek dus
aangewezen zijn op de import
organen van de Indische Regee
ring, nadat terzake overeenstem-
is bereikt.
Bij de Indische Regeering zal
zonder twijfel de bereidheid aan
wezig zijn deze goederen te ver
schaffen, omdat dit, nog afgezien
van andere overwegingen, de eeni
ge mogelijkheid is om de nog in
het binnenland opgeslagen export
producten in beweging te brengen
en-zoodoende een oelangrijke de-
viezenbron aan te boren. Gelet op
het belang van beide partijen in
deze aangelegenheid ligt het in
de lijn der verwachtingen, dat
naar een uitwisseling en regeling
van de ruilverhouding zal worden
gestreefd, alhoewel het belang van
Zich baseerend op de indruk
ken van een onlangs in opdracht
van de Ned.-Indische regeering
ondernomen reis door Zuid-
Amerika heeft de heer P. Mijn-
arends, handelscoimmissaris voor
Ned.-Indië, gisteren voor de leden
van de Nederlandsche Maatschap
pij vooj* Nijverheid en Handel
de handelsmogelijkheden in dit
continent uiteengezet.
Hij waarschuwde voor misvat
tingen t.a.v. de Zuidamerikaan-
sche landen. Ondanks de on
prettige ervaringen die Neder
land met deze republieken heeft
opgedaan, toen wij nog kapitaal-
exporteerend waren, gaat het niet
aan hen zonder meer als staten
van den tweeden rang te beschou
wen. De handel van Ned.-Indië
met Argentinië b.v. was in 1940
opgeloopen met 12 millioen gld.,
na een begin van 800.000 gld.
per jaar en aan deze handels
relaties zijn de meest plezierige
herinneringen verbonden.
De oorlog heeft veel veranderd.
De oorlog heeft in deze landen
enorme veranderingen teweeg
Het ligt niet op den weg van
„Die rare wereld"redactie, reclame
te maken voor een bepaald artikel.
Gaat het echter om Cultuur en
Kunst, dan aarzelt zy geen oogen-
blik.
Met het oog op het onschatbare
belang van Glimzo voor de Kunst
publiceert zfj daarom de volgende
verklaring (orgineele brief ter in
zage) van professor Wetallus uit
Emmer Compascuum.:
„Drie jaar lang ben ik ïydende
geweest aan vuile schilderyen. Op
zekeren dag maakte een kennis mij
opmerkzaam op hef bestaan van
Glimzo Ik paste het middel toe op
mijn schUderyen, met het meest
Verbazingwekkende resultaat. Thans
beveel ik Glimzo aan al mijn vrien
den aan en ik adviseer eeniedeir ten
sterkste, er rijkelijk gebruik van te
maken. Een schildery, hoe oud ook,
ziet er reeds na een enkele be
handeling met Glimzo als nieuw
Uit.
I Cw.g) BARTHOLOMEUS
WETALLUS."
De buitenlandsche handel van Nederland had het volgende verloop
invoer
le halfjaar 1946
Gemiddeld per maand 820.110
Juli '46 1.050 631
Auig. '46 1.337.354
Sept. '46 1.194.816
Oct. '46 1.131.483
mill. gld.
207,7
206,7
199.3
211,2
ton
212.601
340.166
389.233
314.215
4183.815
uitvoer
mill, gild
64,1
60,3
91,6
100,7
De invoer had in October '45 een voer waren o.a. visch. schaal- en
gewicht van 979.430 ton, waarde
onbekend.
De uitvoer had in October 1945
een gewicht van 96.175 ton en een
waarde van f 165 millioen.
Invoer
Belangrijke posten voor den in
voer waren o.a. slachtvee 2.505
stuks (Sept. 1.821), omgesponnen
wol 3.067 ton (2.892), omgesponnen
katoen 2.856 ton (2.82S), tarwe
19.006 ton (36.085), mais 16.459 ton
(33.696), gerst 20.986 ton (2.367). ca
caobonnen 6.646 ton (5.595), ijzer
erts 9.393 ton (3.485), steenkolen
305.887 ton (270.460), bruinkoolbri
ketten 20.827 ton (30.915), kalk
17.549 ton (20.869), cement 33557
ton (27.466), kunstmest 41.139 ton
(44.266), plaat-, staaf-, profiel- en
bandijzer 53.046 ton (40.946), petro-
lem 13.377 ton (27.744), gas- en
stookolie 23,468 ton (61.355), ben
zine 24.357 ton (26.414), ruwe aard
oliën 33.939 ton (97.810), hout 79.119
ton (71.199), houtslijp en -cellulose
17.362 ton (9.892), onbereide huiden
2.198 ton (2.303), garens f 5,4 mill,
(f 3,0 mill.), manufacturen f 4,9
mill, (f 4,1 mill.), suiker 12.018 tan
(6.748), personenauto's 1.259 stuks
(1.600), electrotechn. toestellen en
materiaal f 6 mill, (f 6,7 mill.), ver
brandingsmotoren f 3,3 mill. (2,5
mill.), metaalbewerkinigsrnacihines
f 3,3 mill, (f 3,2 mill.), en overige
machines f 6,7 mill, (f 6,3 mill.).
Uitvoer
Belangrijke posten, bij den uit-
schelpdieren 2.7 mill. (Sept. 2.1
mill.), gecondenseerde melk 35
mill, 0.9 mill.), zaaigranen en
zaaizaden 6.8 mill, 0.7 mill.)
versche vruchten 6.5 mill, 5.2
mill.), versche groenten 25 mill.
3.6 mill.), consumptie-aardappe
len 2.5 mill, 0.8 mill.), poot-
aardappelen 6.7 mill, 1.2 mill.),
cacao en chocolade f 2.4 mill, 0.9
mill.), bewerkte tabak 1.1 mill.
0.9 mill.), gedistilleerd f 1.6 mill.
1.5 mill.), bier 1.1 mill, 0.9
mill.), .bloembollen, .planten .enz.
13.8 mill, 31.4 mill.), vlas 1.5
mill, 1.8 mill.), cokes 42.394 ton
voor 2.1 mill. (26.448 ton, 1.3
mill.), ruw ijzer 10.453 ton voor
1.6 mill. (6.683 ton, 1 mill.),
aardappelmeel 2.2 mill, (onbe-
teekenend), verf- en kleurstoffen,
lakken en vernissen 1.7 mill.
1.3 mill.), kunstzijden garens
3.3 mill. (2.4 mill.), katoenen
manufacturen 3.6 mill, 2.2
mill.), overige manufacturen 2.9
mill, 2.1 mill.), kleeding en
modewaren 1.7 mill, 1.1 mill.),
papier en karton 2.6 mill, 1.4
mill.), Tadio-artikelen 4.8 mill.
4.9 mill.), gloeilampen 25
mill, 2 mill.).
gebracht. In Argentinië b.v.
heerscht een ontstellende regee-
ringsinmenging in het particuliere
bedrijfsleven, waarbij de toestand
in Nederland, daarmee vergeleken
maar kinderspel is. Van ingrij
pende beteekenis voor ons land is
het feit, dat het Argentijnsche
lijnzaad thans in eigen olieslage
rijen wordt verwerkt, hetgeen
een zwaren slag beteekent voor
de Zaanstreek.
Zuid-Amerika Is een gebied met
groote importmogelijkheden, hoe
wel er rekening mee dient te
worden gehouden, dat de in
dustrie door den oorlog een hooge
vlucht heeft genomen. Werden
vroeger in hoofdzaak consumptie
producten afgenomen, thans gaat
de belangstelling in de eerste
plaats uit naar kapitaalgoederen
en grondstoffen, zoodat wat dit
laatste betreft er voor Ned.-Indië
groote kansen zijn.
De plaatsingsmogelijkheden voor
den enkeling, zoo betoogde de
heer Mijnarends, zijn er niet zoo
eenvoudig. Wie echter flink wil
aanpakken, en de landstaal mach
tig is. voor dien zijn er kansen
doch onze jongere generatie heeft
daar nog niét veel blijk van. ge
geven. De uitoefening van vrije
beroepen is in Argentinië echter
uitsluitend weggelegd voor hen,
die aan Argentijnsche universi
teiten hebben afgestudeerd.
Nederland heeft een goeden "aam.
Nederland heeft in Argentinië
een goeden naam, mede door onze
K.L JVL onze scheepvaartmaat
schappijen, Hollandsche Bank-
Unie en andere ijlstellingen, ter
wijl de heer Mijnarends, den na
druk legde op de voortreffelijke
leiding van onze officieele pos
ten. wegens de gezondere opvat
tingen die ons ministerie van
buitenlandsche zaken thans hul
digt t.a.v. onze economische ver
tegenwoordigers in andere landen.
Wat Brazilië in het bijzonder be
treft, wees de heer Mijnarends er-
"»p, dat dit land door zijn tro
pische producten een werkelijke
en potentieele concurrent van
Ned.-Indië is Heel Zuid-Amerika
lijdt echter onder een ontstellend
menschentekort, als gevolg van
onderbevolking. Brazilië, dat groo-
ter is dan de Ver. Staten, heeft
slechts 40 millioen inwoners en is
voor nog geen tir.nde deel in ex
ploitatie gebracht. De staat Sao
Paulo is de locomotief, die den
trein moet trekken. Daar is het
hart van de industrie gevestigd.
Zuid-Amerika, zoo besloot de
heer Mijnarends, biedt derhalve
nog tal van onbegrensde moge
lijkheden en het zal de moeite
waard zijn om door intensief
onderzoek de aldaar ook voor
Nederland liggende kansen te ob-
serveeren en op het juiste tijd
stip te grijpen.
(Schaakredacteur: P. A. KoetslieM^
Noorderhavenkade 16a, Rotterdam!
No. 6193.
KOOS BLOM Jr., Bergschenhoek»
Mat in twee zetten. 1„ Plaatsing,
In een buitengewone algemeene
vergadering van aandeelhouders
der Kon. Ned. Grofsmederij te
Leiden, heeft de pres.-commissaris,
de heer N. C. F. van Ginkel, mede
gedeeld dat omzet en resultaten
over het eerste halfjaar 1946 niet
onbevredigend waren; alle werk
plaatsen zijn thans tot eind 1947
ruim van werk voorzien. Wat de
resultaten over het tweede halfjaar
1946 aangaat, kon hij mededeelen,
Een vrij belangrijke export kwam
nog voor bij kaas. ruwe rubber,
stijfsel en dextrine, glucose, zout,
geneesmiddelen, diverse chemische
producten, ijzeren buizen, koper
en koper-afval, electro-technisch
materiaal en diverse soorten werk- bü die van het eerste halfjaar ze-j r\'d„ Jong. Breda, IdiM. W,
tuigen en machines, iker niet zullen achterblijven. Koenders, Cuiemborg. ld.
No 6194.
F. GAMAGE
Eerste prijs The chess Corres
pondent 1946.
Mat in twee zetten.
Wit: Kh4, Dh6, Ta5—d6, Rbl—gL
Pb5—g5; e3.
Zwart; Kf5, Db8, Ta3—c8, Rc5—eA
Pc2d3ei, b7. g6.
No. 6195.
K. A. L KÜBBEL t. Sahmati 1934»
Mat in drie zetten.
Wit: Kbl, Ddl, Te6, Rd4.
Zwart: Kf4, Rel; c6, d2, d6, gl
h2, h3.
Oplossingen over drie weken.
Deze worden by ons ingewacht taf
Woensdag 11 December.
PROBLEEMOPLOSSINGEN.
No. 6188 1. Fe6—f4 dreigt
Df7—d5:tt.
1. Rd6, Rc5 en Rf6 weerlegt zwart
door 1De6: en 1. Pd2t dooj
-Ke5. Een fyne sleutelzet.
No. 6189 1. a2a3 (tempopr^
bleem 1 Ra2, Rb3, Rd3, Re2>
2. Tbltt, Kb3:, Kd3:, Tdltenz;
Indien 1: Pd3, dan 1.' Kdl en
wit komt er niet. Terwyi 1. e3 Rf*
mogelijk maakt, waarna wit geen
doeltreffende voortzetting ter ba,
schikking heeft. Vier aardige blok
keeringen zijn in dit driezetje op
ongedwongen wyze verwerkt.
CORRESPONDENTIE
J. H. te Den H. U is in Uw po.
gingen schitterend geslaagd. Da
correctie hopen we spoedig UÏ
plaatsen.
V. d. M. te O. Uw opgave heeffi
te weinig variatie om het een pror
bleem t« noemen
goede oplossingen.
J. Th Aarts. Uden, no. 6188 en
no. 6183; J. 'Alsemgeest, Honseï
lersdijk, id.; P. Andriesma, Heer
len, id,N L. Coene, Den Haag»
id.; Armand Helmer, Raalte, id.5
A. C. Hoyng, Veghel, id.F. Joot,
sen, Krommenie ld.H. de Lange,
R'dam, id.Chr. J. Oomen, Tet«*
ringen, id.H. v. d. Pol, Zoetert»
woude, id.G. G. Smit, Berkef»
idH W. v Soest, Vreeswijk, id-S
H. F.' Verheij, B,reda. id.C, v,
Weide, R'dam, id.
B Bijker, R'dam, no. 6189; B
Dijk, Boekei, id.; J. v. Dyk,
Lier, id.C. v. d. Kroft, Hons™
lersdijk, id.; P. L van Lieshout
Haarlem, id.; P. Kop, Schieda
id.C. J. Lutz, R'dam, ld.kap
J. de Nijs, Groesbeek, id.
J K. Blom Jr., Bergschenhoel^
no 6188; M. C. M v. d. Burg. Berk,
tof* aanziai^dat deze ^t. °,'d Th N. Hoese],- Grave. °id^
