Parallelogram rond Hollands glorie
1
Het scliip in matelooze einders
Geïnterneerden in Indonesië
Vetorecht en atoombomkwestie
PAGINA 4
DINSDAG 31 DECEMBER' 1946
DE OVERSTEEK NAAR
NIEUWE WELVAART
BEHANDELING ALS
HET PLAN-BARUCH
AANVAARD
ONDER DE JAPPEN
A
Een „massa" insuline
naar Insuïinde
Enkele serviesgoederen
vrij verkrijgbaar
De zee liep. zoo hoog, dat de
eleepboo tón niet meer onder het
echuim vandaan kwamen; het dok
Sag als een troebele witte vlek in
de kokende gov en; woeste zwart.
fcuWige monsters meii sehulmzieden-
onzen zwaar getroffen boeren
stand; daar liggen sepels huis
raad en textieH. daar liggen ma
chines voor onze nijverheid; daar
de vlagen van den verraderlijken) liggen medicamenten voor onze
moesson, de drukkende last van ziekenhuizen. 'Een 2ware, maar
een overladen a'mosfeer zij vreugdevo le last. Het beeld geelt
dreigen soms de eensgezindheid scherpe close-ups dan, een na een:
aan boord aan te tasten. de runners, die gedurende dea
Daar zijn pt'ich'sgetrori.v^ man. j over ocht de transporteurs be
nen aan boord (als Wande aar en mannen. De runners^ gering m
Bout), daar is de vrouw die we- aanzien, maar onmetelijk groot :r,
derom, kracht en vertrouwen daadkracht en in liefde voor het
schenkt (als Riekie Kiers), en schip; ruwe koppen, zwaar beëel-
de breede muilen. Aan boord van!het sch P overwint de tegenslagen, j te vuisten een koppige wil en
Hte Fur.e" gin," een vlaggesein haalt den moeilijken duik on- i een warm hart. De arbeiders van
- t dok "zakken"- rust e'der den drukkenden moesson. i Nederland, wier onverstoorbare
iwnhoog: „laat dok zakken"; rust g
kwam het antwoord: „order wordt
Uitgevoerd". La.er kuam van het
«lok een zwak en angstig biau-w-
«njttr door den woes en nacnt; ,,haal
ens af". Voor de sloepen zou-en
■worden gestreken, 'n laatste vuur.
pijl; hit mislukte, een flakkerend
echijnseltje dat kraehteloos weg
woei in de a.varte branding. Maar
rzerkkracht deze transporteurs
j heeft volgeladen, van wier werk-
Het schip vaart een nieuw jaar kracht het afhangt of gedurende
in. Een étappe op den langen weg den langen overtocht in open zee
naar de haven van nieuwe wel- I gebunkerd zal kunnen worden, of
vaart. Meer dan één étappe werdhet schip van staat den koers naar
reeds afgelegd, in stugge ge
lijkmatigheid. Er zullen na die van
1947 nog vele étappes volgen, de
de haver,, van nieuwe welvaart) zal
kunnen houden. En zoowel bij de
runners op de transporteurs als
Het is verkort weergegeven een
episode Jan. de Hartog s Hollands
Glorie, roman van de zeesleep
vaart", Jan Wandelaar leidde zijn
eerste coBvooi als eigen reeder: de
grootste zeesieeponderneming uit
de historie: het overbrengen van
een Britsch marine-dok van Schot,
land naar de Balkl anas eilanden. Er
.was sa'botage geweest van KweI's
agerlten, er was verraad geweest
onder de runners op het dok en
door den marconist aan boord van
de >yFurie". Het was bedwongen.
!Tben dreigde de catastrofe. De
«Van der Gast" iwas bunkeren in
Pernanabuco, de Bevers" lag
krachteloos bij gebrek aan kolen,
en het dok werd door den woes-
flen orkaan naar de dreiging van
schipbreuk op de kust gedreven.
Toen slierden de verlossende vuur
pijlen uit de hel; „heb vast".
Toen kwam de ellendige nacht
van -vijf lange jaren, zwart, teeg,
.wreed, over ons schip van staat.
Er wus sabotage door trawanten
uit het Oostent er was verraad
door runners en marconisten,
kleiman en grooten, aan e;gen
'boord. Het convooi dreigde onder
te gaan in den nacht van zieden
de monster-terreur, voor goed
Het eo-nvooi van Jan Wandelaar
■was mannenwerk; maar de ziel
van dit werk was „O-jeetje", de
dappere vrouw in het groot e olie-
pak: R:ekie Kiers aan 'boord van
«ie ..Furie",
Van een onversaagden moed en
trouw getuigde n d:-e wree-den vijf-
jarennacht op de brug van het
schip van staat een andere vrouw,
met de kracht van een man en de
liefde van een- moeder: onze ge-
eerbiedigde landsvrouwe.
Het ba-uwvuur flakkerde ang
stig door den nacht, een krachte-
Jooze laa'6te vuurpijl sloeg sissend
neer in de steigerende zeeën
Toen slierden de verlossende vlam.
«men los; uit het ondoordringbaar
«luister kwamen de khaki-mannen
uit het Westen: zij behielden het
«chip van slaat voor de dreigen,
de ramp.
word-, overheerscht door een enor
me rood «wit. blauwe vlag, een
oranjewimpel en een gouden
Seeuw; daaronder is het goed va
ren. Een ander beeld schuift voor:
een lichtend kruis; -dat is een goed
kompas. En dan een wijd uit
zicht op den Oceaan met de ma
telooze einders: de transporteurs
in vasten koers, het schip voorop
stug stampend in de trossen.
In de transporteurs van Jan
Wandelaar lagen de kolen; hij
bunkerde daaruit lijders den
overtocht van Aden naar Straat
Soenda.
In de transporteurs van ons
staa'isschip het is maar een
fantasie, voortgekomen uit een op
rechten heilwensch voor 1947
ligt meer: alle uitingen van de
daadkracht van Hollands glorie.
Daar liggen kolen, gedoffiven uit
Nederfandsche mijnen, bestemd
voor industrie, verkeer en huiska
mer; daar liggen baksteenen, bal
ken, sponningen-, dakleien, waar
mee huizen zullen! worden ge
bouwd; blok na blok, dorp na
dorp, stadsdeel na stadsdeel; daar
liggen lanctboulwweirktiuigen voor
zijn mateloos eii ononderbroken.,
•V VV4 JJt V* p «J rV M Z V— wi ClXi VI11 MG. X"XQCtl F O j a - - - -
ttan, twee streken voorlijker dan overs'eek is lang. en de einders .fe stuurlui op de scheepsbrug
dwars, schoten buitelend drie j liggen ver. Aan de trossen hangtwaait het v aggesem: verjon-
knotsen van licht vlammend in denzwaar de sleep van twee hakken Vertrouweni op eigen kracht
(barstenden nacht; Sjemonow was van transporteurs; daarin .igt hoog en °P die van elkaar, de einders
daar! Ziin „Van der Gast" nam - opgestapeld de looien last .an T"°
de trossen van de krachtelooze oorlogsschuld, oorlogsverwoestin-
Bevers" over, het kostte hem i §en, oorlogsleed,
vier dooden. ach tentwintig werden Maar die transporteurs komen
er door gered, het convooi bleef ook voor in ©era ander beeld dat
behouden, zich opdringt u:-t fantasie, wensch.
droom en noodzaak Dat beeld
Hollands glorie Is niet de zee
sleepvaart alleen. Toen Jan de
Hartog zijn kloek en eerlijk epos
schreef over de zeesleepvaart,
noemde hij haar: Hollands glorie-
En dat was een voortreffelijke
naam. In feite is de zeesleepvaart
ais uiting van Nederlandsche
daadkracht een deel een groot
en kloek deel van Hollands
glorie, 'n symbool ervan. Hollands
glorie in haar geheel is de moe
dige onverschrokken stug-koppige
daadkracht van het Nederlandsche
volk. Nochtans namen wij voor dit
parallelogram als leidraad de zee
sleepvaart; zij is vaak ontroerend
aansprekelijk, en Jan de Ha-togs
meesterwerk Cigt ons na aan het
hart^
Daar is in dat boek nog een
episode, een, der laatste.
Jan Wandelaar en de oude Kwel
zijn vijanden.
Maar in hét algemeen belang
doen beiden concessies, verzoenen
zij zich.
Zij komen tot overeenstemming.
Zij zullen samenwerken.
Voor Hollands glorie.
In dien geest vaart! het schip van
den Nederlandschen. staat de étappe
1947 binnen.
„Hollands glorie in ballingschaptee kende de inzender op de
achterzijde van deze foto aandie een beeld geeft van de Neder'
land$oh,e schepen, die nog altijd in de W esthaven van BerlijrV
worden vastgehouden, zonder dat er nog eenig uitzicht is,
wanneer ze hunnen terugkeeren
In de Maandag gehouden bij
eenkomst van de commissie voor
de atoom-energie der V. N. heeft
Gromyko, de sovjet-Russische
afgevaardigde, het Amerikaan-
sche pïan van Baruch „in strijd
met de beginselen van het hand
vest der V. N." verklaard. On
danks de ernstige tekortkomingen
van de Amerikaansche voorstel
len. aldus Gromyko, had de
sovjet-Russiscbe regeering er
eehter geen bezwaar tegen ze
in bijzonderheden te bespreken.
Gromyko was van meening, dat
de commissie het besluit van de
algemeene vergadering op 14 Dec-
om bet verbod en de uitschakeling
van atomisme wapens en alle
voornaamste wapenen voor massa-
vernietiging als een dringende
aangelegenheid te beschouwen als
basis voor haar werk moest ne
men, „Zij moet dus", aldus Gro
myko, „zonder verwijl desbetref
fende voorstellen by den veilig
heidsraad indienen. De Ameri
kaansche voorstellen zijn hiermede
niet geheel in overeenstemming.
De Amerikaansche voorstellen voor
zien in de oprichting van een ,.in-
- -I ternationale instantie" met gróote
£>nï uTma?elooz°ee8ein! bevoeSdheden voor de controle van
«Iers. Aan de trossen hangt da
aware last te trekken van een
echier onhandelbaren eleep. Tegen.,
blagen volgen elkaar op, maar de
opdracht moet iworden uitgevoerd;
onder den voortdurendan druk ont,
«daan twis'ien aan boord. Het moet
gewaagd worden: de oversteek van
Aden naar Straat Soenda in één
•uk, dwars door den moesson heen.
met twee zware bakbeesten op
sleep. Op hulp van bui en at kan
niet worden gerekend; de mannen
van de „Furie" helpen zichzelf; de
transporteurs rv.orden met kalen
geü-aden; gedurende deni tocht zal
8e „Furie" bunkeren uit eigen
sleep. En zij wordt de eerste
Sleepboot ter wereld die met een
convooi onder den moesson door-
duikt.
Voor den boeg van ons ter nau-
Weraood -behouden, deerlijk geha--
IVend, zwaar geschonden schip van
etaat ligt de zware deining van
een moeilijk herstel. De matelooze
einders, het gemis aan uitzicht op
yagtetetttjie, de onvermoeibaar mee.
fcwemmende haaien, de dooösche
verlaten stranden van eilandjes die
iKpaseeeid .worden, ce ziekroaken-
I
Daar is nog een ePsode uit Jan
ie Hartog's .Hollands Glorie"; de
•versteek met de twee kolen trans,
pojrtours door den Zuid-Westmoes.
po® ligt chronologisch voor het
transport van het Britgche mari.
He-dok. Maar in dit paral-ieCogram
Ü£<an>t zij er na.
Als het schip van staat behou
den iie, deerlijk gehavend en ge
alioam-energie. Aan deze instan-
tie worden echter geen werkelijke
mogelijkheden om deze bevoegd
heden uit te oefenen verleend.
Daarentegen worden de activiteiten
van den veiligheidsraad door deze
voorstell-en ondermijnd. (De plan
nen van Baruch voorzien in uit
schakeling van het recht van veto
in het internationale verdrag voor
atoom-energie). De afgevaardigde
der V. S. stelt in feite een herzie
ning van het handvest voor", alö'us
Gromyko.
Sir Alexander Cadogan (Groot-
BrJttannië) S'.euinde het rapport
van Baruch.
De N-ederiandsche afgeVBardfiigu
de, jhr F. Beelaerts van Blokland,
die zijn steun aan het plan toe
zegde, stelde voor, dat er in twee
gedeelten owr zou worden ge
stemd: over dat, waarover on-
eenigheid bestaat (betreffende het
veto-recht) en de rest-
De commissie voor de atoom
energie heeft tenslotte het Ame
rikaansche plan (het plan Ba
ruch) aanvaard met 10 stemmen
voor en 8 onthoudingen-
Polen en de sovjet-unie ont
hielden zich van stemmen.
Men schrijft ons van hoogge
achte zijde en Indüë;
Reeds meermalen heb ik uit
eengezet, dat de behandeling van
de geïnterneerden 2)j flens de Re
publiek zooals ik zeil ondervon
den heb. schandelijk is. Voor die
genen, die zooals zooveren werfee.
lijk „dtimme Hollander", niets
dan goieds in de Republiek zien,
is het wel nuttig zeer recente ver.
klaringen van ouö.geïinterneerden
in Djocja die pas Maandag, 9 De
cember, hier gearriveerd zijn
weer te geven.
Ik wol vooropstellen, dat deze
meiiedeelingen afkomstig zijn van
kalme menschen, die ik al een 25.
tal jaren ken en die een behoor
lijke plaats én de samenleving heb
ben ingenomen De mededeelingen
gaan over het verblijf in 't kamp
„Foendoeng". alsmede over het
verblijf van "een hunner geduren
de eenigen tijd in het kamp Bin.
tarran, 'n zïekenkamp in Djogja.
In de kampen heersebt dezelf.
de terreur a's onder, de Jappen.
Om 2eer futiele redenen wordit
flink geslagen. Een van de meest
voorkomende- oorzalen var. hard
handig optreden van de bewakers
is wel, dat iiun, naar hun meening
te weinig eerbiejl wordt betoond.
Het is volstrekt verboden om naar
den wacht te kijken Eveneens is
het verboden met de handen in
de 2ij te staan, terwijl jongens,
die spelenderwijs zich ergens aan
optrekken, ook 'n flink pak slaag
ontvangen.
De bewaking wordt gevoerd
door politte, volksleger en Repu-
blikeinsch leger en het zijn voor
al de manschappen van het zgn.
gedïeiplineerde leger, die zich
aan heit afranselen van geïnter.
neerden schuldig maken. Mén laat
die menschen aantreden en zich
in twee rijen tegenover elkanlier
s:ellen en geeft dan op Japscbe
wijze de order elkaar tlrnk te
beuken. Ut'. aen aard der zaak
maken de heeren dan veel aan
merkingen. die gepaard gaan met
voorbeelden, waarin aangetoond
wordt op welke wijze men wel
slaan moet Meerdere geintemeer-
Ben zijn door deze mishandelingen
in een ernstjgen. toestand geraakt
Ook moeten de gem termeerder,
wederom, evenals bij de Japan,
ners, gymnastische oefeningen
maken hetgeen voor ouderen, me.
de in verband met do slechte voe
ding, een moeilijke opgave is, dóch
bij de diepe kniebuigingen doet
1 de rtok dienst om öe menschen
tot het gew-enschte resultaat te
dwingen. Een geliefkoosde bezig
heid is eveneens hét schoppen en
trappen van geïnterneerden iets
waarvan <ie Jappen ook 'n handje
hadden. Zelfs geïnterneerde pries
ters woriien, zonder aanzien des
persoons, afgerost. Geneeskundige
verzorging ontbreekt in de kam.
pen .vrijwel geheel en verscheidie-
ne geïnterneerden zijn na 'n lang
durige verslapping overleden zon
der dat ook maar een dokter naar
hen had omgekeken
De stemming in Djocja is bepaaM
zeer anti-Nederïandseh. Volgens
mededeelingen worden fabrieken
beheerd door jonge lndoneséërs die
vroeger in administratieve baan.
tjes op deze fabrieken of onder
nemingen werkzaam waren en nu
hun gevangen ouli-cbefs in de
kampen eens komen bekijken.
Volgens de mededeelingen van de
ze lieden waren er nog altijd sui-
kervoorruden, die langzaam.aan
geliquideerd werden.
De geïnterneerden hebben in
totaal, én ongeveer; 14 maanden
tijds per persoon klein Rootle
Kmis-pakkej ontvangen. Va®
verschillende geïnterneerden zijn
de brilleu stukgeslagen. Overi,
gems worden de menschen doc.sv
leopend met hoon en spot over.
[adien.
Overzicht over de geweldige menigte Romeinsche burgers, die
het geheele St. Pietersplein vulde bij de demonstratie tegen de
felle anti-clericnle agitatie jegens Paus en godsdienst.
Door prachtige samen weTking
van vele instanties over de gehee
le wereld kon kortgeleden een
plotseling tekort aan insuline bij
den medischen dienst te Batavia
iin recordtijd worden aangevuld.
Hier volgt in korte trekken het
interessante verloop. Op 9 Decem
ber werd in verband met de ur
gentie aan de Bataafsehë Petro
leum Mij «e Batavia door de medi
sche autoriteiten aldaar verzocht,
te trachten middels de Shell or
ganisatie in Amerika een millloen
eenheden insuline aan te koopen.
Men hoopte, dat het op deze wijze
mogelijk zou zijn deze hoeveelheid
te kunnen vervoeren met toet
KN1I.M-vbegtnig. dat 15 December
van Los Angeles zijn retourvlucht
naar Ned.-lndië zou maken.
Op 10 December kwam dit ver
zoek bij het hoofdkantoor van de
Bataafsche in Den Haag binnen.
Na overleg met het departement
van overzeesche gebiedsdeelen
ging de bestelling denzelfden dag
door naar de Amerikaansche in
kooporganisatie van de Bataafsctoe,
welke reeds den volgenden dag te
rug seinde dat, de insuline, on
danks de schaarschte aan dit pro-
duet in Amerika, aan de Oostkust
gekocht was en per United Air La
nes naar Californie werd doorge
zonden. Een speciale uitvoerver
gunning kon nog intijds worden
verkregen, waarna bet KNDLM-
vliegtuig c.p 15 December vertrok
met de insuline aan boord, welke
voor zoonrle zieken 'n Indië een
onmisbaar geneesmiddel te
Van 1 Januari 1947 af zullen de
volgende servies-artikelen zonder:
inlevering van distributiebeschei
den kunnen worden gekocht; huis-
houdmelkkamien talie maten), saf-
ladebakken. schalen (alle maten)
(spoel) kommen, met een middel
lijn van 150 m.rn, en meer, ronde
vuurvast® schotel» casseroles ©n
pasteivormen (alle maten), ovale
vuurvaste schotels en pasteivormen
(alle maten).
De aandacht wordt er op geves
tigd, dat de volgende artikelen
voor zoover voorradig door den
handel reeds zonder inlevering vsn
distributiebescheiden mochten wor
den verkocht; botervlootjes, brood-
en dekschalen, koffie- en theepot
ten, melkkannetjes t. I~. inhoud,
sauskommen, soepterrines, suiker
potten, viseit- en vleeschsc hotels
en zuurscnaeltjes^
