NEIGT TEN EINDE
Nederland in den baaierd
der groote politiek
DE WEG NAAR LINGGADJATI
Wij spelen mede en
zijn speelbal
|J QUDEJAARS-NUMMER ~j
OUDEJAARSNUMMER
Reeds vóór, maar met een energie
welke aan verwoedheid grensde gedu
rende den oorlog voerde het machtige,
Amerikaansche Institute of Pacific
Affairs, een meedoogenlooze campag
ne tegen wat het „koloniaal" imperia
lisme" van de West-Europeesche mo
gendheden noemde- Zelfs de regeering
der Vereenigde Staten kon zich niet
Amerika9s anti-imperialisme
«Een., en dit een. ligt niet in een sprookjesachtige verte maar
nauwelijks een kwart-eeuw achter ons. konden wij. gelukkige en welvarende
Nederlanders, de groote wereldpolitiek met een irenischen glimlach langs
en over ons heen laten gaan. In gezapig zelfbewustzijn zagen we op de
onrustige, naar vrede snakkende menschheid neer. Wat kon ons deren Wij
voerden een „heel verstandige" zelfstandigheidspolitiek, die van de onaan
tastbare neutraliteit, welke ons in den eersten wereldoorlog buiten den
strijd had gehouden en daardoor velen in den lande een nieuwen rijkdom
had gebracht, welke allerminst viel te versmaden.
VREEMDE INVLOEDEN IN
ONS RECHT EN BELANG
Wij volgden het heele spannende
wereldgebeuren als belangstellende, maar
nauwelijks belanghebbende toeschou
wers- Wij vonden veel van wat zich
bulten onze grenzen afspeelde geweldig
belangwekkend, maar belangrijk was het
voor ons toch eigenlijk niet. Wij waren
ons zelf, we wilden dat blijven; wat
anderen deden, ging ons feitelijk niet
aan. Mits zij hun handen thuis hielden
en niet aan ons verworven erfdeel raak
ten.
Zóó was de geestes-gesteldheid van
ons Nederlandsche volk; zoo was helaasl
ook de officieele mentaliteit, welke in
het kleed der volstrekte onzijdigheid ge
huld, en zich verschuilend achter het
Standbeeld van Hugo de Groot en ach
ter onze vele beroemde internationale
rechtsgeleerden, doof was voor alle
waarschuwende stemmen; en vooral niets
wilde weten van een waarlijk collectieve
veiligheid, zelfs nog niet, toen alle voor
teekenen er op wezen, dat we hoe langer
zoo meer bij de collectieve onveiligheid
terecht kwamen, en bijna onvermijdelijk
ln een tweeden wereldoorlog zouden wor
den meegesleurd-
Want Nederlands neutraliteit was een
onaantastbaar dogma. We zouden ons
Slechts te weer stellen, als wie dan ook
ons aanviel. Alleen dan zouden de ge
beurtenissen buiten onze grenzen voor
ons beteekenis krijgen-
Dat is de achtergrond, waartegen wij
op den Oudejaarsavond 1946 de ge
beurtenissen van het afgeloopen jaar
zien. Wij zetelen niet meer op een
hoogeni veilig geachten uitkijkpost, van
waar wij met een scherp-zienden verre
kijker de vreemde wereld overschouwen,
ons als het ware met verbazing afvra
gend, hoe de wereld tot zoo'n waanzin
kon zijn vervallen-
Wij staan niet ter zijde van het
wereldgebeuren, wij staan er midden
tn; midden in dien waanzin, mee
draaiend in de razende draaikolk,
meegesleurd, bedreigd door den onder
gang, maar gelukkig! nog zwoegend en
vechtend om weer veiliger water te
bereiken.
Dit dan is waarschijnlijk het be
langrijkste verschijnsel, dat uit den
naoorlogschen tijd te vermelden valt.
Een feit echter, dat in het afgeloopen
Jaar sterker dan in het voorafgaande
naar voren is gekomen, en dat zich
waarschijnlijk voorloopig steeds sterker
zal accentueeren: wij zijn niet meer
neutraal, wij zijn medespeler in het
groote en grootsche wereldgebeuren;
wij zijn helaas ook, gelijk alle kleine
en midden-groote naties, speelbal.
aan den Invloed van deze activiteit
onttrekken en oefende op haar beurt
een sterken druk op de Europeesch»
landen, welke overzeesche gebieden
langs de kusten van den Stillen
Oceaan bezaten, uit om na de beëindi
ging van de vijandelijkheden d«
grootst mogelijke mate van vrijheid
en zelfstandigheid aan hun „koloniën"
te geven.
Waarschijnlijk is de activiteit van het
Institute niet geheel vreemd aan de Ko
ninklijke Boodschap van 7 Decembe*
1942. Want Nederland zou na den oorlog
voor zijn economisch herstel, voor zijn
geheelen materieelen heropbouw Ameri
ka niet kunnen missen; en daarom wa»
het bereid ter zake een belangrijke con
cessie te doen, welke overigens niet al t»
moeilijk was, daar deze stap lag in do
lijn van de ontwikkeling tusschen do
twee deelen van het Rijk; slechts het
tempo moest versneld worden-
Toen het einde van den oorlog in hol
Verre Oosten met rassche schreden na
derde, troffen de Vereenigde Staten
al dan niet in verband met hun anti-kolo
niale tendenzen 'n maatregel, welke do
verst-strekkende gevolgen zou hebben:
zij droegen practisch geheel onverwacht
hun commando in het Zuidelijk deel vaa
den Pacific over aan Engeland, dat zij»
troepen voor dit doel geheel opnieuw
moest opstellen.
Daar men er óp rekende, dat Japa»
eerst rond Kerstmis 1945 zou capituleo»
ren, zou Engeland tijd genoeg geha4
hebben zijn leger en vloot te reorganise»,
ren. Maar Tokio koos, na de twee AmerW
kaansche experimenten met atoombom
men, den verstandigsten weg; het ga|
reeds den 14den Augustus den strijd oor
voorwaardelijk op-
Daarmede begonnen de Nederlandschó
moeilijkheden in Neder landsch-IndUL
Zelf hadden wij geen troepen om de Ja
panners in ons overzeesche gebied to
ontwapenen, en de Engelschen haddem
er in de betrokken streken te weinig ook
hun taak overal te gelijk te vervullen.
Zoo duurde het weken en weken, vóór zH
op Java landden.
Op dat oogenblik bleek, dat het natio
nalisme, vooral op Java tijdens de Japan*
sche bezetting en zeker onder den ii>*
vloed van de tegen de blanken gericht»
Japansche propaganda Oost-Azll
voor de Oost-Aziaten, d w.z. voor de Jan
panners sterk was opgebloeid en zelfa
staatkundige vormen had aangenomen
Het ontwaken is, voor het Nederland
sche volk, hard en bitter geweest.
Hoevelen hebben zelfs in dien sombe
ren nacht op den lOden Mei 1940 nog
niet begrepen, dat het oorlog was met
Duitschland, met het nazi-rijk, dat zijn
buren den een na den ander afslachtte:
Oostenrijk, TsjechoslowakijePolen,
Denemarken, Noorwegen. En dat toen
ook onze beurt was gekomen, met die
van België en Luxemburg-
We waren allen neutraal, en goed
neutraal gebleven. Maar in 1914 was het
reeds ln Berlijn gezegd: Not kennt keln
Gebot. En nu stonden we den Herren-
volk-ldealen van een Hitier en Goebbels
in den weg. De eenige fout, welke wij
hadden begaan, was, dat wij niet konden
verzwijgent dat onrecht onrecht was; en
bleef, ook als het werd bedreven door
een machtig land, dat maar één begeerte
had: alle andere volken tot eigen glorie
tot slaven te maken-
Vijf Jaren lang is Nederland door de
Pruisische laars vertrapt.
Maar op den dag der bevrijding, dien
blijden 5den Mei 1945, hadden we één
ding geleerd: dat er, zooal geen inter
nationale solidariteit, dan toch een
Internationale verbondenheid bestaat
welke men niet straffeloos kan ver
onachtzamen. Nederland is niet meer
Ovenmin als het dat tevoren kon zijn
een heerlijk paradijs in een helsche
Wereld. Het ligt midden in die wereld;
On alle beroeringen, welke, waar ook,
plaats grijpen, hebben onmiddellijk haar
«actie in ons land- Niet alleen de econo
mische of sociale, maar ook de politieks
•afwikkelingen.
Churchill begroet de hem uitbundig toejuichende Haagscha
bevolking.
Hoe pijnlijk en kwellend deze dubbele
rol vaak moge zijn, zij is een harde
realiteit, waarmede steeds rekening
moet worden gehouden. Wij beslissen
mede, soms werkelijk, soms alleen in
onze fantasie; vaker echter nog wordt
over ons beslist of moeten wij, schijn
baar op eigen initiatief handelend, bui
gen onder den oppermachtigen wil van
een of meer der grooten.
Dit bittere lot treft niet alleen Neder
land, niet alleen de kleine en midden-
groote naties; zelfs de landen, die tot
den eersten of tweeden wereldoorlog
overheerschende posities in de wereld
innamen, we denken daarbij vooral aan
Frankrijk en Engeland, zijn in de rang
lijst een aanmerkelijk stuk teruggedron-
Aankomst van Veldmaarschalk Smuta
op het Vliegveld Valkenburg.
gen. Ook zij staan onder de absoluut
dómineerende heerschappij der tweo
kolossen- En van deze twee zijn de Ver
eenigde Staten de machtigste, niet ak
leen of vooral wijl zij de atoombom
bezitten, maar heel bijzonder wijl zij over
het geweldigste industrieele apparaat
beschikken. Zelfs de dollar komt daartoU
op de tweede plaats.
Het jaar 1946
