èVndermaal B ALI^ maar zonder politiek
Nieuwe social, partij in Italië
Gen. Soedirman „vrijgepleit
Lijkverbranding en hanengevecht
PAGINA 6
MAANDAG 13 JANUARI 1947
ZweedscK schip bij
Den Helder gestrand
DEN PASAR, eind December 1946
Zelden zag ik een vergaderzaal met zooveel kunstig besneden
en gebeeldhouwde binten en pilaren als den naar alle zijden
open pendoppo van het Bali-hotel in Den Pasar. Tot zelfs in
den nok van het dak rankten de sierlijke blad- en bloem
motieven, gekerfd in het donker bruine hout. Het was een
omgeving, die paste voor wonderlijke gebeurtenissen en
wanneer men de 70 afgevaardigden uit de Groote Oost daar
bijeen zag voor de vorming van hun nieuwen staat en men
hoorde, dat het volkomen onmogelijk zou zijn uit heel dezen
tcekomstigen staat nog 70 Andere vertegenwoordigers-op-
hetzelfde-peil bij elkaar te brengen, dan werd het wel eens
t e sprookjesachtig. Maar de President van Indonesia Timoer
v» - er de ons, dat hij zeer gaarne de basis zou verbreeden
me, Nederlandsche krachten en het was deze uiting, die ons
om vele bezwaren, die wij o.a. ook tegen de Repoeblik hebben,
heen hielp, want dit klonk weldadig oprecht.
Oeververbindingen
worden weer normaal
Minister MansKolt Bezoekt
Zeeuwsch-Vlaanderen
Benoemingen in het bisdom
Haarlem
PRESIDENT CARMONA
ZIEK
NEDERLANDERS
BESCHULDIGD
Voor herbouw in
Duitschland
schreeuwd naar den bookmaker"
Zaterdagavond
derhaaksgronden
is op de Noor-
tusschen Den
Maar ik wilde u niet meer over
ide politieke zijde dezer conferen
tie vertellen: ook niet over het
ieit, dat hooge Nederlandsche po
litieke personen er door den uit
slag der Kamerdebatten zoo uit
bundig en ..overmoedig" werden,
'idat zij op ieder lid der oppositie
een borrel wilden drinken. Geluk-
ikig voorkwam een vergissing van
$öe P.C J de aanwezigheid van een
te grooten spijker" in hun
boofden daar men aanvankelijk
idoor de radio vernam dat slechts
Uien Kamerleden tegen de Ling-
Èadjati motie van Romme hadden
gestemd ('t aantal tegenstemmers
van de geïnterneerden-motie)
Dertig heildronken was onge
twijfeld een ccrvée geworden!
Neen. ik wilde u over de om
geving dezer conferentie schrij
ven
m 0
Wanneer dan in den avond de
luchtige vergader pendoppo ver
baten lag. begon ergens ver weg
de bronzen stem van de gamelan
gong te bonzen.
Wie dit diepe, donkere geluid
eenmaal hoorde dreiging van
i eeuwenoude schemergroene wou-
!<len. waarin de booze geesten hui
zen kan het nooit vergeten.
Wie deze stem hoorde spreken
in den zwoelen tropennacht.
echo uit peilloos diepe spelonken,
lopeningsaccoord voor den strijd
ider demonen, nagalm van den
donder bezwering der kwade
machten wie deze dwingende
stem van de bonzende gamelan-
gong eenmaal hoorde.... hij zal
eindelijk iets gaan begrijpen van
bet mysterie, dat het Oosten is:
deze gamelangong. bronzen wel
ving van een enorme schelp, vangt
alle raadselen op. harmoniseert ze
en kaatst ze terug als een. die
per raadsel.
De eentonigheid in oneindige
variaties van al de zilveren klok-
kenklankem, een rhythme snel en
lenig en brekelijk, als waterdrup
pels openspattend in een zilveren
zonnelicht veder-licht trippelend
naar een climax, plotseling afge
dempt herbeginnend, nog sneller
opgevoerd, traag openbrekend in
diepe doffe klanken, die plechtig
en nadrukkelijk z^,n als de val van
twee. drie druppels in een donker
groene. diepe waterwel.
En tegen dezen achtergrond, te
gen ds alom tegenwoordigheid van
bet wonderlijkste en ernstigste en
statigste schrijden van de groote
i bronzen gongklanken danste Bali
i ia het gouddraad van antieke
kains (sarongs) en lendendoeken,
or wa- purper vlammend en be
dwelmend als de kleur van zonne
stralen in een glas ouden wijn, er
Waren gordels stijf van zilver bor
duursel en eeuwenoude krissen,
erfstukken met gouden grepen, en
op het hoofd dér danseressen tril
de het kanten snijwerk der kronen
bü elke beweging, waarmee zij
het verhaal onderstreepten.
O. dit was mooi. de arabes
ken van hun armen, de toover in
bun polsgewrichten: met. één vin
ger zullen zij u meer uit hun gods
dienstige legenden vertellen, dan
wij in tien groote bladzijden er
over kunnen neerschrijven
Ik maakte ook een lijkverbran
ding mee: bizarre optochten, waar
in vreugde over het feit dat de
doode naar een beter leven is
overgegaan en angst voor booze
geesten duizenden menschen teza
men brengen en daarin den kleu-
rigen luister van Bali; gouden or
namenten en den glans van zil-
i erborduursel, het diepe rood en
het kalkwit rond de puilende
oogen van allerlei maskers.
Boven de hoofden van tiendui
zenden wiegden en kantelden de
enorme, prachtig versierde bouw
sels: ijl geBouwde torens, behan
gen met kleurige kains, versierd
met bloemen, die gedragen werden
door tachtig, honderd Balineezen.
Bjj elke we gk raising werden de
booze geesten op een dwaalspoor
gebracht door met de gevaarten
in het rond te tollen en er heen
en weer den weg mee over te
schieten: bewegingen, die begeleid
werden met muziek en een aan
zwellend geloei. En tusschen deze
hoog torenende draagstoelen,
eveneens hoog boven de hoofden
der massa droeg men de nage
maakte stieren koeien of paarden,
die naar gelang rang en stand van
den overledene zijn definitieve
doodkist zouden worden en waarin
zijn stoffelijk overschot dat van
den voornaam-ten doode had 9
maanden boven aarde gestaan!
verbrand zou worden.
Op het kerkhof drong "de dui
zendkoppige menigte, die bloemen
en vruchten kwamen offeren, zoo
op. dat ik op het laatst bijna i n
den buik van den voornaamsten
stier viel. Alle familieleden be
moeiden zich met het lijk, dat in
witte doeken gewikkeld en met
touwvezel bij elkaar gehouden bo
ven ,,de kist" werd gehouden,
waarna onder het zingen van een
eentonig gezang de windsels weer
werden losgesneden en iedereen
nog eens mocht constateeren wat
er van alle menschelijke grootheid
en praal na negen maanden over
is
Het was niet veel en snel sloeg
een witte rookwolk over kop en
flank van den stier, vlammen lek
ten omhoog langs de versierde
bamboestellages tot over heel het
kerkhof tientallen stieren en
koeien wegzakten in het vuur.
De familie liet alles rustig
branden en concentreerde haar
aandacht reeds op den feestelijken
maaltijd. Inderdaad: als rook zijn
de dagen der menschen.
Maar op dit eiland, overwoekerd
met den steenen grijns der Hindoe
goden, omrankt met de ranke
bouwsels van rijk bewerkte stee
nen tempeltjes, kon men nog veel
méér beleven: er was een soort
kermis, waar als eenige „Wester-
sche" attractie, een bamboe
..zweefmolen" was opgesteld, juis
ter: één enorm rad om een ver
ticale as met tweepersoons schuit
jes. Het ding, voort gedreven met
handkracht, maakte meer lawaai
dan honderd piepende en kreunen
de kruiwagens! Men kon er vruch
ten koopen en eetwaren, er waren
meer vliegen en meer slenterende
nietsdoeners dan op tientallen an
dere possars bij. elkaar- Er waren
beeldjes te koop en aardewerk,
gevlochten mandjes en allerlei
snuisterijen, maar de mannen had
den voor dit alles geen oog: er
waren hanengevechten!
Wanneer men door Bali rijdt,
ziet men voor elk huis, voor elke
hut een groote mand staan waarin
een haan zit opgesloten die ver
ondersteld wordt uit de moorden
de zonne hitte een maximum aan
strijdlust op te doen- Waarschijn
lijk is hij blij eindelijk met veel
ceremoniën en gehits en voorzien
van een extra spoor in den vorm
van een vlijmscherp mesje van 'n
vinger lang te worden losgelaten
in de „arena'', waar honderden
mannen zich heesch hebben ge
en waar stapels bankbiljetten van 5,c'erj en^ Texel het 2^.000 ton
5 en 10 en hoopen echte zilve-
ren rijksdaalders en guldens van
eigenaar verwisselen. Er wordt'
enorm grof gegokt in enkele se
conden port zoo'n vlijmscherp
mesje een hanenstrot door. mèt
het kapitaal van een heele familie,
en terwijl de afgevaardigden in
Den Pasar de merdeka van hun
onderdanen bepleitten, hielpen
deze zich zelf en hun familie voor
hun heele leven volledig aan den
grond-
Nu waren er twee hanen, die
ons zoo nieuwsgierig maakten, dat
we bleven staan kijken: een'for-
sche roode Islander met een prach-
tigen staart en een witte, die
eigenlijk geen knip voor zijn sna
vel waard was en zonder één.
staartpluim er, als we dit zoo zeg
gen mogen, echt „proletarig" uit
zag: heelemaal geen haan van
standing. Toen de eigenaars, ge
hurkt en ingespannen de reacties
van hun kampioenen bespiedend
deze genoeg hadden opgehitst, ze
eindelijk de sporen hadden aan
gebonden en toen de hanen door
een jurylid waren onderzocht, (op
doping" en zoo, waarschijnlijk)
bonsde de gong voor de eerste
ronde: het werd doodstil.... men
riep niet: „Hup ronde Islander!" of
..Geef 'm de vellen, witte!'' Ieder
een keek en zag de fladderende,
vechtende bosjes pluimen, mid
den in de arena. Nou, dat scherts-
beest zonder staart, zonder fatsoen
en zonder ras gaf daar dien praoh-
tigen Islander toch een jaap over
z'n nek! In een minimum van tijd
lag deze laatste in z'n eigen be
bloede veerenpak te stuiptrekken,
de gong bonsde weer, de hanen,
werden door de eigenaars terug
genomen, maar opnieuw ging de
gong en de winnaar moest laten
zien hoe fit ie nog was Honderd
procent kon ie nou ook niet meer
genoemd worden: hij deed nog een
paar stumperige passen, keek be
duusd naar z'n dooien tegenstan
der wiens eigenaar geen spier
van zijn gezicht vertrok! en
werd op een nieuw teeken van de
gong als overwinnaar weer in z'n
mand gestopt. Die roode Islander
was in één ronde van elf seconde
knock out en eigenlijk was het
gèèn partij voor dien straathaan:
de vloer veegde ie met 'm!
Bali.het beste was de mid
dag, dien ik bij den Belgischen
schilder Mayeur doorbracht, die
daar nu al een kleine twintig jaar
in Samoer woont en er getrouwd is
met een der beroemdste Balinee-
sche danseressen. Hij zoekt er al
In dien tijd reeds naar het licht
van dit sprookjeseilaiud, schildert
het prachtige lichaam van zijn
vrouw, hoort in de verte den dof
fen donder van de branding en
weet hoe stil het suizen van den
regen op de teere bloemkelken
van de sterk geurende Kambodja
is. Hij leeft er als Robinson
Crusoe, uiterlijk zeer ongecompli
ceerd: hij heeft genoeg aan het
licht, dat gloeit in de terrakleur
der gebruinde lichamen, hij vangt
het op zijn doeken, hij is verrukt
over één vloeiend gestileerde Hjn
van een dansgebaar, de sierlijk
heid van de slank gebogen vin
gers waarin Polok. zijn vrouw,
achteloos en onnavolgbaar gra
cieus een bloem houdt., de zon. die
speelt op wat pas ontloken groen,
waarin vrouwen zich als nymphen
spiegelen boven een doodstil vij
verwater
Dit alles, zei hij me, was hem
genoeg.
Wanneer dit zoo Is is hij zeer
te benijden-
J. W HOFWIJK
metende Zweedsche s.s. Lilia met
een lading aardewerk aan boord
op weg naar Scandinavië bij slecht
zicht gestrand.
Zondagmorgen voer de Dorus
Rijkers ter assistentie uit, doch de
Zweedsche bemanning wenschte
het schip neg niet te verlaten,
omdat intusschen de sleepboot
„Nestor" uit IJmuiden vertrokken
was. Onderwijl sprong echter de
hoofdstoomleiding van de „Lilia"
waardoor de Zweedsche tweede
machinist vrij ernstige brandwon
den opliep. Bij een moeilijke zee
gelukte het den gewonden man
uit te zetten in de reddingboot,
die daarop onmiddellijk terug
koerste naar Den Helder.
De -Nestor" was er intusschen
in geslaagd met een tros verbin.
ding te krijgen met het gestrande
schip. Alle pogingen om het schip
vlo: te trekken waren echter
Zondag tevergeefsch. De Lilia''
maakte n-1. door een lek in het
achterschip tien duim water per
uur, zoodat verwacht wordt, da4
het schip niet meer vlot zal komen
en de Zweedsche bemanning van
boord moet worden gehaald. Ook
indien de .Nestor" erin slaagt het
schip vlot te trekken, zal dit on.
middellijk naar de haven van den
Helder moeten worden gesleept,
omdat het met de gesprongen
stoomleiding volkomen hulpeloos
is,
Zaterdagmiddag is de schipbrug
..«ver de Maas bij Hedel weer in
dienst gesteld. In verband hier
mede zijn de N S-busdiensten
GeldermalsenDen Bosch en Zalt-
bommelDen Bosch v.v. gisteren
hervat. De extra reisgelegenheid
in de Noord-Zuid-verbinding via
Nijmegen is komen te vervallen
en de tremen rijden zooals in den
reisgids staat aangegeven.
De veerverbinding over de Berg-
sche Maas bij Keizersveer op den
verkeersweg BredaUtrecht is
nog alleen voor voetgangers en
wielrijders opengesteld.
De beperking van de vaart van
het veer GorinchemSleewijk is
opgeheven. De boot gaat c«p het
oogenblik van 's morgens 6 uur
tot ''S avonds 22 uur.
Om de verbinding Doesburg
Arnhem tot stand te brengen
heeft men in den IJssel bij Does
burg een vaargeul open weten te
krijgen. Zaterdagmiddag reed de
GTM-bus uit den Achterhoek weer
over Doesburg naar Arnhem.
Verder vernamen wij, dal het
Looveer tusschen Nijmegen en
Zevenaa.r gisteren weer in bedrijf
is gesteld.
De minister van Voedselvoor.
ziening, Landbouw en Visscherij»
de heer S. L. Mansholt heeft Vrij*
dag en Zaterdag een bezoek ge*
bracht aan Zeeuwsch Vlaanderen.
In zijn gezelschap bevonden zicli
ir. Staf en ir, Herweyer. De mi*
nister voerde besprekingen ia
Oostburg en Hulst.
In Oostburg werden met bet
kringbestuur der stichting vo-or,
den landbouw en de heeren Ir.
Dorst, prov. voedselcommissaris,
Corver, directeur van het gew.
arbeidsbureau en Van Dijk, rijks*
land'bouwcunsulent besprekingen
gevoerd. Verschillende punten
kwamen ter sprake, o.m het
schadevergoeding-probleem. Dit
wordt volgens den minister on.
juist beoordeeld; een algeheele
vergoeding immers zou inflatie
veroorzaken. De huidige regeling
verdeelt het risico over een aan
tal jaren.
Ook werd besproken een betere
regeling van de betaling van da
Belgische grondeigenaren in
Zeeuwsch Vlaanderen, daar anders
de pachters slachtoffer zijn. De
crediet-verstrekking zal gebaseerd
zijn op de rendementen der be
drijven, zoodat niemand boven zijn
vermogen zal worden belast. Ten
slotte beloofde de minister da
klachten over den export van strot»
en pootaardappelen te zullen be-
studeeren en mogelijkheden te
onderzoeken om te voorzien in het
nijpende arbeiderstekort.
Z.H. Exc, de Bisschop van Haar.
lem heeft benoemd tot pas'oor t«
's-Gravenhage (Allerh. Sacra
ment) den Weleerw. Heer P, J,
M, Heskes; tot pastoor te Hein-
kenszand den Weleerw, Heer J,
L. C, Wi kamp; tot pastoor te
Nieuwerkerk aan den IJssel den
Weleerw. Heer G. J. Morsch.
Vervolgens tot rector te Haar.
lem (Maria-Stichting) den Wel
eerw. Heer J, G, J, Rutten. dia
kapelaan was (e Amsterdam (H,
Willibrordus buiten de Veste); ten
slotte tot rector te Rotterdam (St.
Fransciscus Gasbuis) den Wel
eerw. Heer A, G, F. Burcksen, dia
kapelaan was te Rotterdam (Sint
Joseph).
De zeven en zeventigjarige pre
sident v«an Portugal. Carmona. is
ziek. Volgens den correspondent
van de „Times'' te Lissabon zou
de ongesteldheid niet van emstijen
aard zijn, maar toch een zekere
mate van ongerustheid gewekt heb
ben.
Giuseppe Saragat, voorz,Uer van
de Italiaansche constjtueerende ver.
gadering, heeft in het Palazzo
Barberini te Rome een nieuwe
Italiaansche socialistische partij
geproclameerd, waarvan hij de lei
der is.
Deze partij vormde de rech
tervleugel van de Italiaansche so
cialistische partij onder le. ding
van Pietro Ntnni en verzet zich
tegen het gemeenschappelijk pro
gram van de socialist.sche partij
en de communistische partij.
De republikeinsche minister van
voorlichting, Mohammad Natsir,
heeft, naar aanleiding van de Ned,.
Indon. incidenten, m een interview
met een correspondent van „An-
tara" verklaard, dat de Ned. leger-
voorlichtingsdienst klaarblijkelijk
vergeten heeft, wak het beginpunt
van de incidenten is geweest; n.l.
de redevoering van generaal Krui»
van November 1946, waarin de
geest van Lingaddjati en het be
stand werden getorpedeerd en de
redevoering van generaal RoëLL
Hierop, aldus de heer Natsir,
werd van Ned zijde gereageerd
door verhoogde activiteit van de
Ned. troepen op alle fronten, cul-
mineerend in de ontvoeringen en
de schending van den status quo
te Buitenzorg
De huidige situctie, ctie doet
denken aan een vicieuzer cirkel,
is niet begonnen met de radiorede
van generaal Soedirman op 26
Dec., maar met de rede van gene
raal Kruis op 24 Dec., aldus de
heer Natsir. Deze cirkel, besloot
de minister is srechts te doorbre
ken door uitwisseling van beider
standpunten betreffende den toe
stand, waarmede de beide delega
ties dan ook aanstonds aullen be
ginnen.
Zaterdagmiddag hebben de pre
sident van Oost-Indonesië, Soeka-
waki, en het nieuw gevormde ka
binet in het paleis van den gou
verneur-generaal een informeele
vergadering gehouden met dr. Van
Mook dr P. J. A. Idenburg en
dr. P. J, Koets, directeur van het
kabinet van den lt-gouverneur-
generaal.
Naar ,,A F. P." bericht, is de
iheer A. Th. Baud, lid van de
Ned, delegatie hij de vereenigde
naties en adviseur van dr. H J.
Van Mook uit New-York naar
Amsterdam vertrokken. Hij is
voornemens in Februari naar Bata
via terug te keer en.
De heer Baud heeft verklaard,
dat hij niat geheel tevredfen is
over de ontwerp-overeenkomst,
die met de Indonesische republiek
is bereikt- Om geheel aan haar
doel te beantwoorden moest deze
overeenkomst, zoo meende de heer
Baud, aangevuld worden dioor
andere verdragen van een meer
definitief karakter
Op het politieke front in Indo
nesië is inmiddels, volgens „A.P.",
het contact tusschen de commissie-
generaal en de republikeinen weer
opgenomen. Prof. Sehermerhorn
heeft n.l een niet aangekondigde
conferentie van twee ui* gehad
met Sjahrir.
Sjahrir vertrekt heden (Maan
dag) naar Djokjakarta om verslag
uit te brengen aan het republi
keinsche kabinet over Schermer-
horn's uiteenzetting van de tegen
woordige Nederlandsche politiek.
Verwacht wordt, dat dit rapport
van zeer grooten invloed zal zijn
op het door de republikeinen te
nemen besluit, of de overeenkomst
van Oheribon onmiddellijk gera
tificeerd zal worden, of dat een
beslissing dienaangaande zal wor
den uitgesteld hangende de ophel
dering van de Nederlandsche hou
ding met betrekking tot de on
langs geleverde gevechten en den
exporthandel van de republiek,
geïnteresseerd tegenover ons staa"-
Dit hebben we trouwens ook kun
nen merken aan de Kerstpakket,
ten, die wij in volle vreugde en
met veel vriendelijke gedachten
aan de milde gevers van al dit
goeds Marinier'' hebben gemaakt
Wij merken het steeds meer, ons
lauwe volkje begint los te komen
en dat is al een heel behoorlijke
stap in de goede richting. Ook
met het entertainment gaat het
goed, heel goed. Pas nog heb ik
in Biatavia Lou Bandy gqzien, die
(of was het ironie) ons opw'ekte
toch vooral de zon op te zoeken,
terwij.l ook Malando zich niet on
betuigd liet het een en ander tot
groote tevredenheid van de ,,spes
patriae". Nee werkelijk, het gaat
goed en uit naam van allen, die
hier persen onder die jubelende
stralen van een wit-heetë zon zeg
ik nogmaals, (en ditmaal gespeend
van alle sarcasme) „thanks a lot
folks",
Saragat verklaarde echter, dat
zijn partij geenszins anti-commu
nistisch is. „Wij hebben slechts
gestreden om eien zuivere socialis
tische partij te behouden. Wij kun.
nen ruu met de communistische par
ti op een werkelijke basis onder
handelen, daar wij weten, dat zij
ware communisten en wij ware so
cialisten zijn, zonder over fus.e of
an.ti-fusle te spreken".
Alcide de Gasperi, de Italiaan,
sche premier, d e momenteel in de
V. S. vertoeft, heeft Zaterdag t«
Cleveland verklaard, dat de scheu
ring in de Italiaansche socialisti.
sche partij eventueel een kabinets.
crisis zou kunnien veroorzaken. „Wij
kunnen d,en toestand niet eerder
overzien, dan nadat wij den vol
len omvang van die scheuring ken
nen", aldus de Gasper..
De Italiaansche premier heeft
voorts de Anglo.Amerikanen opge.
wekt. Italië te bombardeeren met
briefkaarten, waarin aan de poli
tieke partijen wordt verzocht ..zich
te vereenigen voor het herstel van
het land", aldus ,,A P-".
He- Rerlijnsche correspondent van
het A. N. P. deelt mede. dat Ame-
rikaansche autoriteiten thans on.
derhanöielen met de directie van
het Zweedsche nationale museum
over de levering van het Zweedse!»
hout en ander bouwmateriaal voor
de restauratie van eien aantal door
oen oorlog vernielde historische
bouwwerken im Duitschland.
Bet aanbod tot levering van de
ze materialen is gedaan door een
aantal Zweedsche houtfirma's. Ala
te herstellen bouwwerken zijn uit.
gekoizen de St. Sebalduskerk en de
St. Lorenzkerk te Neurenberg, de
St. Michaelskerk te Muencben, het
stadhuis van Augsburg, de kloos
terkerk van Stuttgart, de St. Mi
chaelskerk van het slot Pforzheim,
de Jesuitenkerk te Mannheim, het
slot van Weilburg aan de Lahn en
de kathedraal en het Romcrhaua te
Frankfurt,
