Terreur en misdaad in Buitenzorg
Lilian" op eigen kracht
vlotgekomen
Twee millioen voor de
noodgebieden
Onder bescherming der republi-
keinsche autoriteiten
PAGINA 4
VRIJDAG 24 JANUARI 1947
Alleen aan meubilair
11/2 milliard schade
REGENBOOG-CABARET
NAAR INDIE
VERANDERLIJKE
WIND
WANTOESTANDEN IN
BEWARINGSKAMPEN
Gedetineerden krijgen
textielpunten
Men schrijft ons uit Batavia d.d. 11 Januari: Wie weet, wat er
in Buitenzorg allemaal is voorgevallen, vóór de Nederlandsche
'locale bevelhebber, kolonel Thompson, meende te moeten
ingrijpen, vraagt zich verbaasd af, hoe het mogelijk is, dat de
Indische regeering het heeft kunnen toelaten, dat de republi
keinen van Buitenzorg een soort propaganda gemaakt hebben
om de gansche wereld en hun eigen menschen in de binnen
landen van Java en Sumatra duidelijk te maken, dat de
Nederlanders nu bewezen hadden, na het vertrek van de
Engelschen wel degelijk een kolonialen oorlog te zullen be
ginnen Ontdekt werd, dat met medeweten van de plaatselijke
republikeinsche autoriteiten en behulp van de republikeinsche
stadspolitie een aanval van de T.R.I. op Buitenzorg werd
voorbereid. Dit was op zichzelf uiteraard al voldoende om de
door de Nederlandsche militaire autoriteiten genomen maat
regelen ter verzekering van de veiligheid van de Nederlandsche
troepen te rechtvaardigen.
Doch daarnaast heeft het onder
hoek naar de algemeene situatie te
Buitenzorg een zóó schrikkelijk
beeld van terreur en misdaad onder
bescherming van de civiele en mi
litaire republikeinsche autoriteiten
niet alleen plaatselijk, doch zelfs
tot in Djokja toe opgeleverd, dat
publicatie van zelfs maar een klein
deel van het bewijsmateriaal den
operbevelhebber van de TRI, „ge
neraal" Soedirman, en den minister
van defensie, mr. Amir Sjarifoedin,
voorgoed den mond gesnoerd zou
hebben.
Inplaats van dit middel aan te
grijpen, heeft de Indische regeering
werkeloos toegezien, hoe de mili
taire situatie verslechterde van
wege de propaganda, die onder de
republikeinsche troepen met het
Buitenzorgsche geval gemaakt werd.
Nu het kwaad geschied is, over
weegt de regeering eindelijk, de
kaarten op tafel te leggen.
Sinds Augustus 1945 is Buiten
zorg een oord van moorden en kne
velarij. Er zijn vele menschen van
allerlei landaard ontvoerd en ver
moord, er zijn wapens gesmokkeld,
het aantal knevelarijen op de be
volking is legio. En in dit alles heb
ben de civiele en militaire republi
keinsche autoriteiten de nand.
Iedereen, die iets met de „Nica"
had uit te staan, dus elke blanda,
maar ook elke Chinees en elke
Indonesiërs, die iets voor „Nica"
gedaaft had of iets er aan verkocht
had of er van had gekocht, was
vogelvrij. Misschien werd de moor
denaar ,,poera-poera" (voor de leus)
wel opgepakt, maar veertien dagen
later liep hij weer vrij rond
Australische officieren
vermoord
Men herinnert zich den gerucht,
makenden moord in Buitenzorg op
de Australische commissie tot on
derzoek van Japansche oorlogsmis
daden. Deze moorden zijn zooge
naamd door de TRI uitgezocht,
waarbij gebleken zou zijn, dat twee
Japanners de schuldigen waren.
Helaas pleegden deze beide moor
denaars in hun cel zelfmoord door
een handgranaat (sic) tot ontplof
fing te brengen en daarmee was,
volgens de republikeinsche autori-
liten, die aan dien zelfmoord niet
Jreemd waren, de zaak uit.
Het thans door de Nederlanders
ingestelde onderzoek heeft uitge
wezen, dat deze moorden begaan
zijn door de TRI en wel door man
schappen van het 2de bataljon, 4e
compagnie te Massing (Buitenzorg).
Twee Australische officieren wer
den op slag gedood. Twee anderen
wisten te ontvluchten uit de auto,
waarin zij zaten, toen de aanval
gepleegd werd. Captain Collins, di
recteur van de gevangenis te Glo-
dok te Batavia, wist zich in veilig
heid te stellen in een Japanschen
wachtpost in de buurt; squadron
leader Burchall, de tweede man,
die ontvluchtte, viel later toch in
handen van de TRI. Op last van
majoor Toha, bataljonscommandant
van de TRI, is hij op 17 April 1946
gefusilleerd. De daders zijn de TRI-
Juitenants Boestomi en Soebadri,
alsmede de manschappen Oeho,
Koestiman en verder de Japansche
deserteurs Karta en Roesli, die In.
donesisdhe namen hadden aangeno
men en in dienst getreden waren
van de TRI. Verder zijn bij deze
moorden nog betrokken de TRÏ-
soldaten Anwar, Soepardi, Nanang,
Atjoeng. Oedjoeng, Achmad en
Odjos.
t,Héi gaat om het lot
der republiek"
Bij het eerste „onderzoek" werd
bekend gemaakt, dat dit op last
van de republikeinsche regeering
Ite Djokja in die richting moest
worden geleid, dat alle schuld op
rekening van de twee Japanners
Karta en Roesli zou komen. De re
publiek zou in een zeer moeilijke
positie komen, als uitlekte dat zij er
officieel de hand in had. ,,Het gaat
om het lot der republiek" werd
er gezegd.
De toenmalige resident van Bui
tenzorg Bamas, verklaarde dat de
Niide Jappen die immers te veel
wisten nooit levend in handen
zouden komen van de geallieerden.
De Indonesische daders werden op
vrije voeten gelaten.
Zoowel Sbetan Sjahrir als de
Indonesische procureur-generaal
hebben tegen deze wijze van onder
zoek geprotesteerd. Het gevolg was.
dat Barnas gevangen genomen werd
en naar Djokja gevoerd. Dat men
daar anders over de zaak dacht,
blij kit o ver het verdere verloop.
Barnas werd door een neef van
hem mr. Tirtawinata, berecht. Deze
neef was eerst na Barnas' arresta
tie van Buitenzorg naar Djokja
overgeplaatst en daar benoemd tot
landrechter. Op last van Tirtawi
nata werd Barnas op vrije voeten
gesteld.
Op het oogenblik dat dit in Ne
derland gepubliceerd wordt, zal
een groot deel der moordenaars
van Massing wel door de Neder
landsche troepen gearresteerd zijn.
De moord op dr.
Tumbelaka
Men herinnert zich voorts den
geruchtmakenden moord te Buiten
zorg op dr. Tumbelaka, een Ambon-
neesch arts. Deze werd vermoord
ondanks zijn protest, dat hij geen
politicus, maar dokter was, om
dat men hem met Nica-geld zag
betalen. De daders zijn leden van
de republikeinsche politie Tentara.
De hoofddader, de agent Rasoep,
werd gearresteerd door de politie
Negara, omdat de moord binnen
het ressort van die laatste had
plaats gehad. Er waren inderdaad
nog wel republikeinsche politie-
menschen in Buitenzorg, die zich
wegens al deze misdaden van hun
eigen broeders niet prettig voelden
en vreesden, dat zij er vroeg of
laat nog grooten last mee zouden
krijgen. Tenslotte zat er een 2n-
gelsche legermacht in Buitenzorg,
die ook al op het spoor was van de
moordenaars van dr. Tumbelaka.
Het hoofd van de politie Negara
kreeg iptusschen opdracht van den
republikeinschen resident van Bui
tenzorg, Gaos, (die, zooals men zich
herinnert, door kolonel Thompson
met een aantal andere republikein
sche autoriteiten in verzekerde be
waring werd genomen) om Rasoep
over te geven aan zijn eigen corps.
Eenmaal daar terug, werd- hij in
vrijheid gesteld.
Op allerlei manieren trachtte de
politie te Buitenzorg aan wapenen
en munitie te komen. Er was een
bevel van den commandant van de
Britsche en Britsch-Indische troe
pen, colonel Mac Donald, dat de
republikeinsche politie slechts ka
rabijnen, pistolen en klewangs
mocht hebben. Daarom werd er een
geheime order uitgevaardigd door
de republikeinsche autoriteiten dat
men op alle mogelijke manieren
moest trachten, aan wapenen te
komen. De bedoeling daarvan was,
de waarde van de politie, „in tijd
van nood te verhoogen", m.a.w.
het mogelijk te maken, dat zij des-
verlangd de TRI in haar strijd zou
kunnen bijstaan. Voor deze aan-
koopen verstrekten de resident -en
de commissaris van politie de fond
sen.
Niet alle wapenen be
hoefden echter gekocht
te worden
Vele republikeinsche politiemen-
schen hielden er een of meer vrien
dinnen op na, met wier hulp
Britsch-Indische soldaten van hun
wapenen werden beroofd.
Ook van een Britsch-Indischen
captain en een luitenant kocht
de Buitenzorgsche politie in
October 1946 clandestien wapenen.
De Britsch-Indische majoor Ba-
sant Singh en de Britsch-Indische
It. Gurdeu Singh beweerden com
munist te zijn, onderhielden rela
ties met de republikeinsche politie
en voorzagen haar van allerlei ge
gevens.
Overvallen en moorden
Op 16 Juli 1946 werd in de buurt
van Buitenzorg een convooi over
vallen, waarbij vier Nederlanders
den dood vonden. Hiervoor leverde
de Buitenzorgsche politie in op
dracht van de TRI 22 man, die
slechts gedeeltelijk In uniform ge
kleed mochten zijn, opdat zij niet
als politiemenschen herkend zou
den worden.
Voorts heeft de Buitenzorgsche
politie een aanval gepleegd op het
Nederlandsche bewakingsbataljon
Kali Bata.
In de gevangenis te Buitenzorg
is in October 1945 onderzocht wie
van de gevangenen tot de .vrien
den van de republiek" behoorden.
Deze gevangenen werden vrijgela-
Door dr. Jop Pollman en Piet Tiggers wordt op „Drakenburgh"
een cursus gehouden voor volksdansen en muziek, welke ten
doel heeft de oude volksdansen en muziek in eere te herstellen.
ten. Van de anderen zijn acht
Europeanen weggevoerd en ver
moord ..Hieraan zijn in hoofd
zaak schuldig dé republikeinsche
beambten Koestijo, Aboe Oemar en
Doele Abdoellah
In een hotel te Buitenzorg werd
een aantal Duitschers vermoord,
die voor ,,Nica-menschen" werden
aangezien.
Chineezen werden gekidnapt,
vrouwen werden door de politie
geheel ontkleed en op alle moge
lijke en onmogelijke wijzen onder
zocht op het bezit van „Nica-pas-
sen".
Japansche en Britsch-Indische
deserteurs werden grif in dienst
genomen. Wanneer een enkele maal
een republikeinsch politie-inspec-
teur bij den commissaris van po
litie Enoch kwam om te vragen, of
dit kidnappen en moorden nu zoo
maar door kon gaan, kreeg hij ten
antwoord: niets te doen, aangezien
het om Nica-spionnen ging. In dit
land der misdadigers was deze
Enoch koning
De inspecteur van de politie Ne
gara Joenoes, die door de Neder
landers gearresteerd is, verklaarde
dat alle misdrijven te Buitenzorg
geschiedden op grónd van openlijke
en geheime instructies van de drie
opeenvolgende republikeinsche re
sidenten Barnas, dr. Moerdjani en
Gaos- Hij wist, dat hij daardoor
handelde in strijd met zijn plicht,
doch durfde er uit angst voor re-
pressailles niet tegen protesteeren.
Zou hij de orders niet hebben op
gevolgd, dan zouden hij en zijn
gezin ongetwijfeld gekidnapt zijn
met alle gevolgen van dien.
Zekere Oetomo, bijgenaamd ,,Oom
Tommy" werd in Januari 1946 aan
het hoofd gesteld van de Pasoekan
Oerak Tjepat, aanvankelijk uit 20
man bestaande, later uitgegroeid
tot 60 man. Deze ,,Oom Tommy"
deed wat hij wilde en oefende een
volledig schrikbewind uit.
Achter de schermen oefende
overste Kawilarang, commandant
van de TRI in West-Java, grooten
invloed uit. Wat de TRI zei moest
gebeuren, al was het ook nóg zoo
oneervol en in strijd met de afspra
ken met de geallieerde en later d©
Nederlandsche bezetting.
En met deze civiele republikein
sche autoriteiten, zooals resident
Gaos, commissaris Enoch, burge
meester en geestverwanten,
mitsgaders hun corps misdadigers
in den vorm van een politiemacht
moesten de Nederlanders na de
overname van Buitenzorg in Nov.
1946 samenwerken", deze lieden
zijn het, die kolonel Thompson en
zijn mannen van de 7 December-
Divisie beschuldigen van „provo-
ceerend" optreden
Dat overigens niet alleen te Bui
tenzorg alle „Nica-agenten" en hun
„handlangers" vogelvrij waren, be
wijst het feit, dat een van de moor
denaars van den Engelschen majoor
en de Eng. verpleegster te Padang
die „officieel" veroordeeld is tot
zeventien jaar gevangenisstraf, dooir
de Nederlanders in vrijheid werd
aangetroffen. Hlet bleek, dat de
moordenaar na 14 dagen los gelaten
was.
Hedenmorgen om half tien
is de „Lilian" op eigen kracht,
alleen met behulp van de zgn.
ankertrossen, vlotgekomen.
Daarna stoomde het schip naar
de haven van Den Helder, waar
Onderzocht wordt in hoeverre
het schip beschadigd is. Als de
schade meevalt, zal de „Lilian"
heden nog naar de Rotterdam-
sche haven stoomen.
In het voorjaar van 1946 heeft
de raad van beheer van Ned.
Volksherstel het Fonds Noodgebie
den opgericht En Nederlands
volk heeft zich niet onbetuigd ge
laten; uit idie diverse collectes en
schenkingen ontving het fonds tot
dusver ruim twee millioen gul
den.
Hoewel dit op zich zelf een aan
zienlijke som- is, kon men er bij
den enormen nood, die er bestaat,
behalve in zeer bijzondere, jndi.
vüd.ueele gevallen, niet aan den
ken om ook maar te trachten in
den particulieren noiod te voor
zien Neemt men b.v, het artikel
huisraad, De schade hieraan op
basis van de waarde v,an 1940,
bedraagt alleen al 735 millioen
gullen. Neemt men als basis de
huidige vervangingswaarde, dan
zou hiermee een bedrag van 1
milliard 691 millioen gulden zijn
gemoeid
In deze omstandigheden heeft
het bestuur zich genoopt gezien
zijn steunactie te beperken tot
de collectieve nooden op medisch-
hygienisch, sociaal- en cultureel ge
bied in de door den oorlog geiles
organiseerde gemeenschappen.
En in dit verband werd speciale
aandacht gewijli aan de gezins» en
jeugdzorg
D,e veroeeling der gelden werd
gebaseerd op de maatschappelijke
toestanden in Ide gemeenten, waar
bij wordt gelet op zoutwater inun
datie-, langdurige en groote eva
cuatie en oorlogsgeweldschade
van meer dan 20 pet. aan den to
talen woningvoorraad
Was ide hulpverleening aan de
getroffen gebieden den eersten tijd
voornamelijk gebaseerd op het
goederen adoptie-systeem, thians
is- deze hulpverleeninig meide uit
gebreid to>t financieele adoptie. In
niet-geteisterde gebieden worden
door de onder-afdee'ling-en van
Volksherstel inzamelingen gehou
den en rechtstreeks aan ide ge.
troffen gebieden overgemaakt.
Uit dien hoofde werd tot dusver
re 1-282.000. verdeeld, Hiervan
ging naar de provincie Gelderland
541.275; Zeeland 313-327; N,.
Brabant 278-870; Limburg
139,719.
Volksherstel heeft tot nu toe in
noodgemeenten 10 steenen con.
sultatieburea-ux, waarvan de
bouwkosten 12,000 per stuk be
droegen, beschikbaar gesteld. Bo
vendien werden 11 Engelsche ba
rakken gekocht, terwijl nog 5
Zweedsche barakken uit Zwellen
zullen koimen
Wil het fonds In de toekomst
verder daadwerkelijk kunnen hel
pen dan bljjft financieele steun
onmisbaar
Het Regenboog-cabaret o. 1. v.
Willy van Hemert vertrekt 6 Fe
bruari a.s. per KLM voor een
tournée van drie maanden naar
Ned. Indië, waar het onder aus
piciën der NIWA zal optreden
voor kunstkringen en militairen.
Weerspannige delinquent
„gooit eigen glazen in"
Anke Diedorp bewoont een
prachtig huis aan eën van de
graefhten in de hoofdstad. Tijdens
de bezetting ging hij er 's avonds
op uit om meisjes over te halen
deel te nemen aan, braspartijen
met Duitsche officieren.
Bij de bevrijding werd dit fraaie
heerschap veilig opgeborgen, doch
onlangs is hij in afwachting van
zijn berechting tijdelijk in vrijheid
gesteld.
Het huisvestingsbureau was van
oordeel, -dat „meneer" wel enkele
kamers van zijn groote woning ter
beschikking kon stellen van Ne
derlanders, die geen dak boven
hun hoofd hebben. Hij weigerde
echter met de mededeeling, dat
hij „liever zijn woning in puin
gooide, dan menschen uit Indone
sië onderdak te verleenen". Toen
hij meende, dat hij niet bij zijn
weigering kon blijven, heeft hij
inderdaad een gedeelte van zijd
meubelen stuk geslagen en d«
vaste waschtafels en spiegels in
Zijn woning vernietigd.
Thans heeft de PRA dezen 61»
jarigen weerspannigen heer maar
weer gedwongen onderdak ver
leend.
tv®
m
i Weerverwachting medege.
deeld door het K. N. M. I. té
De Bilt geldig tot Zaterdag, i
avond:
In het Zuidoostelijke gedeelte
van het land: in den nacht ota-
tige toj, strenge -vorst; mórgen
overdag toenemende bewolking
met jater plaatselijk eenigen
lichten sneeuwval en matige tot
lichte vors', weinig wind,
In het overige gedeelte van I
het land: meest zwaar bewolkt
met nu en dan eenige sneeuw, S
matige tot lichte vorst, aan de
kust tijdelijk om het -vriespunt;
veranderlijke wind,
j 25 Jan.: Zon op 8.32 uur, on.
der 17-.4 uur; maan op 10.24 i
uur, onder 20.36 uur.
Een sociaal werker vain d'e
stichting „Toezicht politieke de
linquenten" heeft op 10 December
aan de afd Eindhoven dezer stich
ting een opzienbarend: rapport uit
gebracht over een bezoek aan de
bewaringskampen iin Ide forten
Alten? en Steurgat.
Hij deelde daarin o,-a, imede, dat
eenige tientallen delinquenten we
gens gebrek aan kleeren in be,d
moesten blijven en klaagde over
de inrichting van Ide ziekenzaal,
de medische behandeling en het
verstrekken van voedsel aan ern
stige zieken.
Zooals onlangs igemield, heeft
het Eerste-Kamerlid Molenaar
over deze kwestie eenige vragen
gericht tot den minister van Jus
titie.
Deze antwoordt hierop, dat de
opsteller van het rapport dit #p
24 December aan hem heeft over
handigd en toegelicht. De minister
heeft, daarop terstond een onder
zoek gelast, dat op 30 December
ter plaatse is ingesteld, o,a, door
het hooft! van den imedischen
dienst van het directoraat-generaal
en den alg- inspecteur van boven
genoemde stichting. Uit dit oriier-
zoek is gebleken, dat van wantoe
standen in de mate als waarvan 't
rapport gewaagt, geen sprake was.
Zodanige toestanden komen in
geen der bewaringskampen voor
en t.a v, Altena en Steurgat blijkt
dit in het bijzonder uit het ver
slag der commissie van onderzoek*
Waar dit noodig was heeft de com
missie echter terstond maatregelen
ter verbetering genolmen.
Het vraagstuk van Ide kleeding
der gedetineerden, dat algemeen
een inderdaad zorgwekkend aspect
vertoont, heeft een onderwerp
van overleg bij ide regeering uit
gemaakt. Als gevolg daarvan is in
December jl- bepaald, dat aan ge
detineerden van October 1946 al
de ook voor burgers geldende tex
tiel toewijzingen wordt toegor
kenld.
