>ii den dood
Minister en „Pen Gun"
0
UFFERSCHAAL
van Felix
Timmermans
TIM TUIMEL KNAPT HET OP. Aanvang eerste ronde
ADIO
programma
DE GESTOLEN
PAGINA 2
DINSDAG 28 JANUARI 1947.
WERKLUST TOT DEN
LAATSTEN DAG
GEVALLEN VOOR HET
VADERLAND
KONINGIN BEZOEKT
DE BEURS
JODEISTVERVOLGERS
STAAN TERECHT
Vruchtdragende samen-
werking met de redactie
niet mogelijk
PARLEMENTAIRE COM
MISSIE IN CURACAO
(Op het spoor van C.C.
(Van onzen Brusselsehen
correspondent.)
Met het overlijden van Felix
Timmermans heeft Vlaanderen
lijn grootsten verteller verloren.
Velen wisten, dat hij sedert lang
lijdende was maar slechts weini
gen vermoedden, dat zijn hartkwaal
feaar fatale ontknooping nabij was.
Zijn goede vriend, de schilder
Opsomer, zeide ons drie weken ge
leden: „De Fee is een vogel voor
de kat, het kan evengoed over vier
dagen als over vier maanden met
hem gedaan zijn". Timmermans
xelj scheen zich van den ernst
van zijn toestand niet volledig be
wust te A)11: dit bleek -uit een brief
van 11 dezer waarin hij ons liet
melden: „Ik lig nu weer te bed,
maar ben toch zóó aan de beteren
de hand dat ik mijn woorden kan
dicteeren". Alleen de handteeke-
niog was van hem zelf. In den-
zelfden brief deelde hij ons mede,
dat hij ondanks zijn hartziekte
een bundel verzen heeft kunnen
rchrijven. „Naar ik van alle kan
ten verneem", zeide hij, „vindt
men die gedichten sdhoon; zij
verschijnen binnen enkele maan
den in Nederland onder den titel
„Adagio". Ik zal u dan zeker zoo
een bundeltje zenden". Van
iemand, die deze gedidhten in
handschrift had gelezen hooiden
wij, dat zij van zeer droefgeestigen
aard zijn met den dood als hoofd
thema.
Kenmerkend voor de werklust
van Timmermans is wel, dat hij op
den laatsten dag van zijn leven
nog naar zijn uitgever in Antwer
pen is gegaan om de uitgave van
dezen bundel te bespreken.
Het toeval wil, dat op den
avond van zijn dood te Bern de
première werd gegevten van de
opera „Kerstmispater", waarvan
hej libretto was genomen uit Tim
mermans' werk: „Het keerseken
in den lanteern"
Op Donderdagavond te 10 uur
kreeg hij een hartaanval; nadat
de geneesheer een injectie had ge
geven trad een schijnbare verbe e-
ring in, maar te middernacht
kwam de dood over hem.
De hartkwaal van den schrijver.,
zal zeker voor een deel ook moe
ten toegeschreven worden aan
zekere moeilijkheden, welke hij na
den oorlog heeft gehad in ver
band met <te zuiveringsactie; er
was een „geval Timmermans". In
zijn zelfden brief van 11 dezer
zeide hij hierover: „Er is nogal
wat over mijn geval gesproken
geworden doch, in vei trouwen
gezegd, het is niets". Reeds tijdens
den oorlog had hij eens mondeling
gezegd, dat de Duitschers geen
poging onverlet lieten om hem te
compromitteeren, maar dat hij ze
zooveel mogelijk op afstand hield,
In de vooroorlogse'!e jaren had
hij in Duitschland en omliggende
landen ontelbare voordrachten
gehouden. Al zijn boeken waren
in het Duitsch vertaald en van
daar in andere talen want Tim
mermans was de meest vertaalde
van alle schrijvers van België.
Tijdens den oorlog gingen her.
haalde.lijk hooge Duitsche officie
ren bij hem aanbellen om een op
dracht van zijn hand in een of
ander boek. „Kon ik die gene
raals en andere hooge mannen de
deur voor den neus dichtslaan?"
vroeg hij ons. „Het zou geen dag
geduurd -hebben, of ik aat in de
gevangenis en wat zou er dan met
mijn gezin geschieden?". De Duit
schers hebben hem daarom den
Rembrandtprijs opgedrongen; en
ook bij andere gelegenheden on
derging hij hun opdringerigheid,
vandaar de moeilijkheden die hij
na den oorlog ondervond.
Het is zeker niet noodig hier de
titels op te sommen van zijn boe
ken. waarvan de meeste zoozeer
van' levensvreugde tintelen alsof
zij met zonnestralen waren ge
schreven; er was een categorie
mensChen die heim eritiseerde om
dat hij van het Vlaamsche volk
meestal alleen maar -het boertige
zag, doch juist met het vooral
langs die zijde te beliefden, liet
hij de andere facetten van dat volk
beter naar vonen komen, aan
anderen de gelegenheid gevende
daar den gloed en den glans van
te verheerlijken.
Slechts 60 jaar oud verlaat Tim
mermans het wereldtooneel. Er
was nog veel van het genie van
dezen man te verwachten, want
zijn inspiratie was onuitputtelijk.
De regeering maakt bekend,
dat tot haar leedwezen in. de
week van 17 t.m. 23 Januari de
navolgende verliezen zijn ge
leden: Gesneuveld of overleden
tengevolge van oorlogshande
Hogen
Kon. Marinemar. 2e klasse
W. van Wermeskerken, uit Am
sterdam, 20-1 1947 in Ned. Indie
gesneuveld tengevolge van
vijandelijke actie.
Kon. Landmacht: sold. W. M.
v. d. Hoven van 7 RI uit Oss, tfj
dens vijandelijke actie op 17 Jan.
door verdrinking om het leven
gekomen nabij Palembang; sold.
IS. W. Venema, van 1I RI, uit
Rolde, gesneuveld op 17 Jan. te
Medan.
Kon. Ned. Ind. Leger: sold.
G. H. van Gogh uit Helmond,
19 Januari bij Medan; korp. T.
Lokallo, uit Ned. Indië; sold.
C. J. Klees uit Ned. Indië; mil.
serg. C. L. Bolt uit Ned. Indië
landstorm sold. M. Bouma uit
Ned. Indië, allen gesneuveld op
19 Januari tengevolge van ex
tremislische actie bij Medan.
in de bestuurskamer, waar zij hiaar
handteekening plaatste in het
„Gouden Boek'' der Vereeniging
voor den Effectenhandel. Na een
hartelijk afscheid stapte de Ko
ningin wederom in de gereed
staande auto luide toegejuicht
door de wachtende menigte- De
tocht ging verder met een offici-
eelen rondrit aan de overzijde van
het IJ.
Precies om 2 uur vertrok H M
de Koningin gistermiddag van het
koninklijk paleis om eenige mirau
ten later voor de Aimsterdiain
sche effectenbeurs te arriveeren,
waar een bezoek werd gebracht.
In gezelschap van burgemeester
d' Ailly bezocht zij de openbare
beurs, waar zij zich met verschei
dene personen uit den handel on
derhield. Zij begaf zich verder via
het Zuid-westelijk trappenhuis
naar de middengalerij der effec
tenbeurs- Hier werd spontaan
door de aanwezigen het Wilhelmus
aangeheven, gevolgd -door een
driewerf hoera- Vervolgens ver
toefde H M eenige oogenblikkein
Voor het bijz. gerechtshof te
Roermond werd tegen den 33 ja.
r gen winkelchtf J. Straten uit
Heerlen, dde als lid van de iand.
wacht behulpzaam geweest was
bij het opsporen en arresteeren van
ondergedoken joden, van wie ver
schillende niet meer uit de Duit.
sche concentratie-kampen zijn te.
ruggekeerd, 20 jaar gevangenis
straf geeischt. Ook tegen den 37
jarigen drukker H. de Haan uit
Heerlen die in Duitsch dienstver,
band arrestaties van joden en on.
derduikers had verricht, werd
20 jaar geeischt. Levenslang werd
gevraagd voor den 48 jarigen J.
Jagers uit Kerkrade, die bij de
Waffen S.S. te 'sHertogenbosch
had dienst genomen en daar den
Nederlander W. Verhallen had
doodgeschoten.
De Minister van Oorlog heeft m
een antwoord op schrift; .ijke vra.
gen van een Kamerlid zijn houding
inzake de „Pen Gun"-kwes4d>e uit.
eengezet.
Gedurende meer dan een jaar
hebben wrijvingen bestaan tus.
schen eenerzijds het bestuur van
de stichting ,,Pen Gun" en an.
derzij ds ondergete ekendes ambts
voorganger en ondergeteekende,
aldus vervolgt de minister. Deze
vonden hun diepere oorzaak in het
feit, dat de hoofdredacteur en de
voornaamste redacteur van het
blad der stichting tevens resp.
voorzitter en lid van het stich.
tingsbestuur waren, terwijl eerst,
bedoelde zij het ongetwijfeld
met lofwaard ge bedoelingen
bovendien financieel bij de uit
gave was betrokken. Hierdoor
werd de voorlichting van den Ned.
militair zoov-er althans door
„Pen Gun" gegeven gemono.
polisterd in de handen van een
tweetal aan niemand verantwoor.
delijke personen, die wel is waar
bij de aanvankelijke uitgave van
„Pen Gun" door den bevelheb
ber der Ned. strijdkrachten waren
gemilitariseerd, doch sedert den
overgang van het blad naar een
stichting feitelijk in geen enkel
dienstverband meer stonden. Zoo.
wel ondergeteekeod-es ambtsvoor.
ganger als ondergeteekende von.
den dezen toestand ongewenscht.
welk inzicht werd gedeeld door
den ministerpresident en de mi.
nisters van marine en van over-
zeesche gebiedsdeelen, beiden
eveneens bij de voorlichting be.
trokken. Reeds ondergee. kendes
ambtsvoorganger vatte het plan
op, het weekblad voor de Ned.
strijdkrachten te doen uitgeven
door een stichting, waarin ds
voornaamste geestelij ke stroomin.
gen in het Ned. volk voor
zoover de strijdkrachten een warm
hart toedragende zouden zijr.
vertegenwoordigd, benevens de
■voor de voorlichting van de mi.
litair verantwoordelijke m miste,
rits Tevens werd beoogd te ge.
raken tot een verandering van re
dactie, omdat de overtu'ging werd
verkreg-en. dat ,met de toenmalige
redactie- hoe verdienstelijk in
velerlei opzicht ook geen vrucht,
dragende samenwerking viel te
verkrijgen. De eisch van redactie,
wij z ging werd voor ondergetee
kende nog klemmender na het be.
kend worden van een door den
hoofdredacteur aan den z.g. „pro.
31. ,,Kun je nog wat zien" vroeg
Tim, nada- t ij een groote zakeoek
voor de oogen van den ander ha-d
gebonden. De reus antwoordde
ontkennend en stond op. „Nu zal
je eens wat zien", zei hij. De
handen tot vuisten gebald, krom
de hij z'n armen, waarbij zijn
geruite trui tot op springen toe
om zijn opzwellende biceps span
de. „Nou", dacht Tim bij zichzelf
„ik ben blij, dat ik met dien
snuiter niet hoef te vechten, Dan
zou ik van een kouwe kermis
thuiskomen en ik kom net van
zoo'n instelling vandaan. Maar ja
wie niet sterk is moet slim-wezen.
Ik hoop. dat' ik mijn plannetje tot
een goed einde kan brengen. An
ders sta ik er zooals ze wel eens
zeggen „gekleurd" op
De geweldenaar had intusschen
zijn makker in z'n hemmetje ge
grepen. ..Grrrr", gromde hij, „nu
zal ik je eens laten zien, waar
Tinus Teertouw toe in staat is. En
geen grapjes mannetje en steeos
blijven praten, zoodat ik kan hoo-
ren of je niet wegloopt".
fessor" Pootjes geschreven brief,
waarvan een phoioeopie ter griffie
van de Kamer is gedeponeerd.
Over bedoelde wijzigingen wer
den maandenlang tijdroovende on
derhandelingen gevoerd, waarbij
een der leden van het stichtingsbe
stuur als bemiddelaar fungeerde,
zonder dat een resultaat werd
verkregen, dat ondergeteekende
bevredigde. Ten slotte waren zoo-
wet hij als zijn voornoemde ambt.
genooten van oordeel, dat met 1
Januari 1947 deze aangelegenheid
moest zijn geregeld, en hebben zij
hun eisch en op ultimatieve wijze
aan het stichtingsbestuur doen
kennen dat deze daarop van de
hand wees. Hierop is gevolgd het
opzeggen van de militaire abonne
menten, hetgeen geleid heeft to<t
staking van de uitgave,
In 'de hierdoor zoowel voor de
strijdkrachten hier te lande als
over zee ontstane* leemte is onver
wijld voorzien door de uitgave van
een nieuw weekblad voor de Ned,
strijdkrachten onder den naam
„Het Lichtspoor".
Verder deelt de minister mede.
dat hij van het bestuur der stich
ting „Pen Gun" heeft verlangd,
dat de res- Is te-lui tenant F. J. ter
Woort als hoofdredacteur van het
blad zou optreden. Het feit, dat
deze parlementair redacteur van
het „Parool" was. staat hiermede
in geen enkel oorzakelijk verband.
Zaterdagavond is de Ned- parle
mentaire commissie per vliegtuig
uit Paramaribo in Willemstad aan
gekomen Op het vliegveld werden
zij verwelkomd door meer dan
2000 personen, onder wie vele
autoriteiten en een afvaardiging
van de ibevolking, waarvan de
voorzitter, de h-ser E, Davelaar,
een welkomstwoord uitsprak-
De voorzitter van de commissie,
de heer Kropman gaf in zijn ant
woord uitdrukking aan de ver
wachting, dat het werk van de
commissie aan Curacao ten goede
zou komen en de banden tusschen
Curacao en Nederland zou ver
sterken. De commissie zal heden
met haar taak beginnen.
- .WOENSDAG 29 JANUARI. -
HILVERSUM I (301 MO NCRV.
7.00 Nieuws; gym. en gram: 10,30
Morgenwijding; 11,00 Muziek;
11,45 Ber. uit Indie; 12.00 Orgel;
(12,20 Koor); 13,00 Nieuws; 13,15
Me ropole ork.14,00 Viool; 14,30
Caus-; 14,50 Zang; 15,30 Viool;
15.50 Gram.; 16,15 Koor; 1645 V.
d jeugd; 17,30 Trio; 18,00 Piano;
18„30 V. d. Ned, Strijdkrl 19,00
Nieuws; 19,15 Caus; 19;3Q Eng les;
20 00 Actual; 20.10 Orkest; 21,00
Caus.; 21,20 Kon, orator, vereen;
22,20 Actual; 22,35 Gram; 22,45
Avondwijding: 23,00 Nieuws; 23,15
Gram.
HILVERSUM II (415 en 218 M-)
VARA; 7,00 Nieuws;. gym, en
gram', 1100 Gram; 12,00 Accordeon
12,30 Gram; 13,00 Nieuws, 13,15
Orkest; 13,50 Gram; 14,00 V. d
vrouw', 14,30 Cello; 15,00 Vc d
jeugd; (15,45 V. d zieken); 17,15
Orgel; 17,45 Caus; 18,00 Nieuws;
18,15 Ramblers; 18,45 Lering; 1900
Actui; 19,15 Caus; 20 00 Opera;
21.45 Hoorspel; 22,30 Millers; 23,00
Nieuws; 23,15 Muziek; 23-25 Gr m.
door
Douglas Grey
r 16)
Best. Misschien is bet niets-
Maar er zit een touwtje bij, n-ot
oct er iets in verpakt geweest is.
Warm en stoffig kroop Ortega
Onder het bed vandaan en reikte
aan Flinero een bal knistcrend
d-un papier over, met e-en touwtje
er omheen.
Dat papier is niet in Argen
tinië gemaakt, zei deze terstond.
Dat komt uit China. Ze geb-uiken
het gewoonlijk voor kleinere pak
jes. En dat soort touw heb ik
vaak in Chineesche zaken, gezien.
Hij zocht overal, of er geen let
ters of teekens op het papier ston
den, maar vond er geen. Opeens
uitte hij een zachten kreet van
tevredenheid. Hij streek bet pa
pier op de Rijkversierde bedsprei
uit en zijn gevoelige vingers ont
dekten een zachte kromming in
het papier.... Houd je zaklantaarn
eens bij, Francisco.
Toen het licht op het eigenaardi
ge doffe papier viel, boog Fiinero
zich zóó, dat hij er dwars doorheen
kon zien in plaats van er bovenop
Drommels, n-u zie ik het pas
goed! Buk eens Francisco en zeg
me dan. wat jij er in ziet!
Het heeft veel weg van der.
omtrek van tets. dat er in gewik
keld is geweest, antwoordde zijn
helper. Het lijkt wel een groote
theepot of een kom of....
Of de offerschaal, die w* zoe
ken, viel Flimro hem in de rede en
draaide meteen om, teneinde der.
d-ercen doodskop af te schroeven.
Als we de eindjes aan elkaar
knoopen, weten we dus, dat Fuenta
de schaal hier in zijn kamer gehad
heeft en hebben we reden om aan
te nemen, dat hij die in de brand
kast van Kitüra heeft gebracht. De
schaal werd gestolen, voordat Ca-
Lja de kast forceerde.... Zeg,
Francisco, ben je er wel "zeker
van, dat Fuento nog èen poosje weg
zal blijven, nu hij eenmaal aan
het schuiven is?
Tja, dat weet ik niet. Naar
'wat ik van hem gehoord heb is
'hij er niet erg aan verslaafd. Daar
is hij te verstandig voor. Hij k=n
direct hier zijn.
Maar wat zou dat? Al is hii
ook nog zoo groot, dan kunt u hem
immers toch wel aan. "En met on;
dirieën is het een klein kunstje Ik
zal dat bur au ears opzij, sch iven.
M'sschfen zit er nog wel wat
achter v rstopt.
Flinero sc "roefde, zonder een
woord te zeggen, den derden doods
kop af en Garcia keek nieuwsgierig
„oc. Maar er was niets in te vin
den
Het schijnt, dat het bij dat
stukje papier,zal blijven, merk'e
Garcia teleurgesteld op. Zouden
we niet beter doen, die Fuenta een
poosje te seha-euw-en in plaats van
hier nog verder rond te snuffelen?
f 'lin ro gaf g„en antwoord, maar
draaide den schedel in zijn hand
om en om. Hij stak zijn vinger in
de oogholten en betastte de steep
nen, die er in bevestigd waren. Hij
bevoelde den geheelen schedel op
zoek naar een barst of opening,
maar hij vond niets van dien aard
Alles uit één stuk, Francisco,
zei hij peinzend.
Smijt h-tt ding tegen den
muur, dan springt het misschien
open, opperde Ortega, achter het
Bureau vandaan kruipend. Hier is
alles mogelijk, dunkt me!
Verdraaid! riep Fiinero op-
tens. Dat ellendige ding schijnt te
kunnen bijten.
Bijten? Hoe dat zoo? vroeg
Ortega verbluft. Wat is....
Houd je mond! snauwde Gar
cia. Wat is er gebeurd, mijnheer?
Flinero was op den rand vun het
bei gaan zitten en onderzocht den
kop mut groote nauwkeurigheid,
voorat de tanden.
Die tanden zijn scherper dan
echte tanden, mompelde hij Maar
toch heb ik^mijn hand daaraan
niet geschramd. Het leek meer op
een speld-.prik. Kijk eens,- Fran
cisco!
Hij toonde den -top van zijn wijs
vinger. waarop zich duidelijk een
bloe: druppel vormde.
Dat is meer dan een sp lde-
prik, zei Garcia, en het is geen
schram, maar een rond gaatj-e
niet door zoo'n tand veroorzaakt,
Flinero had het kaakbeen, dat
met koperdraadjes vast zat, zorg
vuldig bekeken en duwde daarna
op iederen tand afzonderlijk.
Gevonden, rri-p hij plotseling.
Hij duwde de geheele rij boven
tanden om.aag. zoodat er een ga
pende opening ontstond. Gejaagd
stak hij zijn vingers in die opening,
terwijl hij met de andene hand de
tanden op hun plaats hiel'd. Hij trok
ergens hard aan en bracht dan te
vreden glimlachend zijn vingers
weer te voorschijn, waartusscher,
hjj een schitterend- groenen steen-
zoo groot als een walnoot, gekkmd
hield,
De smaragd!
Flinero was niet gauw opgeto
gen. Maar nu hij een stuk van d-e
kostbare antiquiteit en nog wel het
meest waardevolle deel, gevonden
had, kon hij zich niet weerhou
den, uitbundig op zijn knieën te
slaan.
En er zitten teekens op dier,
steen, waaruit te zien valt, waar
hij thuishoort. Die teekens zullen
er wel eeuwen gelecl-en in gegrift
zijn.
Ik kan ze niej ontcijferen, maar
toch wel zien, dat ze tot een
vroege periode behooren, zooals
met die bronzen scteal ook het
geval is.
Ik vind het all cm,..al wel best
zei Ortega, wiens bewondering
voor antiek gelijk aan nul was.
Maar mij zou 't niet kunnen sche
len, wat er op stond als dte steen
m ar van mij was. Zoo'n smaragd
moot wel een millioen waard zijn.
Zeker een van de grootste ter we.
reld, niet?
Ja. een van de grootste, zei
Flinero, die den s een in het zon
licht, dat tusschen de latten der
blinden doorviel, Ket sehit.eren.
Maar toch geven die ingegrifte
teekens hem voor verzamelaars
juist zijn groo-'ste waarde. Er zijn
nog wel andere groote smaragden
te vinden, maar die, welke tot de
bronzen schaal waarnaar we zoe.
ken, behoort, is eenig tn zijn
soont en
Hij werd onderbroken door een
geweldig gebons op de deur die
onder het herhaalde slaan en trap
pen tril 'e zoodat het scheen, dtat
ze het begeven zou.
D">o d:" deur maar open Ra.
mon. zri Fl;n->ro bedaard, den.
ri-tn v-stzak steleend-,
M ar ber refter als je 'm
opengegoci'1 t" 'bt. F -repen?
(Wondt vervolgd)
