Partij v.d. Arbeid voelt zich
levensvatbaar
HET TESTAMENT VAN
FRANZ WERFEL
Kansen van Nederland in
Brazilië
ONGEZONDE SENSATIE
Ruit-nieuwtjes
Fïlm-varia
R.K. Middenstandsbond jubileert
Eigendomsrecht
Brandstoffennood in Engeland
Stern der Ungeborenenzijn
laatste roman
mgr j. buis in ons
Regeering vraagt
offers
VRIJDAG 25 APRIL 1947
PAGINA 2
TROPISCHE MIDDAG NA
KALMEN MORGEN
OPNIEUW IETS MEER
WIND
AVONDZITTING
Men is ons welgezind
Op de vragen ov«r toekonwt-
KLEURENFILMS OVER
NEDERLAND
ORGANISATIE VOOR
WETENSCHAPPELIJKE
FILM
„DE PIRATEN VAN KEY
WEST"
DE VIERING IN DE OUDE
BISSCHOPSSTAD
LAND
OVERBELAST RADIO
PERS ONEEL
OLIE- EN VETMARKT
De Partij van den Arbeid heeft
als jonggeborene op het eerste
congres, dat gisteren in Utrecht
begonnen is en drie volle dagen
duurt, willen getuigen, dat 2ij
levensvatbaarheid bezit. Nietwaar,
de heer Koos Vorrink verklaarde
onomwonden, dat het experiment,
zooals de stichting van de Partij
van den Arbeid algemeen be
schouwd werd, geslaagd genoemd
mag worden. En dat wil wat zeg
gen in een land, waar de tegen
stellingen zoo groot zijn als ner
gens anders ter wereld, in welk
verband hij sprak over levensbe
schouwing en sentiment als onza
kelijke argumenten bij de tot
standkoming van één grootsche
beweging voor het socialisme.
Men zou zoo den indruk krijgen,
dat alle geestesstroomingen, die
wfl kennen, werkelijk één bedding
hadden gevonden, maar het feit
alleen reeds van het bestaan van
afzonderlijke Werkverbanden voor
het protestant-christelijk en ka
tholiek deel, demonstreert wel
duidelijk, om van andere zaken
niet te spreken, dat van homoge
niteit geen sprake kan zijn. Xn-
tusschen acht men blijkbaar nog
een nieuw „hokje" noodig, gezien
de circulaire, die ter vergadering
werd uitgereikt, waarin de op
richting van een' Humanistisch
Werkverband wordt aangekon
digd. Onder humanisme te ver
staan „die levensbeschouwing, die
o.a. ervan uitgaat, dat niet een
macht buiten den mensch bepaalt
wat goed'is en wat kwaad, doch
dat dit onderscheid te vinden is
in den mensch zelf." Wij zijn ge
neigd om te denken aan een toe
vluchtsoord voor dakloozen
Overigens hebben wij op de
eerste zitting van het congres,
één keer den naam van God hoo-
ren noemen, in het debat naar
aanleiding van de rede van prof.
J. H. A. Logemann over het
vraagstuk „Indonesië-Linggadja-
ti", toen een der opposanten het
waagde te verklaren, dat hij het
met den gang van zaken niet eens
was en zijn misnoegen uitsprak
over het terzijde leggen van de
motie-Romme-v. d. Goes van
Naters en het negeeren van het
parlement. Hij riep Gods bijstand
welgemeend in bij het bepalen
Tijdens afwezigheid van de
ouders brak in de schuur van den
landbouwer B. te Zundert brand
uit. Van de kinderen, dïe in de
schuur speelden, is het 5-jarig
zoontje in de vlammen omgeko
men.
De directeur der universiteits
bibliotheek te Gothenburg heeft
de facsimile.ultgave van Nederl.
kromten uit de 17e eeuw, ontdekt
ln de kon bibliotheek te Stock
holm, aan'den directeur der kon.
bibliotheek te 's-Gravenhage
overgedragen.
De prijscontrole heeft sedert
Maart in Amsterdam en omge
ving 17 confectïe-lndustrieën
grondig onderzocht. Het bleek,
dat tegen 16 bedrijven proces
verbaal moest worden opge
maakt in verband met overt re.
ding van de prijsvoorschriften.
Het overtredingsbedrag bedroeg
in twee gevallen resp. 130.000
en 126.000.
De reis van minister Neher naar
Limburg ter bespreking van den
wederopbouw is uitgesteld tot 2
Mei.
Van begin Mei af zullen gedu
rende twee maanden telkens voor
vyf dagen 200 Noorsche soldaten
van de bezettingstroepen in
Duitschland hun verlof in de
hoofdstad komen doorbrengen.
De sopraan Corry Bijster en de
violist Theo Olof hebben dezer
dagen hun medewerking verleend
aan een door de Société Philhar.
monique te Parijs georganiseerd
concert.
<J> Het Ujk, dat dezer dagen uit
't kanaal te Tilburg is opgehaald,
is thans geïdentificeerd als dat
van den 42-jarigen L. v. H. uit
de Staringstraat aldaar, die sedert
een maand vermist werd.
A Officieren en manschappen van
de „British army of the Rhine"
zullen tusschen 28 April en 15
Mei in zes driedaagsche tochten
in drie autobussen een bezoek
brengen aan de bollenvellden,
Haarlem en Amsterdam.
Bij Haarlem is een 18_jar. land
bouwersknecht door het op hol
slaan van een paard, dat voor
een wals gespannen was, onder
den 300 k.g. zwaren cylinder ge
komen en op slag gedood.
Te Bologna la „het goudenboek"
dat op een plein was tentoonge
steld en namen bevatte van ver.
zetslieden, die hun leven voor
de bevrijding van Italië hebben
gegeven, door onbekenden ver
brand. Onmiddellijk werd een.
klopjacht op fascisten begonnen
waarbij een fascist zwaar gewond
werd
Op 2 Mei zullen 30.000 Fransche
doktoren gedurende 24 uur een
administratieve staking houden
als protest togen de, naar hun
meening onvoldoende toewijzing
van auto's. Deze staking houdt
slechts in, dat de doktoren op
dien dag zullen weigeren attesten
te teekenen.
A Het Weensche volksgerechtshof
heeft dr. Kurt Schusohnigg,
voormalig Oostenrjjksch kanselier
die door de nazi's gevangengezet
werd telegrafisch verzocht naar
Oostenrijk terug te keeren om
getuigenis af te leggen in het
proces tegen dr. Guido Schmidt,
voormalig minister van buiten—
landsche zaken in het kabinet.
Schuschnigg, die wegens hoogver.
raad terecht staat. Schuschnigg
houdt momenteel lezingen in
de V .3.
In Augustus a.s. zal het Albert-
kanaal opnieuw voor de scheep
vaart worden opengesteld. Hier
door zal de verbinding Antwer
pen—Luik worden hersteld Reeds
begin Juli zal een aanvang wor
den gemaakt met de geleidelijke
vulling van de drooggelegde
panden 'e Ooien en HasSelt.
'A In een noodzitting van het
Fransche kabinet is Donderdag,
avond besloten het gemiddelde
broodrantsoen van 300 op 250
gr per dag te brengen.
<J, Te Bazel zvjn bij een botsing van
drie trams 4 passagiers om het
leven gekomen en 41 gewond ge.
raakt.
A Van 11 Mei af zal in Duitschland
de dubbele zomertijd gelden.
van zijn standpunt, in de ver
wachting immers, dat men hem
alleen zou laten staan en beschou
wen als behoorend tot de opposi
tie, waarover de heer Vorrink
zulke felle woorden gezegd had.
Was de stemming in de mor
genuren zeer statisch en droeg de
bijeenkomst in de feestelijk aan-
gekleed'e „Tivoli-zaal", waar rose
azalea's inplaats van fel rood het
front van het podium versierden,
meer het karakter van een we
tenschappelijke vergadering, mee
gaand met de leiding, als de af
gevaardigden ook waren, des mid
dags ketste het vuur in de be
sprekingen en warm als het tro-
penklimaat waren de gemoederen,
toen de „question brülante" aan
de orde kwam.
Menige pjjl werd ook op den
voormaligen bewindsman afge
schoten, welken de heer Loge
mann handig pareerde. Men be
treurde het, dat een lid van de
partij aan de motie-Romme zijn
handteekening had durven geven.
Er is een te groote beschroomd
heid tegenover den rechtervleugel
getoond en de P.v.d.A. had bij de
politiek ten aanzien van Indone
sië van meer zelfbewustzijn blijk
moeten geven. Alsof deze debater
niet verstaan had, hetgeen de
partij-voorzitter in zijn openings
rede had gezegd, dat de Partij te
klein was om alléén de leiding van
het staatkundig leven in handen
te nemen en zonder al te veel
geestdrift, maar uit een gevoel
van verantwoordelijkheid tot sa
menwerking met de K.V.P. be
sloten was.
Ook prof. Logemann liet uit
komen, dat dit inzake Indonesië
slechts politieke noodzaak was,
eigenlijk is slechts een minimum
bereikt. Maar kon men anders of
meer?
Wat het accoord van Ling-
gadjati betreft zei hij heel dui
delijk, dat het gaat om het vrij
willig samengaan van twee sou-
vereine partijen in een unie, met
den nadruk op het vrijwillig, d.w.
z., als de eene partij die samen
werking niet langer wenscht,
kunnen wij daaraan niet ontko
men....
En om toch maar vooral heel
duidelijk te zijn, nam het partij
bestuur het amendement van een
der afgevaardigden over om,
waar in de resolutie sprake was
„van autonomie binnen het Ko
ninkrijk" dit aan te vullen met
„binnen de nieuwe structuur van
het Koninkrijk."
De heer Vorrink legde nog een
roerende getuigenis af van de
democratie van de Partij, waar
men gedoogd had, dat de heer
Oud er een afwijkende meening
op na hield. Een openbare beris
ping, zooals een der sprekers
wenschte, was zeker niet noodig,
waar het partijbestuur den heer
Oud reeds op het verkeerde van
zjjn houding had gewezen en
j
Weerverwachting medegedeeld
door het K. N. M. I. te De Bilt
geldig tot Zaterdagavond:
Meest krachtige wind tusschen
Zuid en Zuidwest, gedeeltelijk
j bewolkt met tijdelijk eenigen j
lichten regen, iets lagere tem-
peratuur dan vandaag.
J 22 April: zon op 5.22 uur, on-
der 19.54 uur; maan op 8.56 uur,
onder 1.47 uur.
deze inmiddels als bestuurslid
van „Rijkseenheid" had bedankt.
Spreker ging in op den uitslag
der verkiezingen, die eenigszins
hebben teleurgesteld door den
drang der kiezers naar de oude
politieke partijen. Toch zullen
150.000 katholieken en een nog
grooter aantal geloovige protestan
ten hun stem op de P. v. d. A.
hebben uitgebracht, meent spreker.
Velen hebben echter gestemd op
de communisten. Spr. verklaarde,
dat de P. v. d. A. den s» prmci-
pieelen strijd tegen het commu
nisme niet uit den weg zal gaan,
hij deed een beroep op de chris
tenen en humanisten van het oude
Europa om gezamenlijk den strijd
te voeren.
Zonder al te veel geestdrift,
doch met groot besef van de
verantwoordelijkheid is tot coali
tie met de K. V. P. besloten.
Spr. ging vervolgens de werk
zaamheden na van de verschillende
ministers-partijgenooten en con
stateerde dat men over het in het
eerste jaar bereikte met groote
voldoening kan terugzien.
In de avondzitting heeft minister
Vos gesproken over den sociaal-
economischen toes and. Spr. zag
vier wegen open, welke leiden
naar een gezondmaking van onze
nationale economie: le. het leenen
van nieuwe bedragen, doch het
verleenen van credieten wordt
beheerscht door politieke mo
tieven. De 2e weg is de liquidatie
van hetgeen Nederland bezit in
het buitenland. Van de 3 milliard
gulden, die in het buitenland zijn
vastgelegd, is een 'deel bestemd
voor goederenaankoop. Het tempo
hebben we echter niet in eigen
handen: 3e. Wanneer we niet meer
leenen dan liquideeren, moeten we
iprobeeren minder uit te geven.
Het 4de middel, dat spr. speciaal
wilde aanbevelen, is de opvoering
va.i de productie in eigen land-
Spr. waarschuwde tegen een wilde
toonbeweging. Opvoering van de
productie leidt tot opvoering van
de winst. Dit kan alleen worden
gecorrigeerd door daling van de
prijzen; niet door opvoering van
de loonen- De socialisa ie van een
deel van het bedrijfsleven be-
teekent een doordringen van de
sociale principes in de grond
slagen van de maatschappij.
Vandaag Vrijdag, wordt de
hoofdschotel, het ontwerp-begin-
selprogramma, opgediend, te ser
veeren door prof. W. Banning.
Twee dagen na het beëindigen van den roman „Stern der
Ungeborenen' is Franz Werfel in zijn villa te Beverlock Hills
(Californië) aan zijn schrijftafel gebogen over een revisie van
zijn gedichten, plotseling overleden. Dit feit geeft aan de lezing
van het boek een zeer eigen cachet: het is alsof we een stem
uit dit werk hooren opklinken, die van de overzijde van het
graf komt, een stem die aan een verbijsterde, chaotische en
zoekende wereld bezwerende en waarschuwende formules
toehijgt, zich welbewust dat ze toch niet verstaan zullen
worden.
Iedere literatuurcriticus zal de
virtuositeit, het onbetwistbare
meesterschap van dezen merk-
waardigen schrijver en denker er
kennen. De breed-stroomende
boeiende vertel- en schrijftrant,
het tot in de kleinste bijzonder
heden doordachte van de compo
sitie, de universeele kennis- en
stofbeheersching en de onmetelijke
diepgang van zijn gedachten zijn
slechts enkele facetten, die den
lezer onmiddellijk bewust worden.
Na ,,Zwischen Oben und Unten"
en „Das Lied von Bernadette"
staat „Stern der Ungeborenen''
nog dichter bij de geloofs- en zede-
leer der Katholieke Kerk, of
schoon het procédé in strijd is met
de kerkelijke voorschriften, het
geen de schrijver onomwonden er
kent.
Door een spiritistisch experi
ment wordt Franz Werfel in den
persoon van F. W. de ik-figuur
van het boek, honderdduizenden
jaren na zijn afsterven als mate
rialisatie terug op de wereld ge
plaatst, een wereld, die hij niet
meer kent en waarin hij een
vreemdeling is.
Ons land de grootste Europ.
afnemer van cacao
In een interview met den Ne-
derlandschen gezant in Brazilië,
den heer Kleijoi Molenkamp te R.o
de Janeiro, heeft deze een en an
der medegedeeld over de Neder
landers, dïe iin Brazilië verblijven.
Allereerst wees hij op de Ne-
derlandsche nederzetting te Ca-
rambehy, welke nu ongeveer 300
inwoners heeft; een vrij oude
nederzetting, een 35-tal jaren ge
leden, in 1911, daar gevestigd.
De moeilijkheden dezer vesti
ging zijn groot geweest, de grond
was vrij schraal en vroeg zwaren
arbeid en volharding. Door on
vermoeid werken kwamen de
boeren er langzamerhand boven
op. Toen de prijzen gingen stijgen
in de laatste zeven jaren kwam er
welstand.
Een tweede groep vam Neder
landers word't gevormd door de
handelsmenschen, importeurs en
exporteurs. Voorzoover deze zich
vóór den oorlog op Ned. pro
ducten hadden georiënteerd en
afhankelijk waren van den toe
voer daarvan, hebben zij, toen de
oorlog alle bronnen droog deed'
loopen, moeilijke maanden gehad-
Nu de relaties met Nederland
weer. hersteld zijn, richt zich de
activiteit ook weer op het moe
derland. Maar, hier hangt uiter
aard heel veel af van het econo
mische herstel van Nederland.
Intusschen zijn er twee belang
rijke feiten op het gebied van den
export.
Nederland blijkt een groote rol
in den cacaohandel ie spelen. Het
is de grootste Europeesche kooper
van Braziliaansche cacao. De Ver
Staten koopen de meeste cacao
da invloed van Noord-Amerika in
Brazilië is sterk 59.1 pet. Euro
pa koopt 31 pet., waarvan 2/3
door Nederland wordt opgenomen
Eveneens op de tabaksmark» heeft
Nederland een sterke positie.
De gezant wees ons ook op de
scheepvaartmaatschappijen, de
Kon. Holl. Lloyd, de Kon- Ned.
Stoombootmaatschappij en v. Nie-
velt, Goudhaar, en Co. Met die
maatschappijen reist men in Bra
zilië gaarne'.
En dan is er nog een groep Ne
derlanders aldus de gezant
weïke. niet vergeten mag worden.
Dat zijn <je talrijke NederTainid'sche
paters, die zich in den oorlog uit
muntende Nederlanders hebben
getoond en wier werk zich in
Brazilië uiteraard minder op m:s-
sionarisch gebied, dan wel op op
voedkundig gebied beweegt Hun
aantal zal de 700 wel naderen.
Handelsmogelijkh eden
Wat onze handelsmogelijkheden
betreft, merkte de gezant op, dat
de Nederlandsche kansen goed1
staan; men is ons welgezind Wan
neer Nederland weer in staat is op
volle kracht te werken, zal men
ons gaarne leveren en mén zal
dan ook gaarne ontvangen. Daar
is b v. de haven verbetering van
het zich snel ontwikkelende Rio.
Er komen verkeersstopoingen
voor; schepen kunnen nief snel
genoeg lossen door gebrek aan
kadelengte, kranen enz., zoo zelfs,
dat Noord-Amerika het scheeps
verkeer met R'o in handen heeft
genomen en bij het afvaren naar
Rio ordenend optreedt, om op
stoppingen, met alle nadeelen van
lang, te lang liggen, daaraan ver
bonden, te voorkomen. Bij die
havenverbetertng, bij havenbouw,
baggerwerk, havenoutillage kon
onsland om zijn deskundigheid
een groote rol spelen.
verwachtingen, onderstreepte de
gezant nog eens de groote betee-
kenis vah het Nederlandsche
herstel; Ned. schepen hebben een
uitstekenden naam. Ook wees de
gezant op de wenschelijkheid van
een Ned. tentoonstelling in Bra
zilië, van industrieele producten,
kunst, kunstnijverheid enz.
Vervolgens de immigratie-moge
lijkheden. Deze zijn er ongetwij
feld, kansen liggen er zeiker. Maar
er hangt zooveel af van de voor
bereiding. De gezant wegs daarbij
op de groote beteekenis van een
geestelijke en godsdienstige een
heid der kolonies, wélke het wel
slagen slechts kan bevorderen.
Uiteraard kwamen ook de aan
gelegenheden ter sprake, welke
samenhangen met de Braziliaan
sche leeningen. Ten aanzien van
deze materie deelde de gezant ten
slotte mede, dat er besprekingen
gaande zijn over een betalings
verdrag, waarbij ook de kwestie
der z.g. „bevroren saldi" zal ter
sprake komen.
Bezoek van Amerikaansch
cineast
Op initiatief van de Algemeene
Nederlandsche Vereeniging voor
Vrèemdelingenverkeer en met steun
van den R. V. D., de K. L. M. en
de Holland-Amerika-lijn zal de
Amerikaansche cineast James A.
Fitz Patrick van de Metro-Gold-
wyn-Mayer binnenkort, vergezeld
van eenige assistenten, naar Ne
derland komen teneinde hier eeni
ge kleurenfilms („Traveltalks") op
te nemen, welke daarna in de Me-
tro-Goldwyn-Mayer-serie „The
Voice of the Globe" in Amerika
en elders zullen worden vertoond.
Een en ander geschiedt in het
kader van de .actie, welke thans
door de Algemeene Nederlandsche
Vereeniging voor Vreemdelingen
verkeer gevoerd wordt ter stimu
leering van het bezoek van bul-
tenlandsche toeristen aan Neder
land.
De Engelsche Vereeniging voor
de Wetenschappelijke Film zendt
deze week een delegatie naar Pa
rijs om besprekingen te voeren
met het „Institut du Cinémato-
graphie Scientifique" om daar in
de laatste week van September een
filmcongres te houden. Men hoopt,
dat alle landen aan dit congres zul
len deelnemen.
Bovendien worden momenteel
voorbereidingen getroffen voor
het houden van een monstercon
gres voor de film in Londen te
gen het eind van dit jaar, tijdens
hetwelk een internationale orga
nisatie voor de wetenschappelijke
film in het leven zal worden ge
roepen.
De initiatiefnemers tot deze po
gingen om de grenzen voor de
wetenschap over de geheele we
reld te verbreken, zijn de Unesco
en de Britsche en Fransche Ver-
eenigingen voor de Wetenschap
pelijke Film.
Franz Werfel
Drie dagen verblijft hij daar en
dan zet hij zich neer om zjjn be
levenissen te boek te stellen. Alles
wat eij goed reporter in een
vreemd land interesseert en van
belang toeschijnt deelt hij aan zijn
lezers mede. de levensgewoonten
van de bewoners, den vorm van
den staat, de gedachte- en gevoels
wereld van de menschen die hij
op zijn tochten ontmoei, de ont
wikkeling der kunsten en kleine
uitstapjes in de doolhoven van de
historie.
'En natuurlijk confronteert hij
deze gefantaseerde droomwereld
een ,,geistiges Schauen", noemt
Werfel het met zijn eigentjjd-
sche wereld. Daarom is dit werk
niet alleen een danteske fantasie,
maar tevens een scherpe, onbarm
hartige tijdscritiek. Een tijdscri-
tiek, die eigenlijk haar culminatie
vindt in de karaktertrekken van
deze toekomstwereld, die zich
steeds verder van God verwijdert.
Tweemaal wijst Werfel er na
drukkelijk op dat deze gefanta
seerde maatschappij de vervolma
king is van de communistische
idealen en ideeëndroom. Het ni-
velleeringsproces is ten einde ge
schreden, er bestaan geen volke
ren en geen rassen meer, er is een
eenheidsstaat, een eenheidsvoed-
sel, een eenheidsdenken. Geen lij
den, geen leed. geen nood, geen
ziekten teisteren meer den mensch,
zelfs de dood is vrijwillig.
Twee krachten, twee machten
hebben aan de tand der eeuwen
weerstand kunnen bieden, die vol
gens de beloften eeuwigheidswaar
de bezitten, tot aan het einde der
tijden: de Katholieke Kerk en het
Jodendom.
Alle aardsche problemen zijn
overwonnen, technisch en mate
rieel is geen verbetering en ver
volmaking meer mogelijk, alleen
het volkomen geluk is ook voor
den mensch uit de mentale eeuw
een ver, ongrijpbaar en onbereik
baar ideaal- Dan breekt ook het
noodlot in deze materialistisch.-
paradijselijke wereld den toover:
een gruwzame oorlog richt haar
te gronde.
Werfel bedoelt daarmede geens
zins te zeggen dat een pessimisti
sche en fatalistische wereldbe
schouwing de zijne is. Integendeel,
al is de menschelijke geschiedenis
de geschiedenis van de gevolgen
der erfzonde, de geschiedenis van
de altijd verder schrijdende ver
wijdering van God, er is tegelij
kertijd een dubbele beweging in
de geschiedenis van den mensch
en de menschheid te onderkennen:
,,Wij verwijderen ons niet alleen
van God door den tijd, maar wij
naderen God ook door den tijd,
De oorlog heeft ons niet zacht
zinniger en beschaafder
gemaakt
Vergissen we ons niet, dan heeft
de oorlog ons heel wat ruwer en
bloeddorstiger gemaakt dan we
voordien plachten te zijn. De de
cors in onze schouwburgen zijn
haast niet meer te zien door de
stapels lijken, welke op het too-
neel liggen opgetast en het witte
doek in onze bioscopen ziet rood
van de stroomen bloeds, die in de
nieuwste kleurenfilms worden
vergoten. De roode kleurstof,
waarmee een acteur zich pleegt
te overgieten, om te suggereeren,
dat hy zwaar is gewond, is te
genwoordig even onontbeerlijk als
het oogenzwart van de prima don
na en een film, waarin niet min
stens een paar menschen worden
gewurgd, overhoop gestoken, neer
geknald, of neergeknuppeld, is
even zeldzaam geworden, als een
film zonder de onvermijdelijke
liefde, met een hoofdletter-
Hoe reageeren wij, het publiek,
daarop? Ergeren we ons, of scha
men we ons over zooveel wreed
heid en bloeddorst, over zooveel
ontaarding en verwording? Inte
gendeel. Evenals de talrijke da
mes, die den „bokswedstrijd" tus
schen Woodcock en Baksi hebben
bijgewoond, schijnen we te genie
ten van zulk een slachtpar.ij. Een
sensatie is voor ons geen sensatie
meer, als ze niet nog sensaüonec-
ler is dan de vorige. Onze gevoe
lens stompen af- We verliezen ons
gevoel voor de juiste verhoudin
gen. We zien niet meer het wer
kelijk goede. We onderkenner,
niet langer het kwade, het verder
felijke, het afkeurenswaardige
Ons oordeel wordt vertroebeld,
ons denken geremd.
Een voorbeeld daarvan is een
film als „Barracuda", welke wij
nog pas vorige week hebben ge
zien Een nieuw bewijs levert ons
de door Cecil B. de Mille geregis
seerde film „Reap the wild Wind"
(De Piraten van Key West). De
Mille (doctor honoris causa in de
filosofie I) I die zich met films sis
„Het teeken des kruises", „Cleo
patra", „De Kruistochten", „De
trek naar het Wes.en" en „Union
Pacific" een naam verwierf als de
maker van „monumentale histori
sche" films, heeft van „Reap the
Wild Wind", welke hij in 1942
voltooide, een „historische" film
gemaakt, waarin alleen de ge
kleurde sensatie monumentaal is.
Er wordt geschoten, met messen
gekerfd en met knuppels gesla
gen. dat het een lieve lust is; de
held weet zijn genegenheid niet
beter te demonstreeren dan door
zijn beminde een pak ransel te
geven, haar in het water te smij
ten en haar zoo nu en dan op te
sluiten; een geboeide man wordt
gestompt en geslagen en met een
doffen smak in 'n scheepsruim ge
kwakt; en toch betrapten we ons
er op, dat we, toen bovendien
nog een hulpelooze duiker in de
afschuwelijke vangarmen van een
inktvisch langzaam werd doodge
drukt, ons sceptisch zaten af te
vrajen, waarom juist de minst
sympathieke van de beide duikers
het slachtoffer moest worden en
waarom ook niet de andere door
het monster werd gegrepen. Het
beest had vangarmen genoeg!
Maar belangrijker dan de sensa
tioneelste sensatie is toch altijd
nog 't happy ending, zelfs in een
sensatie-film van Cecil B. de Mil
le, dr. h, c. Dat alleen redde het
Heven van Stephen Tolliver (Ray
Milland), want er moest aan het
slot toch iemand met Loxi Clai
borne (Paulette Goddard) trou
wen, De rest van de sterren (John
Wayne, Raymond Massey, Robert
Preston, Susan Hayward, Walter
Hampden en Victor Kilian) liet op
min of meer sensationeele wijze
het leven.
Natuurlijk zijn ze niet echt
dood. Dat is een troost, zij het een
schrale. Want nu kunnen ze bij
gelegenheid opnieuw op reden in
een monumentale Cecil B. de
Mille-film, die misschien nog sen-
sationeeler zal zijn.
Ons inziens behoeft er geen be
zwaar tegen te worden gemaakt,
dat personen boven 18 jaar naar
.Dp Piraten van Key West" gaan
kijken, hoewel we deze rolprent
zeker niet kunnen aanbevelen. De
oorlog heeft ons niet zachtzinni
ger of beschaafder gemaakt en
films als deze zijn allerminst ge
schikt om meer menschelijke en
meer edele gevoelens in ons aan
te kweeken. F.
doordat wij ons van het begin van
alle dingen weg en naar het eind
van alte dingen toe bewegen!
Het zijn wel schampere woor
den, die Werfel vindt voor zijn
eigentijdsche wereld en haar ver
tegenwoordigers. Journalisten, mi
litairen, politici, kunstenaars en
kunstcritici, intellectueelen, fas
cisten, marxisten en democraten,
spiritisten en philosophen, zij al
len krijgen bittere woorden te
hooren.
De komende Werfelbiograaf
vindt er een schat van materiaal
in om Werfels houding tegenover
zijn tijdgenooten te kunnen bepa
len.
Belangrijk is Werfels visie op
het onmiddellijk gebeuren na den
oorlog. Hij ziet Wereldoorlog no.
Ill kort na den Hitleroorlog (Hit-
Ier komt in de figuur Heiltier in
dit boek terloops ter sprake) uit
breken en voorspelt voor de ko
mende tijden nog barre jaren,
waarin bommen en granaten in
onze ooren zullen huilen.
De Duitscbers verdeelt hij glo
baal in Heinzelmannchen en
Wichtelmannchen, kabouterman
netjes en kobolden. De Heinzel
mannchen, het grootste deel van'
de Duitsche natie, probeeren de
schuld door vlijt en werkzaamheid
weer góed te maken, de Wichtel
mannchen, de Nazi's blijven aan
het wroeten.
Maar de volkeren gaan ten slot
te hun ondergang als zelfstandige
naties tegemoet en van de volke
ren zal het Italiaansche zich als
enclave het langste handhaven,
omdat in Rome de Paus zetelt. Een
deel van de christelijke secten
gaat op in het zoogenaamde com
munisme, waarvan weliswaar
niets anders overblijft dan de roem
van een groote nationale overwin
ning, een enggeestige centrale bu
reaucratie en een bijgeloovige ver
eering van de wetenschap. De re-
ligieuse vernieuwing zal ten slotte
van Amerika uitgaan.
Zonder aan Werfels voorspellin
gen meer waarde te hechten dan
aan iedere menschelijke beschou
wing, kunnen we toch, in het aan
gezicht van de gebeurtenissen van
deze naoorlogsche wereld, aan- de
ze dwingende redeneering niet
achteloos voorbijgaan en haar met
een schouderophalen beantwoor
den.
De tijd zal het uitwijzen.
Met het Christendom zelf Is Wer
fel niet geheel in het reine geko
men. In „Zwischen Oben und Un
ten" geeft hij een drievoudige re
den aan, waarom een Jood zich
niet tot het Christendom mag en
kan bekeeren. Een bekeering
vindt Werfel een drievoudig ver
raad, hij pleegt verraad aan de
partij der zwakken en vervolgden,
hij deserteert uit de gemeenschap
van het uitverkoren volk en hij
onttrekt zich aan de boete, die het
Joodsche volk is opgelegd door de
verwerping van den Messias. Met
deze stellingen is Werfel duidelijk
in strijd met de katholieke ge
nadeleer.
Overigens onderschrijft hij vol
komen de Katholieke leer over de
biecht, het huwelijk, de erfzonde,
om slechts enkele grepen te doen-
Hij erkent het bestaan van enge
len en de werkelijkheid van het
vagevuur.
Het komt ons voor dat ook in
Werfels karakter een reden moet
worden gezocht, die het geheim
belicht, waarom deze groote klare
geest niet om het Doopsel ge
vraagd heeft, waarom deze
mensch, die van de H. Maagd
Maria getuigde! Ja, die Mutter
Gcttes mit dem Kinde. Ich weisz,
dasz sie mir geholfen hat, wo im
mer sie le-bt", niet den laatsten be-
slissenden stap in zijn leven ge
daan heeft.
Duidelijk doelen deze zinnen op
het bestaan van „Das Lied von
Bernadette", waaraan een gelofte
ten grondslag ligt.
Een aanwijzing geeft ons Wer
fel zelf, als hij schrijft, dat een
karakterzwakheid hem beheerscht
die alle beslissingen en verant
woordelijkheden uit den weg
poogt te gaan en als hij zich ver
gelijkt met den Apostel Petrus, die
ook driemaal zijn Heer verloo
chende.
We hebben hier slechts in grove
trekken gepoogd Franz Werfels
erfenis „Stern der Ungeborenen"
te karakteriseeren-
Het laatste woord gunnen we
gaarne aan den commentator. Hij
zal er een heel boek voor noodig
hebben. H. T.
De eerste geivonde wordt voorloopig opgekalefaterd.
Lynne O. man, Raymond Massey, Pa' l <tte Goddard en John
Wayne in „De Piraten van Key West"
De feestdag werd gisteren
voortgezet met een centrale raads
vergadering in de prachtig ver
sierde tuinzaal van het Concert
gebouw te Haarlem. Nadat de jaar
verslagen waren goedgekeurd,
werd de oud-bondsvoorzitter E. J.
M. Stumpel uit Hoorn tot eere-lid
benoemd onder daverend applaus.
Daarna was er een uitbreide rond
vraag, waarbij vele afdeelingen
met ernstige bezwaren kwamen
tegen bestaande distributiemaatre
gelen en combinatieverkoop tus
schen fabrikanten en grossiers. Het
hoofdbestuur wees op de moeilijk
heid zonder concrete gegevens te
handelen en verzocht den afdee
lingen deze naar voren te brengen
Na een gemeenschappelijke kof
fietafel had om twee uur een
officieele ontvangst ten stadhuize
plaats. Loco-burgemeester D. J. A.
Geluk, de beide katholieke wet
houders A. J. Angenent en mr. dr.
F. Schreurs .alsmede secretaris mr.
Th. Wesstra ontvingen de gasten.
De heer Geluk deed een beroep op
de R.K. Middenstanders, zich trouw
te houden aan de maatregelen, die
de overheid in deze moeilijke tij
den moet nemen bij distributie en
ordening. Hij vroeg om een groote
mate van public spirit bij de mid
denstanders. Bondsvoorzitter v. d.
Brule dankte voor de ontvangst.
In de Groote Concertzaal was
inmiddels een groote schare con
gressisten bijeen gekomen. Voorz.
v. d. Brule opende de bijeenkomst
met 'n uitvoerige herdenkingsrede
waarin hij vele brandende vraag
stukken van den laatsten tijd aan
roerde. Staande in de branding
van het maatschappelijk leven,
zoekt de jubileerende Bond naar
nieuwe wegen op Christelijken
grondslag. Spoedig hoopt men te
beschikken over een eigen econo
misch apparaat voor den Kath.
Middenstand.
Nadat het zangkoor van de Haar-
lemsche St. Liduina-kerk o. 1. v.
P. Q. Wolff enkele geestelijke en
profane liederen had ten gehoore
gebracht, hield de oud-bondsadvi-
seur dr. Olierook de feestrede.
Feestrede dr. Olierook
Veertig jaar heeft de Haarlem-
sche Bond trouw Kerk en vader
land gediend. In vele midden
standsorganisaties wilde hij den
wijsvinger zien, die den weg wees
doch tevens den ringvinger als
bewijs van trouw. Indien de Bond
de middenstanders niet had geor
ganiseerd, zouden zij in de barning
der tijden doodgedrukt zijn tus
schen het ijzer van het georgani
seerd grootbedrijf en de hamer
der georganiseerde arbeidersbewe
ging. Piëteitvol herdacht spreker
de pioniers van het eerste uur,
het bijzonder Chris Jansen. HU
wees op diens prachtige voorbeeJa,
trouw en ijver. Wilt ge een monu
ment voor Chris Jansen, ziet
om u heen naar de groeiende K.K..
Middenstandsbonden. Die vormen
een Gode welgevallig monument
De fundamenten vaaRond
dienen ongewijzigd te blijven, doch
de organisatie zij vooral dyna
misch, meegaande met den zwa
ren, toch grootschen tijd! Het de
vies van den Bond zij en blijve:
„Eerlijk in handel, crhistelijk in
wandel!"- Spr. noemde de innige
vereeniging van onze Katholieke
bonden en de H. Kerk een van de
grootste trofeeën van onze con
temporaine geschiedenis. Dit feest
zal moeten worden de bazuinstoot,
die de nog slapenden wakker
maakt.
Na orgelspel door den heer Jan
Nibbering sprak de vicaris-gene
raal namens Z. H. Exc. den bis
schop de feestvergadering toe.
Toespraak Vicaris-Generaal
Mgr. Ammerlaan herinnerde er
aan, dat het niet zoo'n gemakke-
'ijke geboorte is geweest voor den
Middenstandsbond. Hij bracht hul
de aan allen, die den Bond zoo
principieel katholiek gehouden heb
ien en tevens aan hen, die direct
a den oorlog weer begonnen mei
ien wederopbouw. Hadden we on-
e menschen in onze katholieke
organisaties niet zoo principieel
pgevoed, aldus nigr*» dan zouden
e in de bezettingsjaren niet zoo
rincipieel hebben stand gehouden
teeds ziet men het duidelijk: prin-
ipiëele organisatie is niet slechts
hristenplicht, het eischt tevens
/are vaderlandsliefde! Maakt den
'ond steeds grooter in aantal, doch
ooral in kwaliteit! Dan zal het
luden jubileum recht een feest
innen zijn!
Aan het slot deelde mgr. me
de, dat bet Z. H. den Pane bad
behaagd te begiftigen met het
gouden eerekruis Pro Ecclesia et
Pontifice den bondsvoorzitter,
den heer H. E. v. d. Brule, welke
onderscheiding hem door den
bisschop na diens terugkeer uit
Rome persoonlijk zal worden uit
gereikt. Een daverend en lang
durig applaus volgde op deze
mededeeling.
Nadat het jongenskoor der Li-
duinakerk zich nogmaals had laten
hooren, boor de directeur van het
Hanzebureau de feestgave aan van
de afdeelingen aan het hoofdbe
stuur: vooreerst de mededeeling,
dat de Diocesane Bond juist giste
ren de 11050 leden is gepasseerd
en een eerste bedrag voor het
Chris-Jansen-Fonds groot 15.000,
dat den eersten steen vormt, die
door vele gevolgd moet worden.
Vervolgens bood ook bondsvoorzit
ter Koops van den Ned. R.K. Mid
denstandsbond een gift aan voor
het fonds, gevolgd door den heer
Oostermeijer, voorzitter v. d.
aartsdiocesanen bond. Ook de heer
Lem van de afd. Den Haag sprak
een enthousiast huldigingswoord
namens de leden tot het hoofdbe
stuur, waarna Jan Bakker de inge
komen gelukwenschen voorlas van
minister-president Beel, de minis
ters Gielen, Huysmans, Fiévez,
Maarsseveen enz. Een enthousiast
slotwoord van den heer v. d. Brule
en een „Aan U o Koning der
Eeuwen!' besloot de groote feest-
bij eenkomst.
Des avonds had een uitgebreide
feestmaaltijd plaats, waarna het
feest werd besloten met een schit
terenden feestavond in den Haar-
lemschen Stadsschouwburg.
Zaterdagmiddag zal de nieuwbe
noemde Apostolisch Prelect van
Britsch Noord-Borneo, Mgr. Jacob
Buis, na een afwezigheid van tien
jaren waarvan "U verschillende
in Japansche krijgsgevangenschap
doorbracht zlJh vaderstad
Leiden terugkeeren. In feeststoet
zal Mgr. door deken A. Homulle
worden binnengeleid in de ouder
lijke woning aan de Waldeck Pyr-.
montstraat. Des avonds wordt een
plechtig danklof gehouden, waar
de deken den nieuwbenoemden
prefect zal toespreken. Zondag
morgen draagt mgr. Buis een
pontificale H. Mis op, des middags
is eJ receptie aan de pastorie en
de feestdag wordt besloten met
een plechtig Lof met toespraak
van den jongen prelaat.
Het personeel van het radio
omroepbedrijf te Vorarlberg in
Oostenrijk heeft zich tegenover de
officieele instanties en het publiek
beklaagd over het tekort aan per
soneel, waardoor sommige em
ployes wel weken van 80 a 90
werkuren maken, zonder over-
werkgeld te ontvangen. Tegen
over twee a driehonderd em"
ployé's bij andere radio-omroepen
in Oostenrijk zijn te Vorarlberg
slechts zeventig personen in
dienst, met inbegrip van orkesten
technisch en administratief per
soneel. Zoodoende Jh° .1,n de
practijk één man tegelijk als
plaatselijk redacteur, meuwsom-
roeper, sportredacteur en letter
kundig medewerker fungeeren.
Het is uiteraard ondoenlijk, om
in een kort krantenartikel de on
derscheiden theorieën en zelfs het
speciaal eigen standpunt over
eigendomsrecht te bespreken. Er
bestaan alles bij elkaar biblio
theken over dit vraagstuk. Toch
moeten we een enkel aspect onder
de loupe nemen ingevolge den
drang naar socialisatie die in zijn
huidigen vorm, het bezit van
eigendom dreigt aan te tasten.
Onze eigen theorie de econo-
misch-natuurrechtelijke van St.
Thomas leert, dat privaat-eigen
dom niet alleen rechtvaardig maar
ook noodzakelijk is. Zulks op eco
nomische gronden maar vooral op
de basis van het natuurrecht Leo
XIII heeft in „Rerum Novarum''
die leer zoo duidelijk weergege
ven.
Ten eerste is de mensch een re
delijk wezen. Dat redelijke in den
mensch noopt hem in de toekomst
te zien en daarmede rekening te
houden.
Voorts heeft de mensch recht op
de vrucht van zijn arbeid.
Beschouwen we den mensch met
betrekking tot zijn gezin, dan
spreekt het recht op bezit nog
sterker. Middelen moeten worden
verworven en bewaard om zich
voor tegenspoed en ellende te vrij
waren. Al heeft God de aarde aan
alle menschen gegeven en Zelf geen
bijzondere verdeeling gemaakt, Hij
schiep den mensch als redelijk
wezen, die een hunkering naar
particulier bezit in zich heeft.,
Nu erkennen de socialisten lirel
privaat bezit van consumptiemid
delen maar voor de productie
middelen gaat hun hang in sterke
mate den kant uit van collectief
bezit of Staatsbeheer.
Hier is oppassen geboden on
danks alle, wel eens niet gek
klinkende leuzen of theorieën. We
gaan hier niet in op de dwalingen
op godsdienstig, wijsgeerig en ze
delijk terrein en zullen alleen po
gen te antwoorden op de voor de
nnmte„vïegetde vraa8; !s als eco
nomisch systeem de afschaffing van
particuliere productiemiddelen al
dan met in strijd met het natuur
recht?
Aristoteles H. Thomas en na
hen Leo XIII hebben drie noodza
kelijkheden aangegeven voor het
handhaven van de productiemid
delen in particulier bezit.
Ten eerste om den prikkel tot
arbeid te handhaven, ten tweede
voor het behoud van de maat
schappelijke orde, ten derde in
het belang van den maatschan-
pelijken vrede.
Immers het is de overtuiging,
dat men de behaalde winst en
loon mag houden, die den mensch
drijft tot voortdurenden arbeid.
Die arbeid brengt individu of ge
zinsleden hooger in de maatschap
pij. En dan, zou een werker met
geluk geen nieuwe productiemid
delen mogen koopen, zoodat ook de
industrie nog in haar ontwikke
ling wordt beknot?
Hoe zal vervolgens in de nieu
we gemeenschap van dergelijken
aard de mensch over de lagere
vakken en posten worden ver
deeld. Een bron van oneindige ge
schillen. Momenteel bemerkt men
daarvan nog niet zooveel omdat
bijv. een ambtenaar zijn spaargeld
nog kan steken in een rendeerend
bedrijf van een particulier.
Tenslotte zouden we na boven
staand betoog nog kunnen aanvoe-
ren het historisch bewijs n.l. dat
bij alle volken en te allen tijde
privaat-eigendom wordt aange
troffen. En dus, zegt H. Thomas,
het is onmogelijk dat, wat door
allen overeenstemmend wordt ge
zegd, geheel valsch is.
Iets geheel anders is natuurlijk,
of particulier eigendom zuiver al
leen bezit is en geen verplichtin
gen heeft. Privaat bezit blijft mid
del, geen uiteindelijk doel. Op
den particulieren eigendom rust
een „sociaal servituut" d.w.z.
naastenliefde en algemeen weiz.jn
spreken danig mee. Men kan dus
maar niet doen wat men wiL
Vanwege enkele ruil transacties
teet andere landen (wij leveren
cocosolie hetgeen in voldoende
kwantum aanwezig is, en krijgen
daarvoor andere oliën, die wij
minder gemakkelijk kunnen be
komen terugmoest de copra-
verwerkende industrie ditmaal in
hoofdzaak voor den export produ-
ceeren, aldus een bericht van de
makelaars Bessem en De Schepper,
Daarnaast vielen toch ook nog
diverse transacties in cocosolie
voor de inlandsche stearine-
industrie te boeken. In ruil kregen
wij een postje zonnebloemolie uit
Hongarije en weer 800 ton wal-
vischtraan uit Noorwegen.
Verder zijn aangekomen in deze
berichtperiode 600 tons soyaolie
en 200 tons castorolie uit Amerika.
In deze oliën, benevens in loco
lijnolie, gingen kleinigheden om,
maar er blijft vooral in de beide
laatstgenoemde voldoende voor
radig. Ook in loco eetbare runder
talk werden enkele toewijzingen
verstrekt, zoowel voor ee'bare- als
Voor technische doeleinden.
Stoomend is er (behalve de 95
tons Muttonjus reeds eerder ge
noemd) het restant van de vangst
walvischtraan „Willem Barendsz",
dia uiteindelijk toch nog meevalt.
Reeds werd een kleine 5800 tons
vooruitgezonden en het schip zelf
heeft nog ca. 7000 tons aan boord.
De verhoogde prijs voor inland
sche vetten is nu eindelijk ook
vastgesteld en het resultaat was
natuurlijk: zeer behoorlijke zaken.
Tenslotte zijn er nog eenige be
voorradingsschema's voor alle soor
ten zeep- en zeeppoeder uitge
komen, voor welk doel beschik
baar werd gesteld: ruwe cocosolie,
ruwe geharde walvischtraan en
raffinage cocosvetzuren. Eerlang
zal de aflevering van het eind
product aan de huismoeders dus
wel vlotter gaan. Al met al een
zeer drukke berichtperiode met
veel zaken.
De Britsche minister van brand-
stoffenvoorziening, Shinwell, heeft
in het lagerhuis mededeeling ge
daan van de plannen van de re-
geenng voor brandstofbesparing.
Het ligt in de bedoeling iederen
vorm van ruimteverwarming te
verbieden met ingang van 5 Mei
in commercieele en industrieele
gebouwen. Ook het gebruik van
gas en electriciteit voor dit doel
zal verboden zijn in woonruimten
tot eind September, behoudens
uitzonderingen op medische gron
den.
Verzocht zal worden het huis
gebruik van gas en electriciteit
met 25 pet. van de hoeveelheid,
welke in dezelfde periode van 't
vorig jaar werd gebruikt, te ver
minderen, De B. B, C, zal worden
toegestaan haar uitzendingen van
Maandag a.s. af geheel te her
vatten.
Shinwell zeïde, dat de toestand
zoo ernstig is. dat hieraan alleen
door een groote Vereenigde
krachtsinspanning van het ge
heele volk het hoofd kan worden
geboden. Iedereen zal een offer
moeten brengen. Geschat wordt,
dat 't verschil tusschen de steen
koolproductie en de hoeveelheid
die noodig is voor de voorraad-
vorming tijdens den zomer, wel
licht tien millioen ton zal bedra
gen.
Aan huis- en niet-industrieele
gebruikers zal worden verzocht,
2% millioen ton te besparen door
bezuiniging op het verbruik van
gas en electriciteit. Eden (conser
vatief) vroeg, of er een debat kon
worden gehouden voor het van
kracht worden van het plan. Hij
kreeg hierop een bevestigend ant
woord.
