DE TRAGEDIE DE GEER
Wat is 't echte Linggadjati?
Politieke problemen
nieuw Polen
Het proces tegen de oud-Minister-
President der Londense Regering
De regering tegenover de Kerk
Ruit- nieuwtjes
Verbod der communisten-partij
in Brazilië
Twee hoogtepunten in onze politieke
strafprocessen
Jacht op een
moordenaar
Mijn-explosie
Het volk heeft andere problemen
PAGINA
DONDERDAG 8 MET 1947
VRAGEN AAN MIN. VAN
OVERZ. GEBIEDSDELEN
EINDHOVENSE
POLITIE ARRESTEERT
INBREKERSBENDE
WEER NIEUWE POST
REKENINGEN
BIJENETER IN NEDER
LAND GESIGNALEERD
FRAUDE IN DELINQUEN
TENKAMPEN
STALIN HEEFT GEEN
BEZWAAR
Tegen Britten in Egypte
TREIN-VERTRAGING
DESPOTISME VAN
INTERN. OMVANG
DE DIENSTPLICHT IN
ENGELAND
GEDURFD VERZET
TEGEN FRANCO
communisten Iets bereikt en wel
dit, dat de Russen uit de geheime
politie zfln verdwenen, wat de
socialisten o.a. als els hadden ge
steld.
VETVOORZIENING
VAN ENGELAND
Britten rekenen op
Indonesië
NATIONALE BIDDAG
IN ENGELAND
IETS MEER BEWOL- l
KING I
aangenomen', aldus Aguirra.
NOG STIJGENDE LONEN
CHR- VAKGROEPEN
BEZOEKEN DUITSLAND
SJAHRIR LAAT DE NEDER.
LANDERS TOBBEN!
Toen de zware klok van Lunte-
ren in 1940 met haar laatste galm
de valse galm van 't landverraad
de burgeroorlog in ons land in
luidde, waren ir. Mussert en jhr.
De Geer de exponenten van de
twee, zéé: ongelijke kampen in het
Nederlandse volk, die binnen het
raam van de tweede wereldoorlog
elkaar tot aan de Bevrijding in
1945 ten dode zouden bestrijden.
Mussert schaarde zich door het
geschenk der klok op een tijdstip,
toen de puinhopen van Rotterdam
nog rookten, met zijn volgelingen
definitief aan de zijde van Duits
land; De Geer was het hoofd der
wettige Nederlandse regering, die
Engeland als bondgenoot gekozen
had en die, zelf aan de greep van
de bezetter ontsnapt, het verlangen
naar vrijheid van het overgrote
deel des volks belichaamde.
Het is een tragische speling van
het lot, dat in de onafzienbare
reeks politieke strafprocessen, die
in ons land op de bevrijding volg
den, de twee hoogtepunten ge
vormd worden door het proces-
Mussert, dat in 1946 beëindigd
werd, en het proces-De Geer, dat
morgen een aanvang neemt.
Zoals er weinig overeenkomst
in de personen der beschuldigden
is. is er ook weinig overeenkomst
in de inhoud der processen. Het
formaat van een Mussert verhoudt
zich tot het formaat van een De
Geer als de omvang der volksdelen
zich verhielden, die zij ieder bij
de aanvang van de oorlog verte
genwoordigden. De strafbaarheid
van een Mussert staat tot de straf
baarheid van een De Geer in een
verhouding, omgekeerd-evenredig
aan hun formaat.
Nochtans is de tragiek deze: dat
beiden hebben gefaald. Want het
formaat van De Geer moge groter kunnen behouden. Dit kunnen wij
zijn geweest dan dat van Mussert echter geen eigen mening meer noe
was. voor de omstandigheden, men, dit is eigenzinnigheid en in
waarin hij zich zag gesteld, bleek
het ontoereikend. Hij faalde anders
dan Mussert, maar hij faalde.
Waardoor faalde De Geer!
Het falen van Mussert kwam
voort uit een geborneerd fanatis
me, dat hem partij deed kiezen
tegen zijn land en deze verkeerde
keuze met verblinde eenzijdigheid
deed volhouden.
Het falen van De Geer werd
eerder bepaald door een gebrek
aan fanatisme, dat hem zijn plaats
aan de zijde van het in vrijheid
strijdend deel des volks ontijdig
deed opgeven en hem in al te ab
stracte bespiegeling deed zoeken
naar een „synthese in de oorlog'
waar die synthese nu eenmaal door
de afgronddiepe-beginselenkloof,
die de partijen scheidde, onmoge
lijk was. Is hiermede de verschil
lende aard van beider falen schets
matig gekarakteriseerd, de laatste
grond van dit falen is er, dunkt
mij, niet mee gegeven. Hij ligt
dieper, hij is als bij alle falen
een grond van menselijkheid.
In deze menselijkheid is er, naast
ontzaglijke verschillen, bij Mussert
en De Geer één punt van overeen
stemming: zij waren beiden kop
pig. dikwijls eigenzinnig, meer
malen eigengereid.
Morgen, Vrijdag 9 Mei, neemt
voor het Bijzonder Gerechtshof
te Amsterdam het proces tegen
de gewezen Minister-President
der Nederlandse regering te
Londen, jhr. mr. D. J. de Geer,
een aanvang.
Mr. A. J. M. van Dal zal in
ons blad aan dit belangrijke
proces enige artikelen wijden
en opent deze op de vooravond
van het proces met een voor
beschouwing.
sitie in deze oorlog, een misKen-
ning van de mogelijkheden, die er
voor hem waren, zijn land in deze
oorlog op andere wijze dan als mi
nister te dienen.
Ik respecteer, zegt De Geer, de
mening, dat ik als oud-minister
president der regering te Londen
niet het recht zou hebben gehad
naar Nederland terug te keren. Ik
respecteer haar, maar men respec-
tere dan ook de mijne.
Hier ligt de misvatting. Vrijheio
van meningsverschil, die in vre
destijd de grondslag der demu-
cratie is, dient in oorlogstijd, als
alle krachten gemobiliseerd wor
den en gericht op één doel, nu
eenmaal te worden prijsgegeven.
„Had ik het groote misverstand
kunnen vermoeden, dat op deze
wijze gewekt werd, dan was dit
misschien (spat. van mij v. D.l
op mijn besluit niet zonder in
vloed gebleven", schrijft De Geer.
Het „misschien" duidt aan. waai
de fout zit. Zelfs dan. als hij de
ideële schade beseft zou hebben,
die zijn daad aanrichtte, meent hij
het recht op een eigen mening te
oorlogstijd is er een eigenzinnig
heid, die strafbaar kan zijn.
lx De Geer strafbaar
Het Openbaar Ministerie zal de
strafbaarheid van De Geer trach
ten te baseren op art. 102 van ons
Wetboek van Strafrecht, waarb;j
niet alleen opzettelijke hulpverle
ning aan de vijand, maar ook be
nadeling van de Staat tegenover
die vijand in oorlogstijd met ge
vangenisstraf wordt bedreigd. Dat
de Staat-in-oorlog door De Geer's
eigenmachtig handelen ideëel bena
deeld is, staat wel buiten kijf.
Erkend moet echter worden, dat
het hier om imponderabilia gaat
en dat de benadeling in concrelo
niet gemakkelijk zal zijn aan te
wijzen. Worden echter het „zich
desbewust hebben gedragen tegen
de belangen van het Nederlandse
volk" en het „afbreuk gedaan
hebben aan het verzet", waarvan
het Tribunaalbesluit spreekt, niet
door dezelfde imponderabilia be
paald?
Toch zal de verdediging onge
twijfeld de benadeling van de
Staat ontkennen of trachten te
minimaliseren. Zij zal er zich
waarschijnlijk eveneens op beroe
pen, dat art. 102 W. v. S. kracn-
tens de daarin genoemde voorbeel
den voor gevallen als dat van De
Geer niet geschreven schijnt.
Tenslotte zal zij mogelijkerwijze
disculpering pleiten op grond van
het feit, dat de regering in Lon
den haar wil aan De Geer ten
aanzien van zijn voorgenomen te
rugkeer naar Nederland niet duide
lijk heeft kenbaar gemaakt.
In dit opzicht moet het proces
opheldering geven over een be
langrijke controverse tussen Ger-
brandy en De Geer, die elkaar op
een zeer wezenlijk punt der schuld
vraag tegenspreken. Volgens Gei
brandy immers is De Geer „zonder
andere waarschuwing dan een op
de valreep, verzonden brief aan
een der leden van het Kabinet"
naar Nederland afgereisd. Volgens
De Geer is aan zijn vertrek een
schriftelijke gedachtenwisseling met
de regering voorafgegaan, die hem
niet de vrijheid ontnam zijn eigen
mening te volgen.
Zou dit laatste bewezen kunnen
worden, dan zou inderdaad naar
mijn mening een groot deel der
schuld aan deze onverkwikkelijke
geschiedenis op het gebrek aan
vastheid van houding der Londen
se regering terugvallen.
De waa. de van de roem
Ongeacht hoe de afloop zijn zal,
stemt het proces-De Geer ons tot
bezinning over de waarde van
roem en uiterlijke grootheid.
Tot kort voor zijn zeventigste
jaar was De Geer een man van
groot aanzien in onze Nederland
se politiek en ons vaderlandse le
ven.
Ik heb zijn zaak een tragedie
genoemd, omdat tengevolge van
een karakterfout nu hij de ze
ventig is gepasseerd, deze roem
is getaand en welhaast in zijn te
gendeel verkeerd. Was De Geer
werkelijk een figuur van groot
formaat? Ik geloof het niet, het
schijnt mij toe, dat onze verhou
dingen te klein, mag ik zeggen
te provinciaals? waren. Hei
feit, dat hij, voor buitengewone
omstandigheden geplaatst die de
gezapige sfeer der Nederlandse po
litiek te boven gingen, niet alleen
tegen zijn taak niet opgewassen
bleek, maar zelfs die taak ten
enen male miskende, wijst niet
op de grootheid, die men van een
waarachtig staatsman verwacht.
Zo gezien, maant het proces-De
Geer ons allen tot bescheidenheid,
Een leger van 2000 politieman
nen, bijgestaan door militairen,
maakt thans in de omstreken vari
Montauban in Zuid-Frankrijk
jacht op de 21-jarige Pool Sta
nislas Wazelefski, die vier dagen
geleden uit de cel voor ter dood
veroordeelden heeft weten te ont
snappen, na een staaf uit de tralie
voor het spievenster van zijn cel
gewrikt te hebben en daarmede
de bewaker bewusteloos te heb
ben geslagen. Walzelefski is ver
oordeeld voor drie moorden en
zou zelfs bekend hebben in totaal
aan 19 moorden schuldig te zijn.
De jacht wordt belemmerd door
de vele onjuiste inlichtingen van
de bevreesd geworden bevolking.
De meeste bewoners van de
streek lopen thans gewapend.
Te Barnsley (Engeland) heeft
een mijnramp plaats gehad, ten
gevolge van 'n ontploffing, waar
van de oorzaken nog niet vast
staan.
Acht mijnwerkers kwamen om
het 'leven en er werden 25 man
gewond, onder wie verscheidene
jongens van vijftien jaar. Het on
geluk in de mijn van Barnsley,
een der grootste van het district,
werd veroorzaakt door een explo
sie, toen men na een brand de
betrokken plek afoloot.Verschei
dene mannen werden meters ver
weggeslingerd.
De tragedie van een
karakterfout
De tragedie-De Geer is in wezen
de tragedie van een karakterfout.
„Het volgen van mijn eigen oor
deel is in mijn leven vaak gepre
zen als karaktervast", schrijft De
Geer zelf in zijn „Verantwoording
tegenover het Memorandum-Ger-
brandy, "vooral door hen, wie het
op bepaalde momenten in het ge
vlij kwam; bij andere gelegen
heden gelaakt als individualistisch
en eigengereid. Ik wil ditmaal de
laatste kwalificatie voor lief ne
men, maar om dan ook te stelliger
van mij af te schudden de lugubere
verdichtsels en verdachtmakingen,
die in kwaadaardig wantrouwen
aan deze eigengereide daad zijn
vastgeknoopt".
De „eigengereide daad", waar
voor De Geer zich morgen dan
eindelijk het zal waarschijnlijk
ook hem zelf een verlichting zijn
strafrechtelijk zal hebben te
verantwoorden is: zijn vertrek uit
Lissabon naar het bezette Neder
land in Februari 1941 tegen de wil
van de in Londen zetelende Neder
landse regering; daarnaast de pu
blicatie van een brochure in het
zelfde Nederland in Februari 1942,
waarin hij, zoals hij zelf schrijft
„de belligerente partijen tot bezin
ning wilde roepen op den weg naar
den afgrond". De „lugubere ver
dichtsels en verdachtmakingen
zijn de suggesties, dat De Geer
door deze daden sympathie, hetzij
met de N.S.B., hetzij met de Duitse
viiand heeft willen betuigen, dat
hij „landverraad" heeft gepleegd.
Schuldige goede trouw
Laat ik beginnen met te zeggen,
dat ik dit laatste niet geloof. In
de felle strijd tussen Gerbrandy en
De Geer gevoerd, naar aanleiding
van de „desertie" zoals Gerbran
dy het noemt zijn, naar mi]
toeschijnt, de accenten verkeerd
gelegd. Dat de heer De Geer be
wust de zaak van het vaderland
in de steek zou hebben gelaten,
laat staan verraden, is in het licht
van zijn langdurige en eervolle
politieke carrière onwaarschijnlijk.
Een zekere goede trouw mag men
hem, geloof ik, niet ontzeggen.
Goede trouw, vooral als zij van
een te eigengereid karakter is,
ontheft echter niet steeds van ver
antwoordelijkheid, zelfs niet van
strafrechtelijke verantwoordelijk
heid. In het proces-Mussert, in het
proces-Van Genegten waren vele
aanwijzingen, dat deze lieden op
hun manier de zaak van het vader
land meenden te dienen.
Wat was het anders dan eigen
gereidheid, die de idealisten onder
da N.S.B.-ers want die waren
er de zijde van de vijand deed
kiezen in wat zij meer een revo
lutie dan een oorlog waanden?
De Geer ging uit en gaat in
zijn „Verantwoording" nóg uit
van de praemisse, dat hij, als
minister-president te Londen afge
treden, met hetzelfde recht als
iedere andere „gestrande" Neder
lander pogen mocht naar zijn land
terug te keren. Hij zag-zijn ver
blijf in het buitenland als ontstaan
buiten zijn wil, doelloos en zonder
taak, zijn natuurlijke plaats scheen
hem bij zijn betrekkingen.
Dit was een miskenning van het
karakter en de eisen van een oor
log, een miskenning van zijn po-
Het Tweede Kamerlid, de heer
Romme heeft aan de minister van
overzeese gebiedsdelen de volgen
de vragen gesteld:
1. Is het juist, dat de regerings
voorlichtingsdienst in Ned.-Indië
in „Uitzicht" van 19 Maart 1947
in een beschouwing met betrek
king tot de ontwerp-overeen-
komst van Linggadjati het navol
gende heeft gesteld:
„Na deze vaststelling leverde de
minister een noodzakelijke bijdrage
tot het rechtzetten van de mytho
logie over de fameuze Linggadja-
ti's 1 en 2, door prof. Gerretson
nader gelegendariseerd met een
Linggadjati 3.
Er is maar één Linggadjati, zo
zei de minister, het echte van de
17 punten met een noodzakelijke
toelichting.
Ook in dezen kon hij rekenen
op de steun van de K. V. P., die
geholpen door de auteur zelve
van de mythe, prof. Romme geen
moeite spaart om de verwarring,
veroorzaakt door de onderscheiding
van een „werkelijk" en een „fan
toom" Linggadjati, weg te werken.
Deze onderscheiding, door
Romme bedoeld voor binnen
lands gebruik en die het de ka
tholieke fractie mogelijk maaak-
te Linggadjati te verwerpen en
toch aan te nemen, was dus een
politieke stunt, meesterlijk opge
zet, maar helaas verkeerd van
werking, omdat republikeins In
donesië ze mee consumeerde, het
geen niet dadelijk in de bedoe
ling lag. Het gevolg is, dat bin-
De politie te Eindhoven is een
complot inbrekers op het spoor
gekomen. De geschiedenis begon
eigenlijk al in September 1945,
toen uit een magazijn aan de Aal-
sterweg te Eindhoven plm. 40.000
sigaretten en een groot aantal
sigaren verdwenen. Nadien volg
den de inbraken elkaar reSe™a
tig op in de dorpen rond Emdho
ven, waarbij de dieven het voor
namelijk op Perzische tapijten ble
ken voorzien te hebben. De poli
tie verdacht twee Eindhovense
jongelui, doch kon geen bewijzen
krijgen. Dezer dagen echter reden
deze jongelieden op een te Gel
drop gestolen motor. Een huiszoe
king bracht veel gestolen goed
aan de dag. De politie reisde
vervolgens naar Amsterdam en
arresteerde daar zekere K, die 'n
winstgevende handel in gestolen
Perzische tapijten dreef. Op zijn
aanwijzing werden nog zes Eind-
hovenaren ingerekend. Het groot
ste deel van de buit is achter
haald.
Postrekeningen kunnen weer
worden geopend ten behoeve van
zaken, verenigingen, maatschap
pijen, stichtingen, beoefenaars
van de zgn. vrije beroepen, be
roepsagenten en inspecteurs uit
het levensverzekeringsbedrijf en
bovendien door particulieren die,
ter beoordeling van de dienst,
kunnen aantonen zeer gegronde
redenen tot het houden van een
postrekening te hebben.
Twee ornithologen uit Bentveld,
mej. Smit en de heer Cornet, heb
ben in de omgeving van de Zan-
deryvaart en de Bouwerskolk te
Overveen niet minder dan acht
exemplaren gesignaleerd van de z.g.
bijeneter, een prachtig gekleurde
vogel uit Zuid-Europa, die eveneens
voorkomt in NoorcKAJfrika, Zuid-
Rusland en West-Azië. In 1905 werd
een exemplaar naar Artis overge
bracht en de vogel is sindsdien
nooit meer in Nederland waarge
nomen.
Het dier heeft de grootte van een
merel en is gemakkelijk te herken
nen aan zijn exotische verenkleed
De ^atijnse naam luidt Mirops
Apiaster.
Eventuele berichten over het
voorkomen van deze vogel In an
dere delen van ons land gelieve men
te zenden aan de heer P. Cornet,
Veldlaan 51 te Bentveld.
nenslands de winst, door de ere
atie van de mythe gekweekt, vol
ledig wordt geincasseerd m de
vorm van Katholieke steun aan
Linggadjati, maar dat tevens
ijverig getracht moet worden,
naar buiten de eenheid van het
begrip Linggadjati te herstel
len. Ook dit gebeurt met het
nodige spitsvondige vakman
schap"
2. Indieen vraag 1 bevestigend
moet worden beantwoord en de
regeringsvoorlichtingsdienst dus
inderdaad de in het citaat ver
vatte voorstelling van zaken heeft
gegeven, is de minister dan be
reid mede te delen, tot welke
maatregelen dit aan het bevoeg
de gezag, zowel in Nederlandsch
Indië als hier te lande, aanlei
ding heeft gegeven en/of zal
geven
Verleden jaar zijn ernstige
knoeierijen ontdekt in het kamp
voor politieke delinquenten te
Amstenrade. Grote hoeveelheden
levensmiddelen zijn er verduis
terd, hetgeen kon gebeuren, door
dat geregeld het aantal gedeti
neerden veel hoger werd opge
geven dan het in werkelijkheid
was. Waarbij natuurlijk kwam
een absoluut gebrek aan voldoen
de controle. Zeven personen,
kamppersoneel en winkeliers
stonden nu deswege voor de
Maastrichtse rechtbank. De eisen
tegen hen varieerden van 2%
jaar tot 6 maanden.
Merkwaardig was de medede-
ling van de officier van justitie,
dat enigen van de verdachten
aan de centrale instanties voor de
bijz. rechtspleging in Den Haag
een rapport hadden gezonden,
waarin zij meldden een bijzonder
controle-systeem te hebben ont
worpen, waardoor voor honderd
procent zekerheid kon worden ge
geven dat fraude niet mogelijk
zou zijn!
Ook in het kamp voor politie
ke delinquenten te Lmdenheuvel
(bij Sittard) was diefstal ge
pleegd en verduistering zij t op
veel geringer schaal. Twee der
verdachten kregen twee maanden
gevangenisstraf, de derde 4 maan
den plus 2 maanden voorwaar
delijk.
Volgens een bericht in 't Ame
rikaanse blad P.M. heeft Bevin,
de Engelse minister van buiten
landse zaken, op een geheime bij
eenkomst van de commissie voor
buitenlandse aangelegenheden der
labourpartij meegedeeld, dat Sta
lin hem te Moskou de verzekering
heeft gegeven, dat de Sovjet
regering geen bezwaar heeft te
gen het stationeren van Britse
troepen in Egypte.
Gisteravond ondervond 't trein
verkeer op het traject Amsterdam
—Rotterdam een uur vertraging,
doordat de motor van de diesel-
electrische trein, die vertrokken
was uit Amsterdam om 10.35, plot
seling weigerde bij Warmond, op
de plaats, waar de spoorwegen
werkzaam zijn aan het herstel van
lijn en brug.
Op eigen gelegenheid is de trein
nog in Leiden aangekomen, over
welk gedeelte hij 50 minuten heeft
gedaan. In Leiden moesten de pas
sagiers overstappen in de trein die
enkele minuten na de defecte trein
binnenkwam, terwijl de reizigers
voor Dordrecht in Rotterdam over
moesten stappen in de trein die om
21.35 uit Amsterdam was vertrok
ken.
Op het stadhuis te 's Her
togenbosch werd een epitaaf,
werk van Peter Rovers en van
Kesselen, onthuld ter herinne
ring aan de Bossche oorlogs
gevallenen.
Na een verblijf van 3 maanden
tn Nederl.-Indië ls het cabaret
gezelschap W. van Hemert op
Schiphol aangekomen.
De oud-inspecteur van politie te
Alkmaar T. Jansen, thans wo
nende te Bloemendaal, ls door de
P.R.A. gearresteerd wegens het
opzettelijk blootstellen van Ne
derlanders aan maatregelen van
de vijand.
Te Maastricht is op plechtige
wijze het vaandel van 6 R.I., dat
tijdens de bezetting ondergedo
ken was. weer aan het corps
overgedragen.
A Op 6 Mei is te 's-Gravenihage de
directe radio-telefoonverbinding
met Rio de Janeiro officieel her
opend.
A Te Zwolle ls een inbreker gear
resteerd, dle uit een juweliers-
winkel aldaar 70 ringen gestolen
had.
A Het 4e bat. 9 R.I.. gelegerd te
Havelte en dat binnenkort "ear
Indië vertrekt, heeft afscheid
genomen van Overijssel met een
défilé door Zwolle.
A Tom Anglin, lid van de senaat
van de staat. Oklahoma. is in de
senaatszaal doodgeschoten.
A Te Rome verwacht men bezoek
van de Poolse kardinaal Sapieha,
aartsbisschop van Krakau. Vol
gens Ansa, het Italiaanse nieuws
bureau wordt dit bezoek opge
vat els een aanwijzing, dat de
Poolse regering naar een modus
vïvendi met de H. Stoel streeft
A Volgens berichten uit Voor-In-
dië zijn daar, de afgelopen drie
weken, bijna 14.000 gevallen van
pest en cholera met dodelijke af
loop geregistreerd, terwijl meer
dan 38.000 gevallen in behande-
ling zijn.
A De arbeiders van de papierfa
brieken nabij Douai tn Noord-
Frankrijk zijn in staking gegaan
voor hoger loon. Daar deze fa
brieken een kwart van het kran
tenpapier voor het gehelg land
leveren, zal de staking zich
spoedig in het gehele Noorden
van het land doen gevoelen
A Ambtenaren van de Franse
douane hebben het werk neer
gelegd. Zij vragen uitgebreidere
bevoegdheden om op te treden
tegen deviezensmokkelaars en
eisen hogere lonen. Het betreft
ambtenaren te Bordeaux, Mar
seilles, Nantes, Cherbourg en
Rijssel.
(Van onze S.-medewerker).
WARSCHAU, 23 April 1947.
Op het eerste Poolse station, dat wij Zondagmorgen op onze
reis naar Warschau passeerden, schalde een luidspreker, die
hoog aan een mast was bevestigd. Hoewel wij er niets van ver
stonden, was het toch duidelijk, dat er een kerkdienst werd
uitgezonden. De liturgische gezangen der Katholieke Kerk zijn
te universeel om deze niet onmiddellijk te herkennen. Dit
was op deze stille Zondagmorgen een aangename gewaarwor
ding; de stationsbeambten in keurige uniformen, goed geklede
mensen en in het geheel de rustige sfeer van een Zondag in
een katholiek dorp. Maar later vertelde ons een hooggeplaatst
priester in Warschau iets anders. De preek, die op die
Zondag uitgezonden was tijdens deze kerkdienst, was ge
censureerd, zoals alles, wat in Polen gesproken of geschreven
verspreid wordt, gecensureerd wordt.
BEEL HEEFT BLANCO
REGISTER
Republikeinen zijn vol hoop
Ter gelegenheid van de aankomst
van de Nederlandse ministers in
Indonesië schrijft het republikein
se blad „Berita Indonesia" o.m.,
dat dr. Beel een nieuwe figuur
voor Indonesië is. Hij komt met een
blanco register, dus heel anders
dan prof. Romme, die door zijn
bekende motie met een zonden-
register kwam. Mr. Jonkman staat
in Indonesië al zeer lang bekend
als iemand met grote stuwkracht
en behorend tot de progressieve
Nederlanders. Het blad hoopt, dat
de komst van de Nederlandse
ministers zal bijdragen tot voile
dige samenwerking tussen Neder
landers en Indonesiërs.
Het republikeinse blad „Mer-
deka" schrijft in een hoofdartikel
o.m., dat het er van overtuigd is,
dat zowel Nederlanders als Indo
nesiërs hopen, dat de twee minis
ters spoedig de politieke hemel
zullen doen opklaren.
Het opperste gerechtshof van
Brazilië heeft bepaald, dat de
communistische partij onwettig
is. De desbetreffende door de re
gering aan het hof voorgelegde
petitie werd met drie tegen
twee stemmen aangenomen.
Rechter Jose Nogueira, een der
drie leden van het hof, die het
regeringsvoorstel steunde, zei, dal
„de communistische partij een
soort despotisme is van interna
tionale omvang met Stalin aan tiet
hoofd. De toestemming, in 1945
aan deze partij in Brazilië gege-
In het Britse lagerhuis is het
debat over de dienstplichtwet
voortgezet. Een motie, dat de duur
der eerste oefening op 18 maan
den zou blijven gehandhaafd,
werd met 311 tegen 163 stemmen
verworpen. Het amendement van
de regering om er 12 maanden
van te maken werd met 368 tegen
17 stemmen aangenomen. Bij de
laatste stemming steunden Chur
chill en een deel der conservatie,
ttea de regering.
ven, is een grote fout geweest eri
een betreurenswaardige misgreep
Onmiddellijk na de uitspraaK
van het hof zijn door de regering
de 445 clubs der communistische
partij in Brazilië gesloten. Politie
en leger zijn gealarmeerd, om de
monstraties te voorkomen.
Politieke waarnemers te Rio de
Janeiro zijn van mening, dat het
verbod der communistische partij
in Brazilië voornamelijk tot gevolg
zal hebben, dat deze in hoge mate
georganiseerde partij illegaal zal
worden. Men schat, dat de partij
600.000 ingeschreven volgelingen
heeft.
Verwacht wordt, dat president
Dutra in staat zal zijn, met behulp
van het leger de orde te handha
ven. Volgens juristen is het met
mogelijk, de gekozen communis
tische volksvertegenwoordigers
van hun zetels te beroven, tenzij
de staat van beleg wordt uitge
roepen.
Men ziet de beslissing van het
hof als een overwinning van de
oolitieke leiders, het leger en van
de kerkelijke hiërarchie en som
nigen verwachten, dat het verbod
wellicht het eerste symptoom is
van een herstel van de militaire
invloed in het land.
De kerkelijke rechtbank, de Rota, is door een overeenkomst
tussen de H, Stoel en Spaanse regering weer in ere hersteld.
De eerste zitting van de rechtbank op het. ministerie van
buitenlandse zaken te Madrid.
Senor Jose Aguirra, leider der
Baskisch-Spaanse delegatie te Pa
rijs, heeft verklaard, dat onder de
60.000 arbeiders, die uit protest
tegen het regiem van generaal
Franco op 1 Mei in staking zijn
gegaan, meer dan 30.000 Baskische
industriearbeiders waren. „Deze
beweging heeft een ongekende
betekenis, daar het de eerste keer
in de geschiedenis van het verzet
tegen generaal Franco is. dat een
Ook de predicaties die de pries-
ters Zondags in de kerken hou
den, worden gecensureerd, maar
dit geschiedt op een andere wijze.
Dit gebeurt namelijk door hier-
voor aangestelde beambten, die
in de kerk zitten en de preek op
schrijven. Deze mensen behoren
tot de geheime politie, de U.B.,
die sinds de verkiezingen in han
den is van de Polen zelf en nogal
zeer primitief werkt, getuige het
antwoord op mijn vraag aan deze
priester, of hij daarvan over
tuigende bewijzen had. „Welze
ker, was zijn antwoord, want na
de H. Mis komen deze beambten
soms bij ons om te vragen naar
bepaalde passages uit de preek
en zij vragen ons dan, hoe zij dat
precies moeten opschrijven
Deze geestelijke vertelde ons
veel meer. Hij zeide ons letter
lijk: „De kerk moet weg, dat
is het program, maar men
vreest nog de macht van de
kerk, die 95 pet. van de bevol
king achter zich heeft. Dege
nen, die met deze regering sa
menwerken, beseffen dit naar
mlin mening niet, maar eens
zullen zij hun dwaling inzien,
Als hier werkelijke vrije Ver
kiezingen zouden worden ge
houden, zouden de communis
ten niet meer halen dan hoog
stens 5 pet. der stemmen. Het
is in alle opzichten voor de
mensen slechter geworden, zij
moeten tot de partijen van het
regeringsblok behoren, anders
knnnen zij geen werk krijgen
Stakingen zijn verboden, er is
grote ellende onder hev volk, dat
werkelijk zfln laatste kleren
draagt en op zijn laatste schoe
nen loopt.
Wij wilden de katholieke ver
enigingen weer oprichten binnen
onze bloeiende Katholieke Actie
maar er kwam een bevel, dat alle
vroegere verenigingen opnieuw
moesten worden gewettigd. Etj
het ministerie van binnenlandse
zaken, dat nu ministerie voor
publieke administratie heet, werd
de heroprichting der Katholieke
Actie aangevraagd en het ant
woord was, dat Katholieke jeugd
verenigingen niet konden worden
toegelaten, omdat hun ideeën niet
strookten met de grondbeginselen
der huidige regering.
Er wordt, zo zeide hij, op de
scholen nog godsdienstonderricht
gegeven en ik hoop, dat zij ons
nog één jaar tijd laten, maar de
diocesane en ordescholen krijgen
met grote moeilijkheden te kam
pen, want ons is reeds aangekon
digd, dat deze scholen met Ja
nuari van het volgend jaar van
Staatswege een directeur zal wor
den toegewezen; wat de mid
delbare scholen betreft, heeft
men ons reeds laten weten, dat
het eindexamen het volgend jaar
niet meer zal worden erkend
Van onze katholieke pers is
slechts één dagblad overgebleven
het is een krant van een kleine
groep katholieken, die bezield
zijn met idealen en die willen
trachten in dit regeringsblok iets
te bereiken. Zij hebben drie afge
vaardigden in 't parlement, en dat
zijn de vertegenwoordigers van
de Poolse katholieken, die 95 pet.
van de bevolking uitmaken. Hun
krant is de „Slowopovszechwe,,
die van de regeering subsidie
krijgt.
Verder hebben wfl wel verscha
lende weekbladen, maar ieder
nummer is een strijd met de cen
suur en de oplagen zijn door de
regering vastgesteld. Het ziJj1 op
lagen van 12, 15 en l8 duizend,
maar het zouden er me.®r dan
honderdduizend kunnen zpn. En
als er eens iets in staat, waar de
regering aanmerking op heeft,
wordt de oplage voor straf weer
Biet enkele duizenden verminderd.
Er is trouwens censuur op alle
uitgaven. WtJ z"n hu bezig met
de Poolse uitgave der Pauselijke
encyclieken en wij zijn begonnen
met de encycliek „Rerum Nova
rum", waarvoor hier de grootste
belangstdhng bestaat. Deze is
uitgegeven met een voorwoord
van kardinaal Hlond. Eerst heb
ben wij een jaar op de censuur
moeten Wachten, en dat er door
de censuur uit het voorwoord van
de kardinaal stukken zijn ge
schrapt, is nog tot daaraan toe.
Maar daarna wilden wij uitgeven
de encycliek over de opvoeding
Van de katholieke jeugd en daar
in werden ook uit de tekst van
de encycliek zelf stukken wegge-
schrapt. Deze stukken mochten
tenslotte wel worden gepubli
ceerd, maar alleen in het Latijn
midden in de Poolse tekst.
Zondag a.s. is het het feest van
St. Adelbertus. Tijdens de Hoog
mis, die dan via de radio zal wor
den uitgezonden, zal een onzer
bisschoppen de predicatie houden.
En deze heeft geweigerd zijn
preek, die hij dan wil houden, te
laten censureren. Ik ben benieuwd,
of deze preek nu nog zal mogen
worden uitgezonden".
niets te veranderen is. Als men
vierduizend zloty per maand ver
dient het gemiddelde loon van
een arbeider en de suiker kost
180 zloty, een kilo krenten 400
zloty, een herenhoed van wolvilt
1200 en stof voor een costuum on
geveer 7000 zloty per meter, dan
heeft men zijn hoofd vol met an
dere problemen. Dan is er alleen
maar de strijd om het naakte be
staan.
Bovendien vergete men niet,
dat de mensen hier ziek zijn van
politiek na hetgeen zij van hun
Westerse bondgenoten hebben er
varen. Tweemaal zijn zij door de
geallieerden in de steek gelaten
eerst bij de bevrijding en daarna
bij de verkiezingen. Zij hebben
geen vertrouwen meer in de poli
tiek en voeren de strijd om hun
brood, die belangrijker is. En ver
der zijn zij rustig, zij laten zich
niet provoceren en zeggen: „Wij
hebben de Duitse bezetting over
leefd, wij zullen dit ook overle
ven. En zij houden zich aan het
oude Poolse spreekwoord: „Het
klooster overleeft de prior":
Toch vertelde mij dezelfde pries
ter, dat de mensch zich van veel
zaken een gewetenskwestie ma
ken. Dikwijls komen zij vragen,
of zij een bepaalde arbeid voor
deze regering mogen verrichten
en zo zeide hij, dan zeg ik hun:
als men U huizen laat bouwen,
bouw huizen, als men U bruggen
laat bouwen, bouw bruggen, maar
als men U iets wil laten doen, wat
met het geloof of met de moraal
in strijd is, weiger dan".
Ik sprak ook met een der
voormannen der socialistische
party de P.P.S., <Ue met de
communisten samen de regering
vormen. Deze betreurde het,
dat de katholieken geen pro
gressieve en meer vooruitstre
vende politiek wilden voeren,
zfl hadden liever met de katho
lieken samengegaan dan met de
communisten. Wfl vroegen na
tuurlijk, of zö niet het gevaar
zagen vandaag of morgen door
de communisten te worden op
geslokt. „Dat gevaar bestaat
natuurlijk, was het antwoord,
maar U moet de zaak toch niei
zien vanuit Uw Westers demo
cratisch standpunt. De zaak
Ugt hier heel anders.
Als de heer Grosz van de com
munistische partij zegt, dat men
(J0 Pools© democratie niet moet
beoordelen naar Engelse, Ameri
kaanse of zelfs naar Russische
begrippen, heeft hij gelijk. De
P.P.R. hier is geen communis11
sche partij naar Russische begrip
pen, maar wordt beheerst door
coipmunisten. Het communisme
wordt hier algemeen gehaat, ook
al omdat reeds voor de oorlog de
vereniging van Polen en Rusland
werd gepropageerd en daarom
heet deze partij dan ook geen
communistische partij, maar de
P.P.R. Waarom wij met deze par
tij in de regering zijn gegaan?
Vraag dat de Engelse en Ameri
kaanse gezant. Tweemaal, in Ja
nuari en in Juli 1946, hadden wfl
samen met Mikolajscik een meer
derheid kunnen vormen en twee
maal is het ons door beide gezan
ten ontraden. De verhoudingen
met Rusland moesten worden ge
regeld en daar wilden wij bij zijn.
Wij grenzen nu eenmaal aan Rus
land en de Westerse mogendhe
den hebben maar al te duidelijk
getoond, dat wij van hen niets
hebben te verwachten. Zij hebben
ons alleen maar gebruikt, zolang
zij ons nodig hadden.
Ten slotte is er -éen groep van
jonge katholieken, die de afwij
zende houding van de katholieken
in het algemeen "niet accepteert
en een actie voert voor de door
voering van de katholieke sociale
beginselen en meent dit in deze
omstandigheden alleen te kunnen
bereiken door met het regerings
blok samen te werken. Men zou
deze groep, waarin zo goed als
alle katholieke publicisten, schrij
vers en journalisten, verenigd zijn,
het best kunnen vergelijken met
de Christofoorgroep in de party
van de arbeid. Zij zijn klein in
aantal, maar hebben groote in
vloed en sturen aan op een door
braak.
Zij zien in de katholieke weer
stand tegen het communisme lou
ter het negatief element; zfl zijn
filosofisch opgevoed in de school
van Maritain en hebben ook enige
bisschoppen achter zich, zoals de
bisschop van Oppeln, van
Breslau en de oude bisschop van
Lodz. Zij hebben natuurlijk in zo
ver gelijk, dat de sociale politiek
van Leo Xm ln het Polen van
voor de oorlog nimmer tot volle
dige ontwikkeling is gekomen, en
dat de oude feodale toestanden
noodzakelijk moeten plaats ma
ken voor een meer vooruitstre
vende sociale politiek. Het is
slechts de twistvraag, of dit in
deze communistische overheer
sing mogelflk en wenselijk is. Dit
communisme heeft zijn gods
diensthaat al te duidelijk gede
monstreerd, getuige de toestan
den in de Poolse Oekraine, waar
twee jaar na de Inbezitneming
door de Russen geen katholiek
priester meer aanwezig is. En
voor de katholieke Polen staat
hun katholicisme toch altfld nog
hoger dan welke sociale voorzie
ningen ook. Dat zfl het voortref
felijk menen staat buiten alle
twijfel. Het ls echter de vraag,
of niet een hevige ontnuchtering
hen van hun Idealisme zal gene
zen.
Intussen is er door het samen
gaan van de socialisten met de
En toch zfln dit niet de pro
blemen, hoe ernstig zfl ook zijn,
die het volk in het algemeen be
roeren. Zij aanvaarden deze din
gen, omdat zfl er nu eenmaal
toch niets aan kunnen verande
ren. en ln Plaats van op hun
Engelse bondgenoot te rekenen,
rekenen zfl nu op hun bondgenoot
de tijd, want zolang de wereld zal
bestaan, ls ln dit leven niets
eeuwig dan alleen het leven zelf.
En dat leven moet geleefd wor
den.
John Strachey, <}e Engelse mi
nister van voedselvoorziening ver
klaard6 tijdens een vergadering te
Dundee, dat Engeland rekende op
jjederfland's-Oost-Indië voor leni
ging van de grote behoefte aan
vetten, Waaraan Engeland thans
lijdt.
„Nederlands-Indië", aldus John
Straehey, „is een grote producente
van oliën 'én vetten, en ik ben er
van overtuigd, dat de politieke
overeenkomst, die tussen'Nederland
en Indonesië werd bereikt, leiden
zal tot een economische ov-ereen-
eenkomst en tot hervatting van de
uitwisseling van goederen. Dit is
van zeer groot belang voor Enge
land".
De minister verklaarde voorts
dat bot gebrek aan vetten een der
wereldproblemen was die het
moeilijkst waren op te lossen. Hij
voesde hieraan toe, dat Engeland
weliswaar in oost-Afrika een groot
opgezette campagne was begonnen
voor de aardnotenrcultuur, doch
dat het nog wel enige jaren zou
duren, voordat deze bron inderdaad
voor 'de vetproductie van belang
zou worden.
Hoe reageert het volk op dit
alles? Op de onmogelijk hoge
levensstandaard, die hen tot
paupers maakt, op de terreur
bij de verkiezingen, op de ge
heime politie, de censuur en het
hele politieke systeem?
Het gewone volk heeft het te
druk met zfln zorgen om zich nog
Zondag 6 Juli, zal in ^"geland
een dag zfln van wfl1dmg eii gebed,
teneinde van God hulp en leiding
af te smeken voor het Britse
volk, bij de zware taken en plich
ten, waarvoor het zich gesteld
ziet Aldus een communiqué uit
Downingstreet 10
Het initiatief tot deze nationale
biddag gaat uit van de koning-
Alle burgers worden aangespoord,
zich in ernst op deze dag voor te
bereiden en zich te bezinnen, eer
lijk en oprecht, op de plichten der
natie en van ieder afzonderlijk
tegenover God, volk en wereld.
Weerverwachting medegedeeld j
door het K.N.M.I- te De Bilt
geldig van Donderdagavond, tot
Vrijdagavond:
In het Oosten van het land; j
aanhouden van het warme
voorjaarsweer met over het al- i
gemeen weinig bewolking en
matige wind tussen Oost en
zuid.
In het Westen van het land:
tfldelflk nog verder toenemen- i
de bewolking, echter voor- j
t namelijk in de hogere lagen.
Overwegend droog weer, iets
minder hoge temperaturen S
overdag. Matige wind tussen j
j Zuid-Oost en Zuid-West
9 Mei: Zon op 4 58 uur, onder
2016 uur; maan op 0-00 uur,
t onder 7-13 uur.
tegen generaal rranco is. aai een ----- - q
opstand dergelijke vormen heeft I veel bezig te houden met. een po
„_'V .14... autlek, waaraan momenteel toch
Door het C. B. S. zijn zgn. loon-
som-indices gepubliceerd over het
vierde kwartaal van 1946. Het
betreft een indexcijfer van het
totaal bedrag, uitbetaald aan
lonen en salarissen, waarbij als
basis is genomen het eerste kwar
taal van 1946 100.
Voor de nijverheid kwam de in
dex op 135 tegenover 123 voor
het 3e kwartaal en 112 voor het
2e kwartaal 1946. Het totaalcijfer
voor handel en verkeer steeg tot
126 (3e kwartaal 114. 2e kwar
taal 104),
Op uitnodiging van de Franse
regering maken momenteel drie
bestuursleden van het internatio
naal christelijk vakverbond een
studiereis door Duitsland. De be
stuursleden zfln de heren Tes-
sier, (Frankrijk) voorzitter; Ser-
rarens (Holland), secretaris en
Cool (België) tweede secretaris.
De commissie zal de organisatie-
vakbondwezen in Duitsland bestu
deren en voert daartoe besprekin
gen met leiders uit de vakbonaen
en vertegenwoordigers der bezet
tingsmachten. De Christelijke vak
beweging is in Duitsland niet toe
gelaten.
„De republiek is niet van zins
haar financiën met die van Ne-
derlandsch-Indië te verbinden", zo
verklaarde Soetan Sjahrir in een
interview met het republikeinse
blad „Berita Indonesia". De Ne
derlanders, zo zeide hfl, zullen
moeten trachten alleen en uitslui
tend voor eigen rekening een bui
tenlandse lening te sluiten. Sjah
rir was niet op de hoogte van een
plan tot een driezijdige conferen
tie tussen de Ned.-Indische rege
ring, de Republiek en Oost-Indo-
nesië.
In een commentaar op de eer
ste uitlating van Sjahrir acht de
„Berita Indonesia" het niet waar
schijnlijk, dat de Ned.-Indische re
gering na deze verklaring in het
afsluiten van de voorgenomen
buitenlandse lening zal slagen.
