Het verhaal van de helden
van het Ghetto
Internationaal Katholiek
Filmcongres
300 Jaar geleden stierf
P. C. HOOFT
Dichter, Toneelschrijver.
Historicus
i
In plaats van aardappelen
DZIERZONOWeen Jodenstad
Ruit- nieuwtjes
SCHUTTERSFESTIJN IN HET
WEST-BRABANTSE LAND
1647 - 21 Mei - 1947
lür
DIE RARE
wereld
DINSDAG 20 MEI 1947
PAGINA J8
De bloedige etappen van
een heroische strijd
VAN 16-21 JUNI IN
BRUSSEL
EEN KAPEL OP DE PUINEN
MOUNTBATTEN TE
LONDEN
Plan tot deling van India
NATIONALISATIE VAN
KOLENMIJNEN
Afwijzend rapport in Belgie
DE TERUGKOMST DER
NED. MINISTERS
GELDLENINGEN prov.
ZUID-HOLLAND
BEDDEGOED VOOR
GELDERLAND
REPUBLIKEINSE GULDEN
DAALT
VERBROEDERINGS
FEEST TE HEERLE
P. C. Hooft
BONENMAALTIJD EN
GORTSCHOTEL
ZELFDE WEERBEELD J
DE KATHOLIEKE PERS
IN SLOWAKIJE
INDONESIË EN DE V.N.
ARABIEREN EN JODEN
STAKEN
STAATSLOTERIJ
(Van onze S.-redacteur)
WARSCHAU, 10 Mei 1947
In een oude wat gammele autobus door de straten van
Warschau rijdend, gaan wij tussen de trieste puinhopen van
deze stad aan de Weichsel door de „Straat van de helden
van het ghetto". Hier heeft het Ghetto van Warschau ge
staan en niet een steen is er op de andere gebleven. Heel
dit ghetto, waar in normale tijden vier honderd duizend
mensen woonden en tijdens de Duitse bezetting en terreur
zelfs een half millioen, is met de grond gelijk gemaakt.
Niet meer dan twintig Poolse joden zijn aan het bloedbad
ontsnapt, dat door de Duitsers hier iverd aangericht.
Dit is een verhaal van helden
moed, dat nu ieder jaar op de da
tum van het begin in Polen wordt
herdacht. Een half millioen Poolse
Joden was door de Duitsers in het
ghetto samengedrongen en bij alle
ingangen tot dit Judenviertel was
'n muur gebouwd met slechts een
kleine ingang, welke door gewa
pende Duitse soldaten werd be
waakt. Er mocht geen jood in en
geen jood uit. En op bepaalde da
gen, liefst op Joodse feestdagen
als Loofhuttenfeest en Grote Ver
zoendag, werden er door de Duit
sers 'n paar duizend joden uit ge
haald, mannen, vrouwen en kinde
ren, om naar de gaskamers van
Auschwitz of een ander Vernich-
tungslager te worden verwezen.
Toch wist wel telkens een of an
dere bewoner van dit ghetto over
een muur of door de riolen te ont
snappen, om terug te keren met
een revolver, die op een Duitser
in de volle trams van Warschau
was buitgemaakt of met spring
stof, die verkregen was van een
der ondergrondse werkers in de
stad.
Het was hier levensgevaarlijk
Joden te helpen. In Holland werd
zo iemand naar een concentratie
kamp verwezen, in Polen werd
iemand, die Joden hielp onmid
dellijk ter plaatse tegen de muur
gezet en neergeschoten.
Op dit afgesloten ghetto had
den de Duitsers niet gezet „Ju
denviertel" of iets van dien aard
met .Eintritt verboten", maar
„Gevaar voor epidemieën".
In November 1940, werd het
ghetto gesloten, niemand mocht
er meer in of uit, vijfhonderd
duizend Joden zaten gevangen
in hun eigen huis, in hun eigen
stad en 's morgens werd het
schaarse voedsel aangevoerd,
waarmee zjj moesten trachten
zich in het leven te houden.
Vjjf en twintig duizend Joden
waren bjj Poolse niet-Joden on
dergebracht en ergens onder
gedoken. Iedere tien dagen
moest er door de Joodse Kaad
uit het ghetto een rapport wor
den uitgebracht over de toe
stand in het ghetto en als er
naar de mening van de Duitsers
niet genoeg van honger waren
gestorven, werd er weer een
aantal naar de gaskamers ver
wezen.
Reeds aan het einde van 1939
waren de eerste gevallen van
vlektyphus in het ghetto voorge
komen, wat zijn hoogtepunt be
reikte in de winter van 1941. Er
werden in het ghetto twee zieken
huizen ingericht, want alles moest
volgens het plan van de Duitsers
zoveel mogelijk zonder opschud
ding verlopen. De joden moesten
in het ghetto werken voor de
Duitsers, zij waren goedkope ar
beidskrachten, die niets meer
kregen dan onvoldoende eten.
Op 1 Mei 1942 kwam het ghetto
rechtstreeks onder de S.S. te
staan, die naar eigen goedvinden
over deze Joden kon beschikken.
Toen begon op 22 Juli 1942 die
algehele uitroeiing der Joden,
door de Duitsers steeds als land
verhuizing aangekondigd. De eer
ste etappe duurde tot 5 September
van dat jaar en in die tijd werden
300.000 joden naar de vernieti
gingskampen overgebracht.
Het ghetto werd ingeperkt, de
joden werden dichter opeenge
drongen, de huizen, die daardoor
vrij kwamen en die buiten het
kleinere ghetto kwamen te lig
gen, werden aan Polen gegeven
er bleven alleen joden over, die
nog werken konden in de fabrie
ken van het ghetto, maar toch
zagen zij op die kleine oppervlakte
nog kans hun kinderen, die naar
de gaskamers moesten, voor de
Duitsers te verbergen, terwijl er
toch niet meer ruimte was dan
anderhalve vierkante meter per
persoon.
Van September 1942 tot Janu
ari 1943 heerste er betrekelijk
rust in het ghetto van Warschau
De liquidatie had nu alleen plaats
op Joodse feestdagen. Op 18
Januari 1943 werd de eerste po
ging tot definitieve liquidatie
door de Duitsers ondernomen
Duitse soldaten kwamen met
tanks en zware wapenen het
ghetto binnen, omdat zij wel wis
ten, dat de joden niet geheel on
gewapend waren. Daarvoor -had
den zij teveel revolvers gemist,
Onmiddellijk begon het verzet. De
overgebleven joden hadden kans
gezien, enige honderden van hen
militair af te richten en te bewa
penen met gestolen en gesmok
kelde revolvers en met primitieve
granaten, die gemaakt waren van
lege groentenblikken. De belege
ring duurde twee en halve dag,
er sneuvelden enige honderden
Duitsers en de aftrekkende Duitse
soldaten voerden 6000 joden met
zich mee.
Op 19 April 1943 begon een
nieuwe aanval der Duitsers
vroeg in de ochtend. Er waren
nog 40.000 mensen in het ghet
to overgebleven. Onder leiding
van de 24-jarige Zionist Mor-
dechai Anielewicz werd de on
gelijke strijd tegen de Duitsers
begonnen en volgehouden tot
begin Juni. Door Duitse vlieg
tuigen werden brandbommen
uitgeworpen en duizenden joden
kwamen in de vlammen om.
Toch hielden zij vol. Wie pro
beerde uit deze hel te ontsnap
pen werd gegrepen of gedood.
Meer dan duizend Duitsers
sneuvelden in deze zes weken.
De laatst overgebleven joden
poogden tenslotte door de riolen
te ontsnappen, maar toen er
een twintigtal was gevlucht, be
merkten het de Duitsers en ze
bliezen gifgas in de riolen, zo
dat de overigen jammerlijk om
kwamen. Van de half millioen
Poolse Joden brachten slechts
deze twintig er het leven af.
En de laatste Jood, die stierf
wikkelde zich op de bovenste
verdieping van het huis, waar
om van verdieping tot verdie
ping was gevochten, in de Pool
se vlag en wierp zich van het
brandende huis omlaag in de
vlammen.
Aldus luidt het verhaal van de
helden van het ghetto dat ook
dit jaar op 19 April in geheel
Polen feestelijk is herdacht. Over
al in het land hingen de aanplak
biljetten die deze heldenstrijd de
mensen opnieuw in het geheugen
moesten roepen met 'n tekst in het
Pools en het Hebreeuws.
Van de drie en half millioen
Joden in Polen zpn er niet meer
dan 120.000 overgebleven. Toch
het Jodenvraagstuk in Polen
niet opgelost. De sleutelposities,
die de Joden bezetten in de hui
dige regering deze wordt door
95 pet. der Polen gewantrouwd
zijn blijkbaar mede oorzaak
van zekere uitspattingen welke
zich na de oorlog tegen de Joden
hebben voorgedaan. Volksinstinc
ten zijn helaas niet altijd in be
dwang te houden. Zo leek het be
ter, de joden, die terug kwamen
uit hun holen en schuilhoeken en
concentratiekampen, een schuil
plaats aan te bieden in een kleine
provinciestad, waar zij rustig
konden leven en werken en een
eigen kolonie vormen.
Wij waren bij deze joden in
Dzierzonów, waar zij op een be
volking van 38000 inwoners een
getalsterkte hebben van 11.000.
Zij leven daar in hun eigen huizen
en wij bezochten daar de rabbijn
Motl Spier, die ons verzekerde,
dat zq niet de minste last van de
Poolse bevolking ondervonden. Hij
bracht ons naar de synagoge. Het
was sabbath. En langs de wanden
van de zaal, zaten de Joden, jon
gen en ouden, hardop en hoofd
schuddend hun gebeden te lezen
uit de Talmud, terwijl de rabbi
ons de honderden jaren oude ge
bedsrollen toonde. De Joden wer
ken in coöperaties, waar schoe
nen worden gemaakt of costuums
en verdienen daar een loon, dat
ver boven de lonen van gewone
arbeiders uitgaat.
Daarna kwdmen wij in een
weeshuis voor Joodse kinderen in
de omgeving van Dzierzonów,
waar 120 joodse kinderen een
vriendelijk onderdak hebben ge
vonden. Vóór de oorlog was dit
een huis van de Hitlerjugend,
daarna een Duits Kriegslazaret.
Nu is 't het Dr. Janos Kortszak-
huis, genaamd naar een medicus,
die een weeshuis leidde in War
schau en die toen de Duitsers al
zijn kinderen wilden wegvoeren
ter vernietiging en hem zelf vrij
wilden laten, omdat zij hem als
arts nog konden gebruiken, dit
weigerde en bij zijn weeskinderen
wilde blijven. Hij werd toen, te
gelijk met de kinderen vergast.
Daar, in Pietrolas, wonen deze
kinderen en beleven zij opnieuw
de vreugde van het leven. Een
van hen werd geboren in het kamp
Auschwitz, nu in het Pools Oswie-
cim geheten.
Dit zijn enkele aspecten van
het Joodse vraagstutk in Polen.
Warschau en Polen zullen de hel
den van het ghetto blijven eren.
Als nu echter de Joden maar be
grepen, dat hun verhouding tot
het communisme kwaad bloed
moet zetten in een land, dat
slechts met vrees en wantrouwen
de invloed van Rusland en van
het communisme gadeslaat.
Het Internationale Katholieke
Filmbureau (Office Catholique
International du Cinema) houdt
van 16 tot en met 21 Juni in
Brussel zijn vierde congres. Het
eerste had plaats in 1928 in Den
Haag, de twee volgende in 1929
en 1933, resp. in lVlunchen en
Brussel. Het vierde zou in We
nen gehouden zijn, als de oorlog
niet tussenbeide was gekomen.
Op de eerste na-oorlogse verga
dering van de Algemene Raad, die
in October van het vorige jaar
in Rome werd gehouden en waar
op negentien landen waren verte
genwoordigd, besloot men het
congres zo spoedig mogelijk te
houden.
De congres-dagen vallen samen
met het Film-festival, dat door
België wordt georganiseerd. Dit
festival zal de gehele maand Juni
duren en de kopstukken van de
internationale filmwereld zullen
er tegenwoordig zijn. Het Interna
tionale Y atholieke filmcongres
staat niet alleen open voor offi
ciële afvaardigingen van de aan
gesloten landen, maar is even
eens toegankelijk voor alle katho
lieken, die door hun beroep ver
bonden zijn met het filmbedrijf of
diegenen, die de film ontwikkeld
willen zien als een opvoedkundig
en cultureel werktuig. Ook zij, die
in de film een middel van grote
waarde zien tot het bevorderen
van de goede internationale be
trekkingen, zijn welkom. Het
programma belooft belangwek
kend te worden.
Bij de openingszitting op Maan
dag 16 Juni zal mgr. Cento, de
pauselijke internuntius te Brus
sel, tegenwoordig zijn, terwijl ka
nunnik A. Brohée, presidentvan
't Internationale Katholieke Film
Bureau, zal presideren. De vroe
gere premier van België, oud
minister P. v. Zeeland zal de ope
ningstoespraak houden onder de
titel „De plaats van de film in de
wereld". Dinsdags zal mgr. J. J.
McClafferty spreken over „De in
vloed op en de invloed door het
publiek" Mgr. McClafferty is se
cretaris van het dagelijks bestuur
van het Amerikaanse Nationale
Legioen van Eerbaarheid. Op die
zelfde dag komt de cinematogra-
phlsche wetgeving ter sprake.
Donderdag is gewijd aan de
film-industrieën. De president van
het Italiaanse Katholieke Film
Centrum zal op Vrijdag spreken
over „De film als opvoedkundig
en cultureel instrument".
In tegenwoordigheid van kar
dinaal van Roey, aartsbisschop
van Mechelen en primaat van
België en van de pauselijke inter
nuntius zal op Zondag 22 Juni in
de kapittelkerk van S. S. Michel
en Gudule de pontificale Hdbgmis
„film-mis" worden opgedragen.
De kardinaal zal bij de slotzitting
spreken over „De Kerk en de
film".
Behalve deze sessies, 's morgens
gegeven, komen 's middags zes
verschillende commissies bij el
kaar om te spreken over: de clas
sificatie van de film, de zakelijke
zijden van de film, de filmpers, de
film in de missielanden, de film
van te laag peil enz. De leden van
de Katholieke Film Sociëteit zul
len als toegevoegde afgevaardig
den aan deze discussies deelne
men.
Het is duidelijk, dat het pro
gramma veel omvattend is. Dit
congres geeft bovendien een
unieke gelegenheid om alle be
langrijke vraagstukken op filmge
bied te bespreken met afgevaar
digden van alle delen van de
wereld.
Aan de Bosdijk te Eindhoven,
op een hoop stenen, is een Maria
kapel gebouwd. De bedoeling er
van is de H. Maagd te stellen tot
patrones van de opbouw: Zondag
middag is het kapelletje door
pastoor Van Mol plechtig ingeze
gend, waarbij een stoet van jeugd
verenigingen en ook talrijke vol
wassenen tegenwoordig waren.
Rector Bekker. dipetteur der K. A.
heeft in een toespraak gewezen op
de betekenis der groeiende Maria
verering in Brabant. De bedoeling
is de kapel in de toekomst door
een grootser bedehuis te vervan
gen.
<J> Het Utrechtse tribunaal advï.
seerde tegen de aannemers Ver
kalk en De Bont, dia voor 8j4
millioen gulden werken voor de
Duitse weermacht uitvoerden,
resp_ 6 en 5 jaar internering
metverbeurdverklaring van de
gemaakte winst.
Minister Van Maarseveen zal op
1 Juni' om 19.50 uur een radio
rede uitspreken over het recias-
seringswerk.
Te Breda is een 53-jarige fa
brieksarbeider bij een ongeval op
de Machinefabriek v h. Backer
en Rueb op slag gedood^
<2> De heer Th. uit Oploo, die per
fiets op weg was naar een be
grafenis te Gemert, is bij het
gehucht Elsendorp bij het uitwij.
ken in een sloot gereden en zo
ongelukkig gevallen daut hU zijn
nek brak.
Te Nijmegen heeft gisteren
brand gewoed in de textielfabriek
Adva der firma J. Troost. De
schade wordt op een ton geschat
O De Stct van Maandag bevat
o a de BrUzenbeschikking gla
zenwassen, Uitvoering rubberbe
schikking 1939, Tweede wijziging
regeling va lonen in de sigaren-
industrie, loon. en vacantierege-
ling voor de cartonnage-in
dustrie.
<J, Met ingang van 19 Mei is ont
heffing verleen<j van de „veror
dening verbod veevervoer 1946"
voorzover het lammeren betreft,
welke zijn geboren in het voor
jaar van 1947. Met ingang van
die datum is voor het vervoeren
van lammeren naar het Zuide
lijk gebied geen ïnvoermachtL
ging meer vereist_
<J> Mr. G. H. van Heuven Goed
hart is gekozen tot voorzitter
van de subcommissie der V. N.
voor de vrijheid van berichtge
ving door de pers.
Prins Bernhard heeft gisteren
in zijn functie van inspecteur,
generaal der Ned. strijdkrachten
een bezoek gebracht aan het
marine-etablissement 'Willems
oord.
Heden is minister Gielen van
zijn verblijf in Frankrijk in Den
Haag teruggekeerd
<a, Het Perzische ministerie van oor
log heeft bevolen dat 6® sovjet-
Perzische grens hermetisch moet
worden gesloten, aldus wordt
medegedeeld door de Perzische
mister van arbeid en propaganda
<J> Een Inzittende werd gedood en
drie werden gewond tengevolge
van het neerstorten van een
Amerikaanse Superfort B 29, toen
het toestel op het vliegveld Yo-
kata nabij Tokio trachtte te lan.
den-
Vijfduizend Japannezen zijn dak
loos geworden door een grote
brand nabij Sapporo, op het
Noordelijke eiland Hokkaido De
oorzaak van de brand, waardoor
twee personen om het leven
kwamen en duizend huizen wer
den verbrand, is nog niet be.
kend.
In een munitie-opslagplaats te
Lehrte, nabij Brunswijk, heeft
zich een explosie voorgedaan, die
12 personen, onder wie een lid
van de bezettingstroepen, het 1®-
ven gekost heeft, Omtrent de
oorzaak van de ramp heeft men
nog geen zekerheid.
Partjse havenarbeiders en spoor
wegmagazijnbedienden hebben
Maandag een symbolische staking
van 24 uur uitgeroepen om hun
eisen voor herziening van lonen
en arbeidsvoorwaarden kracht
b(j te zetten. De meerderheid
van de 15.000* man personeel der
Parqse wasseryen, Woensdag om
hoger loon in staking gegaan,
heeft het werk nog niet hervat.
<v. President Truman heeft zich per
vliegtuig naar Missouri begeven
voor een bezoek aan zijn 94-ja.
rige moeder, wier gezondheids
toestand minder goed is gewor
den
<r> Drie sovjet geografen hebben in
Yakoetia, in het Verre Oosten
van Siberië, een bergketen met
114 f^letsehers ontdekt De keten
is 150 k m. lang en heeft 61 hoge
bergtoppen, waarvan de hoogste
3010 meter boven het zeeniveau
verrijst.
<J> Op een voetbalveld te Milaan
dreigde een tribune te bezwijken
Er brak een paniek uit, tenge
volge waarvan 50 personen ern
stig werden gewond. De wed
strijd werd een half uur onder
broken.
Zaterdag j.l. is de sneltrein Ben
galenAssam naby Comilla (350
k.m. van Calcutta) ontspoord. Er
waren 36 doden en 68 gewonden.
Onmiddellijk na de ramp werd de
trein zowel door passagiers als
door bewoners der omgeving ge
plunderd.
Viscount Mountbatten, do on
derkoning van India, het voorma
lige Brits-ilndië, is gisteren per
vliegtuig te Londen aangekomen,
om met de Britse regering van
gedachten te wisselen over In-
dia's toekomst.
Betrouwbare kringen delen
mede, dat het plan, dat de on
derkoning aan het Britse kabi
net zal voorleggen, India wil
verdelen in een Hindoestan- en
een Pakistan-staat, die dan ieder
een eigen wetgevende vergade
ring zouden vormen.
De Belgische senaatscommissie
voor arbeid en sociale voorzorg,
die een bezoek heeft gebracht aan
vier Franse mijnbekkens, teneinde
de nationalisatie der kolenmijnen
te bestuderen, heeft thans rapport
uitgebracht over haar bevindingen.
Hierin heet het o.a. dat, reke
ning gehouden met de toestand in
België, nationalisatie in dit land
moet worden afgekeurd, indien
deze tot de vorming van een
staatsbedrijf zou leiden. Het ge
volg hiervan zou n.L volgens het
rapport zijn, dat de mens vol
komen ondergeschikt zou worden
aan de staat. De nationalisatie is
voorts nadelig voor de effectieve
exploitatie der kolenlagen en be
moeilijkt de leiding en de finan
ciering.
Uit goede bron wordt vernomen,
dat de ministers Beel en Jonkman
Donderdag 22 Mei van Batavia
naar Nederland zullen vertrekken
In Singapore zullen zij overnach
ten en de volgende dag hun reis
naar Nederland voortzetten. De
bedoeling van de ministers is
Woensdagavond een afscheids
receptie te geven.
Nu het Rijk bindende voorschrif
ten geeft ten aanzien van rente,
Provinciale Staten aan te gane le-
koers en aflossing der door de
ningen. bieden Ged. Staten van Z.
Holland thans een ontwerp-besluit
aan tot het opnemen van de ie-
ninggelden, die naar raming nodig
zullen zijn tot bestrijding van ka
pitaalsuitgaven op de diensten 1946
en 1947.
Ged. Staten stellen voor hen te
machtigen geldleningen aan te
gaan tot totaal 11.600.000 tegen
een rente van ten hoogste 3 pet.
s jaars. De aflossing zal geschie
den in ten hoogste veertig jaren.
De gelegenheid tot aankop-ti
van dekens voor gereduceerde
prijzen op de speciale bonnen der
stichting „Herstel Gelderland" zal
off 31 Mei as gesloten worden Voor
de getroffenen in deze provincie
zijn geleverd 114.454 dekens,
waaronder 52.456 tweepersoonsde
kens.
De bonnen voor lakens en slo
pen blijven nog geldig. Tot nu toe
zijn 168.000 slopen en 100.634 een-
persoonslakens aangevoerd. Er is
nog een achterstand van 42.000
stuks tweepersoonslakens doordat
een aantal fabrieken nog niet heeft
geleverd, maar het rijkstextiel-
bureau heeft ingegrepen en maat
regelen getroffen, om de achter
stand in te halen.
De koers van de republikeinse
gulden is thans te Batavia gedaald
tot een waarde van 36,5 cent Ned.-
Indisch geld. Volgens zakenlieden
zijn de volgende oorzaken hieraan
te wijzen:
1. De geldspeculanten, die het
republikeinse geld hebben opgeza
meld, verkopen hun voorraad met
het oog op de politieke toestand;
2. De angst, dat de Pasoendan
ook geld zal uitgeven;
3. De strengere controle der re
publikeinen te Tjikampik;
4. Het in omloop zijnde valse
republikeinse geld.
De handel met het binnenland
is lamgelegd, daar de republikein
se regering te Batavia zes procent
van de uitgevoerde goederen op
eist. Ondertussen is dank zij de
oogsttijd de prijs van levensmid
delen gedaald. De rijst kost thans
f 1.20 per liter.
Broadway in New York heeft
de grootste lichtreclame ter we
reld gekregen. De letters van deze
reclame, welke een middel tegen
hoest aanbeveelt, zijn vijf verdie
pingen hoog
Dit opwekkende bewijs van het
wereldherltel herinnert tje redac
tie van „Die rare wereld" aan een
opmerking van G. K. Chesterton,
toen men hem bij een bezoek aan
de Verenigde Staten de flitsende
lichtreclames toonde van Broad
way, welke pillen, zeep, enz. ad
verteerden.
„Is het niet prachtig mr. Ches
terton vroeg zijn gids.
„Dat zou het zijn", antwoordde
Chesterton, „voor een man,
niet kon lezen".
In de verte vangt men al losse
flarden muziek op, schelle sto
ten of dof gehoemp. Door het
West-Brabantse landschap, met
groene korenakkers en veel klei
ne, roodgedaakte huisjes, komen
we Heerle binnen, Heerle bü
Wouw. Er hebben daar grote
boogschuttersfeesten plaats, inter
nationale heten ze dan ook. Bel
gische en Nederlandse vlaggen
wapperen op café's, op schietten
ten en wafelbakkerskramen.
Ze zijn een vorige Zondag ge
weest, de Belgische boogschutters.
D'r waren er zelfs vanuit Brus
sel. Er waren ook dames bij en ze
hebben met hun lichte metalen
boogskens de meeste harten var,
de papieren mikcirkel doorboord
en naar het zich laat aanzien, gaai
de „Gouden Pijl" uit Brussel met
de schoonste prijs er van tussen.
Er moeten roerende woorden over
en weer zijn gesproken, in dezelfde
taal, door hetzelfde soort mensen,
waarvan de een „Belg" en de ander
„Hollander" wordt genoemd, maa.
die op dit festijn tot het besluit
kwamen, dat er zo weinig, zo heer
weinig verschillen zijn. Een ver
broederingsfeest, een hervinden
dus. En nog wapperen Belgische
en Nederlandse vlaggen boven de
huizen en tenten van Heerle.
„Den achteruit'' van de
Poskam
Zo komen we er dan binnen
terwijl net een muziekgezelschap
met boogschutters in de tros zich
eeh weg blaast door een grote
die poort naar „den achteruit" van „e
I Roskam, nieuw spel en lafenis te
gemoet. Nog zien we het aan, hoe
heel dit heftig levend en musice
rend gezelschap in het poortgat
verdwijnt, een opvallende leegte
achterlatend, als van de andere
kant een groep aankomt, die als
twee droppels waters op de vorige
lijkt. Ook daar veel geblaas op
koper, ook daar boogschutters per
fiets of er naast lopend, naarge
lang 's mans evenwichtsgevoelens
nog toereiken of reeds te kort
schieten. En zo trekken er zeven
troepen door Heerle en zijn buurt
schappen. En overal zijn achter de
herbergen ruimten, waar men de
boog schiet, overal zijn in het land
tussen het afdakje, waar het
krioelt van overmoedige schutters,
èn de roos, die zwart uitkringelt
op wit karton, de houten opstan
den geplaatst, om, mócht de pij,
eens naast gaan, direct als opvan-
ger te dienen, want achter de roos
zijn jongens doende om telkens ue
pijlen uit te trekken en terug te
brengen naar het afdakje.
De kern der feestelijkheden is
een grote, bruine tent naast het
kermisterrein. Het is er vol. Bij
het buffet genieten vermoeide
schutters van zoet, donker bier en
aan lange tafels zitten ouderen,
moeders en kinderen te luisteren
naar de muziek met veel uiterst
.gevoelige zachte wendingskes. af
en toe ongefrist door heftig klab-
batterend gesteiger of ze kijken
naar de lichtzijde van de tent.
waar het doek is opgeslagen en
waar ge, over de volle breedte, de
mannen kunt bezig zien met pijl
en boog. Hier kunnen wel tien ge
zeischappen tegelijk de edele
schietsport beoefenen Hier zijn
geen houten opstanden in het ve,^
maar op de achtergrond, in de nv
bijheid van de tnikcirkels. zijn hoge
muren van geperste stroblokken
waarachter de helpers schuilgaan. 1 van Heerle trekt,
Het spel van pijl en boog
Ziet, hoe zo'n schutter de boog
zelf in de gespierde linkervuist
houdt, de onderarm vaak met eea
leren dekking bekleed, zoals wei
eer ook de boogschutters der Ro
meinen. Ziet, hoe hij langzaam met
z'n rechterhand de pees, waarop
de pijl is gesteld, naar achter
trekt, terwijl de pijl zelf terug
glijdt over een verdikking in het
midden van de boog. Stilaan en
haast dreigend rijst de boog ho
ger, terwijl de pees in uiterste
spanning de wang van de schutter
raakt. En dan, alle vingers laten
los, de pijl flitst door de ruimte
en trilt al achter in de mikcirkels
voor we er erg in hebben, ter
wijl de pees klinkend terugslaat
op de leren bedekking van de on
derarm des schutters. De jongen
komt vanachter de stromuur te
voorschijn en trekt de pijl nit nei
wit. (Meteen schreeuwt hU naai
voren hoe het resultaat is). ais
het er ver naast ging, schuat ae
een wijsgerig met het hoofd, alsof
hij zich z'n eigen domheid wu
voorhouden. Een ander is lakomek
en geeft de schuld aan zijn baa^d,
die blijkbaar niet genoeg uitge-
schoren is <op het laatst immers
raakt de schietpees de wang van
de schutter!); weer een ander tast
direct naar een plat fleske, en
drinkt zich een weinig moed toe.
Als het roos is, zetten ze 'n ijs
koud gezicht aBof ze willen zeggen
dat is voor mij nu het normale
Of zq pakken een borrel en knau
wen 'm bedachtzaam.
En zo gaat het door, terwijl de
harmonie binnen in de tent droerig
fleemt of plots in heftig gedruis
losbarst, terwijl de familieleden
vol spanning de gedragingen van
hun schutters volgen en terwijl
buiten op het kermisterrein ue
mallemolen rinkelt en toetert, de
orgels tegen elkaar op spelen en de
geur van een nieuw baksel olie
bollen blauwstomend over de leute
Het is namelijk opmerkelijk dat
alle herdrukken van Hooft's Histo
riën het licht zagen gedurende, of
onmiddellijk na, een oorlogsperiode,
als het volk in zijn ellende steun
zocht in het verleden. Zo ver
schenen herdrukken in de tijd van
de Engelse zeeoorlog, van de ooi
log met Frankrijk, van de Spaan
se successieoorlog, en na de Napo
leontische oorlog. Ook in de jaren
van verdrukking, die juist achter
ons liggen, kwam duidelijk de be
hoefte van ons volk aan de dag
cm zich te bezinnen op vroegere
grootheid en vroegere vrijheidszin,
en zie, prompt verscheen dezer
dagen een nieuwe uitgave, zij het
een bloemlezing, van Hooft's „Ne-
derlandsche Historiën. Een boen
waar men telkens in grootse tijden
behoefte aan blijkt te hebben, ver
dient dat niet bij uitstek de ere
naam „onsterfelijk"?
In zijn jeugd had P. C. Hooft
overigens weinig van een toekom
stig groot prozaschrijver, en bij
hem doet zich het vrij zeldzame
feit voor, dat de scheiding tus
sen dichter en prozaïst we zet
ten zijn sterk lyrisch toneelwerk
dan op rekening van de dichter
samengaat met een chronologi
sche scheiding: uit de laatste twin
tig jaar van zijn leven, waarin hij
de Historiën schreef, zijn geen
gedichten van Hooft bekend. Maai
laten we beginnen bij het begin.
In 1581 geboren als zoon van de
nieuwbakken Amsterdamse burge
meester C. P. Hooft, werd Pie eer
Cornsliszoon door zijn vader voo. -
bestemd voor de handel. Wellicht
met de bedoeling om zijn zoon
het Italiaans boekhouden te doet:
leren, zeker ook met begrip voor
de eisen die de maatschappij aan
een burgemeesterszoon zou stel
len, zond vader Hooft zijn zoon
voor drie jaar naar Frankrijk en
Italië. Maar toen de jongen in 1601
terugkeerde, meer geestdriftig voor
Vergilius. Horatius, Petrarca en
Dante dan voor wissels, prijzen
en dubbel boekhouden, bleek zijn
vader verstandig genoeg om hem
geen bepaalde carrière op te drin
gen, en gefortuneerd genoeg om
zich dat te kunnen veroorloven.
Van 1606 tot 1607 studeerde Fie-
ter in Leiden en in 1609 werd de
jeugdige jurist door prins Mauri Is
benoemd tot Baljuw van Naarden
e^ Gooiland, Drost van Muiden.
en Hoofdofficier van Weesp en
Weesperkaspel, een rustig ambt.
dat neerkwam op de uitoefening
van de rechtspraak en het po
litiegezag in zijn gebied, een
ambt dat hem veel vrije tijd iiet
om zijn roeping tot het dichter
schap te volgen en dat hij tot zijn
dood heeft vervuld.
De dichter
Op zijn Italiaanse reis had hij
Petrarca, Dante en Ronsard
bewonderen en hun invloed is aan
ook duidelijk in zijn P°ë£®
speurbaar. In Hooft is de ^enais
sance vlees en bloed i
De liefde voor de naens, de
natuur, voor de S®"! ,en
het sterk individueel karakter
van zijn kunst stiempelen hem tot
de Nederlandse Reaal„^a"ce"dlch-
ter bij uitstek, e^rnala de grote
zorg die hij besteedt aan de uiter
lijke vorm van zijn gedichten.
De elegante lyriek van Hooft
is anders geaard dan de Rederij
kerskunst, anders ook dan Breé-
ro's gedichten. Diens poëzie spruit
direct uit persoonlijke ontroering
voort, het volkskind Breêro zong
zoals het hart hem ingaf. Hooft
is meer beheerst, meer evenwich
tig, m®ej" gereserveerd, nooit le
vert hij zjQh onvoorwaardelijk
over aan de Muze. Zijn minnezan
gen zijn niet de hartstochtelijke
uiting van een bewogen ziel maar
welluidende sierlijke liederen van
een verfijnde geest, die getroffen
Werd door de bevalligheden van
een vrouw en daarvan uiting
geeft in hoofse zwierige verzen.
Al schreef Hooft behalve min
nedichten ook, evenals zijn be
roemde tijdgenoten, gelegenheids
poëzie, het is toch vooral zijn lief
deslyriek, die, door het eeuwig
actuele van het onderwerp blij
vende belangstelling behield.
Tweemaal is Hooft gehuwd ge
weest; eerst met Christina van
Erp, na haar dood met Leonora
Hellemans. Vooral na dit tweede
huwelijk werd het Muiderslot het
centrum waar de vermaarde Mui-
derkring samenkwam.
De toneelschrijver
Misschien het minst te waar
deren voor moderne lezers zijn de
dramatische werken van de dich
ter. En dit is niet alleen het ge
volg van het feit dat sommige
van zijn tragedies tendenz-stuk-
ken waren, voor zijn eigen tijd ge
schreven. Zo weeft hij wijsgerige
bespiegelingen over de verhou
ding tussen vorst en onderdaan in
Men kan een schrij
ver bij de herdenking
vain zijn sterfdag niet
beter eren dan door
zijn boeken ter hand
te nemen en ie lezen.
Nu moge het waar
zijn dat de Neder
landse lezer, min of
meer terecht, het
verwijt treft, dat hij
zijn klassieken ver
waarloost, vandaag,
nu wij ons opmaken
om de 300ete sterf
dag van Pieter Cor-
neliszoon Hooft te
vieren, zijn die om
standigheden gunstig
voor een herleefde
belangstelling. Al
thans voor een deel
van zijn werk, voor
de „Nederlandeche
Historiën''.
zijn „Geeraert van Velzen over
de ideale staatsopbouw in de
„Baeto". De voornaamste reden
waarom deze stukken verouderd
zijn is wel de gebrekkige psycho
logische verantwoording der figu
ren, die in onze, aan een zeker
realisme verknochte, tijd, wat al
te irreëel, om niet te zeggen naief,
lijken.
In dit korte bestek moeten we
ons beperken tot het vermelden
van het bekoorlijke herdersspel
naar EngelsItaliaanse mode
„Granida", een idylle tussen een
Perzische prinses en een herders
jongen, en zijn, in negen dagen
geschreven blijspel „Warenar"
vrijwel het enige na 300 jaar nog
speelbare stuk.
De historieschrijver
Reeds voor zijn Italiaanse reis
en ook gedurende zijn studietijd
te Leiden toonde Hooft een grote
voorliefde voor Livius en Tacitus.
Toch dateert zijn eerste histo
risch werk eerst uit 1628. Het was
een biografie van Hendrik IV van
Frankrijk, een werk waar hij tien
jaar aan besteedde en dat hem
uit handen van koning Lodewyk
XIII de titel ridder van St. Mi-
chiel opleverde.
Met enorme energie en grote
zorg gaat hij zich dan voorberei
den op een nieuw plan, de ge
schiedenis te schrijven van zijn
eigen tijd. Welbewust koos hij de
pragmatische geschiedschrijver!)
van Tacitus als voorbeeld, en om
de Nederlandse taal om te kunnen
smeden naar diens gespierde,
kernachtige stijl, las hij de wer
ken van de Romein niet minder
dan 52 maal. De enorme arbeid,
die hij zich tot taak had gesteld,
heeft hij niet kunnen volbrengen;
de eerste twintig boeken echter
zagen in 1642 het licht, een werk
dat in geconcentreerde taal
kracht, zijn weerga niet vindt en
dat om zijn Taciteische gedegen
heid, zijn ruime historische blik
en zijn objectiviteit behoort tot de
allergrootste meesterwerken uit
onze letterkunde.
Toen Hooft in 1647 de begrafe
nis van Frederik Hendrik, aan
wie hij de uitgave van 1642 had
opgedragen, bijwoonde, vatte hij
een kou, en enkele maanden la
ter, morgen juist driehonderd
jaar geleden, stierf hij, zijn groot»
ste werk Onvoltooid achterlatend»
W. P.
Titelblad van de eerste uitgave
van de „Nederl. Historiën''.
Het voorlichtingsbureau van de
voedingsraad schrijft:
Langzaam maar zeker begint
onze aardappelvoorraad te slinken
De oude aardappelen worden er
niet beter op en voordat de nieu
we komen, zullen wij misschien
wel eens genoodzaakt zijn, een
warme maaltijd op te dissen met
weinig of geen aardappelen. Be
halve erwten- en bonensoep zijn
er nog vele andere gerechten van
peulvruchten te bereiden. Het re
cept dat wij hierbij geven is daar
slechts een voorbeeld van. In ons
vouwblad „Peulvruchten", prijs 3
cent, vindt u een keur van moge
lijkheden
Een tweede vervangings- en
aanvullingsmiddel van aardappe
len is gort, waarvan sommige
huisvrouwen nog wel wat in ae
provisie-kast hebben ,.?taan' JJat
ook daarvan smakelijke warme
maaltijden klaar te maken zijn,
kunt u ervaren aana®» nd van
het onderstaand re pt en ook
van de recepten uit het vouwblad
„Zoo smaakt gort lekker", dat
eveneens tegen de prijs van drie
cent verkrijgbaar is fojj het VOor-
lichtingsbu.rea.u van de voedings
raad, Koninginnegracht 42 'sGra-
venhage*
Recepten voor 4 personen
Bonerunaaltijd met kropsla en
tomatensaus. 800 gram witte of
bruine bonen, 2 uitjes, 500 gram
(5 kroppen) sla, slasaus, 30 gram
(2 eetlepels vet )pf margarine.
Voor de saus: 1 blikje tomaten-
purée, 1. bouillon van 1. wa
ter en 2 bouillonblokjes, 1 uitje,
18 gram (2 eetlepels) zout, peper.
De bonen wassen en 24 uur we
ken in ruim water. Ze in 't week-
water gaarkoken (de hooikist
daarbij gebruiken). Het laatste
kwartier zout meekoken. De uitjes
snipperen en de helft er van in
het vet of de margarine smoren
en bij de gaargekookte bonen
doen.
Van de slakroppen de bladeren
plukken, deze wassen, in stukken
verdelen en laten uitlekken. Ze
met de rest van de gesnipperde
uitjes, wat slasaus, peper en zout
vermengen.
Voor de saus een uitje snipperen
en dit met de tomatenpurée in het
vet of de margarine smoren. De
bouillon toevoegen en het vocht
binden met de aangemengde
bloem. De saus afmaken met een
scheutje melk, peper en zout.
Gortschotel met piokworst en
kerrysaus. Ruim 1 liter water, 350
gram (3 kopjes) gort, 2 grote uien
'n stuk plokworst van 150 a 200 g.
(Wi eetlepel) vet of margarine.
Voor de saus: liter bouillon
(van 1 bouillonblokje en liter
kokend water) 1 uitje, 30 gram
Weerverwachting medegedeeld
door het K. N. M. I. te De Bilt t
geldig tot Woensdagavond:
In een smalle strook langs de t
kust zwaar bewolkt met vooral
in de nacht enige lichte motre-
gen; in het overige deel van
het land: koude nacht met in
de vroege ochtend plaatselijk
nevel; overdag licht of half be
wolkt; droog weer.
In het gehele land langzaam
t naar Oostelijke richting rui-
mende wind; enige verdere
stijging van temperatuur.
21 Mei: zon op 4.39 uur on-»
der 20.35 uur. maan op 5.08 uur
J uur. onder 22.14 uur.
♦♦444444*444*444444444444
(2% eetlepel) vet of margarine,
30 gram (ruim 3 eetlepels) bloem
zout, kerrypoeder, scheutje melk.
De gort wassen en in het water
laten weken (plm. 24 uur). Ze in
het water met zout gaar koken
(plm. 1 uur). De worst van het
vel ontdoen en in blokjes snijden,
de uien snipperen en deze laatste
goudgeel fruiten in het vet of de
margarine. Op het laatst de plok
worst even mee verwarmen. Niet
te lang, want dan wordt de worst
hard. Dit mengsel bij de gaarge-
worden gort doen, alles goed ver
mengen en °P smaak afmaken
met peper en zout.
Voor de saus: het uitje snippe-
ren en met kerrypoeder in het
vet of de margarine fruiten. De
bouillon toevoegen en het vocht
binden met de aangemengde
nloem. De saus op smaak afmaken
met een scheutje melk en zo no-
d'g wat zout. De gort warm op
dienen met de saus en er bij
voorkeur spinazie, andijvie of
postelein bij geven.
Dat de katholieke pers in Slo
wakije weer langzaam-aan tot
bloei komt, bewijzen de oplagen
der katholieke week- en maand
bladen. De „Katolick Noviny". (De
Katholieke Courant) heeft er een
van 150.000 exemplaren per week;
„Putnik" (De Pelgrim), het or
gaan van de St. Adelbertsvereni-
ging, dat tweemaal per maand
verschijnt ,telt 15.000 exemplaren;
't jeugdblad „Plamen" (De Vlam)
ongeveer 20.000. Er is voorts een
maandblad voor priesters en een
voor intellectuelen. De Jesuieten
geven „De Bode van het H. Hart"
uit, een maandblad met een op
lage van 50.000 exemplaren en
„Nieuws van St. Stanislas".
Volgens Reuter heeft de Ned.
gedelegeerde op de alg. vergade
ring der V.N. J. W. M. Snouck
Hurgronje tijdens het debat over
Palestina verklaard, dat Neder
land over twee jaar de Indonesi
sche republiek als volwaardig lid
in de V.N. zal introduceren. Deze
door Reuter gegeven uitspraak is
niet in overeenstemming met de
tot op dit ogenblik in Nederland
bekende toezeggingen van de
Ned. regering. Volgens de tot nog
toe bekende bedoelingen zal ze de
toekomstige Indonesische Unie in
de V.N. introduceren, met de sa
menstellende delen der Irldonesi-
sche federatie afzonderlijk.
Ongeveer 30.000 Joden en 10.000
Arabieren, die in militaire kam
pen e.d. in Palestina te werk zijn
gesteld, zouden heden Dinsdag 'n
proteststaking van 24 uur hou
den ter verkrygihg van hogere
lonen, erkenning van de vakver
enigingen en hetere arbeidsrege
lingen.
De Arabische en Joodse vak-
verenigingen werken samen. Dit
is de grootste staking sinds die
der posterijen van het vorige jaar.
Laatstgenoemde staking omvatte
50.000 man.
Trekking van 20 Mei.
ƒ2000 no. 16650; ƒ1000 no
3192, 9344, 10638, 15194, 20257
ƒ400 nos. 4672, 12092, 1595"
17577; ƒ200 nos. 11173, 13028,
13029, 15499: ƒ100 nos. 17997,
1970, 12535, 6571, 16093, 20645,
8690, 9944, 1027, 10920 en 20675.
