Er waren vijf jongens zoek
Vfc? is M
Mergelwinning in Zuid-Limburg
Weerbericht!
HONDERD JAREN ST. LUCIA
I S
HOE WU ZE VONDEN EN WAT
ZE MEE MAAKTEN
Het vraagstuk der kleine boeren
een probleem
Uit de sportwereld
Voor verhoging der
kolenproductie
J
1 1
DONDERDAG 2 OCTOBER 1947
PAGINA 2
EEN VERSCHRIKKELIJKE
VUURDOOP
Maar het is beter zo dan
in de onzekerheid''
Communisten stellen acht
eisen
TREKPAARDEN NAAR
FRANKRIJK
GEEN SCHENDING MEER
VAN NATUURSCHOON
1 WEINIG WIND
RAPPORT VAN DE
DE HEER C. WESSELING f
TWEE SOORTEN MELK-
BONNEN
TWEE DODEN BIJ AUTO
ONGELUK
EERST GELD ZENDEN EN
PUNTEN!
ALCOHOL EN SNELVERKEER
COMMISSIE DEWEZ
ZESHONDERD CHINESE
VROUWEN BEVRIJD
NEDERLANDSE TENNISSERS
TE LUGANO.
KRAMER NOG STEEDS
AMATEUR
DAMRUBRIEK
Hoort U dat: er waren vijf jongens ergens in het voorterrein zoek.
Of U, die géén jongen in Indië hebt, of geen familie, het erg vindt
weet ik niet. Misschien hangt dit zelfs af van Uw politieke gezind
heid. Het interesseert me nauwelijks of U zegt dat het onze eigen
schuld is „dan hadden we maar geen troepen naar Indonesië moeten
sturen
Ik blijf maar dof en koppig herhalen, dat er vijf mensen vermist
worden. Er worden vijf mensen vermist en ik kan U één ding ver
zekeren: van elke compagnie, van elk volkomen willekeurig vreemd
onderdeel, zullen alle jongens zich stuk voor stuk vrijwillig melden,
wanneer hun gevraagd wordt om deze vijf mee te gaan zoeken.
Want we zijn hier één grote familie, en als het er op aan komt is
die vent in z'n jungle-overall die naast je loopt je haast even na als
je eigen broer. We hébben niet zoveel anders.
Het bataljon van II-7 kent practisch
niemand van III-7, maar ieder die er
van gehoord had, was over die vijfc ver
misten haast even ongerust of het g'n
beste vriend gold.
Ik had 's morgens 'n zware patrouille
met de tweede compagnie gelopen: on
geveer veertien kilometer heuvel op
heuvel af. We hadden geen schot hoeven
te lossen, maar ergens verderop tussen
andere heuvels had het lang en nadruk
kelijk gerommeld.
's Middags werd ik wakker door
mortiertrommelvuur en artillerie uit de
richting van „De Koffiepot" en hoorde
op de staf van H-7, dat een compagnie
van III-7 moeilijkheden had geheid, dat
er vijf jongens vermist waren en dat
een compagnie van II-7 al uren tevo
ren was opgecommandeerd om te gaan
helpen. Ik schoot haastig m'n jungle-
overall weer aan, jakkerde er heen in
een jeep en zag al vanaf de weg, dat
er iets mis was.
Zelden heb ik zoveel verwarde en
tegenstrijdige berichten te verwerken
gehad als toen. Iedereen van 't peloton,
dat die morgen vast liep in zwaar vij
andelijk mortier- en vickers vuur ver
telde me iets anders, maar het schijnt
begonnen te zijn met een zware drie
Inch mortiergranaat, die midden tussen
de colonne ontplofte, geen slachtoffers
maakte, maar de secties zover uit el
kaar smeet, dat het onderling verband
verbroken werd. Op dat moment begon
een vijandelijke vickersmitrailleur en
hoewel het vuur te hoog lag om slacht
offers te maken, moet een van de
jongens voor de meesten was het
hun eerste fatsoenlijke vuurdoop het
plotseling niet langer hebben kunnen
harden en uit zijn dekking opspringend
schijnt ie van plan geweest te zijn om
over een heuvel van ongeveer dertig
meter hoogte dekking te zoeken.
Na enkele passen sloeg ie tegen de
grond en bleef zwaar gewond liggen.
Nog erger was dat hierdoor de vijande
lijke vickers zijn vuur verlegde óp de
sectie en daardoor de verwarring nog
groter maakte. Tot vier keer toe pro
beerde men de gewonde weg te trekken
maar er was geen doorkomen aan. Toen
het peloton tegen de middag terug
keerde bleken er vijf mensen vermist te
zijn, waarvan één met zekerheid gewond
Opnieuw deed men een uitval, kreeg
bovendien later op de middag steun van
de 4e compagnie van H-7 die prompt
op dezelfde plaats vast liep in het
zelfde vuur.
Van de vijf ontbrak elk spoor. In de
middag kwam er echter één terug: de
mortierschutter. Toen het 's morgens
eindelijk stil werd om hem heen, merkte
ie dat ie moederziel alleen op een klein
heuveltje lag. Hij verborg zijn wgpen,
klom in een hele hoge klapperpalm
(„behoorlijk bang, en ik snap zelf niet
hóe ik 't klaarspeelde") zag onder zich
even later een twintig Javanen langs
trekken, liet zich, toen het veilig was,
weer uit de boom zakken, sloeg zijn
mortier op z'n nek, bekeek de zon eens
probeerde zich te oriënteren en ging
daarna op goed geluk de richting uit,
waar hij het kamp vermoedde.
„Toen ik eenmaal aan het lopen was
ging het beterik vermeed elk
pad en hield me zoveel mogelijk gedekt
Ergens m een kamponghuis, waar
ik binnen keek lagen twee kindere:
slapen"
Tegen de avond kwam le doodkalm
op z'n eentje de weg af„Mazzel
gehad, hèDat is alles
Hij salueerde voor me, maakte netjes
rechtsomkeert en verdween. (Een van
de weinigen die me ooit zo „model'
bejegenden). Z'n kort volkomen zakelijk
relaas was vermoedelijk maar een zeer
klein gedeelte van hetgeen hijzelf die
lange hete eenzame dwaalmiddag door
stond.
HÜ heette Jan 't Hart. De mensen
op de Schenkkade 5 in Den Haag mogen
trots op hem zijn, vooral om hetgeen
hij me niet vertelde en misschien nooit
vertellen zal.
Nog steeds vier man vermist, waar
van een met zekerheid gewond.
De 4e compagnie allemaal vetera'
nen die ook tevergeefs was uitge
weest en ook was vastgelopen in vuur,
dat zelfs met onze artillerie en mortie
ren niet te breken was, stond gedeelte
lijk nog op de weg; de rest zat hier en
daar te rusten.
Ze waren moe en down.
Kolonel van Langen, de brigade
commandant, die ik overal ontmoette
waar iets scheef ging, riep de officieren
bij elkaar, vouwde stafkaarten open
vergeleek gegevens en posities en gaf
persoonlijk orders.
Overal zaten en lagen jongens moe
brood te eten.
Moeten we nog een keer terug
Er werd brood uitgedeeld.
„Zal wel. er wordt nog brood uitge
deeld
Luitenant Diepgrond zat naast me op
een bank. Ik kende hem nog van vroe-
en we konden goed met elkaar
van een ander bataljon waren. Maar
achter alle opmerkingen, in elke stilte
die viel, waren ze aanwezig.
Leefden ze nóg Waar liepen ze nu?
Waren ze krijgsgevangen gemaakt
Over een uur zou het donker zijn.
Tot half zeven bleven we langs de
spoorbaan liggen.
En keken uit in 't gebied waar het
die morgen gebeurd was: ruige hoge
heuvelruggen allen glooiend naar een
wijde vlakte van sawahterrassen. Heel
ver 'weg de Soembing en de Sindoro,
blauw en ongenaakbaar. De lucht werd
rood en later koud en helder en zeer
hoog als een Hollandse herfstavond-
lucht.
Links, uit de richting van „De Kof
fiepot", daverde plotseling 'n geweldige
klap de doodstille avond in. Schoot
onze eigen artillerie nog terug
„Wij schiete seker de granate terug,
die se ons net geleend hebbe.
Later hoorden we dat het een brug
was, die ze vlak voor het kamp hadden
opgeblazen.
Het werd opnieuw stil. Iemand ver
telde hoe ie tijdens een artilleriebom
bardement had liggen schreeuwen dat
ie gewond was, toen later bleek dat ie
een kleine scherf in z'n veldfles had
gekregen en alle lauwe thee langs zijn
been naar beneden was gelopen. Hij
had het voor bloed gehouden.
Het was bijna donker. De stilte suisde
om ons heen en in de stilte begonnen
de krekels.
In de hoge koele avondlucht rees
bleek de maan.
Ver weg "Stil es Hou nou 'h
ogenblikver weg plotseling
het holle rhythme van de tong tong.
Een bericht dat doorgeseind werd
Kwam er iets naar ons toe Wat
ging er gebeuren Het voorterrein
beneden ons was bijna onzichtbaar.
„Ken u morse vroeg een van de
jongens. Toen ik 't ontkende, zei ie:
„Nou ja, 't geeft niks hoohzij
daar ook niet
En eensklaps begon er naast me
iemand te schelden. Hij kon niet uit
zijn woorden komen van woede, hij kon
ook geen woorden vinden. Misschien
was het 't enerverende geluid van de
tong-tong; misschien de artillerie; ze
ker dacht hij ook aan de jongens die,
als ze nog leefden en vrij rondliepen,
nu ergens in het donker ronddwaalden
en misschien een totaal verkeerde rich
ting uitliepen.
„Wat een troep 1" zei hij bitter. „Wat
een rotiand
We keerden zwijgend terug.
En terug op de Koffiepot, zag ik
ik vergeet 't nooittwee van de
vermisten.
In 't burgerleven zou je,bijna hebben
staan grienen van blijdschap.
De ziekenauto stond klaar om hen
weg te brengen, maar ik had nog net
tijd om de ene, die licht gewond was en
alweer lachte en een sigaret rookte nog
'n hand te geven en een paar dingen te
zeggen, die maar beter niet in de krant
kunnen. Of dacht u dan dat wij zoiets
stamelden van: Sapperdepietjes, wat
hééééérlijk dat je d'r weer bent, jongen"
1 In de kamer daarnaast lag de andere.
Hij was niet gewond. De luitenant, die
die morgen het peloton had aangevoerd
stond over hem heen gebogen.
De jongen hield krampachtig zijn
onderarm vast. Hij huilde.
Zijn hele gezicht, vuil en stoffig, was
nat van tranen en steeds weer opnieuw
moest de luitenant beloven, dat ie er
wéér op uit zou gaan en dat ie de twee
anderen toch niet in de steek mocht
laten.
De twee anderen waren dood.
Hun sectie had aan de voet van een
zeer steile heuvel op een open weg
plotseling hevig vuur gekregen waarop
de commandant van het peloton het
bevel gaf: „Met sprongen van dertig
meter voorwaarts
Hierdoor raakten de secties onderling
het verband reeds kwijt en een van de
jongens der achterste sectie stormde
alleen de steile heuvelhelling op om aan
de overzijde dekking te zoeken; toen
hij bovenaan hijgend neerviel om even
uit te rusten, werd hij zwaar gewond
en bleef liggen. Tot vier keer toe pro
beerde een hospitaalsoldaat naar boven
te kruipen, kreeg echter telkens het
zand van inslaande kogels in zijn ge
zicht en moest het opgeven, toen hij
merkte dat zijn pogingen practisch ze
ker met zelfmoord gelijk stonden.
De sectiecommandant holde naar
voren, naar de pelotonscommandant,
maar deze laatste lag zo ver vooruit,
dat de sectie te lang zonder comman
dant bleef en hierdoor de verwarring
onder de achtergeblevenen, die bijna
allen hun vuurdoop kregen, nog groter
werd. Later,' toen de pelotonscomman
dant wilde terugkeren met de sectie
commandant naar deze sectie, liepen
zit vast in zo'n zwaar vuur, dat zij vol
komen van de laatste sectie waren af
gesneden. De pelotonscommandant be
sloot toen versterking te gaan halen op
De Koffiepot".
Er bleven het was ongeveer elf
uur in de voormiddag van de laatste
sectie slechts vier man achter: drie
onderaan de heuvel, een, zwaar gewond
bovenop de heuvelkam.
Terwijl de eerste van de drie moei
zaam omhoogklom hij viel tot drie
keer toe terug naar beneden en liep
daarbij waarschijnlijk reeds een lichte
hersenschudding op trokken de twee
anderen beneden al het vijandelijke vuur
op zich door als razenden te schieten.
Boven aangekomen, nam de andere het
vuur over en gaf zijn twee makkers ge
legenheid ook de heuvel op te klimmen.
Hierbij kreeg de ene een schampschot
langs zijn hals en een klein scherfje
in zijn lichaam; de ander, die zich te
veel bloot gaf, werd zwaar getroffen,
sloeg over de heuvelkam heen en rolde
aan de andere kant de diepte in. achter
de heuvel.
Later vertelde een' van de overleven
den, dat hij op dat moment de extre
misten hevig hoorde lachen, waarna
iemand een bevel gaf. Waarschijnlijk
zagen zij onze gewonde de heuvel af
tuimelen en hun kant oprollen. Het was
volkomen onmogelijk om de heuvel, die
zeer steil was en zeker dertig meter
hoog, af te dalen om te proberen de
tweede gewonde te bergen.
De twee bleven dus boven met de
eerste gewonde in hun midden; zij kre
gen een aanval maar sloegen hem
samen af.
Zjj probeerden de gewonde te verbin
den, praatten met hem; toen ie later in
de namiddag bij bewustzijn kwam. hiel
pen zij hem in zijn laatste ogenblikken.
Om half vjjf stierf hij.
Het land om hen heen was volkomen
stil. Zü zaten midden in vijandelijk ge
bied en konden zich niet oriënteren-
Toen het stil blééf even hadden zij
nog hoop gekregen toen ér in de verte
opnieuw heftig werd geschoten en ze
vermoedden dat men probeerde hen te
ontzetten probeerden zij de dode mee
te nemen, maar toen dit te zwaar werd
en ze bovendien niet eens met het lijk
de steile helling af konden zonder ge
vaar te lopen dat ze zouden worden
gezien, yertoorgen ze het onder blaren
6Q gras
Toen begon de terugtocht. Een half
uur dwaalden ze rond. De licht gewonde
moest zijn makker, die toen reeds de
eerste tekenen van „shock" vertoonde
zo nu en dan steunen, later moest hi)
'm zelfs hele stukken dragen. Toen ze
merkten, dat ze alleen nooit de juiste
weg zouden vinden, drongen ze in hun
wanhoop ergens een kamponghuis bin
nen, prikten een Indonesiër met de ba
jonet in de rug, wezen vooruit en
snauwden dreigend: „Bedono
Bedono was de enige plaatsnaam in
de buurt, waarvan ze zich herinnerden
dat er Nederlandse troepen lagen.
De jongen met „shock" huilde; niet
hard, maar volkomen nerveus en uit
geput. Het was een huilen, dat je vol
komen kanot maakt.
O, wat huilde die "tongen.
En plotselingik aarzel even
om dit neer te schrijven, want het
klinkt een beetje gek: en plotseling
hield je van deze twee net zo veel ais
van je eigen broer
En je was zo ongelooflijk trots op
hen, zo ongelooflijk trots dat je
maar alleen een paar rare soldaten
woorden kon zeggen.
Op de terugweg .terwijl we achter ae
Rode-Kruiswagen reden, die hen naar
het ziekenhuis in Cemarang bracht
hoorde ik naast me in het donxer
iemand zeggen:
„Die twee anderehet is natuur
lijk erg, maar hetjs beter zó dan m de
onzekerheidw HOFWIJK
De Alg. Bond van werkers in het
mijnbedrijf heeft een resolutie aangeno
men, waarin gezegd wordt, dat ter ver
hoging van de kolenproductie de volgen
de maatregelen noodzakelijk zijn:
1. Stopzetting van de werving van bui
tenlandse arbeiders, doch aannemen
van gehuwde en ongehuwde Ned. arbei-.
dors uit binnen- en buitenland;
2. het instellen van een commissie met
vertegenwoordigers uit de vakbonden
teneinde 'deze werving te bevorderen;
inhalen van de achterstand op het
gebied der woningbouw en versnelde
uitvoering van de woningbouwplannen
van 1946 en 1947;
4. het invoeren van de 40-urige werk
week op 1 Januari 1948 met dien ver
stande, dat zolang een productie van 12
mill, ton per jaar niet is bereikt, een
46-urige werkweek wordt gemaakt,
waarvan 6 uur als oyerwerk-uren wor
den betaald;
5. omzetting van de productietoeslag
in vast loon;
6. onmiddellijke verhoging der boven
grondse lonen;
7. vaststelling van het tijd- en basis-
loon voor houwers op 11-25 per dag;
8. het beschikbaar stellen van meer
spek, vet en eieren voor de zware ar
beid van mijnwerkers.
Ingevolge het gesloten handelsaccoord
zal Frankrijk hier te lande 5000 trek
paarden aankopen. Nog voor het einde
van dit jaar zullen ©r 3000 worden ge
kocht. Daartoe komen binnenkort een of
meer Franse aankoopcommissies naar
ons land. Van Ned. zijde is de regeling
van deze export in handen gelegd van
de stichting „Export en import van
paarden." Voor courante paarden zullen
de exporteurs f 1250 per stuk ontvangen.
Er Is heuglijk nieuws voor Zuid-
Limburg en zijn bewonderaars. In de
toekomst zal elders in Limburg een
centrale mergelwinning komen, waar
de cement-industrie, kunstmest!abrie
ken, kalkbranderijen enz. anderhalve
eeuw volop zullen kunnen graven.
Daardoor zal een uitgestrekt dal ont
staan, dat keurig zal worden aange
legd.
Het ligt in de bedoeling, dat deze
plannen, welke zich reeds in een ver
gevorderd stadium van voorbereiding
bevinden, binnen twaalf jaar, wan
neer de concessie aan de E.N.C.I. tot
afgraving van de St. Pietersberg zal
zjjjti afgelopen, werkelijkheid zullen
zijn.
Dan zullen alle mergelwinnlngen,
die nu het natuurschoon steéds ver
der aantasten, worden gestaakt.
Dit nieuws deelden Zaterdag de heren
ir. Fokker en Van Oyen mede ter jaar-
Weerverwachtmg medegedeeld door
het K.N.M.I. te De Bilt geldig tot
t Vrijdagavond:
Enkele overdrijvende wolkenvelden
en hier en daar ochtendmist; na
i koude nacht mangen overdag onge^
j veer dezelfde temperatuur als van-
daag; weinig wind.
i 3 Oct.: zon op 6.42 uur, onder 18.18
uur; maan op 19.38 uur, onder 10.24
uur.
vergadering van de stichting „Het Lim-
burgsch Landschap" in hotel Schaep-
kens van St. Fijt te Valkenburg. Zij
lichtten er enkele onderdelen toe van
het nationale plan en deelden mee, dat
een definitieve lijst van natuurreserva
ten is gereed gekomen. Zonder toestem
ming van de Rijksdienst van het Natio
nale Plan mag aan deze nauwkeurig
afgebakende landschappen niets worden
veranderd. Voor grotere gebieden zul
len dwingende voorschriften t.a.v. bes
planting, bebouwing e.d. worden uitge
vaardigd.
Gistermorgen is te 'a Grave nhage
overleden de heer C. D. We.s se ling, oud
lid van de Haagse gemeente raad en de
Prov. Staten van Zuid-Holland.
ger
overweg.
„Er was geen doorkomen aan
Zeiemand bracht hem een boterham.
Hij at traag kauwend de helft op.
gaf de rest aan een ander.
„We zullen nog een keer terug moe
tenzei hij.
Na elke zin zweeg hg een hele tud
praatte dan weer even. Ü9f en moe.
„Vandaag hadden we voor 't eerst
eens rustToen lieten ze ons de
hele morgen excerceren voor Koningin
nedagIk wil alles doen. daar
niet van, maar
Hij zweeg. Misschien was hij onrede
lijk. Later vertelde hii me dat ie de an
dere d?.g naar het ziekenhuis zou gaan.
Hij excuseerde zich bijna dat hij zich
ntot goed voelde en zei; „Nou loop ik
al zeventien maanden aan één stuk
mee
Tien minuten later braken we od.
Het was niet onmogelijk dat de te
genpartij zich na onze terugtocht plot
seling weer sterk zou voelen en een
tegenaanval zou wagen. Wij werden
aangewezen om een hinderlaag te leg
gen langs de tandradspoorbaan naar
Magelang.
Iedereen zwaaide gelaten ziln wapen
weer maar over de schouder, sectie
commandanten kregen ordersWii
gingen terug.
Er werd op de tocht bijna geen
woord gezegd over die vier vermisten:
we kenden ze bovendien niet omdat ze
In het model van £le nieuwe bon
kaarten, welke thans worden uitgereikt
zijn enige vereenvoudigingen aange
bracht. Bovendien zijn de melkbonnen
voor het Westen van het land voorzien
van een opdruk: West. De melkbonnen
zonder opdruk zijn in het Westen niet
geldig. Omgekeerd echter kunnen .be
woners uit het Westen op hun melkbon
nen (met opdruk) in het Oosten van 't
land wel melk kopen.
Hedenmorgen reed een z.g- bellen-
wagen van een teerfabriek uit Hoorn,
waarmede personeel van dit bedrijf uit
Alphen a^n de Rijn en Zwammerdam
naar het werk wordt vervoerd, langs
het Aarkanaal, toen onder de gemeen
te Ter Aar uit tegenovergestelde rich
ting een melkauto naderde. Vermoede
lijk' heeft de bestuurder van de bellen
wagen, J. B., bij het zien van de melk
auto te schielijk geremd, waardoor de
wagen op het gladde wegdek is, gaan
slingeren. Bij het passeren kwam de
bellenwagen in botsing met de melk
auto, tengevolge waarvan B. de macht
over het stuur waarschijnlijk geheel
kwijtraakte en de wagen regelrecht
het diepe kanaal inreed. Van de vijf
inzittenden konden drie door de be
stuurder van de melkauto tijdig op
het droge worden gebracht. Twee hun
ner echter, de arbeiders J. K. uit Al
phen aan de Rijn en G. L. M. uit
Zwammerdam, zijn naar men aanneemt
door de val bewusteloos geraakt en
verdronken. Hun lijken zrjn later op
gehaald.
Textielzwendelaars achterhaald
Textiel is en blijft nog steeds een
schaars artikel, waaraan maar al te veel
behoefte bestaat. Dat was ook doorge
drongen tot het brein van een dxiètal
heren vol burgerzin, die het geacht pu
bliek in de nood eens zouden te hulp ko
men, maar dan alleen om dit publiek
en ook bonafide-winkeliers geld en
textielpunten afhandig te maken. Hier
toe richtten de oplichters een gefingeer
de zaak op en stuurden dan per brief
aanbiedinen rond voor popeline over
hemden en zelfbinders. Geld en 72 pun
ten moesten opgestuurd worden, leve
ring zou dan volgen. In Maart JJ- richt-
te men in Amsterdam de „Texico Han
del Mij." op, die in de Marnixstraat ge
vestigd werd. Hier werden ettelijke
slachtoffers gemaakt. Na 10 dagen ver-
dween echter de hele Texico.
Gebleken is, dat in Rotterdam onder
de naam „Erto" en in Utrecht onder
„Kempen soortgelijke opUchterspraktij-
ken uitgeoefend, werden. Honderden
liefhebbers liepen in de goed opgezette
val. In Juli konden 2 mannen, een
35-jange Tilburger en een 20-jarige Am
sterdammer, gearresteerd worden. Verle
den week is de derde oplichter, 'een
27-jarige Luxemburger, wonende in
Brussel, in Antwerpen aangehouden.
De man heeft ook in België misdrijven
op zijn geweten (hij had er een firma ge
sticht, die kaartjes voor voetbalwedstrij
den verkocht en autobustochtjes arran
geerde). Zijn uitlevering is gevraagd.
In verband met het op 25 October a s.
in Krasnapolsky te Amsterdam te hou
den congres van de V.A.S., Vereniging
voor alcoholbestrijding bij Snelverkeer,
zal de heer Anth. G. v. Schaik, bestuurs
lid der V.A.S. en alg. secr. van Sobriëtas
op Zaterdag 4 October van 16.2016.30
uur voor de K R.O. een .radiocauserie
houden over het onderwero: SNET.VER
KEER EN OPLETTENDHEID.
Het is een merkwaardig feit, waarop
dankbaar de aandacht moge worden ge- I
vestigd, dat de twee grootste en voor
naamste vrouwelijke onderwijscongrega
ties in het bisdom Haarlem haar baker
mat hebben gevonden in een roerige za-
kenstad als Rotterdam.
Twee religieuze congregaties, die. ai
zijn ze nu over heel ons vaderland ver
spreid, toch in deze stad harer stichting
nog steeds een grote werkkring hebben
behouden en een steeds groeiende popu
lariteit hebben verworven. Wij bedoelen
de zusters Dominicanessen van Voor
schoten, die reeds enige jaren geleden
het honderdjarig bestaan van haar stich
ting hebben herdacht, en de Zusters van
het Rotterdamse Sint Lucia, thans offi
cieel „Zusters van Bennebroek" geheten,
die op 5 October a.s. de dag zullen vie
ren dat zij vóór honderd jaar te Rot
terdam zich tot een eigen congregatie
vormden.
Wist pastoor Raken van het Steiger,
de eerste zusters van de Derde Orde van
St. Franciscus op de Delftsevaart rond
zich te verenigen, de paters Francisca
nen van de Leeuwenstraat waren in 1841
er ln geslaagd enkele zusters van de
Congregatie der Gasthuiszusters van
Breda naar hun parochie te doen ko
men. Het schamele huis aan de Leeuwen
straat voor deze eerste zusters, nog
maar drie, bestemd, was een primitieve
nederzetting, maar reeds het jaar daar
op verhuisden deze zusters naar de
Schiedamsedijk ,waar zij een parochiaal
weeshuis te verzorgen kregen. Zoals in
die dagen meer gebeurde, scheidden de
Rotterdamse zusters, met toestemming
der bevoegde kerkelijke overheid, zich af
van de Moeder-Congregatie te Breda, en
vormden een zelfstandige congregatie,
die zich spoedig naar de noodzakelijke
behoeften van de tijd meer en meer op
de opvoeding en het onderwijs der jeugd
ging toeleggen .zonder 'direct de andere
liefdewerken als verzorging van wezen,
halfwezen en verlaten kinderen, en de
verpleging van hulpbehoevenden en
ouden van dagen geheel los te laten.
Het werd een Copgregatie met echt
Franciscaanse inslag, met het gevolg dat
de zusters ook uiterlijk van kleedij ver
anderen en haar vroegere Bredase zwart-
merinos omwisselden tegen het bruin
habijt van St. Franciscus. Haar eerste
algemene overste werd de eerw. moeder
Lucia, wier verdienstelijke en vereerde
naam dankbaar nog voortleeft in de
monumentale Sint Lucia-stichting te' Rot
terdam, en ook in het latere Benne-
oroek nog niet vergeten wordt.
Toen het Leeuwenstraatse weeshuis
korf daarop werd opgeheven, omdat de
wezenverzorging te Rotterdam interparo-
chiaal \yerd geregeld, kocht de voort
varende moeder Lucia een huis aan de
in die dagen nog zeer landelijke Cool-
singel, waar voornamelijk grote bleke-
rijen waren gelegen. Dit pand, dat in
1858 door de zusters werd betrokken, zou
nu het Moederhuis der Congregatie wor
den, en het kreeg de gemoedelijke en
ook met recht moederlijke naam van
Sint Lucia-gesticht", gelijk de oudere
Rotterdammers het meer dan zestig jaar
hebben gekend.
Met andere van d© oudste stadgenoten
heeft schrijver dezes in zijn jonge' jaren
hier een nieuw en aldoor grootsér Sint
Lucia zien verrijzen, dat in die dagen
het meest imposante gebouw was. dat
de steeds zich uitbreidende Coolsingel
bleef domineren. Want het Sint Lucia'
gesticht mocht zich van den beginne af
aan in een verrassend voorspoedige ont
wikkeling verheugen. Telde de Congr.e
gatie bij haar officiële stichting in 1847
nog maar elf zusters en twee novicen,
tien jaar later bedienden reeds zeventig
zusters in onze stad en daarbuiten een
achttal huizen, buiten voornamelijk in
Friesland, waar men sinds de reformatie
geen kloosters meer kende, en de zus
ters aanvankelijk, maar zeer kort, als
klopjes gekleed gingen..
In 1866 was te Rotterdam, ln de Kerk
laan. Achter de Coolsingel, en dus ook
achter het Moederhuis, nog een ande:
„Sint Luciagesticht" opgericht, een te
hui* voor verwaarloosde meisjes, als
De Zusters van Bennebroek, voort
gekomen uit de oude St. Lucia-
stichting te Rotterdam, vieren 5
October het eeuwfeest harer Con
gregatie.
pendant van het reeds bestaande St. Lau-
rentiusgesticht voor jongenswaan de Bin
nenweg. Oorspronkelijk schijnt het de
bedoeling te zijn geweest, de twee zo
dicht bij elkaar gelegen panden tot een
complex te verenigen, maar deze opzet
is niet mogelijk gebleken, zodat het
tehuis voor verwaarloosde meisjes spoe
dig werd overgeplaatst naar de Karne
melkshaven, waar det altijd de waar
dering en weldadigheidszin heeft ge
kend van de trouwe Rotterdammers.
De grote Rotterdamse St. Lucia-stich
ting is zeker tot zulk een zeldzaam ster
ke bloei kunnen komen, omdat het de
zegen kende van achtereenvolgende wij
ze en voortvarende bestierderen, waar
lijk vrouwen van groot formaat.
Moeder Lucia heeft twintig jaar aan
het hoofd van de Congregatie gestaan
en werd bij haar dood opgevolgd door
de vrome en bescheiden moeder Bene-
dicta, die op haar beurt in 1879 werd
opgevolgd door de energieke en door
tastende figuur van moeder Alphonsa.
Deze buitengewone vrouw, die de Con
gregatie bijna een kwart eeuw heeft
geleid .heeft Sint Lucia zowel wat het
innerlijk geestelijk leven betreft als de
activiteit naar buiten als voor de toe
komst gemodelleerd. Toen zij in 1879
het bestuur overnam, telde de Congre
gatie dertien huizen in den lande, toen
zij in 1903 haar taak neerlegde, was dit
getal tot een en twintig gestegen. Om de
geestelijke verzorging van het Moeder
huis intenser te garanderen, wilde zij
een vaste aan de stichting verbonden
rector, die zich geheel aan deze taak
zou kunnen wijden. Tot dusverre was
deze geestelijke leiding geheel vrijwil
lig waargenomen door een pater Fran
ciscaan. die echter tegelijk aan een der
Rotterdamse parochies was verbonden.
In 1898 kreeg moeder Alphonsa dan ook
als geestelijk directeur en rector van
het moederhuis toegewezen de zeereerw.
heer M. A. Thompson, niet tot haar vol
komen bevrediging, want deze eerste
rector werd tegelijkertijd hoofdredacteur
van „De Maasbode", en voelde als zijn
meer speciale roeping deze krant uit te
bouwen tot Nederlands katholieke groot
blad. Niettemin is rector Thompson 28
jaren achtereen aan de Congregatie
verbonden geweest.
Moeder Alphonsa's groot en voortva
rend voorgaan werd even waardig als
krachtig voortgezet door de achtereen
volgende algemene oversten, moeder
Francisca, moeder Ludwina, moeder Ca
rolina en moeder Imeldina.
Onder moeder Carolina's bestuur heeft
de grote gebeurtenis plaatsgehad dat het
Dezer dagen hield 't Centrum voor
Staatkundige Vorming zijn eerste pers
conferentie met een tweeledig doel, n.l.
allereerst om zich zelf aan de pers voor
te stellen en vervolgens om haar een
rapport aah te bieden over het kleine-
boeren-probleem ln Nederland, sa
mengesteld door een door het Cen
trum ingestelde commissie, bestaande
uit de heren prof. ir. W. J. Dewez
(voorzitter). B. A. H. Engelbertink, ir.
J. Th. Everts, drs. Th. J. Flatenburg
en drs. F. W. J. Kriellaarg (secretaris).
Het Centrum voor Staatkundige Vor
ming is, zoals bekend, een op zich zelf
staande instelling van kathijlieken voor
actieve meningsvorming inzake actuele
staatkundige vraagstukken. Hoewel het
geen instelling is van de Katholieke
Volkspartij, werkt het zeer nauw met
haar samen en tracht het vooral ook de
""atholieke Volkspartij van advies te
-ienen in belangrijke actuele vraagstuk
ken. Het heeft een voor Nederland be
langrijke daad gesteld door een vijftal
bij uitstek deskundigen uit te nodigen
om het kleine-boeren-probleem voor te
lichten. En het moet gezegd, de z.g. com-
missie-Dewez heeft haar taak ernstig
opgevat en het vraagstuk der kleine
boerenbedrijven in een rapport van ruim
veertig bladzijden alzijdig belicht.
De commissie is daarbij uitgegaan van
de betekenis van het boeren- en tuin-
geliefde moederhuis Sint Lucia na meer
dan zestig jaar bestaan uit Rotterdam
ging verdwijnen. De snel zich ontwik
kelende Coolsingel tot een moderne
grote-stads-boulevard met haar mondaine
amusementsgelegenheden als Casino,
cinema's en theaters bleek op de duur
niet de juistgekozen plaats voor de
geestelijke opleiding van jonge novi
cen. Door de oorlogsomstandigheden van
1914 kon het bestuur der Congregatie
het prachtige pensionaat der Franse zus
ters van Sacré Cceur te Bennebroek
overnemen en aankopen, en zo werden
de zusters van de Rotterdamse Sint Lu
cia nu voortaan „de zusters van Benne
broek". Het oude historische Sint Lucia
aan de Coolsingel, in 1920 afgebroken,
werd een graag begeerde bouwgrond.
Maar dé bloeiende Lucia-scholen wer
den gesauveerd en schitterend onderge
bracht in een nieuw monumentaal ge
bouw aan de Aert van Nesstraat, dat
de naam ging dragen van „Instituut St.
Lucia". Met zijn lager onderwijs, Mulo.
niet te vergeten zijn schitterend Montes-
sori-onderwijs door de pionierster zuster
Constatina georganiseerd, met zijn voor
treffelijke kweekschool met internaat,
is het „Instituut St. Lucia" uitgegroeia
tot een der model-onderwijsinrichtingen
in den lande.
De zusters van St. Lucia hebben zien
van haar kant niet ondankbaar getoona
tegenover haar oude stichtingsstad. want
behalve het monumentale „Instituut sunt
Lucia" besturen zij in groot-Rotx-eraam
nog vijf andere stichtingen en scnoien
aan de Robert Fruinstraat, Hamnier
straat, Heemraadssingel en Bloemhof
(Zuid). Ook het bekende pand aan de
Bloklandstraat, waar reeds jaren s.
F. L. huist, was een stichting der Con
gregatie.
De Congregatie van de zusters van
Bennebroek telt thans dertig huizen en
bijna 700 leden.
Zij is geworden tot een eter eerste en
voornaamste onderwijscongregaties van
ons land.
P. HYACINTH HERMANS
Wij vernemen, dat alle oud-leerlinge11
van het Instituut St. Lucia, dus van
Kweekschool, Montessori en Frobe
U.L.O., L.O., Centrale School en M°-
devakschool in de gelegenheid worden
gesteld hun bijdragen voor een nuiae-
blg'k te zenden aan de volgende aar®;r
sen: J. W. Atzema, 's Gravendijkwaï 40,
Giro 274493; Chr. Beyersbergen, V ag-
gemansstraat 43; G. «artsen, Goudse
Rijweg 114 a; J, C. H. Hoogh'ais,*Oo,st-
zeedijk 120, rek. Incasso-Bank Boschje;
M. E. C. Willemse, Havenstraat 181,
rek. Incasso-Bank, Boschje.
ders-element in de Nederlandse volkS'
gemeenschap, dat bij gebrek aan uitbrei
dingsmogelijkheden van onze cultuur
grond enerzijds en een snelle uitbreiding
van onze bevolking anderzijds relatief
steeds kleiner zal worden. Wat dat voor
Nederland betekent,, wordt scherp naar
voren gebracht in het hoofdstuk over
de maatschappelijke betekenis van de
landbouw in het algeme'en en van het
kleine-boerenbedrijf in 't bijzondr. En
wanneer men weet ,dat circa 70 pet. van
het totaal aantal boeren en tuinders on
der de kleine landbouwers moet worden
gerangschikt, dan zal men begrijpen, dat
wat men voor goeds van de landbouw
in het algemeen kan zeggen, in het bij
zonder geldt voor het kleine landbouw-
kftHe>t'vraagstuk van de kleine boeren
ia echter een probleem, en wel een nfl-
pend probleem geworden tengevolge van
de omstandigheden, welke zich na 1930
openbaarden omstandigheden, welke
een crisis in de landibouiw hebben ver
oorzaakt, waardoor heel de landbouw
met de ondergang werd bedreigd.. En
wat erg was voor het grote bedrijf,
was bepaald fnuikend voor het kleine
bedrijf. Het zou ons te ver voeren daar
dieper op in te gaan en aan te geven,
hoe onze landbouw door allerlei over
heidsmaatregelen van de ondergang 13
gered. Niet meer, maar ook niet min
der.
Men kan de mening zijn toegedaan,
dat het beter geweest zou zijn, indien
men speciaal de kleine bedrijven in die
jaren had laten doodbloe
miskent men èn de econom e èn de
sociale waarde van in
het algemeen en van ^kleine-land
bouwbedrijf in het bijzonder. Ons land
zoals dat binnen te enge grenzen
gegroeid is 1,3 nU een™aai het meeste
gebaat met een zo groot mogelijk aan
tal zelfstandige boeren ©n. tuinders.
Maar dan moeten het ook geen zelfstan
dige boeren en tuinders zijn, die onze
boerenarmoede ten toon spreiden, maar
kerngezonde eenmansbedrijven, welke
èn in aantal èn in kwaliteit die zo waar
devolle functies van de boerenstand in
de Nederlandse samenleving zullen kun
nen vervullen.
Maar zo ver zijn we in ons lnnd nog
niet. Trouwens, indien dit wel het geval
zou zijn, zou er niet van kleine-
boerenprobleem gesproken boeven te
worden. En het Is juist de kracht van
het aangeboden rapport ,dat het verant
woord en radicaal zeer uitvoerig de mid
delen aangeeft, welke tot een werke
lijke oplossing van h®4 v„„ej,ne"k°eren-
vraagstuk als probleem kunnen leiden.
Dat diit rapport van het Centrum niet
slechts door de Katholieke Volkspartij
aanvaard worde, maar door allen, die
voor het behoud en de versterking van
onze boeren- ,en tuindersstand mede
verantwoordelijk zjJn> alsmede door hen
worde bestudeerd, die belangstelling
hebben voor ons zo nuttig en noodza'
kelijk platteland.
Volgens de „Sin P0" hebben de Ned.
troepen in de moeilijk bereikbare grotten
en bossen Zuid-Westelijk van Boemiajoe
zeshonderd Chinese vrouwen gevonden,
die door de republikeinen uit deze plaats
waren weggevoerd Deze- vrouwen heb
ben tientallen kilometers moeten afleg
gen en werden voortgetrokken en gesla
gen als zij niet verder konden. Ze werden
in afschuwelijke toestand aangetroffen
en met trucks naar Boemiajoe terugge
bracht behalve de ergste zieken die
oaar hot hospitaal te Poerwokerto zijn
vervoerd.
,»sin Po" voegt hieraan toe dat ve-
republikeinen ml deze groots opgezet
te reddingsactie werden gedood
Aanderziids meldt de „Heng Po nog,
dat omstreeks 4000 Chmezen uit Banjoe-
mas worden vermist, en dat de Ned.
troepen doen wat zij kunnen, maar dat
zij (je demarcatielijn met mogen over
schrijden om ontvoerden te redden zon
der bijzondere toestemming van hoger
hand.
Het tennistournooi te Lugano was veel
sterker bezet dan he+ eerste. Het Neder
landse succes is dan ook niet groot
geweest. Drie dagen regen leidden tot
het vervangen van het heren-enkelspel
en herendubbel qua tomooi door een
wedstrijd ItaliëRest van de Europese
spelers. In de ploeg van deze laatste
werd ook Van der Kruk opgenomen, op
de zevende plaats (van de acht.) Hij
verloor van de Italiaan Ceccia (no. 9 van
de Italiaanse ranglijst) na 5—3 in de
eerste set met 68, 46. In het heren
dubbelspel, met de Zwitser Albrecht als
partner, kreeg hij klop van de Italianen
Folli en Scribani 6j—3 63. Italië won
de wedstrijd met 106. De uitslagen van
de twee enkelspelen waren: Cucelli (It),
sl. Redl, de eenarmige Oostenrijker 60,
6—0; Sadi (It.) slaat Spitzer (Zw,) 46,
60, 6 4.
In het tomooi sloeg mej. Mlskova,
de Tsjechische jeugdkampioene mevr.
Scholten 75 60. mej. Sutz (Zwitsers
kampioene) sloeg mej. Hermsen met
dezelfde cijfers: 75. 60
In tegenstelling met de berichten
over het prof-schap van Kramer, direct
na de Amerikaanse kampioenschappen,
speelt hij nog steeds in amateur-tor
nooien. Hij won het kampioenschap van
de Pacific van Schroeder 10—8, 6—4,
64, met minder groot overwicht dus
dan gewoonlijk. Hij heeft een uitnodiging
ontvangen om deel te nemen aan het
tomooi om de koning Gustaaf-beker te
Stockholm, ook als amateur.
(Alle correspondentie te richten aan:
H. J. v. <L Broek, Nwe Binnenweg 46,
Rotterdam-C.)
No. 654 (2 October 1947).
PROBLEEM No. 2038.
M. A. ZAAT, Rotterdam,
le plaatsing.
Stand: Zwart: 8, 11/4, 17, 19 .23/4, 26,
29, 30, dam op 49.
Wit: 27, 31/3, 85. 37/9. 41/2, 45/6
PROBLEEM No. 2039.
S. KORPERSHOEK Vlaardingen.
le plaatsing.
Gare Gradus vond nieskruid
Stand: Zwart: 6, 12, 13, 16 .21, 25, 41,
dam op 15.
Wit: 22. 24. 29, 30, 32/3, 37, 46.
PROBLEEM No. 2040.
P. MAAS, Wouw.
le plaatsing, miniatuur.
Stand: zwart 6, 12 13, 16, 21. 35, 45
Wit: 27/8 33, 39, 42, 44, 48,
Oplossingen worden binnen drie
weken ingewacht.
OPLOSSINGEN.
Probleem No. 2032. (G. v. Dijk.)
Zwart: 8/10, 13, 17, 19, 22/3, 27/8.
30, 34
Wit: 26, 31, 33, 37. 39, 41, 43/4, 46/50.
Wit: 4338, 3329, 48 43 47—42,
4439, 43:5. 5:37, 49:9.
Probleem No. 2033 (S. Korpershoek)
Zwart: 13/4, 17/9, 22, 24, 29, 35.
Wit: 26/7, 31/3, 37 39, 41/2, 45.
Wit: 45—40, 26—21, 21:23 27:38.
Probleem No. 2034. (P. Maas.)
t Zwart: 9 ,10, 12, 13, 16. 22. 37.
Wit: 21, 23, 29, 30. 33. 34 48.
Wit: 30—24, 48—42, 33—28 23 3, 3 18
CORRESPONDENTIE.
M. A. Z. te R. Stand probleem
enigszins gewijzigd, daar zwart's laatsta
zet met te verklaren was.
G. V. D. te P. Worden geplaatst,
dank.
OPLOSSERS.
Van de problemen Nos. 2030/1 zonden
goede oplossingen in: M. A. Zant*)C.
v. d. Linde beiden Rotterdam; S. Kor
pershoek, Vlaardingen; G. Luiten, Bos
koop' A. Nederhoff, Boskoop; A. v. Beek.
Schièbroek (No. 2030); G. v. Dijk, Poor-
tugaal, A de Groot, den Haag.
f) Prijswinnaar 2 aflev. „Denksport"
PUZZLES.
De stand van puzzle No. 4, moet o.I.
zijn geweest: zwart 8/10 12'/3, 16, 18, 29.
dam op 50.
Wit: 17, 22, 27, 31/2, 35 38, 40, 41, 46.
Wit: 35—30, 30—25, 27—22 (zw.: 6:27)
4034 25 5
Van puzzle No. 5. Zwart: 7/9, 13, 15,
16, 18, 19 21—26. Wit: 24, 27, 32/4, 36/7
39, 45/8.
Wit: 24—20, 37—31, 3322, 39—33,
36—31, 47—41, 45—40 en 341.
Deze standen werden ingezonden door
G. v. Dijk, Poortugaal, M. A. Zaat, Rot
terdam (No. 4 fout) No 5 C. v. d. Linde,
C v. d. Weide .beiden Rotterdam
Puzzle No. 6. Wit 40—35 (zw. 28:17),
36—32 (29 36) 46—11 (36 47) 39—33
(47 29) 27—22 (17 28) 32 1.
VERBETERING.
In onze rubriek No 653 (17 Sept. 1947)
Is een drukfout geslopen. j
Onder „Puzzles" gelieve men te lezen
15, 17, 18, 20 enz. en niet 15, 17, 19, 20.
