Onderwijsmannen kruisen de
degen met min. Gielën
Burgers en soldaten geëerd
sr z$s ss" a-tósss «sarrs
7
eerberichti
D E
wereld
„GIJ ZULT NIET STELEN"
nood in het Boerenbedrijf
Originaliteit, geest en talent
lÈÊi
HIJMHARDTJES
J™,,TdS..srA SS 4N55H* -
Uit de1 sportwereld
RUIT-NIEUWTJES
Volgend jaar geen onderwijzers-tekort meer?
't.Begon met twee
recepten
Een moeilijke filmdie de-moeite waard is!
V
WOENSDAG 10 DECEMBER 194?
PAGINA 2
Als'n kou U overval!:
MOED BELOOND UIT DE
OORLOGSJAREN
Prins Bet-nhard reikt onder
scheidingen uit
K Sitf.liVdÖa.ÏL'i Hl*. Koningin uitrei*..-
.e 5
Rustig weer
MISSIE-VERENIGING
fm. FRANCISCUS XAVERIJJS
t
KAMERLID SMITS VAN OIJEN
NEEMT ONTSLAG
HET PROGRAMMA DER
-ZWALUWEN
STAATSLOTERIJ
Kwart eeuw productie van vee
geneesmiddelen
ONS GOED RECHT OP
HERSTEL
Onbeschaamde Duitse reacties
te Kerf»» VJn" Tdi. 3.nkl
zeggen o.er deze eer..eling v.„ de-2.>,ar,ge WeUe.,
tegenwerking, verdachtmaking en genrn aan a
filmwerk afleverde, da. teehni«h
SCHAAKRUBRIEK
Mat in 3 zetten.
HET RAADSEL „KANE"
"V
_!*S-
O^j
ZZ,Z
&W f c
JSr c C
Woningnood in de vogelwereld
mm..
Na de juristen zijn*deze week de
onder wijs-specialisten aangetreden om
met de opper-onderwijsman van ge
dachten te wisselen. Na het min of
meer grimmige voorlopige vèrslag, dat
de bewindsman tot een verbeterde
editie van zijn begroting noopte en een
M. v. A. van 75 pagina's uitlokte, be
hoeft het niet te verbazen, dat er ook
bü .de mondelinge behandeling nog wel
een hard nootje werd gekraakt, al had
het „strafwerk" van Z.Exc. (of van zijn
hoofdambtenaren?) veel critiek de wind
uit de zeilen genomen. Het is bijna tra
ditie geworden, dat de P. v. d. A. bij
het offensief tegen dr. Gielen, voorop
gfhat.
Zo was het de heer Van Sleen, die bij
de ouverture een hele toonladder in
mineur van de overigens bekende jere
miades ten gehore bracht oyer „afbraak"
en de „noodtoestand" bij ons onderwijs,
waarvoor het „luchthartig optimisme"
van dé minister geen oog schijnt te heb
ben en die culmineert in een tekort aan
alles: onderwijskrachten, leermiddelen en
vooral gebouwen. Mevr. v. d. Muijzen-
berg (Com.) bleek het daarmee in de
zaak wel eens, maar ze bracht haar ziens
wijze dan toch wat vriendelijker onder
de aandacht van de bewindsman.
Al aanstonds kwam mr. Roosjen (A.R.)
tegen dit aanheffer van klaagliederen op
de hem eigen wijze bezwaar' maken en
om 'n „scheutje dankbaarheid" vragen.
Voor het overige hield hij een pleidooi
ten gunste van handhaving der vervroeg
de pensioenen of liever'nog een bljjvende
pensioenregeling voor 60-jarige manne
lijke en 55-jarige vrouwelijke krachten.
Ook namens de K.V.P. legde de heer
Peters met nadruk protest in tegen het
al te sterk accentueren van de schaduw
zijden. Uit elke, bladzijde der M. v. A.
blijkt, dat de minister een warm hart
heeft voor het onderwijs en deskundig.
Met mr. Roosjen bepleitte hij het ver
schaffen van textiel voor het handwertc-
onderwijs, dat met een bedrag van
ƒ1.867.000 ter, zake zou geholpen zijn. net
meest nodig,en het minst moeilijk tevens
is een betere opleiding van hoog tot mag
en met belangstelling de nieuwe wet V.
H. M. O. tegemoet zjende, informeerde
de Limburgse afgevaardigde, of ook ver
andering der klassieke opleiding daarin
begrepen is. Mede ovet de paedagogisch-
didactische cursussen, zon bij gaarne
situatie van het onderwijs is nu eenmaal
evenredig aan de situatie van het volk!)
Op het overige terrein lijkt die kwalifi
catie echter onjuist.
Zeer beslist hield Z.Exc. aan zijn visie
vast, dat over enige jaren door het
teruglopen v(ui het geboortecijfer er
een teveel aan onderwijskrachten en
schoolgebouwen zal zijn, ipcluslef een
reserve vo<® Indonesië. Volgend jaar
reeds zal hSt tekort aan onderwijzers
tot het verleden behoren.
De C.-H. pingelt af.
Bij de behandeling der artikelen wei
gerde de heer Tilanus de personeelsuit
gaven van het ministerie te sanctionneren
waarvoor hij bij amendement de gebrui
kelijke vermindering met 1 yoorstelde.
Het artikel is aangehouden totdat de
minister nadere specificatie van het voor
gestelde bedrag zal hebben verstrekt. Ook
over het gebruik van 8 auto's aan het
departement moest de bewindsman aan
de heer Tilahus tekst en uitleg geven,
hetgeen onder hilariteit der Kamer ge
schiedde.
Beurzenstelsel.
Op het ogenblik kunnen iedere jonge
man en iedere jonge vrouw, mits vol
doende aan de eisen van aanleg en ge
schiktheid zo nodigeen studietoelage
krijgen. Voor studenten, die een pension
moeten bekostigen, wordt zelfs een ver
hoging overwogen, aldus" de minister.
Openbare school stiefkind-
De heer Thomassen (arb.) voerde een
en ander aan, waaruit achterstelling der
openbare school moest blijken en hij
I T3oos 6cochets30cb
drong aan op het instellen van een on
derzoek naar, de bestuursvorm dezer
school in de geest der nota van „Nut" en
„Volksonderwijs", alsmede op een recht
vaardiger toepassing der gelijkstelling.
Wat de eerstgenoemde kwestie betreft
zette pater Stokman uiteen, dat het open
baar onderwijs zijn wezen ziet aangetast
door het aan de leiding der Overheid te
onttrekken. Bij de thans bestaande bepa
lingen kan men bijzondere scholen van
bepaalde- richtinfc steilten, al blijft de
gedeeltelijke bemoeiing van de overheid
tot een tweeslachtige figuur leiden. Ook
ziet dr.- Stokman gevaar voor de pacifi
catie in de geopperde denkbeelden, waar
van hij voorlopig ernstige studie aanbe
veelt zopder er practische toepassing aan
te geven.
De wens inzake een nog precieser uit
werking der financiële gelijkstelling
meende panter Stokman eveneens met
voorzichtigheid te moeten tegemoettredep
Extra voordelen voof het bijzonder on
derwijs verlangt hij allerminst, maar de
voorstellen terzake acht hij subversief
voor de vastgelegde maatstaven der paci
ficatie.
Een onpartijdige behandeling van de
belangen der beide takken van onderwijs
zoals de memorie beoogt, al stelling doen
nemen tegen de geopperde denkbeelden.
Hoe Z. Exc. erover denkt, zal hij ten
vervolge op de Memorie van Antwoord
Woensdag wel nader uiteenzetten.
Raad van State
Onder de hamerstukken, die bij de
aanvang der vergadering passeerden, be
vond zich ook het ontwerp, waardoor de
afdeling geschillen van bestuur van de
Raad van State, die het overkropt druk
heeft, in twee of meer kamers kan ge
splitst worden. i
L. H.
Een tachtig mannen uit heel het land,
nader worde® ingelicht. Bij dé pensioen- I dje jn de oorlogsjaren blijk hebben ge
wensen van mr. Roosjen sloot hij zich geven van bijzondere moed, beleid en
^Mevrouw Fortanier-de Wit (Vrijh.) trouw zagen deze gisteren ook officieel
opperde in hoofdzaak mogelijkheden voor erkend en beloond door de Kon. onder-
verdere bezuiniging, terwijl de heer Tua. scdejdjn„.ent welkt? Prins Bernbard hun
gen (vooral bij Vprming buiten school- jrjr was een hoofdingenieur van de
verband), zijn oordeel over het regeer- mjjnen bij, een generaal-majoor, kapi-
beleid nog opschortte en in elk geval de teins- ter koopvaardij, maar evenzeer
minister tegen overdreven critiek m be- een o*ewone soldaten, een tamboer
scherming nam. Bij de piannen van de gn e0n stoker En deZe laatsten ontvin-
regering vreest de gen hetzelfde bronzen kruis als -de ge-
De minister antwoprdt Ir. A. Paulen, hoofdingenieur van de
TT ,n XT t Staatsmijnen, wiens benoeming tot rid-
Nadat o.m. de heer Krol (C.-h.J ais be- der der mmt®ire Willemsorde we in-
zorgd huisvader geprotesteerd had tegen Eertijd meldden, werd thans door Prins
de overladen programma s der scholieren, gern}jar,j tot ridder geslagen nadat het
die beter tot mensen van karakter xon- B voorgelezen, waarin wordt
onder beding van de voorzitter, dat
ZExe. het pensioen vraagstuk zou uitstel.
Jen tot de behandeling der artikelen. i
Zich tot algemene lijnen beperkend,
gaf de minister als zijn mening, dat de
onderwijsvernieuwing aan het vrije ini
tiatief binnen zekere legislatieve grenzen,
behoort te worden overgelaten, waarbij j
de gelijkstelling van 1920 de grondslag
blijft, die voor alle takken (van hoger-1
tot kleuteronderwijs) dient te worden
doorgevoerd en veel- aandacht moet wor-
den besteed aan de sociale en geografi
sche spreiding van het onderwijs. De
vernieuwing' sluite echter bij het histo
risch gegroeide aan. De mat®"e;'e t°®;
Weerv-erwachting medegedeeld door
het K.N.M.I. te De Bilt geldig tot j
j Donderdagavond:
j Over het gehele land geleidelijk af-
nemende bewolking,, maar in de
avond en nacht op vele plaatsen
moed en verdiensten, toen hij in Sep
tember 1944 door de vijandelijke linie
heenbrak en contact opnam met de
tweede Amerikaanse tankdivisie. Door
zijn inlichtingen kon deze niet alleen
snel doorstoten, doch heeft hij eveneens
de mijnstreek voor ernstige verwoestin
gen kunnen vrijwaren.
De overigen werden begiftigd met 't
Kruis van verdienste, de bronzen Leeuw
of het bronzen kruis.
De plechtigheid vond gistermiddag
plaats op het Vrijthof te Maastricht,
waar het 5e bataljon van het 6 R. L
in carré stond opgesteld met het mu
ziekkorps van de Stoottroepen uit
Vught en zeer veel hoge autoriteiten
waren er tegenwoordig.
We noemen mgr. Lemmens,. de com
missaris der Koningin mr. Frrilouben,
B. en W. van Maastricht, luit.-admiraal
Helfrich, schout-bij-naclït Rost v. Ton
ningen, luit.-gen. Kruis, generaal Win
kelman, generaal-majoor ir. Tans, vice-
admiraal baron v. Asbeek.
Het kapittel der Mil. Willemsorde
werd vertegenwoordigd door de gene
raals-majoor Koot en Behrens en ka
pitein ter zee -Hettema.
Prins Bomhard wees er op, dat deze
onderscheidingen de beloning waren
voor daden van plichtsbetrachting In de
hoogste zin des woords. Daden waarop
het gehele Nêd. volk trots kan zijn en
die een voorbeeld en aansporing mogen
zijn voor anderen.
Het vijfde bataljon, (Jat binnenkort
naar Indië zal vertrekken wenste de
Prins een goede reis.
Een défilé van het bataljon besloot de
plechtigheid.
Wie eèns iets anders wil horen dan
misère en malaise leze het 31e jaar
verslag van de missie vereniging St.
Franciscus Xaverius van het Theologi-
cum te Warmond. Het batig uitkerings-
saldo bedroeg 9.475, „In geen 24 jaar
werd zulk een bedrag bereikt", juicht
het verslag. De weelderigste bloei ken
de tet Brokkenwerk De wens, vorig
jaar geuit, dat men. dit jaar de 2.000
zou halen is op „haast sprookjesachtige
wijze" in vervulling gegaan met een to
taal van .neer dan 3.800. Een speciaal
woord van hulde wordt in dit verband
gebracht aan de Wigwam-uitzendin
gen van de K R. O.
Speciale wensen: 7. Sorteer de brok
ken zoveel mogelijk voor de opzending.
2. Knip de postzegels ruim af en werp
ze in geen geval tussen capsules er.
löod. 3. Koop en verspreid de sluitzegels
tot propaganda van het sparen var.
postzegels. Zij zijn bjj de missievereni
ging verkrijgbaar.
Ook de busjesafdeling bracht haar
opbrengst 400 boven die van het vo
rig jaar. Voor het volgend jaar moet
hard gewerkt worden alleen reeds om
het aanschaffen van vele nieuwe bus
jes, die .fabelachtig duur" bleken, goed
te maken.
De'enige strop werd gehaald door de
kalenderafdeling, doordat de kalenders
te laat verschenen. Thans zijn reeds
vóór 1 November 6000 kalenders ver
zonden en er wordt gehoopt» op een
eclatante revanche.
De boekenactie verzond o.a. de bi-
bliothjek van mgr. P. Groenen naar het
groot-seminarie van het apostolisch vi-
priaat van Semarang. Mgr. Soegya-
ranata S.J. apostollsch-vicaris van Se
marang, ontving een moderne biblio
theek van 1000 werken. Zijn boeken
kast was 5 jaar achter. Aan Duitse
seminaristen in Engelse krijgsgevan
genenkampen werden 500 theologisc.be
en geestelijke boeken gezonden. De aan
vragen van de missionarissen blijven
groot en talrijk, ook wat de tijdschrif
ten betreft. Op dit laatste terrein wer
ken de 5 groot-seminaries samen en
aan ongeveer 300 missionarissen kon
een tijdschrift worden toegezonden,
maar er waren nog 300 liefhebbers
méér!
Op schitterende wijze heeft zich hier
wederom, bepaaldelijk in het brokken
werk, de macht geopenbaard van het
kleine.
risen gegroeiae aai». -"v- a;t avona en nacm op veie piaaiocj.
stand van ons land mon J vorming van nevel of mist; weinig j
voortdurend in het oog vormt een - win JeUj koeler met hier en daar
stakel voor de vernieuwing, die voorts j
in handen van de Staat slechts tot ver- I
11 Deel: zon op 8.37 uur, onder 16.29 J
de
starring leiden kan.
Wel is er op het gebied van
schoolhervorming: een taak voor de o
held weggelegd. Voor l.o. kan alleentech.
nische herziening (lesrooster, m"i°-e*a
mens, de hoofdakte-kwestie, die staat op
gelost te worden), 0P het moment m aan
merking .komen; het kieuteronder j
dient wat opleiding, bevoegdheid, bouw
uur; maan op 7.37 uiir, onder 15(35 5
uur.
.Naar wij vernemen heeft de heer F
J. M. Smits van Oijen te Eindhoven, se
dert Juni 1946 lid der Tweede Kame»
voor de K. V. P., .ontslag als zodanig
genomen wegens drukke werkzaam
heden uit anderen hoofde.
Als zijn opvolger komt volgens de
uitslag der stemming ten vorigen jars
in aanmerking mr. J. C. M._ Sweens,
burgemeester van Dongen eiT oud-lid
der Kamer.
Op Vrijdag 26 December Kerstdag,
spelen de Zwaluwen te Rotterdam een
wedstrijd tegen het Rotterdamse elftal
en- op Donderdag 1 Januari komen zij
te Amsterdam tegen een vertegenwoor
digende hoofdstedelijke .combinatie uit.
De Zwaluwen zullen vermoedelijk bij
beide gelegenheden niet dezelfde ploeg
in het veld brengen aangezien het be
stuur als beginsel heeft aangenomen dat
geen beroep zal worden gedaan op kracn
ten uit de stad, waartegen gespeeld
wordt.
Voor 17 Februari 1948, Mardi Gras,
staat de traditionele wedstrijd leger
de Rode Duivels op het program die
waarschijnlijk in Gent plaats heeft, of
schoon dit nog niet zeker is. Het is
ook mogelijk dat te Brussel gespeeld
zal worden.
Ernest Roderick bleef gisteren door
'een fraaie puntenoverwirming in een
zeer goede op afstand gevochten partij
van 15 ronden op Eric Boon in het be
zit van zijn titel van Brits welter-
kampioen,
J. W. Buchanan, di® 'n 1927 ter dood
was veroordeelt! doch die sindsdien in
een- gevangenis van de Amerikaanse
staat Florida heeft gezeten, omdat men
het bevel tot zijn executie had verge
ten te tekenen, is verleden week op
75-jarige leeftijdoverleden in zijn
gevangenisbetj.
O De bestuurder van de auto, welke
Zondagavond op de weg Valkenburg
Houthem de 26-jarige H. uit Valken
burg heeft aangereden eri waardoor
deze werd gedood is aangehouden.
Het is de Maastrichtenaar D. Hij had
wel een klap gehoord maar hieraan
geen verdere aandacht geschonken
O De Stct. van Maandag bevat o.m. een
wijziging winterwerktijdregeling ge-
teistwde gebieden voor de Kerstweek
1947 en 'n prijzenbeschikking inmaak-
potten 1947.
Met ingang van 1 Jan. zal het moge-,
lijk zijn monsters pgr luchtpost naar
Indië te verzenden. In de nieuwe serie
postzegels, vervaardigd naar het ont
werp van J. van Krimpen zijn twee
nieuwe waarden'verschenen, n.l. van
7 en 35 cent.
O Uit het distributiekantoor te Leiden
is in het afgelopen weekeinde een
geldkistje met ongeveer 25.000 ont
vreemd.
Volgens de laatste volkstelling had
Noord-Brabant 1.178.700 inwoners
tegen 1.148.000 op 1 Januari 1946.
Donderdag a.s. zullen de directeu
ren-generaal der Nederlandse en
Engelse P.T.T. een telefoongesprek
voeren via de nieuwe telefoonkabel
tussen Aldeburgh en Domburg, Dit
is het eerste officiële gesprek, dat
via deze kaibel gevoerd wordt.
In verband met door hem gêpleegde
verduisteringen van materialen is de
commandant van het internerings
kamp pnder Finsterwolde (Fr.), een
zekere J. V uit Zeegse (gem. Vries),
ontslagen en voor de recht^ te Gro
ningen geleid.
Bij circulaire is aan de gehuwde
ambtenares of arbeidscontractante bij
de P. T. T.' medegedeeld dat Zij voor
1 Januari 1950 als zodanig de dienst
moeten verlaten. Zij kunnen echter
voor zolang en voor zover de dienst
dat nodig maakt, in dienst blijven.
O Engeland heeft de V. N. medegedeeld,
zijn mandaat over Palestina op 15
Mei a.s. op te geven. Intussen zullen
van 15 December a.s. af reeds be
paalde Joodse zowel als Arabische
gebieden* worden ,ontruimd. De oor
logsvoorbereidingen aan beide zijden
worden met spoed voortgezet. Hier
en daar hadden nog botsingen- plaats
O De Duitse politie heeft de bevolking
in de Britse zone gewaarschuwd om
in overlijdensadvertenties geen hms-
adr#s bekend te maken, omdat inbre
kers er op uit zün de huizen te
plunderen, terwijl de familie naar de
begrafenis is. aldus A. P^
O De KL. M.-dienst Amsterdam—
Lydda zal des Woensdags weer via
Marseille worden gevlogen, omdat het
vliegveld aldaar weer is opengesteld
Trekking van 10 December. Prijs van
50.000 no. 4457; 10.000 no. 9226;
1500 no. 10795; f !000 nos. 10535
16655 16709 21725; f 100 nos. 2824
4476 16427 21185; f 200: nos. 11527
15696; 100 nos. 8047 8448 13107 14872
15340 16035 17762 18156 19420 20270
en 21145,
den; bij voorbereidend hoger ?n ing VAKGRfTFP VPTTTJDTTT)17RG j zijnde toen te laag gestelde prijs stelling
baar onderwijs streven naar ve b - AJVWlULi V hKhlULJILKS [hebben genomen. De Stichting voor de
der exameneisen, die flmest ^or- L- T. B. BIJEEN [Landbouw heeft in de aanvang op dit
l.o., waarbij de „examencu t s J gebied naar algemeen wordt aangenomen
en%er maxfmum i°prv minimum aantal Rede van M. P. van der Weijden f0Ui gemaakt door een voorlopige* ac-
uren zal worden gesteld (voor schennis
der grondwet behoeft volgens de Raaa
vsn Ktate niet vevreesd. omdat 't kweek-
van State niet gevreesd, omdat -
schoolonderwijs onder het m.o. valt, al
zal het om technische redenen apart wor-1
den geregeld).
Fen middelbare vorming voor de kwe-
ke"ng, waaraan aansluitend de speciale i
onderwijzersopleiding, acht Z.Exc. in be
ginsel zeker gewenst (geen universitaire
vorming) maar de heer v. Sleen werd
voorgerekend, dat dit toekomstmuziek^ is.
De minister staat voor ogen een 5-jarige
Hedenmorgen kwam in Haarlem de
vakgroep veehouders van de L.T.B. in
algemene vergadering bijeen, onder
leiding van de heer M. P. v. d. Weijden.
Nadat de voorzitter de vergadering
had geopend met de christelijke groet
en een woord van welkom had ge
sproken, hield hjj een openingsrede,
waaraan het volgende Is ontleend:
Het Voederprobleem voor de a.s. win-
kweeksehool (2 jaar theorie, 2 jaar theo- t de veehouder grote zorgen
rio èn practijk en 1 jaar uitsluitend prac-ter DaalLs-n'
tijk)
I Volgens officiële berekeningen zou in het
Westen des lands slechts 50 pCt, of min-
Als er van „noodtoestand" gesproken der dan het benodigde veevoer ter be-
moet worden, deze bestaat inderdaad ten schikking staan uit eigen bedrijf,
aanzien van het textiel voor het hand- Het is we[ treurig, dat we moeten vast-
werkonderwijs km op het gebied van de t de omstandigheden in de
schooibouw op sommige plaatsen. (De wehoudern-bedriiven over het algemeen
genomen (uitzonderingen daar gelaten)
financieel gezien zeer teleurstellend zijn.
Het ergste is, dat dit niet alleen het ge
volg is 'van uitzonderlijke weersomstan
digheden, de late uitgang der koeien en
de grote droogte, maar gevolg van een
schriel prijsbeleid vooral. Reeds rrr ne
voorjaar, toen de melkprijs, het hoofd
bestanddeel der ontvangsten van de vee-
houder werd vastgesteld op 14 cent zo-
Vijf en twintig jaar geleden was er merprijs, was het voor iedere ingewijde,
een energieke jongeman, die met een die niet pleegt af te gaan alleen «op cij-
gced idee, twee tientjes en veel hoop op' fers, volkomen duidelijk, dat dit voor de
de toekomst besloot om eigen zaken te veehouders zou uitlopen op een ca-
tastrofe. De buitengewone ^veersoiflstan
veegeneesnüddeien twaata> digheden hebben deze allfen maar ge-
't Was goed klaarblijkelijkwant accentueerd' Het rechtvaardig loon heeft
uit die één-mans-onderneming, die met ln or^e spreekwijze burgerrecht verkr -
twee tientjes werd begonnen, groeide !'en' Het is nu eenmaal zo, dat het recht-
In 25 jaren, van 12 Dee. 1922 tot J2 De- vaardi8 loön voor de boer alleen te vin-
cember 1947, het bedrijf, dat nu iedere den is in het vóórdelig verschil^tussen
landbouwer in Nederland kent: Lieve totale inkomsten en totale uitgaven, dat
en Co. is tenslotte de rechtvaardige prijs. Ook
Het bleef niet bü die twee ^producten: anderen dan zij, die in arbeidsverhou-
Uivcum en Vee-olie. die binnen twee
maanden over heel Nederland verspreid
waren; vele andere producten volgden.
Er werden proeven genomen met een
p-enaraat. bestemd voor het verdelgen
van wandged'erte! Daaruit groeide weer
een onlsmettmgsbedrijf, dat thans tot'
d- ir»int««e 'n bet land behoort.
Hat, w-s de directeur der firma Lieve
en Co. de beer M. Wapenaar, die met
ta~m'oze energie werkte en werkt voor
tfoae zaak, die in Hollandse landbnu-
werskringen ongelooflijk populair is.
E' bestaat geen twiife! over, dat bet
hem op 12 December a s. niet aan blij-
Iten van waardering zal ontbreken.
ding staan hebben recht op bestaan en
de rechtvaardige prijs zal haar burger
recht eyen goed moeten bekomen, in de
denkwijze der massa.
Onze plicht is, de'productie op te voe
ren. We houden met grote vastberaden
heid vast aan ons recht, wat voortvloeit
uit onze plicht, om de productig ten be
hoeve van het Nederlandse volk zo hoog
mogelijk op te voeren.
Toen in het afgelopen jaar de melk
prijs te laag is vastgesteld geworden is
het met napje de L.T.B. in samenwerking
met de A B.T.B. in Utrecht geweest,
welke van meet af aan daartegen als
coordverklaring.
Zodra de Stichting voor de Landbouw
haar misrekening bij prijsstelling van de
melk inzag, heeft deze van stonde af aan
alles gedaan om dit te herstellen. De
minister was echter niet te overtuigen.
Toen de herhaalde' pogingen van de
Stichting voor de Landbouw succes had
den (het ging intussen over het gehele
prijsbeleid der regering tegenover de
land- en tuinbouw, waarvan de prijs van
de melk een der hoofdzaken was) heeft
het bestuur op 21 Augustus j.L de hulp
der' volksvertegenwoordiging ingeroepen.
Zoals het er thans voorstaat, dient, of
de koers der regering te veranderen, of
de landbouw ^1 deze zelf veranderen,
door zijn med*'erking te weigeren aan
alles wat hem tenslotte dupeert en deed
zij een ernstig beroep om met de midde
len. dfe de Staten-Generaal heeft dg
Minister van Landbouw toï een andere
politiek te- brengen.
De Katholieke Tweede-Kamerfractie
beraadde zich, overtuigd van het onrecht
de boeren en de tuinders aangedaan. Wij
achtten 't beter dan aanstonds een open
lijke behandeling in de Kamer te vra
gen, eerst te trachten de regering onder
hands te overtuigen dat'liaar beleid zou
moeten veranderen. Tot dat doel heeft
toen een deputatie met de. Fractie
voorzitter prof, Romme, waarvan ook de
heer Groen en spreker deel uitmaakten,
éen onderhoud met de minister-president 1Jjr, v<
gehad. Het lag toen ook in het voorne-1 litiek.
Als er van de besprekingen op de
Londerise conferentie van de ministers
van buitenlandse zaken van de Grote
Vier iets terecht wil komen, zal daar ten
minste in beginsel het vraagstuk van de
toekomstige grenzen van Duitsland aan
de orde moeten komen. Het is toch voor
de overwinnaars, die weer een levensvat
bare natie moeten maken men be
denke, dat het vroegere Duitsland nog
steeds slechts een vormloze, ongeorgani
seerde massa van tientallen millioenen
hopelpze mensen onder het beheer van
vier allerminst concorderende grote mo
gendheden is van essentieel belang te
weten, welke gebieden de nièuWe staat
'zullen uitmaken. Voor de economie, dus
voor de bestaansmogelijkheid en het le
venspeil van een volk zijn grondstoffen,
industrieën, landbouwmogelijkheden, ver
voersproblemen. om slechts enkele facto
ren van de staathuishouding te noemen,
in zekere zin beslissend; en men kan geen
geordende maatschappij maken, zonder
met die gegevens ter dege rekening te
houden.
Voor het Oosten van Duitsland hebben
de Russen .eenzijtiig en eigenmachtig, zij
het met een beroep op een verkeerd ge-
interpreteerde overeenkomst van Pots
dam, de grenzen vastgesteld. En er, zal
heel wat moeten gebeuren, vóór die
grenzen worden gewijzigd. H atelijke
overwinnaars zullen, heel ^^ove
rigens, hier en daar een stukje van de
Oostelijke geannexeerde gebieden k nnen
afknabbelen; maar belangrijke st ken
zullen noch de Russen, noch de Po en
prijsgeven. De oorlogskans heeft nier.
evenals zo vaak m het verleden, beslist,
en meestal niet in het belang va s
heid en vrede.
In h^t Westen zijn nog geen belang
rijke grensverschuivingen ingetreden.
Waar grenscorrecties werden doorgevoerd
ging het om gebieden, die sinds mensen
heugenis voortdurend van staatstoebeho-
righeid wisselden: Elzas-Lotharingen en
Eupen en Malmedy. Wellicht dat het
Saargebied, dat ook de Fransen niet meer
zullen prijsgeven, enigermate tot de cate
gorie van streken behoort, welke sterk
aan het oorlogsnoodlot zijn onderworpen.
Maar de Fransen wachten tenminste op
het vredesverdrag om de inlijving for
meel en definitief te proclameren.
Daarmede is echter slechts een, zij het
territoriaal gezien zeker het grootste deel
van de kwestie van Duitslands Westgrens
„opgelost". Er is echter nog een land, dat
wensen heeft te kennen gegeven. Neder
land. Het heeft zich uitgesproken voor
overigens niet geweldige annexaties, als
herstel voor de onnretelijke schade, welke
de Duitsers volkomen in strijd met elk
recht in ons land hebben aapgencht.
Waar de overval op Nederlfnd.rl^ücht
rechtvaardig was, zou Duitsland de pUcht
hebben ook alle vernielingen,
de oorlogvoering zijn aa"£®rtaire kwestie
stellen eenvoudig de elementaire Kwestie
van dé restitutie. Bovendien echter heb
ben de Duitsers, als natie en ook indivi-
alles
men een ondèrhoud met de minister
president, de minister van financiën en
de minister van economische en sociale
zaken te vragen, want niet alleen de mi
nister van landbouw droeg hier de ver
antwoording.
Dit voornemen werd doorkruist door
de aanvrage van de Interpellatie Vonde
ling, lid van de ParHj van de -Arbeid,
partijgenoot van de. minister van land
bouw, waarbij de heer Groen zijn be
kende motie indiende. Hieruit moge ook
blijken, waarom in dat stadium niet een
lid van de Kath. Fractie deze interpella
tie heeft aangevraagd.
De duidelijke uitspraak der Tweede
Karfter heeft de gemoederen van onze
boeren en tuinders gekalmeerd.
Laat ook echter van deze vergadering
uit waardig klinken, dat het slechts
een tijdelijk berusten zal zijn als de be
sprekingen tussen regering .en georgani
seerde landbouw geen voldoende resul
taten zouden opleveren.
Het is ook tegen het algemeen belang
de boeren- en tuindersstand zoals het nu
gaat, weer met rasse schreden in de
vooroorlogse ellende terug te brengen.
Wij willen om elk misverstand te voor
komen wel openlijk uitspreken, dat wij
aannemen, dat de regering eerlijk streeft
naar een eerlijke verdeling .der lasten
en dat zij daarbij stuit opvele eigen
aardige moeilijkheden. De .boerenstand
is volkomen bereid zijn rechtmatig aan
deel te dragen bij de verdeling der na
tionale armoede, maar zij wil als gelijk
berechtigde worden ingeschakeld, dit
geldt evenzeer voor wat betreft de ge
lijkstelling der lonen in de landbouw
met andere groepen. Het behoeft echter
wel geen nadere uiteenzetting, dat de
boerenstand zich alles behalve behaag
lijk voelt bij de tot dusver gevoerde po-
Juist zeven jaar geleden voltooide Orson Welles zijn veelbesproken
film .Citizen Kane", die haar Nederlandse première in het Kri-
veel meer geroutineerde collega s ver achte talent w,.tt
bovendien, zowel naar vorm als naar inhoud, sov 6
en originaliteit verraadt, dat het zien en herzien een
intens en herhaald genot wordt. Dit genieten )es oor de
filmliefhebber wel daarin,, dat bij geestelijk e ro en wordt bij
de vertoning; dat hij geestelijk actief aanwezig en te zijn, om
zich geen détail van het gecompliceerdegegeven en vuu de gedurfde
vormgeving te laten ontgaan,
Dit gegeven heeft al meer betekenis,
meer zin. n^r mogelijkheden ter over
dekking da? d® heeste filminhouden.
Maar boelender dan het originele Vernaai
is de vorm, die Welles aan zijn eigen
fantasie gegeven heeft. Hier ls dan
eindelijk weer eens een éénmans-film,
gemaakt op de wijze zoals tot nu alleen
Chaphn werkte, of, lang geleden, vön
5troheim En men kan het haar aanzienl
m Jilm heeft eenzelfde sfeer.
dueel, hier gestolen en geroofd,
leeggeplunderd en weggevoerd.
Die misdaad eist rechtsherstel. Daaraan
is voor een zeer klein deel voldaan, door
dat onze bondgenoten hebben terugge
zonden, Wat zij in hun bezettingszones
nog vonden en konden identificeren.
Daarmede is echter de schade waarschijn»
lijk nog niet voor één percent goedge
maakt, en we hebben en behouden een
onaantastbaar recht op de andere negen
en negentig procent.
Niemand hier te lande maakt zich
enige illusie, dat "de Duitsers, zèjfs als zij
daartoe de wil zouden hebben, in staat
zouden zijn de aangerichte schade volle
dig te herstellen, ook niet1 als zij de res
titutie over een lange reeks van jaren
zouden uitstrijken. Daarom heeft de Ne
derlandse regering een program opge
steld van vergoedingen in Duits grondge
bied langs onze»grenzen, dus territoriale
herstelbetalingen, een kleine, maar reëele
schadeloosstelling voor onmetelijke ver
liezen; zeer weinig, maar ten slotte iets.
Dat Nederlandeft-s over de eisen hunner
regering verschillend denken-, is begrij
pelijk. Sommigen zijn tegen elke gebieds-
annexatie, anderen willen veel meer; en
weer anderen n^enen, dat, gezien het wei
nige dat gevraagd is, men, even goed niets
had kunnen verlangen. Aan het goede
traditionele recfyt der Nederlanders op
meningsverschillen tornt niemand. Zelfs
zouden we geen al te grote bezWareri
makèn, als de Duitsers" met goede argu
menten tegen een of ander-onderdeel van
ons memorandum opkwamen, mits zij een
evenwaardig en effectief alternatief bo
den.
Maar als een klaarblijkelijk katholiek
comité te München-Gladbach komt ver
klaren, dat de Nederlandse eisen zonder
enige morele argumentatie zijn opgesteld
dan vragen wei of de Duitsers het zeven-
d? gebod, dat zij in vijf bezettingsjaren
bier in de practijk helemaal niet bleken
te kennen, ook theoretisch niet meer als
basis van een rechtsvordering erkennen.
En als „het- Duitse grenscomité" te ver
staan geeft, dat eigenlijk de Duitsers het
recht zouden hebben een deel van Neder
land, met Zevenaar, Bleyerheide, Eygels-
hovcn, Wylre, Sittard, Mook en nog een
dertigtal andere steden en dorpen, in het
nieuwe Duitse rijk op te nemen, dan kun
nen we ons nog slechts over een derge
lijke onbeschaamde Duitse brutaliteit,
Welke Iftlaa? ook door de verpletterende
nederlaag niet blijkt te.zijn verminderd,
verbazen.
We kunnen om practische redenen ons
goed recht op de menselijkste wijze trach
ten te verwezenlijken daar zijn we Ne
derlanders, geen Duitsers voor maar
aan ons goed recht op herstel als zodanig
laten we niet tornen.-
SehaakredacteUr P. A. Koetsheid.
Noordefhavenkade 16a, Rotterdam.
No. 6328.
Jac. Haring, Den Haag. 1ste plaatsing.
Mat in twee zetten.
Wit: Ke3, Dbl, Ta4, Rdl—h8, Pe4—
^wart^Kfö* Dg7, Rf8; d6, h3,
No. 6329.
J. Vloodorp, Een Haag;*le pl. Mat
in twee zetten.
Wit: Kg2, Talf3, Rg8, Pb3e8;
C2Zwart: Ke4, Da5, Tc6, Rc8—-h8,
Pb5—g7; a3, c5, c7, d4, e5.
No. 6339.
- EJ. Palkoska, Praha.
le Plaatsing.
„Citizen Kane" behandelt het storm
achtige leven van Charles Foster Kane,
millionnair en krantenmagnaat. Iemand
die zichzelf graag ziet als een gewoon
„burger" van de Verenigde Staten en
die als zodanig beschouwd wil worden.
Maar zijn millioenen staan tussen hem
en de andere burgers en het geld drijl"
hem steeds van een korte gelukkige jeuSP
naar een leven vol actie, opwinding^
extravagantie en steeds grotere ee"
zaamheid, Als hij tenslotte verlaten
sterft in zijn protserig paleis „Xana d»
dan is zijn katste woord, »roserLge-
slechts de verKlanking van een .?kige
stild heimwee naar de enige ge'u j,eeft
periode, die hij in zijn leven
gekend.
Met dit sterven van Kane be^niogie
film, In een daarop volgende "LUnaal-
in beelden, samengesteld- nit jr QVer.
.stroken, krijgen wij een rtucny*anten_
zicht van het leven van deze buiten_
koning, zoals zich dat aa^,, bevinden
wereld heeft voorgedaan.
ons dan in de showroom va^ O
maatschappij, die deze ..t> t jou
March produceert en de discu«i»
uitgedraaid is horen WU vakmensen
over het vertoonde tussf"teld. Zij 2ii"'
die het hebben samenge^ U zyn
d rt tevreden. De Mf Jdene. Er blijvTó
pleet beeld van de °ver f du ieVo>,
opgeloste problemen „vol
tegenstrijdigheden en nes
laatste woord %e
mensen van de hen wordt „u
'gevolg is, dat een^van hnennWOurdt u tge
gevoig is, oai j'. mensen uit Kane's
stuurd om enkele .ter vie wen
naaste omgeving £®rinneringen varwi
aldus opgeroepen hermnennge^van deze
ondervraagden yun Jk.,t rc "lm.
Van vijf verschillende ^ten wordt
nogmaals een visie g?geven aP d t leven
en daar ieder van deze oeschouwangen
ziuver subjectief W verhelderend
werkt, blijft de "««e aan de
toeschouwer. En dit ^i _ook wel de
bedoeling van de. "m? L,Zljn geweest,
die zijn film besluit o e®n °Pname van
het bord bij de van „Xanadu"
waarop te lezen staajr „Private - N
Trespassing". „Verboden toegang"!
V
No
c c
c
V
Lc iÉrrCN
V >0
1 c
f
'W-
ft i iï
H 681 j
No. «331.
J. Scheel, Roa-i-Aiker
le Prijs memorial C. A. Bulla,
South-African chess, mag. 1947.
Mat in 3 zetten.
eenzelfde tint, eenzelfde niveau,
beeft een do0i grj gaat daar reent op af.
En zij is tot
in de finesses verzorgd.
Daar zijn bijv. de journaalopnamen, die
in deshowroom van de filmaatschappij
worden vertoond. Ieder fragment draagt
het stempel van zijn tijd: de eerste
opnamen zün schokkerig en onscherp,
zoals een journaalstrook er omstreeks
1900 heeft uitgezien; de latere beelden
verbeteren in. kwaliteit maar behouden
die typische eigenschappen van vluchtige
on oningestudeerde „«hots", waardoor- ze
alï authentiek aandoen. Die authenticiteit
oehoudt Welles ook op andere wijzen.
de handelende personen in zijn film
blijven niet steeds netjes in het beeldvak
of onder de „spotlights" gedurende hun
scène. Dé camera zwaait langs hen -heen.
gebruikt hen even, voor zolang zij van
betekenis zijn en richt dan. haar aan
dacht op andere détails.
Alles is overwogen en met het oog
op een bepaald effect gedaan en dit
moge de film een enkele maal iets over-
ladens en iets opzettelijks geven, uit
eindelijk is het de verdienste van de
maker, dat hij zich zo nauwkeurig
mogelijk heeft trachten uit te drukken
in het door hem gekozen materiaal. Dit
blijkt ook uit de manier, waarop Welles
zijn spelers en zichzelf dirigeert. Hij.
rtaarbii steun gehad van zijn ge-
heeft daarDU sieuu.;s gtijl ingestelde
trainde en op zijn
n hét Mercüry Theatre, uit-
wie rw genoeg de gehele ^Uvan- de
naam-JosephCotten een bekende- klank
heeft voor 4e geregelde bioscoopbezoe
ker Zij zijn hier in de filmgeplaatst
niet als de zelfstandig spelende acteurs,
maar als enige der veie elementen,
waaruit de regisseur zijn drama heeft
sarnGn26stGld
Men zou nog kunnen wijzen op de
merkwaardige belichting van de inte
rieurs, die de beslotenheid bezitten,
welke' de meeste studio opnamen missen,
doordat Welles zijn opgezette kamers
inderdaad van een plafond voorziet: men
zou nog kunnen spreken over de, in
deze film voor het eerst gebruikte
wide-angle" lens een vinding van Je
cameraman Gregg Toland, die in éen
opname drie, vier handelingen, op ver
schillende afstand van de camera plaats
vindend, in eenzelfde scherpte kan
vastleggen; dit zijn dan technische ver
nieuwingen, die echter in deze film ter
verhoging van sfeer of van de drama
tische bewogenheid worden gebruikt,
Maar onze ruifnte laat niet toe alle
details van dit "overdadige werk te
signaleren. Het zij voldoende, dat men
gewaarschuwd is, dat men' weet een
moeilijk en gecompiceerd werk te gaan
zien, maar ook, dat men weet, dat het
de moeite loont met open oog en volle
aandacht „Citizen Kane" te gaan be
kijken en te doorgronden, (Voor vol
wassenen.) C, B.
PROBLEEMOPLOSSINGEN
No. 6317.
1, Rg3e2 dreigt 2. Pe2—d4tf.
Speelt men 1. Ph5, dan wordt dit door
Pg7 geslagen.
No. 6318: 1. Dh6cl enz.
No. '6319: I. Td5—d3 dreigt; 2. Rc4
rd5ft.
No. 6320: X. Kd2e2. Een tempo-
probleem. Wit wacht zijn beurt af;
1 The, T anders (Pb6), Pe7, b3—b2,
c5c4; 2. a54)6Dc6tf, De8!' Rc4!;
D'bS enz. Na X. Db5, of Kc3 volgt
Xb3b2 dreigt 2b2bX
(Pt), terwijl 1. Rf7 door XTc6
weerlegd v^rdt.
Het kleine aantal goede oplossers be-
wijat wel, hoe moeilök deze opgave ia.
Met no. 633X, van deze -week, zal men
minder last hebben.
Goede oplossingen:
Allen: past. H. W. van Soest, Vrees
wijk.
H. v. d. Poel, Zoeterwoude, allen beh.
no. 6319.
De tweezetten werden gopd opgelost
door ir. A. Bergstein, Geleen; A. C.
Hoyng, Veghel; G. van Lin, Boekei; C.
H. Nijkamp, Almelo; M. Nleuwstad,
Kaatsheuvel; kap. J, de Ny's, Groes-
beek; F. Pijls, Maasbracht; J Ruigrok,
Rotterdam en F. L. Verhey, Rotterdam.
No. 6317 en 6318: Joh. GÉsen, Lut-
t rade; .C. C. Mank, Tilburg en G. van
Rooyen. Heemstede.
No. 6317 en 6319: D. de Jong, Breda.
No. 6320: B. S. Witte, Rotterdam.
No. 6319. D. F. van Enthoven, Hil
versum* S. A. Houdijk, Rotterdam.
No 6317: W. H. Haring Schipluiden
en J. Koek, Zwflndrecht.
Correspondentie.
F. P. te M. Na de rectificatie is
no. 6322 wel degelijk in orde, kijk maar
eens goed.
