Slagveld van vernuft en bluf
op 't MATJE
DIE
wereld
Zeereis met de Dood
r
Wederopbouw Nijmegens Universiteit
RUIT-NIEUWTJES
I I
ZATERDAG 3 JANUARI 1948
VOOR DE FILMCAMERA
PAGINA 4
NIEUWE FILMWET IN
ENGELAND
Grote strijd om „Der Grosse
Bluff"
HERSTEL VAN DE DOM VAN
KEULEN
STREMMING VEERDIENSTEN
Bij Mijnheer
.j
ALS HET DOEK IS GEVALLEN
„GOTT ERHALTE"-MELODIE
STICHT VERWARRING
HET AMERIKAANSE PLAN
TOT STEUNVERLENING
door Jerry Froscher
5)
1
(Wordt vervolgd.)
4
Het Nieuwjaar, dat begon te nade
ren en dat onwillekeurig tot een te
rugblik noopte op het filmjaar, het
welk achter ons ligt, en nog minder
de op handen zijnde Kerstdagen, leen
den zich de vorige week bijzonder tot
het houden van beschouwingen over
de filmoorlog, welke nog onvermin
derd tussen Engeland en Amerika
woedt.
Nu we echter met frisse moed een
nieuw jaar zijn ingegaan. Hikt het ons
niet ondienstig dc toestand op het on
bloedige filmslagveld, waar vernuft en
bluf de voornaamste wapens zijn, te
overzien.
Ongeveer een week vóór Kerstmis,
heeft de Engelse regering een nieuwe
filmwet gepubliceerd. De debatten in het
lagerhuis over deze nieuwe wet zullen
zeer binnenkort beginnen. Het doel van
de wet is, het aantal Britse films, dat
door de bioscopen in Engeland moet
worden vertoond, zodanig te wijzigen,
dat daardoor de kwaliteit van de films
wordt verhoogd. Doordat ingevolge de
nieuwe wet de filmverhuurkantoren niet
langer verplicht zullen zijn, Britse films
aan te bieden, zullen de minderwaardige
„quickies" (inderhaast vervaardigde
films), waarmee zij tot nog toe hun
quota volmaakten, komen te vervallen.
De bioscopen zullen dientengevolge hun
quota kunnen aanvullen met de beste
Britse films .welke aan de markt ko
men.
Van Engelse zijde schijnt men intus
sen tot de conclusie te zijn gekomen,
dat de concurrenten aan de overzijde
van de Oceaan lang genoeg in onzeker
heid hebben gezeten en dat zij nu wel
voldoende murw zijn geworden om tot
concessies bereid te zijn. De Engelse mi
nister van handel, Harold Wilson, heeft
namelijk enkele dagen vóór Kerstmis
aangekondigd, dat hij bereid is met Hol
lywood te onderhandelen, evenwel met
onvoorwaardelijke handhaving van de
75 procent belasting op de Amerikaanse
films.
Zijnerzijds zou er geen bezwaar tegen
bestaan, als meer da.i een kwart van de
Amerikaanse winsten op films (4.250.000
p. st.) Engeland verlaat, echter op voor
waarde, dat de Britse films in Amerika
meer opbrengen.
Volgens dit voorstel zullen de Ameri
kanen „echt hun best moeten doen", zo
als de heer Wilson zich uitdrukte, om
Britse films te vertonen.
Sinds het einde van de oorlog heeft
Engeland een millioen pond sterling aan
filmstudio's uitgegeven. Het gevolg daar
van is, dat nog dit voorjaar acht nieu
we geluidsstudio's aan de thans bestaan
de negen (drie te Welwyn, vier te
Eltsree en twee te Teddington) zullen
worden toegevoegd. Bovendien zijn nog
bouwvergunningen voor studio's ver
leend tot een bedrag van nogmaals
500.000 pond.
De Engelse filmmaatschappijen zul
len dan ook spoedig een productie be
reiken van 75 films per jaar, een aan
tal, dat het door het Amerikaanse ver
bod op de uitvoer van films naar En-
geland ontstane hiaat, voor 'n goed deel
zal opvullen.
Toccata en Fuga van Boch, Notenkra
ker-suite van Tsjaikowsky, De Tove
naarsleerling van Dukas, Lente-offer
van Strawinsky, Beethovens Pastorale,
Dans der Uren van Ponchielli, Nacht op
de kale berg van Moussorgsky en het
Ave Maria van Schubert.
Op het eerste gezicht lijkt dit een al
heel grillig samengesteld en overladen
concert-programma (of een muziek-we-
tenschappelijke beschouwing van de
heer S. Nerp onder „Die rare wereld")
In werkelijkheid is het een opsomming
van muziekwerken uit de lang verbeide
tekenfilm „Fantasia", waarvan Walt Dis
ney. de maker, zelf zegt: „Het is het
meest opwindende avontuur, dat wij tot
dusverre hebben beleefd op onze grote
ontdekkingsreis door de gebieden van
kleur, geluid en beweging. Eindelijk me
nen wij de mogelijkheid te hebben ge
vonden om de stroom van nieuwe ideeën
waartoe de grote muziek van alle tijden
ons inspireert, in onze kunst op te
vangen".
Walt Disney heeft gepoogd „zichtbare"
muziek te creëren ,die Hij op zijn eigen
wijze tot een eenheid samenvoegde.
Een menigte van naar schatting 4000
Duitsers heeft de dag na Kerstmis voor
een Berlijnse bioscoop slag geleverd om
kaarten te bemachtigen voor een acht
jaar oude Amerikaanse film met Mar-
lène Dietrich in de hoofdrol. De wan
ordelijkheden vonden plaats in en vóór
het Neue Welt Theater te Neukölln in
de Amerikaanse zóne, waar de film
..Destry rides again" (in het Duits „Der
Grosse Bluff") wordt vertoond.
Verscheidene duizenden personen
stonden in de rij voor de middagvoor
stelling, terwijl er slechts 1500 plaatsen
waren. Op een gegeven ogenblik werd
de afzetting verbroken en als wilden le
verde men slag voor de cassa. Er waren
niet minder dan dertig agenten nodig
om de orde te herstellen. Een paar win
kelruiten. die toch al zo zeldzaam zijn
in Berlijn, sneuvelden, maar er werd
gelukkig niemand ernstig gewond.
De film trekt al zeven weken lang
volle zalen. Voor sommige Nederlandse
bioscoop-directeuren om van te water
tanden!
De actie, welke in de Verenigde Sta
ten wordt gevoerd om zoveel mogelijk
voedsel te sparen voor Europa, is door
de beroemdheden in filmland met geest
drift ontvangen.
„Wij, gelukkige Amerikanen, moeten
blij zijn, aldus Joan Crewford, ons steen
tje te kunnen bijdragen. Het enige, wat
werkelijk van ons wordt verlangd, is,
dat we wat meer verbeelding gebruiken
bij het bereiden van onze maaltijden en
ons daardoor wat beperken".
Bette Davis zei: „Juist omdat we in
de zo gelukkige positie zijn, ons vrij
willig te beperken, moet het voedselbe-
sparingsprogramma slagen".
En Errol Flynn verklaarde: „De
Flynn-huishouding zal niet alleen met
president Truman's plan meewerken,
maar zal het zelfs met genoegen doen".
De restaurants in Hollywood hebben
op aandringen van de sterren hun me
nu's drastisch beperkt. Hollywood is
thans de enige plaats in Amerika, waar
het niet mogelijk is een menu van meer
dan drie gangen te krijgen. De restau
rateur, die het zou wagen er meer te
serveren, kan rekenen op een boycot
van heel Hollywood. (Al is het niet zo
prettig voor de maag", het is toch een
heel goede reclame!).
De filmstudio's zelf doen ook al mee
aan de voedselbesparing. Al die koste
lijke maaltijden, welke op de Holly
wood-films plegen te worden geserveerd
zullen van nu af aan imitatie zijn. Maar
het kost Hollywood meer dan de on
vervalste waar. Een kip van gips en
bordpapier kost vijftien gulden; 'n echt
gebraden kippetje slechts een gulden of
Het loopt tegen Kerstmis. Honderden
en honderden mensen verdringen zich in
New-York's grootste warenhuis „Macy"
Vooral op de zevende étage heerst een
overstelpende drukte, want daar be-
vindt zich de speelgoed-afdeling, en
welk ouderpaar gaat Kerst-inkopen doen
zonder een kijkje te nemen bij 't speel
goed? De kinderen kijken er hun ogen
uit en de vaders en moeders vergelij
ken stikum de inhoud van hun porte-
monnaies met de prijskaartjes op al het
fraais, dat door hun kroost wordt be
geerd.
Maar wat de verlangende blikken van
de kinderen niet zien en wat ook het
berekende oog van de ouders ontgaat,
dat zijn de grote Jupiter-lampen en de
microfoons, die hoog boven hun hoofden
zijn aangebracht. Verborgen opgesteld
„schieten" filmcamera's honderden me
ters film. Het winks!»" de publiek be
merkt van dat alles n Vol blijde ge
dachten aan 't komende Kerstfeest zoe
ken zij hun cadeaux uit. Om plotseling
tot de ontdekking te komen, dat zij in
de afdeling zijn ingesloten dikke tou
wen versperren de weg.
Uit een enorme luidspreker horen zij
de zware stem van de filmproducer Wil
liam Perlberg, mededelen, dat ze onbe
wust hebben meegespeeld in „Het won
der van de 34ste straat", de buitenge
woon aantrekkelijke film van 't Kerst
mannetje, welke momenteel in de Ne
derlandse bioscopen draait. Hij dankt
hen voor hun ongewilde medewerking
en verzoekt hun de afdeling door een
speciale uitgang te verlaten. Daar wordt
aan ieder van de „filmdebutanten" een
honorarium van tien dollars uitbetaald.
Zo maakte Hollywood niet alleen een
film over het Kerstmannetje, maar
speelde het ook zelf voor Santa Claus.
Vele bezoekers verlieten Macy's waren
huis mèt de cadeaux hunner keuze en.,
met meer geld op zak dan zij oorspron
kelijk bij zich hadden
Naar uit Keulen verluidt, zullen de
herstelwerkzaamheden aan de bescha
digde Keulse dom in de loop van dit jaar
voltooid zijn. Men hoopt de kathedraal
op 15 Augustus, het feest van Maria
Hemelvaart, in gebruik te kunnen ne
men en dan tegelijkertijd de 750ste ge
denkdag van de eerste steenlegging van
het imposante kerkgebouw te kunnen
vieren.
Niet alleen de veerdiensten over de ri
vier de Waal zijn gestremd, doch ook
verschillende veren over de Rijn en Lek
moesten Vrijdag hun diensten staken voor
het verkeer van rij- en voertuigen. Dit
zijn o.a. de veerdiensten te Ingen en
Opheusden. Het veer te Culemborg vaart
voorlopig tot des avonds half zeven. Het
veer te Eek en Wiel voorlopig tot des
avonds negen uur. Deze twee laatste zijn
ook voor rij- en voertuigen tot die tij
den geopend.
„Zestig gulden of 20 dagen" zei Mijn
heer. De clandestiene schapenslachter
zuchtte verlucht, maakte een ietwat ver
strooid gebaar met een kromme wijsvin
ger naar zijn niet-intelligent uitziend
voorhoofd en schuifelde de deur uit.
Pff, daar had-ie weer gezwijnd. Kenne
lijk ook de opinie van twee met scha
penwollen kledingstukken behangen man
nen, die haastig van de publieke tribune
verdwenen, ietwat rustiger gevolgd door
een heer (althans naar mijn maatstaf van
„heren" gerekend).
Buiten in de vriendelijke zonneschijn
was het weerzien allerhartelijkst. De
schaapachtig aandoende heren hanteer
den Kees' arm als een oude. onver
woestbare pompzwengel en verbrijzelden
hem ten naastebij beide sleutelbeende
ren door hun hartelijke schoudermep-
pen. „Zo, ik kneep 'm as 'n dief" ze'
Bas, „ik dach, die loent me erbij, maar
hij was krent zo". De heer zei slechts:
„Bofferd" met een tikje vreemde spijtig
heid in zijn stem.
„Kom" rumoerde Bas, het Ietwat grog
gy uitziende slachtertje onstuimig mee
sleurend „we gaan 'n borrel pikken op
de goeie afloop". Het kwartet, met mij
als aanhangwagen, schoof het kroegje
binryn. „Mina" brulde Bas „vier borrels".
Mina taxeerde haar klanten en zei: „Niks
geen jenever vandaag, alles op". „Nou,
dan maar vier pils" bromde Bas mis
troostig.
„Valt het je nog mee" informeerde de
heer.
„Nou, meemeeja, toch nog
wel". „Wat mee, je ben stom geweest;
je had makkelijk minder kenne krijgen,
ik kneep 'm een ogenblik" rumoerde Bas
gelijk een machtige slok nemend van het
gersL nnat. Kees nipte als een schuw
vogeltje van zijn pilsje en zei benijdend:
„Nou ja, ik ben er nog niet zo dikwijls
geweest als jij. Het was mijn eerste
keer pas", dit laatste ietwat verontschul
digend.
Bas glunderde. „Tja, dit was de 16e
keer. Ik heb er al wat weekjes opzit
ten. Aardige lui. Een van de bewakers
zee laatst nog: „Bas" zee-die „je hoort
hier niet thuis, want het helpt toch niks"
Aardige kerel was dat. Hij zette me
bfj een vent in een cel. Weet je, wat die
gedaan had? Kippen gejat. Ik zee tegen
'm „Kaffer, hoe ken je nou voor kippen
in de nor komme. Waar hebbie ze ge
pikt"? En weten jullie waar? Bij mij
thuis, terwijl ik op 't bero zat! Nou, ir.
gaf 'm er een, dat ie dwars door de
cel vloog en toen kwam die bewakei
Nee, hij wist 't niet van de kippen, hij
deed 't niet expres!"
Ze namen nog een pilsje en nog één.
„Kom" zei Bas „we gaan een eindje ver
derop een borrel halen. Ga je mee?", dit
tegen de heer „Nee, joh, ik moet nog naar
het bureau ook. Hou je koest en drinx
je niet „sop", anders grijp ik jullie morgen
weer" en de rechercheur, want dat was
de heer, ging weg. „Toffe bink", zei Bas
peinzend, „as-tie de kans krijgt, ben je
d'rbij, maar hij is sportief". „Hé", dit
tegen Kees, „wat sta je te suffen?" „Ja
joh, die zestig piek'. „Oh, dat komt dik
voor elkaar. Ik heb nog één schaap staan.
Die maak ik morgen effe van kant en
dan heb je tachtig piek. We kenne dus
voor 20 drinken. Ga je mee?"
En daar trokken ze af, drie muske
tiers van de zwarte slacht. Onverbeter
lijk en brutaal. Tot ziens!
JUREMEO.
Ken oud dametje stapte dezer dagen
de Kas-afdeling van het New-Yorkse
bijkantoor der National City Bank bin
nen.
Verlegen vroeg ze, of ze misschien een
bankrekening zou kunnen openen.
De kassier antwoordde, dat dat wel
zou gaan, als ze een bepaald minimum
bedrag stortte.
Uit zakken, beursjes en zelfs uit de
voering van haar mantel goochelde het
oude dametje een stroom van bankbil
jetten te voorschijn. Is elf millioen dol
lars (27.500.000 gulden) voldoende?"
vroeg ze.
De directie van de bank hield een
spoedvergadering om te beslissen, of ze
een dergelijke hoge rekening zou aan
vaarden en verbood haar employé's ten
strengste de naam van de nieuwe cliënte
bekend te maken.
Men meende met schrik en ergernis
„Deutschland ueber Alles" te horen uit
de luidsprekers van hen, die Vrijdagmid
dag na twee uur naar de Belgische om
roep luisterden! Deze muziek, die tijdens
een marsen-programma gespeeld werd.
werd echter even onverwacht afgebro
ken als ze begon. Daarna volgde weer
„onverdachte" muziek.
Wat was er gebeurd? Bij navraag door
het A. N. P. te Brussel bleek, dat een
ijverig technicus van de omroep, toen de
platen van het marsprogramma op wa
ren. doch de tijd nog niet om was, een
plaat greep op welker etiket „Hymne van
Joseph Haydn" stond vermeld. De me
lodie van het Oostenrijkse „Gott erhalte"
de hymne van Haydn, werd indertijd ook
gekozen tot melodie voor het Deutsch-
landlied.
Deze omstandigheid nu was oorzaak
van veel schrik en ergernis, daar men
meende dit laatste, zo vaak met tegen
zin onder de Duitse bezetting gehoorde
lied weer te horen.
Het Amerikaanse comité tot steunver
lening aan de universiteit van Nijmegen,
dat twee millioen pond sterling bijeen
hoopt te brengen, om een derde van de
kosten voor de wederopbouw van de
universiteit te kunnen betalen, heeft thans
een geïllustreerde prospectus uitgegeven.
Hierin wordt het plan opgedragen aan de
nagedachtenis van 800 soldaten van de
82ste luchtlandingsdivisie, die in Septem
ber 1944 bij Nijmegen gesneuveld zijn,
meldt A.P.
De plannen der architecten omvatten
een slaapzaal voor 240 studenten, een
groot administratiegebouw, een biblio.
theek met 500.000 boeken en een gebouw
voor de afdeling psychologie.
Binnen de universiteitsgebouwen zullen
twee beboste binnenplaatsen komen te
liggen naar het principe van het Ameri
kaanse „Campus"-plan.
Hugh Gibson, voorzitter van het comité
en de voormalige Amerikaanse ambassa
deur in België, brengt het project met het
plan-Marshall in verband en zegt: Deze
economische hulp is van fundamenteel
belang, maar het probleem is niet alleen
een economische kwestie en kan niet door
het plan-Marshall opgelost worden. Bij
deze kwestie gaat het om fundamentele
veranderingen in de geestelijke toestand
van Europa.
Blijkens het prospectus stelt het comité
zich ten eerste de oprichting van een ge
denkteken voor de 800 soldaten van de
82ste divisie, ten tweede de wederopbouw
van de universiteit ten doel.
De grote materiële schade, welke de
universiteit door de vernielzucht van de
Duitsers leed, wordt in het prospectus
beschreven. „Er was weinig over toen de
rook van de Duitse vernietigingsbommen
en benzinebranden was opgetrokken",
aldus het prospectus. Vervolgens wordt
de bevolking van Nijmegen geprezen met
de woorden: „Maar nadat men zich van de
enorme schade had overtuigd, keerden de
studenten en de faculteit de ruïnes de rug
toe en openden hun universiteit opnieuw.
Sedertdien wordt in particuliere huizen
en andere provisorische lokalen college
gegeven".
In een speciale boodschap spreekt rector
P. Mommersteeg, gevolmachtigde van de
universiteit, de dank van de instelling
voor de Amerikaanse hulp in het herstel
project uit. „Het bewijst, dat u de idealen.
waarvoor de 82ste luchtlandingsdivisie
gevochten heeft, en waarvoor velen vau
onze kameraden gestorven zijn, niet uit
het °og hebt verloren" schrijft hij.
Generaal-majoor James M. Gavin, de
bevelvoerende generaal van de 82ste
luchtlandingsdivisie, onder wiens auspi
ciën de campagne tot inzameling van
gelden voor een herdenkingsmonument
voor de gevallen Amerikanen gevoerd
wordt, schrijft: „De 82ste luchtlandings
divisie heeft de wederopbouw van Nijme
gen als haar uiteindelijke doel gesteld.
Tegenover degenen van ons, die daar ge
streden hebben, opdat de horden van het
nazisme en het paganisme van de heilige
Nederlandse bodem zouden worden ver.
dreven,, is het gepast dat het moment voor
onze geëerde doden verkondigt op welke
plaats de idealen van christelijkheid en
verdraagzaamheid voor komende genera
ties verdedigd werd".
Lid zijn Herbert Hoover, de ex-presi-
dent van de Ver. Staten, James A. Far
ley, ex-directeur der posterijen, mevrouw
Theodore Roosevelt jr., mevrouw Claire
Booth Luce, dr. H. E. Dodds en Philip
Murray, voorzitter van de C.I.O.
Bij K. B. is aan dr. A. Loudon, in ver
band met zijn benoeming tot lid van
de Raad van State, ing. 1 December j.i.
eervol ontslag uit de buitenlandse
dienst verleend.
In de haven van Skutskar, ten N. van
Stockholm, is Woensdag de Ned. ma
troos P. v. d. Bos bij het laden van het
m.s. Joost uit Zaamdam door een laad-
kraan getroffen en gedood, meldt U.P.
O Ter voorziening in de behoefte aan
pasmunt zullen in Ned.-Indië tijdelijk
muntbiljetten van 10 en 15 cent in
omloop worden gebracht.
De Constellation, die heden naar Ne
derland zou vertrekken, moest te Ba
tavia blijven wegens een ontploffing,
welke gisteren tijdens het proefdraaien
in de verwarmingsinstallatie plaats
had.
In de serie frankeerzegels van het
nieuwe type (Hartz) is nu verschenen
het zegel van 0.22M.
De ex-kapitein van politie te Zutphen
A Annink, die er o.m. van beschul
dig werd de oud-burgemeester mr. J.
Dijkmeester aan de S.D. te hebben
uitgeleverd, is veroordeeld tot 2 jaar
en 5 maanden met aftrek van 25 Juli
1945 af, zodat hij onmiddellijk in vrij
heid gestéld werd.
<0> Toen enige dagen voor de bevrijding
van Hengelo (O.) de Duitse spoor
wegbeambten daar de vlucht moesten
nemen, schoot een van hen de 24-ja-
rige Bos dood, op het moment dat
deze op het dak een schoorsteen
schoonmaakte. Thans is de dader op
gespoord en uitgeleverd.
O Met ingang van 1 Januari 1948 zijn
verschillende zuiveringsraden opge
heven en enkele andere ingesteld.
O Bij een vechtpartij te Retranchement
kreeg een 45-jarige arbeider 'n klap,
waardoor hij kwam te vallen en zo
met zijn hoofd tegen een steen te
recht kwam, dat hij aan de gevolgen
is overleden.
O Zware aardbevingen en typhonen
hebben op het schiereiland Bicol, ten
Z. van Luzon, hele steden en dorpen
weggevaagd.
De Franse nationale vergadering heelt
met 416 tegen 183 stemmen de wet let
het verlenen van militaire credieten
voor het eerste kwartaal van 1948
aanvaard.
IN TE LEVEREN BONNEN DOOR
DETAILLISTEN
voor de week van 4 t.m. 10 Jan. '48
Brood: 079 alg. (20 rts., 579 alg., 074 res.
(8 rts.), 078 res., 574 res. (4 rts.), 1023
brood (8 rts.), Rts.b. G21 (4 rts.) en nw.
bonnen. Coupure X 171 laatste gelegen
heid tot inlevering X 192. Te verstrek
ken no. coup. D069, D070, D071.
Boter: margarine/vet naar keuze: 068
boter (!4 rts.), 568 boter (1 rts.), 1028
boter (1 rts.), rts.b. G 31 (Ms rts.). Te
verstrekken no. coup. C564, 565, C566.
Uitsluitend margarine/vet: 069 boter
(V4 rts.), 081 alg. (1 rts.), 569 boter
rts.) 1022 margarine (1 rts.), Rts.b. G 32
Vi rts.) Te verstrekken no. coup. C565,
C566.
Kaas: 083 alg, (1 rts.), 075 res. (2 rts),
575 res. (1 rts.), 1024 kaas (2 rts.), rts.b.
G36 (1 rt.), Restant 058 alg., 545 res. (1
rts.), 1014 kaas (2 rts.). Te verstrekken
no. coup. C 563. Afloss.week 713/12 '47
Tabak (gross.): Coupures C 545, 546,
X183, laatste gelegenheid tot inlevering
X 204. Afloss.week 713 Dec. '47. Te
verstrekken no. coup. G 139.
Vlees: 066 vlees (1 rts.), 067 vlees (3
rts.), 566 vlees (1 rts.), 567 vlees (1 rts),
1021 vlees (3 rts.), 1026 vlees (2 rts.), 060
alg. (M rts.) 581 alg. rts.), Rts.b. G 51
(1 rts.) Coup X. 182. Laatste gelegenheid
tot inlevering X203, C549, C550, C562.
Vleeswaren: Detaillisten, instellingen,
slagers: 066 vlees (1 rts.), 067 vlees (3
rts.), 566 vlees, 567 vlees (1 rts.), 1021
vlees (3 rts.), 1026 vlees <2 rts.), 060 alg.,
531 alg. rts.), Rts.b. G 51 (1 rts.). Res
tant 036 vlees (1 rts.), 037 vlees (4 rts),
536 vlees, 537 vlees (1 rts.), 1011 vlees (3
lts.), 1016 vlees (2 rts.). Te verstrekken
no. coup. C 549, C 550, C 562. Afloss.
week 7—13 Dec. '47 en 23—29 Nov. '47.
Textiel: Detaillisten: Toewijzingen Dis-
tex MD85, 101 t/m 140 VA, VB, VC, VD,
VE 605 (1 rts.) en B, C, D, E, F (5 pnt.),
101 t/m 200 VF 605 (1 pnt.), A, B, C, D,
E, F VA 705 1 en 5 pnt., C 82 en D 81
1 en 10 pnt.
Confectiebedr./Confectionneurs: Mach
tigingen Confectie Handelscoupures.
Voor hen waarvoor deze week is aan
gewezen.
Brandstoffen, industriekolen: Coup. B,
C, D, E verbruikers. Geen vervangings
toewijzingen.
Brandstoffen: TA 707, 74, 76, 77 BV (3
rts.), TB 707, 74, 76 BV (3 rts.), WA 707
1 t/m 12e per. (1 rts.), WB 707 1 t/m 12e
per. (5 rts.). Rantsoenbonnen 1 eenheid
1947/1948 (1 rts.).
Ons Romanbijvoegsel
)OQOOOOOQOOGOOO©OQOQOOQOOOQOOOO0OOOOOOOOOGGOQOOOOOCOOOOOOOOOOOOOQGOGOOOGOOOOGOOOOGOOOO3G0OGOOOOOOeOOOOOOQOG
Inhoud van het voorafgaande:
Vier employé's van de- schatrijke uit.
gever mr. Sidney Hart zijn ontvoerd
en bevinden zich aan boord van een
jacht, dat zee gekozen heeft. Het zijn
Chapin, Hampton, Ryder en miss
Devin. Chapin ontdekt, dat mr. Hart
zelf ook aan boord is, doch de man
blijkt vergiftigd te zijn en sterft. Ver
der zijn aan boord mrs. HartGlass,
schoondochter van mr. Hart en haar
advocaat, mr. Dupont. De kapitein en
matrozen van het jacht kennen geen
Engels, doch spreken een vreemde
negertaal, die alleen mr. Dupont ver
staan kan
Later komen de N matrozen melden,
dat ook de kapitein onder vreemde
omstandigheden overleden is.
Ook Archie Montgomery, een zoon
van mrs. Hart uit haar tweede hu
welijk, blijkt aan boord te zijn. Hij
heeft de schrikwekkende ontdekking
gedaan, dat de lijken van mr. Hart
en de kapitein spoorloos verdwenen
zijn en oppert het voorstel, het hele
jacht nauwkeurig te onderzoeken.
Dat lijkt me een goed idee, vond
Dupont: Maar ik acht 't het beste, dat
we allereerst die twee kerels in hun hut
opsluiten. Anders ben i-k bang, dat we
voor nieuwe verrassingen zullen komen
te staan.
Ik sta er op, dat we eerst de hut
van de kapitein eens gaan bezichtigen,
mr. Dupont, eiste Hampton op haast in
sinuerende toon.
Je zult gelegenheid krijgen de ge
vangenis te bezichtigen, beet Dupont hem
woedend toe: Dat zal heus niet lang meer
duren, dat beloof ik je
Met een onverhoeds gebaar pakte hij
t^imoton beet en deze geheel over-
noeld kon zich niet meer vrijvech-
n uit de greep, die sterker was dan hij
moed had.
- Mr. Montgomery, neemt u nu
r apin voor uw rekening, zei Dupont:
T^m zijn deze beide heren tenminste var.
bet toneel verdwenen en kunnen wij ons
weer een beetje veiliger voelen.
Chapin deed een wanhopige poging om
zijn vrijheid te behouden. Hij sprong op
Durcnt toe, mei de bedoeling Hampton
te bevrijden, zodat hij in geen geval de
steun van zijn lotgenoot zou ontberen.
Maar Archie was Chapin voor en over
meesterde hem met zijn brute kracht.
Ryder en miss Devin waren niet bereid,
hun collega's zonder meer te laten arres
teren. De jockey bewerkte Archie met
rake stompen en Grace Devin, furieus
als een woedende kat. krabde Dupont
het gezicht en de vuisten open.
Jij lelijke kat!, riep mrs. Hart, on
danks haar tranen uit. De snelle gebeur
tenissen hadden haar even geheel en al
beheerst, maar nu was zij de situatie weer
meester. Ze greep Grace beet en schudde
haar flink door elkaar. Grace probeerde,
zich met haar scherpe nagels te verde
digen, maar de oudere dame kreeg haar
polsen te pakken en omklemde die met
een kracht, die men nauwelijks van haar
zou verwachten!
Gewaarschuwd door het lawaai van de
schermutseling op het dek, kwam een
der zwarte matrozen nieuwsgierig kijken
wat er aan de hand was .Dupont
schreeuwde hem in de onverstaanbare
negertaal een opdracht toe, die de man
verder door gaf. Bijna ogenblikkelijk
verschenen er twee andere matrozen en
gedrieën wierpen ze zich op de vech
tenden. Het duurde maar enkele ogen
blikken, voor zowel Ryder als Hampton
en Chapin in de klemmen van hun ijze
ren handgreep gevangen waren en de
strijd moesten opgeven. Grace Devin
ging echter voort, met mrs. Hart te
vechten. Geen van beiden wilde van
wijken weten. Maar nu schoten Dupont
en Archie te hulp en was de strijd voor
Grace verloren. Drie minuten later wer
den ze veilig opgesloten in afzonderlijke
hutten.
Zodra Chapin weer wat tot zich zelf
gekomen was na de opwindende vecht
partij, bemerkte hij tot zijn grote ver
bazing, dat hij niet in zijn eigen hut was
terecht gekomen. Hij kon zijn gedachten
echter nog niet op deze ontdekking con
centreren, want de hoofdpijn van van
morgen verdofte zijn denken wederom
en bovendien stond Dupont vlak voor
zijn deur in het onverstaanbare neger
taaltje bevelen uit te schreeuwen. Ge-
lukkkig verwijderden de matrozen zich
blijkbaar en was het nu stil.
Chapin voelde zich allesbehalve be
haaglijk. De gebeurtenissen volgden el
kaar zó snel op en waren zó verrassend,
dat het hem moeilijk was, zich een juisl
beeld van zijn huidige positie te vor
men. Hij gaf het dan ook op, zijn ge
dachten langer te pijnigen, maar keek
nieuwsgierig de hut rond.
Over een stoel zag hij een overhemd
hangen en elders bemerkte hij andere
mannenkleding. Uiteraard nam Chap n
aan, dat men hem per ongeluk in de hut
van Ryder of Hampton had gesloten.
Maar toen hij de kleren eens nader be
keek, zag hij, dat ze moesten toebehoren
aan iemand van veel groter gestalte dan
zijn beide landgenoten. Hij bevond zich
dus in de hut van Dupont óf van Archie
Montgomery. Chapin realiseerde zich dat
met zekere schrik, want hij was bang.
dat hieruit nieuwe verwikkelingen en
beschuldigingen konden voortkomen.
Hij besloot echter, zijn speurtocht
voort te zetten, maar verder was er niet
veel te ontdekken: toiletbenodigdheden,
twee paar schoenen en nachtkleding.
Zou er in de laden misschien iets te vin
den zijn, dat hem wat wijzer kon ma
ken?
Zonder zich te bedenken, trok hij een
der laden open. Er lagen wat papieren
in en Chapin snuffelde die een voor een
na, maar het waren alle onbelangrijke
aantekeningen. Tenslotte bemerkte hij
een envelop, die het adres: Archie Mont
gomery, 12 Vinelandstreet, Brooklyn,
New York droeg. Chapin keek wat er
in zat: een volgeschreven velletje papier.
Wat zou hij doen: de brief weer neerleg
gen en zich niet aan indiscretie schuldig
maken? Ofeens kijken of hij er iets
meer over Archie uit te weten kon ko
men?
Hij besloot het laatste te doen en
haalde het volgeschreven velletje te
voorschijn. Door een dame geschreven,
dat was op 't eerste gezicht al te zien.
Wie zou de afzendster zijn? Archie be
keek de ondertekening: Grace.
Meer stond er niet, maar dit weinige
was voldoende om Chapin nog nieuws
gieriger te maken dan hij al was. Het
zou immers goed zijn, iets meer over
Archie te weten te komen, want diens
duistere rol in deze geschiedenis had
Chapin aanleiding gegeven tot vele vra
gen.
Hij las het briefje.
Lieveling.
We zullen heus tot drastische maat
regelen moeten overgaan, vrees ik. Je
grootvader blijft zich verzetten tegen
onze verloving. Gisteren begon hij er
op kantoor weer over en dreigde, dat
hij alles, wat in zijn macht lag, zou
doen, om een huwelijk te verhinde
ren. Hij zei werkelijk afschuwelijke
dingen over je. Ik was zó boos, dat ik
hem wel had kunnenMaar je
weet, ik kan me heel goed beheersen
en zelfs komedie spelen als dat nodig
is. Maar we moeten nu een definitieve
oplossing zien te vinden en zo gauw
mogelijk.
Chapin las niet verder, maar draaide
het briefje weer om, teneinde nogmaals
de handtekening te betuderen. Grace,
ja, het stond er duidelijk. Helaas geen
achternaam. Zou de afzendster misschien
Grace Devin zijn?
Chapin raadpleegde zijn geheugen.
Miss Devin had hem verteld, dat ze gis
terenavond op een taxi stond te wach
ten en toen gewelddadig werd ontvoerd.
Van wat er tussen dat moment en het
ogenblik, waarop ze weer tot bewustzijn
kwam aan boord van het haar onbeken-
Chapin maakte zich zo kwaad, dat, hij Archie een kaakslag gaf. zodat
die met stoel en al dreigde om te vallen.
de jacht, gebeurd was, zei ze niets af te
weten. Chapin herinnerde zich, dat miss
Devin heel erg nerveus en opgewonden
was geveest, toen hij haar vanmorgen
voor het eerst gezien had. Komedie?
Dat was nauwelijks aan te nemen want
zij had immers haar ervaring spontaan
verteld, nog voor Hampton of hijzelf
ook maar iets van hun ontvoering had
den gezegd. De techniek van de ontvoe
ring van miss Devin kwam vrijwel ge
heel overeen met die van de drie man
nelijke personen van het ontvoerde
kwartet. Dat pleitte dus voor de juist
heid van haar verhaal.
Maar hoe dieper Chapin nadacht, hoe
meer hij begon te twijfelen, miss Devin
kon toch inderdaad wel een komediante
zijn. Als zij werkelijk in de zaak betrok
ken was. wist ze uiteraard nauwkeurig
alle details van de ontvoeringen van
Ryder, Hampton en Chapin en kon ze
dus gemakkelijk een soortgelijk verhaal
ophangen, dat juist door de eenstemmig
heid aanvaardbaar leek.
Chapin's handen beefden, toen hij aan
deze mogelijkheid dacht. Dan zou dus
die onschuldig uitziende Grace degene
zijn, die Archie opzette tot „drastische
maatregelen". En als men een stapje
verder ging, kon men concluderen, dat
tot deze maatregelen óók (misschien
bovenal?) de moordaanslag op mr. Hart
behoorde.
Er bestond natuurlijk kans, dat er nog
een tweede Grace in het spel was, want
deze naam kwam tamelijk veel voor.
Maar het was toch wel uiterst merk
waardig, dat er t o e v a 1 li g een Grace
aan boord zou zijn, die niets met de zaak
had uit te staan.
Er klonken voetstappen op het dek.
Met een haastig gebaar vouwde Chapin
de brief weer ineen en stak 'm daarna
in zijn zak. Hij ging Weer op de rand
van het bed zitten en hield zich, of hij
zich niet goed voelde.
De stappen gingen eclhter de deur
voorbij. Chapin luisterde, of ze niet te
rugkeerden en zodra hij er zeker van
was, dat dat niet het geval was, ging
hij terug naar het bureau en trok de bo
venste lade open. Er lagen veel papieren
in deze lade. Ze waren opgevouwen en
samengebonden met een elastieken
bandje. Er naast lag een leren mapje,
waarin wat krantenknipsels zaten.
Zonder enige aarzeling ontdeed Cha
pin het pakje van het elastiek en be
keek de papieren, die er op het eerste
gezicht uit zagen als officiële docu
menten.
Wederom werd hij gestoord door voet
stappen op het dek. ,Hij kreeg nog juist
tijd, de papieren in zijn zak te laten
glijden, de lade dicht te doen en weer
op het bed plaats te nemen. Daarna
hoorde hij, dat de sleutel van de deur
werd omgedraaid.
VI
De deur zwaaide open en Archie
Montgomery stond op de drempel.
Hij uitte een verwensing en riep boos:
Wat doet U hier in mijn hut?
Chapin antwoordde: Ik werd hier
met geweld binnengebracht en de deur
werd achter mij gesloten. Wat kon ik
doen? En bovendien zit ik hier even
veilig gevangen als in iedere andere hut
Hum! Dat heeft die stomme Dupont
natuurlijk gedaan. Herinnert U zich nog.
welk nummer de deur van Uw hut
droeg?
Chapin antwoordde niet, doch stelde
zelf een vraag.
Luister eens, Montgomery, wat
denk je eigenlijk te winnen met ons zo
ruw en onbeschoft te behandelen en
ons gevangen te zetten? Vind je het
soms erg aannemelijk dat Hampton of
ik mr. Hart zou vermoorden, de man,
En welk motief zou je ons willen aan
wrijven voor de moord op de kapitein,
iemand, die we nooit van ons leven ge
zien hebben?
Archie bleek door deze vragen een
ogenblik in de war te zijn gebracht.
Maar met een bruusk gebaar zwaaide
hij met de hand en zei: Dat weet ik
allemaal niet. Ik weet immer niet eens,
of U werkelijk bij mr. Hart in dienst
geweest is! U kunt mij dat allemaal wel
vertellen, maar hoe zou U het kunnen
bewijzen? Ik meen me te herinneren,
de naam Taylor Chapin wel eens te
hebben gehoord, maar wie verzekert
me, dat inderdaad mr. Chapin is? U
kunt deze naam zolang hebben aange
nomen om er Uw duistere praktijken
mede te verbergen. En dan dat verhaal
van die ontvoering, dat klinkt me wer
kelijk een beetje al te kinderachtig.
Gelooft U nu echt, dat iemand met een
gezond stel hersens het zal geloven?
Neen, ik ben er zeker van, dat U alle
vier dit verhaal verzonnen heeft om
aan boord te komen. Een samenspanning,
dat is het natuurlijk. En al zie ik het
doel ervan nog niet duidelijk voor ogen,
de resultaten hebben we al ondervon
den.
Woest hijgde Archie naar adem, na
zonder enige pauze deze beschuldigingen
te hebben uitgebracht. Toen hij zag,
dat Chapin zich verweren wilde, ging
haastig verder: Zoals ik al zei, het
doel is me nog niet geheel duidelijk,
maar dat er een doel is, staat natuurlijk
als een paal boven water.
Maar waarom zouden we dan met
vieren aan boord gekomen zijn? Het
zou toch veel gemakkelijker en veel
minder gevaarlijk zijn geweest, als één
man zich aan boord smokkelde en
Archie had echter zijn antwoord op
deze verdediging van Chapin al klaar:
Natuurlijk begrepen jullie heel goed,
dat, als er na de moord op mr. Hart
maar één vreemde aan boord bleek te
zijn, met diens aanwezigheid alleen al
de dader was aangewezen. Om het de
politie moeilijker te maken, besloten
jullie met vieren aan boord te sluipen.
Jullie hoopten met alle vier hetzelfde
onzinnige verhaal van een mysterieuze
ontvoering op te dissen, geloofd te wor
den, maar zó gek zijn we nog niet, dat
beloof ik U! En wat de moord op de
kapitein betreft: ik vermoed, dat die
iets van jullie ontdekt heeft en daarom
uit de weg geruimd moest worden.
Chapin maakte zich zo kwaad, dat
hij Archie een kaakslag gaf, zodat die
met stoel en al dreigde om te vallen.
Ploert! brieste Chapin: Hoe kan de
kapitein ons afgeluisterd hebben, ter
wijl hij niet eens Engels verstond? We
hebben alle vier getracht, hem in het
Engels iets aan het verstand te brengen,
maar hij antwoordde ons in dat onver
staanbare negertaaltje.
Het was, alsof de kaakslag en de op
winding van Chapin Archie buitengewoon
welkom waren. Hij verweerde zich niet,
nam weer gewoon plaats op de stoel en
antwoordde: Dat wil niets zeggen.
De kapitein was een Maori en die zijn
ze moeilijk aan het spreken krijgt. Wat
is dan eenvoudiger om te doen, alsof je
de vragensteller niet verstaat? Boven
dien heb ik niet beweerd, dat hij iets
afgeluisterd" heeft. Het kan best zijn,
dat hij met eigen ogen iets gezien heeft.
Chapin dacht na over de vele angels,
die de zaak bleek te hebben. Archie
had blijkbaar op alles, wat ten gunste
van de onschuld van de vier ontvoerden
zou kunnen pleiten een weerleging. De
zaak zag er niet best uit.
Zijn de lijken intussen teruggevon
den?, vroeg hij tenslotte.
—Neen, antwoordde Archie: Maar kom
mee. Je moet mijn hut verlaten. Ik heb
geen zin de hele dag hier met je opge
scheept te zitten.
Hij stond op, liep naar de deur en
drukte op een knopje.
Chapin zei: Je bent dus van me
ning. dat Hampton en ik gemene zaak
hebben gemaakt. Maar Ryder dan en
Grace.
Hij gebruikte expres heel vertrou
welijk de naam van miss Devin, teneinde
te bespeuren, welke reactie dit bij Archie
teweeg zou brengen
Archie trok de wenkbrauwen op en
toonde zich gehinderd. Onwillig ant
woordde hij: Ik had het zojuist over
jullie alle vier. Het kóm best zijn, dat
Ryder enmiss Devin inderdaad
buiten jullie complot staan, maar dat
zijn allemael details die me nog niet
duidelijk zijn en die ik nog nader moet
onderzoeken. Eigenlijk gaat het je alle
maal niets aan en ik heb geen «in, lan
ger met je te praten.
Er werd op de deur geklopt en een
van de zwarten kwam op een wenk van
Archie de kamer binnen. Archie pre
velde in de negertaal enige opdrachten
en maakte met de handen een paar
bewegingen. Het was Chapin duidelijk,
dat Archie niet even vertrouwd met de
zwarten omging als mr. Dupont, de
advocaat van zijn moeder.
De zwarte toonde zich een beetje
onzeker en hiervan maakte Chapin ge
bruik door te zeggen: Hoor eens hier,
Montgomery, ik kan me best begrij
pen, dat je mü uit deze hut kwijt wilt.
Maar denk er aan ik laat me er door
die matroos niet uit zetten. Vóór hij mij
te pakken heeft, zal ik je een kaakslag
geven, die nog een beetje harder aan
komt dan die van zojuist. Ik ben bereid
vrijwillig naar mijn hut terug te gaan.
Ik weet waar ik hut F vinden moet.
Daarna kun je persoonlijk de deur ach
ter mij afsluiten. Maar me als een ge
vangene te laten wegleiden daar pas
ik voor.
Archie gaf de matroos met een wenk
te kennen, dat hij verdwijnen moest.
Daarna stak hij een sigaret op en dacht
even na.
Goed, zei hij tenslotte.
Chapin keerde zich om en verliet de
kamer. Eerst dacht hü er nog even aan,
te ontvluchten, maar toen hij op dek
kwam en voor zover het oog reikte da
zee zag, gaf hij dit plan als nutteloos
en onmogelijk op. Bovendien wilde hij
niets liever, dan zo spoedig mogelijk
alleen zijn, opdat hij Archie's papieren
die hij nog in z'n zak had zitten, eens
rustig zou kunnen bestuderen. Misschien
zou hij daaruit iets meer te weten kun
nen komen of er zelfs aanwijzingen in
kunnen vinden
Hut F lag vlak naast die van Archie
en dat verklaarde dan ook de fout van
Dupont, die Chapin per ongeluk in de
verkeerde hut had laten sluiten. Chapin
ging rustig naar binnen, waarna Archie
de deur zorgvuldig afsloot.
Nauwelijks had Chapin aan de voet
stappen gehoord, dat Archie verdwenen
was, of hij haalde de in het bureau van
Archie gevonden papieren te voorschijn.
Er was een groot document bij. Chapin
ontvouwde het en zag met één blik, dat
het een copie was van het testament
van de vermoorde uitgever, mr. Sidney
Hart. Snel keek Chapin het document
door. Hij las dat mr. Dupont als een der
executeurs was aangewezen.
Er werd gesproken over een bedrag,
van vijf millioen dollars, dat in vijf ge
lijke parten gedeeld moest worden, dié
werden geschonken aan „miin beminde
schoondochter mrs. Hart-Glass. aan
mijn trouwe medewerkers Richard
Hampton, Grace Devin en Taylor Cha
pin en aan Philip Ryder, de beste jockey
van heel Amerika".
Met een schok ging Chapin rechtop
zitten, toen hij deze beschikkingen ge
lezen had. Hij floot daarna zacht tussen
zijn tanden door. Het was hem een vol
slagen verrassing, dat zijn oude vriend
en patroon hem zulk een formidabel
bedrag had toegedacht. Maar wat
vreemd was het, dat juist alle personen,
die, de hoofdsom kregen toegewezen
aan boord van dit vervloekte jacht wa
ren, één als eigenaresse, de anderen als
ontvoerden misschien op miss
Devin na.
