Het Proces-Rauter
tevensoptimisme
m
ikeeeeeeoeooeoeoeeseeoeMoeoaa3eooew^^
Het geheim van de elf slagen
EEN TOELICHTING
in de
DIE
wereld
hVi ft-nr
De grootste moord
der historie
Oosterse politiek
Geen officiële uitspraak
van de K.F.C:
Kerkliofhervorming
te Margraten
door Raymond Knotts
*s
gATERPAg 10 \Pm. irn
PAGINA 4
W
n
TWINTIG MASSA-MOORDE
NAARS SCHULDIG
BEVONDEN
NED. SCHOENINDUSTRIE v.h,
GERR. HOOGENBOSCH
Maar "handel met het Westen
„Le Diable au corps'
M. P. E. A- ONTBONDEN
„IT S A WONDERFUL
LIFE"
Voortreffelijk werk van
Frank Gapra
REVISIEiVERZOEK TE
NEURENBERG
Zo beschilderde Frere
Francois Mes O.S.B.^
de absis der Kapel in
het Missiehuis van de
paters van de H. Geest
te Weert. Dit groots
opgezet tafereel werd
door de kunstenaar in
zachte weelderige en
feestelijke kleuren uit
gevoerd.
kmi tei offnMW ,mm
yn$ sa vwteWfl! mmm W
mb m W WÏ «fc tsWi?
it».
eva^wisiit fiubravbt ea daarem be
doo» MR. A. J. M. VAN DAL
Mij tier eiken vele en uiteenlopende readies op mijn beschouwingen
over het proces-Rauter. Vele bewijzen van instemming, vele uitingen
van misnoegen. Voorzover de instemming voortkomt uit kringen, die
tijdens de oorlogsjaren met hun sympathieën in meerdere of mindere
mate aan Duitse kant stonden# moet ik haar betekenis verwaarlozen,
omdat de waarborg van objectiviteit ontbreekt. Cfc>k dan nog blijven
de betuigingen van bijval talrijker dan de, nochtans vele, stemmen, die
afkeuren.
Dè bijvalsbetuigingen komen voorname,
lijk Uit sommige milieu'5 van het vroe
gere verzet, uit militaire kringen en uit
de juridische sfeer, zowel rechterlijke
macht als balie. Ik i>er, voor deze betui
gingen dankbaar. Niet wijl ik persoonlijk
ruggesteun zoek of van node heb, maar
omdat zij misschien dienen kunnen om
bij degenen, die mijn visie 'op het proces-
Rauter in de scherpste bewoordingen
afkeuren, twijfel te wekken aan het al
leenrecht hunner mening.
Een kapitein der Mariniers, die onder
«ie bezetting een vooraanstaande rol in
het verzet, met name in het ondergrondse
gewapende verzet, vervulde en thans
twee jaren dienst op Java achter de rug
heeft, schrijft mij:
„Ik dank u voor de objectiviteit ,uwer
voorlichting. Ik heb Rauter tijdens de
oorlogsjaren fel gehaat. Reeds uit de ter
loopse weergave van sommige zijner uit
latingen in verschillende krantenversla
gen begreep ik, dat ik deze man mis
schien anders moest zien dan ik gedaan
had De noodzakelijkheid der ordehand
having in Indonesië maakte mij -ivarigens
met de zware lasten ener politietaak in
oorlogstijd enigszins vertrouwd.
Uwe artikelen, die mij eerst enige da
gen na afloop van het proces onder ogen
kwamen, gaven mij de zekerheid, dat
mijn intuïtieve en nog ongefundeerde
nieuwe kijk op Rauter juist was. Zomm
als u het doet, wil ik in een oordeel tre
den over de vraag ,of Rauter de dood
straf heeft verdiend, daarover moeten
sim rechters beslissen. Maar waar tk mij
over- verheug is, dat het in het na-oor-
logse Nederland weer mogelijk en ge
oorloofd is, objectief over tegenstanders
te spreken en d3t haat plaats maakt voor
rechtsbesef".
Ik citeer deze passage, omdat zij wel
haast beter weergeeft, wat mij bij het
schrijven mijner beschouwingen over het
proces-Rauter bewogen heeft, dan ik het
zelf had kunnen doen.
Nochtans wil ik omdat ik het van
zo groot belang vind, dat wy m Neder
land elkaar weer goed leren- verstaan en
leren verstaan op een niveau, waar harts
tochten en vooroordelen zijn uitgescha
keld terwillë van hen, die mijn zoge
naamde „Rauter-verheerlyking" „misse
lijk" of „geen commentaar waardig vis-
den, een verklaring geven van sommige
dingen, die ik geschreven heb en waar
van ik zelf reeds zegde te begrijpen, dat
Zij voor Nederlandse oren vreemd moes
ten klinken.
Het is goed in het proces-Rauter twee
aspecten te onderscheiden: de problemen
der berechting van vreemde oorlogsmis
dadigers, waarvan Rauter er één is, en de
psychologie van de mens-Rauter.
Berechting van vreemde
oorlogsmisdadigers
Het eerste aspect is verrewèg het be
langrijkste. In mijn voorbeschouwin
gen deed ik reeds uitkomen, dat er aan
deze berechting moeilijkheden vastzit
ten, die men juist omdat het hier om
de vorming van een nieuw internatio
naal recht gaat niet mag ohtwijken,
integendeel om der wille van dat recht
moet erkennen.
Het verloop van het proces heeft het
bestaan dezer moeilijkheden in ruime
mate bevestigd. Als ik die moeilijkheden
belicht en daarop de aandacht geves
tigd heb, heb ik gemeend dit in het
belang van een objectieve voorlichting
en verheldering der1 rechtsbegrippen te
moeten doen.
Anderzijds verbood het goed gebruik
onder de juristen mij over deze moeilijkhe
den een definitief eigen oordeel te ge
ven, zolang het proces „sub judice" (on
der de rechters) is- Voor zulk een oor
deel hebik mij dan ook zorgvuldig
gewacht
De mening, dat men bij een figuur als
Rauter aan deze moeilijkheid geen aan
dacht behoort te schenken, doch snel
tot de doodstraf moet komen, dient noch
het recht noch versterkt zij de grond
slagen van ons volksbestaan, dat een
christelijk bestaan is.
Berechten is een andere zaak dan
doden. Doden doet men in de oorlog, in
de vrede is het niet zonder meer ge
oorloofd. Wie echter berechten wil zon
der aan de fundamenten van het recht
aandacht te schenken doet, zelfs in
vredestijd, beter eenvoudig vergelding
te oefenen zonder daarbij het woord
recht ia de mond te nemen. lAls chris
telijk en beschaafd volk hebben wij dit
niet gewild, laten wij dan ook de con
sequenties daarvan durven trekken.
De mens Rauter
Het tweede aspect, dat in mijne proces
beschouwingen naar voren kwam, be
treft de visie op de mens Rauter.
Men heeft mij geschreven, dat, ik
Rauter heb „verheerlijkt". Dit is een
misverstand. Ik heb, na de tweede pro
cesdag, gezegd, dat er gronden zijn om
Rauter tot de misdadigers niet te. reke
nen. ik heb gezegd, dat, wanpeer hij via
dit proces aan de oorlog zou ten onder
gaan hij ondergaat a)s een soldaat en
zal sterven als een man. De veronder
stelling zelf, dat Rauter via dit proces
zou kunnen sterven sluit de mogelijk
heid zijner schuld in. Wie de mogelijk
heid ener doodstraf in zijn overwegin
gen over een persoon betrekt, kan moei
lijk gezegd worden die persoon te wil
len verheerlijken.' Ook hier verbiedt
overigens het goed gebruik ieder defi
nitief oordeel vóór de uitspraak der.
rechters.
Evenwel heb ik de indruk weergegeven,
die het procesverloop op mij en talloze
andere aanwezigen, onder wie verschil
lende mijner vrienden uit het verzet, ge
maakt heeft: dat de Rauter, die zich hier
verdedigde, een gans andere en inderdaad
veel menselijker en hoogstaander figuur
was dan de figuur, die leefde in de voor
stelling, welke wij ons van hem tijdens
de oorlogsjaren hadden gemaakt. Ken
nelijk was ook de Procureur-Fiscaal, die
Rauter na zijn slotwoord bedankte voor
de zeer correcte wijze, waarop hij zijn
uiteenzettingen had gegeven van deze
mening.
Het is echter moeilijk bij hen, die niet
als wij drie dagen ter zitting waren, in
enkele schamele woorden, die als alle
woorden zo gemakkelijk verkeerd, zo
moeilijk goed verstaan worden, een voor
stelling weg te nemen, welke door vijf
jaren van oorlogshaat iri de geesten is
vastgehamerd.
Als mij dat dan ook bij velen is mis
lukt, wijt ik het allereerst aan mijn te
kortkomingen als schrijver, daarnaast
misschien aan de korte spanne tiids en
het betrekkelijk-geringe ruimtebestek, die
ter 'beschikking waren om eeii veelheid
van nieuwe en zeer verrassende impres
sieven te verwerken.
Wat ik. met onvoldoende gave voorze
ker, gepoogd heb, was: een eeflijk beeld
te schetsen van de zittingen, eerlijk ook
tegenover hem. die tegenstander was.
Als het tekortschieten in de uitslag mij
verweten wordt,buig ik gaarne in dee
moed het hoofd. Als de eerlijkheid mij
euvel wordt geduid, moet ik tot mijn
leedwezen ieder berouw ontkennen.
Het Amerikaans militair tribunaal, dat
te Neurenberg een proces voert tegen
22 voormalige S.S.'-officieren van een
„Einsatz-kommando", heeft 20 beklaagden
schuldig verklaard aan het vermoorden
van 1 millioen joden, zigeuners en andere
tegenstanders van het nazi-regiem.
Matthias Graf en Felix Ruehl werden
vrijgesproken.
De prosecutie noemde het proces „de
grootste moordzaak der historie."
Graf en Ruehl werden wel schuldig
bevonden aan het lidmaatschap van de
S.S.
Naar wij vernemen, zal de N.V. Ned.
Schoenindustrie v.h. Gebr. Hoogenbosch
over het boekjaar' 1947 een onveranderd
dividend van 6 uitkeren. In Augustus
1947 was reeds een interim-dividend van
4% ter beschikking gesteld, zodat dus
nu nog eert slotdividend van 2 volgt.
Blijkens een uitlating tijdens de
Utrechtse jaarbeurs van de heren dr
Litman en ir. M. Hoser, resp. verbonden
aan de technische en economische afde
ling van het Tsjechoslowaakse ministerie
van Handel heeft <fe Tsjechoslowaakse
minister van Buitenlandse Handel ver
klaard, dat de economische verhoudingen
van Tsjecholowakije met het buitenland
niet gewijzigd zullen worden. Van de han
del met. Nederland, waarmede pas een
nieuw handeispact, is gesloten heeft men
grote verwachtingen. In 1947 bedroeg de
export naar Nederland 128 millioen.
Nederland neemt hierdoor de twedde
plaats in als importerend land na Zwit
serland met 156 millioen. Rusland komt
op de zevende plaats. Uit Nederland kwam
in 1947 88 millioen. Engeland stond bo
venaan met 177 millioen.
Ir Hoser legde er de nadruk op, dat sa
menwerking met het Westen als een eco
nomische noodzakelijkheid wordt gezien.
De Tsjechoslowaakse industrie, hoofdza'
kelyk met luxe artikelen, is op het Wes
ten ingesteld en zal ook in de toekomst
niet op het Oosten gericht worden. Rus
land stelt andere eisen, dan waaraan de
Tsjechische strurtuur kan voldoen.
James Stewart en H. B. Warners in J?s wonderful lifeeen der nieuwere
werken van de Amerikaanse filmregisseur Frank Capra.
In verscheidene katholieke bladen zijn
reeds besprekingen gewijd, aan „Le
Diable au corps", de Franse film van
Autant Lara, die óp het Filmfestival te
Brussel werd onderscheiden en welke
hier te lande het praedicaat Film van de
Maand verwierf. In deze besprekingen
wordt deze film toelaatbaar geacht voor
katholieke volwassenen met levenserva
ring. In' „De Linie" werd in een uitvoe
rige beschouwing zelfs uitdrukkelijk ver
meld, dat deze uitspraak afkomstig was
van „de Katholieke Filmkeuring".
Van de zijde van de Katholieke Fil;n
j Centrale, dat door het episcopaat ij be
last met de na-keuring, wordt ons even
wel uitdrukkelijk medegedeeld, dat be
doelde film nog niet is gekeurd door een
officiële K.F.C.-commissie, zodat de KFC
de in de bladeii gepubliceerde uitspraak
niet erkent.
Om wille vtfn de uniformiteit en 'het
gezag van de K.F.C. onthouden wij ons
in afwachting van het definitieve oordeel
van de K.F.C., er dan ook van een be
spreking van „Le Diable au corps te
publiceren, hoewel odk wij van mening
zijn/dat deze fijm toelaatbaar kan wor
den geacht voor/rijp volwassenen (C III)
en hoewel wij jde verwachting uitspreken
dat dergelijke belangrijke films als „Le
Diable au corps" in de toekomst sneller
door de K.FC. zullen worden nagekeurd.
Naar uit New York wordt gemeld, zal
de Motion Picture Export Association,
welke acht grote Amerikaanse film-
ondernemingen omvat, haar werkzaam
heden ih Nederland beëindigen. Dit be
sluit is genomen na een bezoek, dat een
door deze ondernemingen afgevaardigde
commissie aan ons land heeft gebracht en
wel omdat de samenwerking niet die
resultaten heeft opgeleverd, wfelke ervan
werden verwacht. Bovendien zou splitsing
in acht ondernemingen de Amerikaanse
film-verhuurkantoren. Indien zij afzonder
lijk lid bljjven van de Ned. Bioscoopbond,
bij stemmingen van voordeel kunnen zijn.
De Amerikaanse film „It's a wonderful
life" („Mens durft te leven" is de niet erg
toepasselijke Nederlandse titel)welke
om haar uitmuntende kwaliteiten het
praedicaat Film van de Maand verwierf,
geeft ons voor het eerst na de bevrijding
de gelegenheid om kennis te maken met
een der nieuwere werken van de grote
regisseur Frank Capra.
Men kent uit Capra's vroeger werk
Mr. Deeds goes to Town", „Mr. Smith
goes to Washington", „You can't take it
with You" diens voorliefde voor het
optimistische filmgenre, waarin bepaalde
misstatiden in de moderne (Amerikaanse)
safhenleving bestreden en opgeruimd
worde |i door de held van het verhaal, die
als een verfrissende wind door de stoffige
kamers van politieke en economische
corruptie stormt.
De nu besproken film wijkt niet af van
dit schema en het is weer James Stewart,
die het type van de eerlijke, belangloze
voorvechter van het goede is en die, na
vele dreigende mislukkingen, het kwaad
weet te overwinnen. Hij heet ditmaal
George Bailey, woont in een Amerikaans
stadje en droomt als aankomende man
van de vele grote en avontuurlijke din
gen, die hij zal gaan doen, ais hij kan
ontsnappen aan de alledagssleur van het
kleine stadsleven.
Maar het lot wil anders. Door allerlei
omstandigheden en ook door zijn goede
hart blijft George in zijn geboorteplaats,
zet de zaak van zijn vader voort, trouwt
en blijft zijn stadgenoten verdedigen
tegen een woekeraar, de oude Potter
(Lionel Barrymore) die veel huizen en
eigendommen in bezit heeft. Op een
Kerstavond, als zijn strijd vruchteloos
schijnt geweest te zijn, speelt George
Bailiey in een moedeloze bui een ge
vaarlijk spel met zijn leven, dat hu - m
die stemming waardeloos en zonder nut
oordeelt. Maar dan begint het Kerst
sprookje, George's Engelbewaarder mate
rialiseert zich en toont de ontmoedigde
man, een beeld van het stadje, zoals dat
geworden zou zijn, als George nooit ge
leefd had. En dfl, beeld van maatschap
pelijke ellende en verval overtuigt
George, dat zijn aardse bestaan niet zon
der nut en zin is geweest en geeft hem
de moed verder te leven en zijn strijd
voor een rechtvaardige samenleving
voort te zetten.
Frank Capra heeft van dit originele
gegeven een zonnige, ontwapenende film
gemaakt, die vooral in het tweede ge
deelte voortreffelijk van vorm wordt en
welke niemand, die, van gezonde en geest
rijke ontspanning houdt, zich mag laten
ontgaan. c B
Na „Memorial Day" óp 30 Mei zat het
Amerikaanse kerkhof Margraten tot
Februari 1949 voor bezoekers gesloten
blijven. Zeventig procent der doden, die
hier rusten, zullen naar Amerika worden
overgebracht. De militaire kerkhoven van
Molenhoek bij Nijmegen en Son bij Eind
hoven worden geliquideerd en de aldaar
begraven Amerikaanse soldaten overge
bracht naar Margraten. In de velden
rondom Margraten zijn opme^ngen ver
richt, waaruit volgt dat de Amerikaanse
begraafplaats in een vijf-puntige ster zal
worden aangelegd,
De Amerikaanse prosecutie te Neuren
berg heeft verzocht om herziening van
het besluit van het tribunaal voor oor
logsmisdaden, krachtens hetwelk Alfred
Krupp en 11 anderen zijn vrijgesproken
van voorbereiding en opbouw van het
Duitse oorlogsapparaat ten behoeve van
de aanvalsoorlog en van medeplichtigheid
Het echtpaar M. Seebregts en Th, van
Empel te Oisterwijk, hoopt Maandag
zijn diamanten huwelijksfeest te her
denken.
•£- Ook in ons land hebben de' plannen,
om tot een internationale iuitwisse-
ling van jeugdige ambachtslieden en
detaillisten te komen een ver ge
vorderd stadium bereikt.
Telkens als de redactie van* ,Die rare
wereld" weer eens ergens -een bericht
leest over een klok, die honderd of des
noods duizend jaar kan lopen, zonder
opgewonden te worden, moet zij glim
lachen.
Het moderne progressieve en demo
cratische publiek trapt niet langer in
dergelijke ouderwetse onzin- De vraag,
die ieder fatsoenlijk mens zal stellen is:
„Gaaf. die klok vlugger dan het ge
luid?"
Het publiek, dat geregeld alle vragen
van het Nederlands Instituut voor de
Publieke Opinie beantwoordt, is ziek
van. ordinaire klokken. die gezapig
doorsukkelen met een slakkengang van
60 minuten per uur.
„Het ik hoog tijd" aldus verklaarde
het kamerlid K. A. Lesser onlangs, „dat
klokken, even snel gaan als vliegtuigen.
Mijn eigen klok, die nog helemaal vast
zit aan de reactionnaire ideeën van zes
tig jaar geleden, i heeft een hele dag en
nacht, nodig om 24 uur vooruit te gaan.
Is dat de weg naar geplande voorspoed
en geluk? Is dat, wat men democratie
noemt?"
Ons Romanbijvoegsel
Inhoud van het voorafgaande!
Ebenezer Carnahan en zijn neef
Bphiriam Lattimer vestigden zich in
1851 in Freeburg en bouwden daar vlak
naast elkaar drie grote huizen. Vol
gens de legende, die in de' familie van
geslacht op geslacht werd overgeleverd,
bevond zich in het huis van de Lat-
ttrners een familiespook, dat zijn aan-
wezigheid kenbaar maakte door elf
slagen te geven op een metalen voor
werp. Het laatst waren deze slagen
in 1861 gehoord door de oude kapitein
Lattimer.
In 1921 was kapitein Jim Carnahan,
een kleinzoon van kapitein Lattimer, te
gast bij zijn tante, mrs. Lattimer, die
ernstig ziek was. Op een heerlijke mil
de OCtoberavond zat hij aan tafel met
Aggie, de huishoudster, miss Hancock,
een verpleegster, en Josephine Gaines,
een jeugdvriendin van Jim. Zij is
verloofd geweest met de enige zoon
van mrs Lattimer, Lee, die op jeugdi
ge leeftijd na een onaangenaam geschil
met de regering hij was dienstwei
geraar, aldus vertelde Jim tegen de
verpleegster in 'n rivier verdronken
zou zijn.
Het gezelschap werd plotseling opge
schrikt door het geluid van elf heldere
doordringende slagen.
's Nachts hoorde Jim de elf slagen
weer. maar nu klonken ze luguber en
onheilspellend. De angstkreet van een
vrouw doorscheurde even later de stil
te van het huis.
Jim ging op onderzoek, maar werd
met een flinke klap op het achterhoofd
neergeveld. Toen hij weer bij kennis
kwam, hoorde hij, dat de verpleegster
de angstkreet geuit had omdat ze een
spook had gezien.
De volgende dag kwam mr. Fbrsythe,
die met zijn oude vader het huis der
Carnahans betrokken had. kenxüs ma
ken. Hij maakte op Jim geen erg gun
stige indruk.
Na een autotocht met Aggie en Jo
sephine kreeg Jim de mededeling, dat
de verpleegster, miss Hancock, verdwe
nen was.
Op haar kamer vonden ze een foto
van mr. Forsythe, die op Jims vraag
antwoordde, het meisje nimmer eer
der te hebben gezien.
Dr. Strathers vond de volgende mor
gen achter het huis het lijk van een
onbekende man. Korte' tijd later werd
de verpleegster in het washok gevon
den, getroffen door een revolverkogel.
Detective Guinan heeft beide myste
rieuze gevallen in onderzoek genomen.
Hij vernam, dat Aggie het eerst in het
washok aanwezig was.
8.
Guinan was in gedachten verzonken.
Na enkele ogenblikken hief hij energiek
het hoofd op en zei: Zo, zó! Dus Aggie
was er het eerst. Vertel me eens, waar
Jim wilde antwoorden, maar iemand an
ders was h®m voor: Josephine stond in de
deuropening. Niemand had haar horen
aankomen. Ze zei: Hier is Aggie, inspec
teur. Maar ik hoop, dat u haar niet erg
lang nodig heeft, want die arme ziel is
helemaal in de war. De schok is al te
groot voor haar geweest.
Josephine keek de detective smekend
aan, maar Guinan liet niet de minste emo
tie blijken.
Aggie was zo wit als een laken, ze
beefde en antwoordde met trillende stem:
Ik was juist bij de deur voor de kel
dertrap. Ik hoorde het pistoolschot.
En wat deed u toen?
Ik holde naar beneden envond
haar hier op de grond Uggen. Ze was
dood. Ik geloof, dat ik zó schrok, dat ik
enkele ogenbUkken buiten bewustzijn ben
geweest. We zaten heel erg in spanning
over miss Hancock, nadat ze gisteren
plotseling verdwenen was en
Wat?, riep Guinan uit: Verdwenen?
Hij wendde zich met een half vragende,
half beschuldigende gelaatsuitdrukking
naar Jim: Ik dacht. Jim, dat er in dit
huis helemaal niets bijzonders was voor
gevallen en dat alles buitengewoon rus
tig ivas geweest? Je hebt me blijkbaar
.tóch iets verzwegen. Wat betekent dat
eigenlijk: vertrouw je m ij soms niet of
wil je met alle geweld, dat ik j o u niet
vertrouw?
Jim bloosde schuldbewust.
Ik moet eerlijk bekennen, Guinan,
dat ik inderdaad iets verzwegefi heb, zei
hij: Of liever gezegd: Ik heb me er bü
neergelegd dat dr. Strathers iets ver
zweeg Ik was werkelijk van plan, je van
daag de hele geschiedenis van a tot z te
vertellen maar toen de dokter mij vóór
was met te zeggen, dat alles volkomen
rustig was geweest, heb ik me daarbij
neergelegd, hoewel... ik wist dat het
verkeerd vas en heb dat ook onomwonden
tegen de dokter gezegd. Maar ik verze
ker je, Guinan. dat ik graag bereid ben
je nauwkeurig alles te vertellen wat hier
de laatste paar dagen gebeurd is.
Guinan maakte echter een ongeduldig
gebaat" met de handen: Die „g 7pi hii
denis vertel je me later maar eens. zei hu
kort Hij wendde zich met boze blik mx
dr. Strathers en vroeg: - Wilt u w> go«l
ziln. dokter, mij kort en duidelijk te ver
tellen, wat u er mee voorhad om bepaaicie
dingen te verzwijgen? Wie is die miss
Hancock eigenlijk? Wanneer is ze ver
dwenen? En waarom? Wilt u zo goed zijn,
dokter, mij deze vragen nauwkeurig te
beantwoorden?
De dokter was vuurrood geworden en
wist zich nauwelijks een houdig te geven.
Hij slikte een paar keer en zijn stem
klonk schor en onzeker. Hij probeerde
echter, zich een houding van gekwetste
onschuld te geven en zei: Ik verzoek
u dringend, inspecteur, niej een derge
lijke toon tegen mij aan te slaan. Ik
Maar hij hield stil, omdat de ogen van
de politieman hem zó dwingend aankeken,
A-i* rif rest van ziin woorden hem m de
dat de rest van zijn woord
mond bestierven. Daarom koos hij de
mis Hancock verdwenen was en dat hij
haar verdwijning geheim had willen hou
den om mrs. Lattimer's rust niet te ver-
Storen maar ook om zijn eigen reputatie
onbesmet te houden. Hij had immers de
verpleegster aanbevolen! Hij bevestigde
voorts Jim's mededeling en hoe ze het lijk
van miss Hancock In de waskamer aan
troffen, na gealarmeerd te zijn door het
geluid van een schot.
Toen hij zijn verhaal voltooid had, knik
te detective Guinan kort. Hij dacht even
na en liep toen bruusk naar de deur.
waar de huishoudster achter Josephine
stond.
Miss Aggie,vroeg hy rustig: wat
deed u onmiddellijk nadat u het lichaam
van de verpleegster hier op de grond had
gevonden?
Ik... ik heb iets geroepen, geloof
ik. Het was een geweldige schok.voor me.
Verder weet ik me niets te herinneren,
dan dat ik even later Jim én dr. 'Strathers
zag. Misschien ben ik buiten bewustzijn
geweest, korte tijd.
En warar stond u?, vroeg de detective.
Eh ikeh stond geloof ik
prpcies op de plaats waar ik nu sta,
stamelde de oude vrouw.
Neen, je vergist je, Aggie, viel Jim
haar in de rede: Je stond juist aan de
andere kant, dJar! Hij wandelde naar de
andere muur, waar de wasmachine stond
en 'Vervolgde: Hier stond je. Je leunde
tegen de wasmachine. Je bent natuurlijk
zó in de war, dat je het je niet meer
precies herinnert.
Jim was niet weinig verbaasd over de
vreemde reactie van de huishoudster, die
plotseling een haast woedende uitval deed:
Wat doet het ertoe, waar ik precies
stónd? Ik weet het niet meer en het kan
me niets schelen ook. Waarom vragen jul
lie me allemaal van die krankzinnige vra
gen? Heb ik nog niet genoeg meegemaakt,
dan dat ik nu nog gemarteld modi worden
met dat gevraag?Laat in 's hemelsnaam de
verpleegster gauw wegbrengen! Gahw!
Laat haar wegbrengen!
Deze laatste woorden schreeuwde ze
onbeheerst uit. Ze was Zichzelf niet meer
meester en Jim vreesde, dat de vrouw
haar bezinning had verloren.
Maar detective Guinan hield zich kalm.
Hfj zei niets, doch stapte naar de wasma
chine. Hij gaf Jitn een korte wenk, hem
er bij te laten, en opende toen het dek
se).
Er stond water in dfc bak van de ma
chine en er schemerden'kleuren van kle
dingsstukken. Even keek Guinan rond,
zoekend naar een voorwerp, waarmede hij
de kledingsstukken uit het water zou
kunnen vissen. Toen hy iets gevonden had.
schepte hij voorzichtig stuk voor stuk uit
de hak en deponeerde ze oh de grond.
Iedere keer onderzocht hij nauwkeurig
zijn vangst, tot hij eindelijk gevonden had
wat hij zochteen hard voorwerp!
Nu trok hij een grote zakdoek uit zqn
zak en pakte daarmede voorzichtig net
harde voorwerp een revolver nitde
stapel goed. teneinde eventuele vingeral-
drukken niet uit te wissen.
Niemand zei iets, maar allen keken met
spanning toe hoe Guinan het magazijn
bestudeerde.
Plotseling barstte Aggie in een huilbui
uit. Jim eu Josephine schoten toe en laats-
genoemde nam de vrouw voorzichtig in
haar armen, trachtend haar met kalme
rende woordjes weer tot rust te krijgen
Aggie voortdurend de ogen gericht op de
revolver in Guinan s handen. Ze luisterde
niet naar de geruststellingen van Jo
sephine, maar haar mond trilde...
Guinan kwam voor haar staan. Het was
duidelijk, dat hij medelijden met haar had
Zijn stem klonk dan ook min of meer
zacht en vriendelijk toen hij zei.
spijt me, miss Aggie, maar ik moet u
dringend verzoeken met mij mee te
gaan U is.. mijn arrestante.
XV
Er waren sinds de arrestatie van Aggie
veertien uur voorbij gegaan. Een nieuwe
verpleegster had de plaats van miss Han
cock ingenomen en verzorgde nu de zieke
oude dame, bijgestaan.door Josephine, die
gedeeltelijk ook de taak van Aggie had
overgenomen.
Jim Carnahan, dr. Strathers en mr
Forsythe, de buurman, zaten tezamen in
de bibliotheek. Een uiterst merkwaardig
vezelschap Jim liep kaarsrecht door de
kamer op en neer. Zijn gezicht stond ern
stig en het was duidelijk, dat hij nerveus
was. Hij rookte zonder smaak een sigaret,
grote rookwolken uitblazend.
Dr. Strathers daarentegen zat wegge
zonken in een grote fauteuil. Hij was in
gedachten verzonken en steunde zijn hoofd
met de rechterhand. Zo nu en dan trok
hij echter zqn hand weg en speelde dan
zenuwachtig met zijn vingers, om even
later weer in de oude houding te verval
len. Hij was kennelijk rusteloos.
Mr Forsythe was naar Jim gekomen
om hem nogmaals zijn diensten aan te
bieden. Hij zat losjes in zijn stoel en keek
'met de koele, onbewogen ogen rustig de
kamer rond. Hij toonde geen spoor van
zenuwachtigheid of onrust.
Heeft u al gehoord, vroeg hij tenslot
te, dat ik vanmiddag bij de politie ont
boden ,werd? Ik kreeg een hele hoop vra
gen te beantwoorden, enkel en alleen om
dat die foto van mij in de kamer van
miss Hancock gevonden werd. Ik ze^ al,
dat ik er wel duizend heb uigedeeld met
dat overmoedige, dwaze opschrift. M'n
hemel, ik moet niet bedenken, dat ik
daarvoor duizend keer bij de politie ter
verantwoording kan worden geroepen.
Neen, die dwaasheid zal me nooit meer
overkomen! Geen foto's, meer met per
soonlijk schijnende opschriften'.
Hy keek rond of zijn woorden enige in
druk hadden gemaakt op zijn beide metge
zellen en vervolgde daarna: Maar hoe
gaat het als je als bandleider wat naam
maakt? Iedereen vraagt je een foto en
omdat je het wel leuk vindt, dat je een
beetje beroemd bent, deel je er by
tallen iegelijk uit. Dan komt er opi goede
flag een aardig meisje om P
lijk opschrift vragen en dan schryf je m
overmoed een dwaasheid
Ja,
ik deed. "."Voor eeuwig de jouwe'
ongelukkiger kon het ln dit geval niet
Maar ik had nooit kunnen denken, dat
ooit iemand die woorden als ernst zou
kunnen opnemen.
Hij stak oen sigaret op voor hij weer
verder ging: Maar gelukkig kon ik na
enig praten de politie ervan overtuigen,
dal de zaak 'Zó was en niet anders, en dat
ik miss Hancock nog nooit van mijn leven
had gezien en dat ik dus werkelijk geen
enkele reden had, om haar uit de weg
te willen ruimen. Maar al met al was het,
voor een gunstig bekend staand burger
niet erg prettig, als oen misdadiger door
deed wat m'n hart me ingaf, zou ik die
detective Guinan door z'n superieuren
ter verantwoording laten -roepen, maar
ja, aan de andere kant begrijp ik heel
goed, dat hij iedere mogelijkHfeid grondig
wenst te onderzoeken. Het is alleen erg
jammer, dat ik daar het slachtoffer van
werd.
Zo zette hij zijn klaagzang nog. een
tijdje voort, maar het, was alsof j100"
Strathers noch Jim er enige belangstel
Unl Waarom^ eist u niet een arrestatie
bevel. waarin de reden van de arrestatie
vermeld moet staan? 'vroeg mr. Forsythe:
Waarschynlijk kan Guinan de arrestatie
op geen enkele wetsbepaling baseren en
dan zou dus betekenen, dat hij de huis
houdster van mrs. Lattimer weer vrij
moet. .laten.
Jim schudde het hoofd: Daar ben ik
Jang niet zo zeker van, mr. Forsythe, Ik
ken Guinan té goed om te weten, dat hij
niet over één nacht ijs gaat. Als ik een
arrestatiebevel zou eisen, wel dan maakte
hij er een, en dan zou Aggie inqlaats van
naar de politiekamer njjar de cel gaan,
zodat haar toestand nog veel erger zou
zijn.
Maar op welke gronden zou hij zijn
arrestatie kunnen motiveren? mengde dr.
Strathers zich in het gesprek.
Moord, antwoordde Jim op besliste
toon: Ik heb me al met mijn advocaat in
verbinding gesteld en die verzekerde me,
dat Guinan daar het recht toe heeft, om
dat hy enige zeer bezwarende feiten
tegen Aggie kan aanvoeren. Nu is Aggie
tenminste gehuisvest in een comfortabele
kamer en er is nog geen aanklacht tegen
haar ingediend. Ze wordt enkel vastge
houden om ondervraagd te worden en
daarom laat de verzorging niets te wen
sen over.
En daarom wilt u de zaak zo maar
laten rusten? vroeg de dokter agressief.
Er zit niéts anders op, verdedigde
Jim zich: Ik heb al een zeer bewogen
onderhoud met. Guinan gehad en hem
erop gewezen, dat hij een flater sloeg
met, deze arrestatie. Hij kwam met aller
lei wetsartikelen naar voren en bleek niet
van zin Aggie los te laten vóór hij ver
nomen had wat hij wilde weten. De
stommeling! Als je Aggie, ook maar
vlakkig kent, ben je ervan overtuigd, aai
zij beslist niet in staat is jeman„
doden. Ze is de zachtheid
wat kan men eraan doen. a
niet luisteren wil naar re
Er werd gebeld. Jim ging zelf de deur
openen. Onwillekeurig moest hij denken
aan het spreekwoord: als je over de
duivel spreekt, trap je m op z'n staart.
Daar stond Guinan in de deur-opening,
blozend en welgemoed.
Mag ik even bmnen komen, kapi
tein? vroeg hq onbevangen, toeö Jim hem
met woord noch gebaar uitnodigde. Deze
vraag bracht Jim weer tot zichzelve en
haastig zei hij: Vanzelfsprekend. Ik
veronderstel, dat je nu mrs. Lattimer komt
arresteren?
Dit laatste had hij op half bittere, half
sarcastische toon gezegd en hij voegde er
aan toe: Heb je de mannen met de
draagbaar meegebracht om haar daarop
naar de gevangenis te laten brengen? Ik
geloof, dat- mijn tante op het ogenblik
juist buiten bewustzijn is. Als ze in dé
gevangenis bij kennis komt, zal het je
niet veel moeite behoeven te kosten om
haar de genadeslag toe te brengen.
Guinan liep langs Jim heen de hal
binnen. Daarna bleef hij stilstaan en
keerde zich om. Hij keek recht in de
ogen van Jim, waarin een vuurtje» van
opwinding en boosheid brandde. Hij kon
zich echter indenken, dat z'n vriend door
de loop 'van de gebeurtenissen uit het
gon hij heel rustig en vriendelijk, mar
niet zonder de klank van verwijt in zijn
stem' Het is ni<4 aardig van je, Jim,
dat je het me zo moeilijk maakt. Maar
afgezien daarvan, is het ook erg onver
standig, want je zult het ermee voor
jezelf en voor andere onschuldigen ook
moeilijker maken dan strikt noodzakelijk
is. Er is hier een moord bedreven en die
misdaad moet worden opgehelderd. Het
i« mijn taak uit te zoeken, wie de moord
gepleegd heeft en waarom. En ik ver
zeker je. Jim, dat tk niet rusten zal vóór
ik mijn ttfak geheel volbracht heh. Als je
me hierbU terzijde wilde staan, dan zou
dat de gang van zaken tén zeerste bespoe
digen Ga je echter tegenwerken en me
achtervolgen met verwijten, ja. dan zal
de zaak waarschynlijk onnodig gerekt
worden eil krygen jullie meer narigheid
op je dak dan nodig is.
Guinan wachtte even om te zien, welke
indruk zijn woorden op z'n vriend maak
ten. Daarna ging hij verder: Ik kan
me heel goed in je gemoedstoestand in
leven. De politie vinden jüllie een
prachtige organisatie zolangjullie er
niet zelf mee te maken hebben. Dan spa
ren jullie haar geen enkel verwijt. Dat
té niet eerlyk, Jim. Maar kom. we zullen
niet langer onze tijd verdoen met on
vruchtbare gesprekken te houden. "We
moeten aan de slag. Ik ben hierheen g®"
komen om jouw hulp in te roepen.
Mij dunkt, dat je mijn hulp wel kunt
ontberen, mompelde Jim min of meer
onwillig, hoewel hy toch onder demi
was van de argumenten van de deteci
jy weet alles en kent alles em
De detective haalde de schouders op en
onderbrak kort: Zoals je w -
Daarna, liep hü weer_op'de bintendeur
toe, maar vóór hy die bereikt had voelde
Jim zich al beschaamd over zyp onaan
genaam optreden. Hy moest toegeven,
dat Guinan niets anders dan zijn plicht
deed. En al beging hij daarbij de'vergis
sing van de arrestatie van Aggie, het was
niet te ontkennen, dat hij heel erg actief
en vastberaden was en zonder twijfel zou
het hem lukken, de misdaad binnen korte
tijd op te helderen. Jim voelde diep ln
zich, dat, hij verplicht was de speurder
terzijde' te staan zoveel maar in zijn ver
mogen lag.
Kom terug, Guinan riep hij: Vanzelf
sprekend wil ik alles doen waarmee ik
je kan helpen om dit lugubere zaakje op
te lossen. \Hoe sneller boe beter, want
dan komt Aggie tenminste weer gauw
vrij.
'Ik hoop het, antwoordde Guinan
ernstig.
De beide mannen gingen de hiblimJ
theek binnen. De dokter en mr. For
sythe stonden stijfjes op tn mompelden
een koele groet.
Ik ga even naar de ziekenkamer,
verontschuldigde de dokter zich hierna:
Even zien hoe het met de patiënte gaat.
Ook mr. Forsythe scheen plotseling
haast te hebben. Het speet hem, zei hij,
dat, hy niet langer kon blijven, maar
hij had nog erg veel te doen. Maar hij
beloofde, dat hij in de loop van de dag
nog wel eens aan kwam en als ze hem
nodig hadden, wel, dan moesten ze maar
even opbellen en binnen drie minuten
zou hy present en geheel tot hun dienst
ïijn.
Guinan liet mr. Forsythe zonder meer
vertrekken, maar hij nodigde de dokter
uit. na diens bezoek an de zieke nog
even .terug te komen naar de bibliotheek
om enige vragen te beantwoorden. De
dokter vond deze uitnodiging blijKbaar
allerminst prettig, maar hij beloome
toch, het huis niet te zullen verlaten al
vorens naar de bibliotheek te zijn geko
'"Met Jim alleen achtergebleven, maak
te de detective het zich gemakkelyk in
een grote armstoel. Hij haalde zijn ko-
k» voeg d« daii kest met zorg een
gaar uit en stak die op. Jim nam ook
plaats in een fauteuil, keek zijn vriend
vragend aan en zei;
En?
Je moest maar «ena beginnen, Jim,
met me alles te vertellen wat er hier
sinds je aankomst gebeurd ls, «telde t'.e
detective voor: Alles wat niet helemaal
normaal was en dat achteraf je achter
docht opwekte, zou ik graag vernemen.
Of je mededelingen al of niet belangrijk
zijn, dat behoef jij niet te beoordelen,
maar dat zal ik wel doen. Jij koot ous
enkel maar te vertellen, anders «nets. IK
zal wel denken.
En Jim begon.... Hij vertelde, kort
na zijn aankomst het geluid van de ge
heimzinnige gongslagen te hebben ge
hoord. Hij zat met Aggie, Josephine en
de verpleegster aan tafel.
Hoe.... eh.... reageerde miss Ag
gie *>p dit geluid? vroeg Guinan be-
langstellend.
Ret leek erop. of ze heel erg ge*
schrokken was, meende Jim: Ze zei, dat
ze het geluid nog nooit eerder gehoord
had, maar 'dat zegt niets, want ze is een
beetje doof. Waarschijnlijk had ze ook
ifu het geluid niet gehoord, als ze onze
plotselinge aandacht niet had gezien.
Maar toen ze onze aandacht opmerkte,
mande zc zich heel erg in om ook t«
horen wat ons had opgeschrikt. IK wil
hiermede maar zeggen, dat het feit, dat
Aggie beweerde het geluid nog nimmer
te hebben gehoord, op zichzelf niet veel
bewijst,
XVL
En hoe gedroeg de verpleegster,
miss Hancock, zich? vroeg de detective.
Het kwam me voor, dat ze niet ge
schrokken was, maar dat het geluid haar
heel erg interesseerde, meende Jim: Ook
zij beweerde, het qog niet eerder te heb
ben vernomen.
Jim vervolgde zijn verhaal met te ver
tellen, hoe hij des nachts een kreet had
gehoord, die later afkomstig bleek te
zijn van de verpleegster, die „een
spook" zou hebben gezien. Op hetzelfde
ogenblik had Jim een klap op het ach
terhoofd gekregen.
Jim vertelde echter niets van de lege
kamer, vlak naast die van Aggie. Hij
hield zich voor. dat de geheimzinnighe
den rond dievkamer enkel en alleen
maar in zyn overspannen brein hadden
bestaan en waarom zou hij er dan de
verdenking tegen Aggie mede bezwa
ren?
Verder beschreef Jim, hoe ze de ver-
dwyning van de verpleegster hadden ge
merkt en dat hij daarna naar mr. For
sythe was geweest om te vragen of die
misschien nadere inlichtingen kon ge-
Wie is eigenlijk die Forsythe? vroeg
Guinan.
Hij woont n het huis hiernaast. Hij
heeft het van mij gekocht. Ik heb be
grepen, dat hij zakenman is geweest en
nu renteniert. Ook heeft hy aan toneel
en muziek gedaan, zoals hy me vandaag
vertelde. Hij kocht mijn huis voor zich
zelf en zijn oude vader en hy trachtte
dat van 'tante Sarah voor zyn zoon te
kopen. Hij zegt, dat hy erg van Free
burg houdt en daarom dit dorp had uit
gekozen. Het is hier zo heerlyk rustig
en zo mooi, enfin, je kent zelf al die
smoesjes wel van stadtmensen, die plot
seling een bevlieging voor landelijke
rust krygen.
iHeb je z'n vader'al eens ontmoet?
vroeg Guinan.
Neen. De oude heer moet zó zwak
zijn, dat het heir absoluut niet mogelijk
is iemand te ontmoeten. Bovendien moet
hij min of meer kinds zijn, tenminste,
dat maakte Forsythe my op kiese ma
nier duidelyk. Ze hebben hem op een
draagbaar het huis binnengebrr cht. Nu,
dan weet je het zelf wel: helemaal in
dekens gewikkeld, net 'n mummie.
De detective knikte.
(Wordt vervolgd.'
