D E
wereld
Kort - haar, dicteren -de
kappers
De raadselachtige verdwijning
R
DE CAMERAMAN, VAN WIE
NIEMAND IETS WEET
WAT ETEN WU IN OCTOBER?
J
Onze haardracht zvas te „gemak
Foor de filmcamera
GREGG TOLAND f
Ex-hoofdredacteur van
„De Telegraaf'
I
door BRAM VERSCHOOR
ZATERDAG 16 OCTOBER 1948
PAGINA 4
Plechtige Hoogmis in een
Parijse biogcoop
Hoort 12 jaar tegen zich eisen
ELKE MAALTIJD ALLE
NODIGE VOEDINGSSTOFFEN
Lang haar Kort haar 't Is
otfnodig tussen beide te aar
zelen, want de kappers heb
ben ons op een toon, die geen
tegenpruttelen duldt, aan het
verstand gebracht dat lang
haar hopeloos uit de mode is.
Reeds verleden jaar wilden
ze 't korte haar weer in de
mode brengen maar de vrou
wen stribbelden tegen. Lan
ger haar is veel makkelijker
opmaken en bespaart veel
kosten en het eindeloos ge
loop naar de kapper. Dit was
natuurlijk niet naar hun zin
en ze waren nu zo slim het
nieuwe kapsel te lanceren na
overleg met de modistes.
Het kapsel van 1949!
PHILIPS-FABRIEK TE
ROOSENDAAL GEREED
sprong in het duister nog gelegenheid bad liggen nadenken.
Efitt Hollywood wordt gemeld, dat
daar de cameraman Gregg Toland op
44-jarige leeftijd Is overleden.
Van de duizend personen, die gere
geld een bioscoop bezoeken, en de na
men van de meest bekende filmsterren
kennen^ zijn er nog geen tien, die zich
interesseren voor de naam van de re
gisseurs. Misschien is er onder hen
nauwelijks één, die de naam van de
scenarioschrijver weet Maar buiten de
studio's kent absoluut niemand de
naam van de cameraman, hoewel deze
toch een zeer voorname rol speelt by
de vervaardiging van een film.
De cameralieden vormen een besloten
weinig talrijke groep. Zij doen heel wei
nig van zich spreken en ze zijn slechts
aan hun meest intieme vrienden bekend-
Het is daarom zeer moeilijk uit de eerste
hand iets over hun werkzaamheden en
prestaties te weten te komen.
Naast enkele algemeen bekende feiten
uit. het leven van Gregg Toland maken
wij bij het schrijven van zijn necrologie
dan ook een dankbaar gebruik van eer.
belangwekkend artikel van Lester Koe-
nig, dat indertijd over hem is verschenen
in -The screen writer",
Gregg Toland is op 29 Mei 1904 te Char
leston in de Amerikaanse staat Illinois
geboraa. Hij mag worden beschouwd sis
een der beste cameralieden ter wereld
Men heeft zijn voortreffelijke werk kun
nen bewonderen In films als „The Nuisan
ce", „Tugboat Annie", „The dark angel",
„These three", „Dead End", „Wuthering
Heights", „Intermezzo", „The Grapes of
wrath', alsmede in „The Westerner", „The
Best Years of our Lives" en de meester
lijke „Citizen Kane", welke drie laatste
films momenteel in ons land rouleren.
In 1919 Gregg Toland was toen nog
maar een heel gewone 15 jarige kantoor
bediende bij Fox zag hij een camera
man met een reusachtige driepoot op z'n
rug rondsjouwen. Hij kwam daarvan zo
onder de indruk, dat hij besloot óók ope
rateur te worden. Hij werkte als assis
tent-cameraman bij- een serie korte ko
mische films van Al St. John.
Na aldus gedurende tien jaar het vak
grondig te hebben geleerd, 'werd hij in
1929 voor het eerst officieel Operateur
van „The Trespasser", een film van Ed
mund Goulding met Gloria Swanson in
de hoofdrol.
Gregg Toland beweerde van zichzelf
dat hij er geen persoonlijke stijl van foto
graferen op nahield, doch dat hij telkens
diè stijl trachtte te vinden, welke het
beste paste bij de film, die hij hielp ma
ken.
„Wuthering Heights" b.v. was een ge
schiedenis van liefde en haat in een
droom. Derhalve zocht hij de juiste sfeer
te treffen door middel van het bekende
„clair-obscur" door romantische land
schappen en grote vlakten, welke het oog
bekoorden.
„The Grapes of wrath" daarentegen was
een realistische film, welke een beschrij
ving gaf van de moeilijkheden, waarmee
de armen in het dagelijks leven hebben
te kampen. Gregg Toland filmde de ac
teurs zonder enige make-up- Zijn camera
bewoog zich slechts zelden. In „Long
Voyage" deed hij dat helemaal niet, om
dat deze film in de grond een sfeerschii-
dering was, welke veeleer toonde, wat de
acteurs voeiden, dan wat zij deden. In
Citizen Kane" daarentegen legde hij be
wijs al van een technische originaliteit,
welke in niets behoefde ondef te doen
voor de originaliteit van het scenario: een
voortdurend bewegende camera.speciale
effecten, onverwachte camera-instellin
gen en decors, waarboven een plafond was
aangebracht.
Gregg Toland was het ook. die opzette
lijk brak met de stelling, dat de teint van
de acteurs, die in eenzelfde scène optre
den, onderling niet mag verschillen
hetgeen men zonder moeite bereikt door
middel van de make-up hoewel in
werkelijkheid de gelaatskleur van de
mensen zeer uiteenloopt.
Hij deed dit o.a. in „De Beste Jaren van
Ons Leven" in de scene van de terug
keer van de piloot bij zijn ouders, „Ik
wilde", aldus verklaarde hij, „de toe
schouwer het verschil doen voelen tussen
de ziekelijke bleekheid van zijn moeder,
de hoogrode gelaatskleur van de aan de
drank verslaafde vader en de gezonde
teint van de jonge man. Het kwam me
voor, dat aldus de situatie beter zou wor
den begrepen^
Gregg Toland wist precies, wat nil
waard was. Onder zijn collega's was hij
niet erg bemind, omdat hij zich niet ont
zag hun fouten openlijk te becritiseren
Hij verklaarde dat er precies twintig
goede cameramannen op de wereld zijn.
van wie twaalf in Hollywood wonen. Men
verhaalt van een producent, die, nadat
hij „Citizln Kane" had gezien, aan Gregg
Toland vroeg, of hij zich niet als de beste
cameraman ter wereld beschouwde.
„Neen", antwoordde Gregg kalm, „ik ben
op twee .na de beste". En hij noemde de
namen van twee mannen, die naar zijn
mening beter waren dan hij zelf.
Zondag, 17 October, zal in tegenwoor
digheid van kardinaal Suhard, aartsbis
schop van Parijs, in de Parijse bioscoop
„Gaumont Palace" een plechtige H. Mis
worden opgedragen tot intentie van de
leden der Katholieke Bioscoopunie in
Frankrijk.
Dè geestelijke adviseur van deze orga
nisatie, pater Doncoeur, zal een predika
tie houden voor de vooraanstaande per
soonlijkheden uit kerkelijke en kunste
naarskringen welke deze H. Mis zullen
bijwonen.
Na de Mis wordt „The Fugitive" van de
Amerikaanse regisseur John Ford ver
toond, welke film op de Bieruiale te Ve
netië de bijzondere prijs kreeg van het
Internationale Katholieke Filmbureau.
(O. C. L C.).
Sir Alexander Korda, de 55-jarige Brit.
se filmproducent, heeft aangekondigd, da!
hij voornemens is in zijn toekomstige
films de woorden „Alexander Korda pre
sents...." te laten vervallen.
„Ik ben geen producent meer", aldus
verklaarde hij. „Ik ben niets meer dan
een administrateur. Mijn groep zal- 18
films per jaar maken en elk daarvan
zal uitkomen onder de naam van de pro
ducent, die er aansprakelijk voor is.
In de afgelopen dertig jaar heeft Sir
Alexander 109 films in vier verschillende
alvorens hij in Duitsland en vervolgens m
Frankrijk films begon te maken.
In de twintiger jaren ging hij naar Hol
lywood. Stak vervolgens naar Engeland
over en stichtte daar zijn eigen filmmaat
schappij London Films. Zijn eerste filrr.s
„The Private Life of Henry VIII".
The Scarlet Pimpernel" en „The Drum"
bezorgden hem een wereldfaam.
De laatste film, welke Sir Alexander
Korda in 1947 persoonlijk produceerde en
regisseerde, was „An Ideal Husband", wel
ke enkele weken geleden hier te lande in
roulatie is gekomen-
De groep producenten, die voor London
Films werken, zullen de films onder eigen
naam! uitbrengen, dpch steeds met het
bekende „Big Ben"-merk.
Onder hen bevinden zich Coral Keer!
(The Fallen Idol), Anatole de Grunewald
(The Winslow Boy) en de vroegere Bank
mannen Michael Powell en Emeric Press-
burger (The Red Shoes).
Enige van de nieuwe films, der Korda-
organisat.ie, die voortaan „The London
Films and British Lion group of produ
cers" zal heten, zullen waarschijnlijk met
regeringsgeld worden gefinancierd. De
British Lion, welke de films van deze
groep onder de bioscopen distribueert,
heeft tenminste twee millioen pond aan
gevraagd bij de Film Finance Company
van de Britse regering.
Jackie Coogan, de meest bekende kin
deracteur uit de tijd van de stomme films
op 4-jarige leeftijd debuteerde hij In
„The Kid" van Charlie Chaplin keert
in de film „El Paso" op het witte doek
terug als een hard rijdende, moordende
comboy. Als zijn medespelers treden in
deze film op Gail Russell, John Payne
en Sterling Hayden.
Ook Sarah, de dochter van Winston
Churchill, die op het toneel grote succes
sen oogstte in „The Barretts of Wimpole
Street", - keert weer bij de film terug,
hoewel ze niet zo lang afwezig is ge
weest als Jackie Coogan. Ze speelt de
hoofdrol ln de film „All over the Town,',
naar een roman van R. Fr Delderfield, met
o.a. Norman Wooland, die in de film
„Hamlet" debuteert.
Het ziet er intussen naar uit, dat ook
haar papa iets aan de film wil verdie
nen. De „Daily Variety" ,een in Los An
gelos verschijnend blad van de filmin
dustrie, heeft tenminste medegedeeld, dat
Winston Churchill zijn levensbeschrijving
aan de film heeft aangeboden.
Churchill zou daarvoor een bedrag van
een millioen dollar hebben gevraagd.
Toen de mensen van Metro-Goldwyn-
Mayer, aldus het blad, dit bedrag hoor
den, deden ze net, of hun neus bloedde
en braken ze de onderhandelingen af.
Niettemin weet „Daily Variety" toch te
melden, dat Churchill naar Hollywood zal
gaan om de kwestie met de producer
David O- Selznick te bespreken.
William O'Dwyer, de burgemeester van
New York is bescheidener in zijp eisen.
Hij vraagt Hollywood een som van
„slechts" 50.000 gulden om zijn levensge
schiedenis „Van stoker tot burgemeester"
te verfilmen.
Als reclame voor een nieuwe bank in
Hollywood heeft Lassie. de beroemde
filrthond, zijn „meest geliefkoosde been'
in haan kluizen ter bewaring gegeven,
In Asbury Park (New Jersey) is een
„vlieg-binnen-bioscoop" geopend, waar
men de films kan zien, gezeten in zijn
particuliere vliegtuig
Voor dergelijke buitenissigheden moet
men natuurlijk in Amerika zijn.
De volgende filmcomedie van Charlie
Chaplin zal zich afspelen op de planken
Het bericht, dat de heer R Olprent, de
wereldberoemde producent van de eerste
grote Nederlandse Bach-film in kleuren
(voorlopige titel „Zingende Zielen")
voornemens is. om het Palanpoerse ballet
in ons lanjj te introduceren, is te mooi om
waar te zijn.
Het Palanpoerse baftet is meer statisch
dan dat, waaraan we gewoon zijn. Er zijn
lange meditatieve pauzes tussen de be
wegingen der dansers en deze bewegin
gen munten uit door een volkomen afwe
zigheid van variatie. Eerst wordt het
rechterbeen opgeheven en langzaam rond
gedraaid met de wijzer van de klok mee,
ongeveer zestig centimeter boven de
grond, waarbij de knie sterk wordt gebo
gen en het lichaam soepel meedraait.. Dan
wordt het linkerbeen opgeheven en de
hele beweging wordt herhaald, ditmaal
tegen de wijzer van de klok in. Elk been
wordt krachtig op de grond gezet, wan
neer een halve cirkel is gemaakt, tenein
de te voorkomen, dat beide benen tegelijk
van de grond worden opgeheven.
Vervolgens wordt het lichaam langzaam
heen en weer bewogen, eerst naar links,
dan naar rechts, waarbij de danser beide
handen op de heupen houdt. Dit gaat zo
door, tot de dansers, of het publiek, het
moe worden. Het laatste komt het meeste
voor, hetgeen soms sensationele gevolgen
heeft.
Het Amsterdamse B.G. heeft gisteroch
tend de zaak behandeld tegen de 41-ja-
rige C. v. d Heijden, voormalig hoofd
redacteur var, het dagblad „De Tele
graaf" en wnd. hoofdredacteur van „Het
Nieuws van de Dag", welke twee bladen,
aldus de dagvaarding, in de bezettings
tijd de nationaal-socialistische en Duitse
belangen zoveel mogelijk trachtten te be
hartigen. Voorts is verdachte ten laste
gelegd in Sept. '41 te Berlijn te hebben
dienst genomen bij de Waffen SS en als
oorlogscorrespondent aan het Oostfront
te zijn werkzaam geweest. Bovendien zou
v.d. H. de eed op Hitier hebben afge
legd. In Oct. '44 in Nederland terugge
keerd had hij dan als hoofdredacteur
„De Telegraaf" geleid.
Overwegende, dat verdachte de ver
antwoording draagt voor een reeks las
terlijke artrkelen in beide bladen, o.a
een welke de schuld van de hongerwin-
I ter op de regering te Londen wilde wer.
pen, requireerde de proc.-fiscaal 12 jaar
gevangenisstraf.
De verdediger plaatste t a.v. bedoelde
stukken in „De Telegraaf" o.m. de op
merking, dat de schrijver van deze arti
kelen reeds lang weer op vrije voeten
rondloopt De uitspraak is bepaald op
29 Oct.
Het voorlichtingsbureau 'van de voe
dingsraad meldt:
Ieder seizoen brengt in de huishouding
zijn eigen mogelijkheden en moeilijkhe
den mee. Men moet.er bijv. rekening mee
houden, wélke groenten en andere pro
ducten voor redelijke prijs verkrijgbaar
zijn en ook, waaraan het gezin bij de
heersende temperatuur behoefte heeft.
Wij geven hier sis voorbeeld voor de
Octobermaand een weekmenu. Daarbij
is, behalve op het seizoen en de rantsoe
nen, ook geiet op de voedingswaarde-
iedere maaltijd moet zoveel mogelijk alle
nodige voedingsstoffen bevatten.
Zo vindt U bij de erwtensoep in het
Maandag-menu de toevoeging: met aard
appelen en soepgroenten erin verwerkt
Erwten en peulvruchten zijn n.l. arm
aan vitamine C, in tegenstelling tot de
meeste bladgroenten, aardappelen en fruit-
Het is daarom góed, aardappelen en ver
schillende sojttteroenten in de soep te
verwerken. Hertoevoegen van aardappe
len is bovendien wenselijk, omdat peul
vruchten en aardappelen ons tezamen
eiwitten leveren, die het eiwit uit vlees
goed kunnen vervangen.
In het menu voor Vrijdag ^indt U dan
ook bonen-haché ter vervanging van vlees.
Ook melk (karnemelk) bevat eiwit, van
goede kwaliteit: daarom is een vleesloze
landen gemaakt. Hij is Hongaar van ge- i van de Engelse music halls, waar hij eens
boor te en was als journalist werkzaam persoonlijk is opgetreden.
(Van onze Parijse mode
medewerkster)
Zeer waarschijnlijk hebben we
aan dit overleg de cloches van 1925
te danken. Natuurlijk horen daar
speciale kapsels bij en zo zijn de
krullenkapsels uit die dagen weer
mode geworden. Wel iets veranderd, want de krullen zijn
niet stijfgedraaid maar worden geheel uitgekamd zodat
het haar wijd en los om het achterhoofd valt. In geen
geval komt het tot op de schouders of laag in de hals.
Van voren wordt het in een scheve scheiding gekamd
en valt met min of meer krullen om het gezicht, de oren
bedekkend. Op zij zijn de krullen minder uitgekamd dan
in de hals. Voor de jongeren is het een nieuwtje, de
ouderen lijkt het erg ouderwets toe.
Aardiger is het kapsel waarbij de haren ook aan de
75
linkerkant in een scheiding zijn ge
kamd. Aan de rechterkant vormen
ee korte uitgekamde krullen, die iets
lager dan het rechteroog vallen.
Op zij worden de haren naar
achteren gekamd, met een kamme
tje vastgestoken en dan over het
oor iii een platte krul gelegd. Het
achterhaar wordt in tweeën ver
deeld en van de ene kant naar de
andere gekamd en vormt dan een
platte krul vlak achter het oor. Dit
kapsel geeft wat meer karakter
dan al die uitgekamde krullen,
alleen moet de draagster er een
klein hoofd en 'n rond achterhoofd
voor hebben.
Het Is een feit dat men de laatste
jaren in Parijs veel minder geverfd
of ontkleurd haar ziet En niet
alleen om de schrikbarende kosten,
die dit met zph meebrengt. Veel
vrouwen hebben ingezien, dat grij
zend haar een niet meer jong ge
zicht minder doet uitkomen dan
geverfde haren.
Ook dit is natuurlijk niet naar de
zin van de kappers, die nu 3 nieu
we kleuren ontwierpen: Libeline,
Chinchilla doré en Hermine rosée
of liever gezegd: een goudkleurig
bruin, een natuurlijk blond met
gouden weerschijn en een blond met rose gloed. Zullen
in de komende maanden veel vrouwen zich tot Chinchilla
"of Hermine rosée laten verlokken? De kappers hopen
het en ze houden een speciale „salon van de vrouw en de
schoonheid" om de vrouwen van de belangrijkheid van
bun rol te overtuigen! In elk geval is het niet mogelijk
gebleken het kort geknipte haar met uitgeschoren hals
weer in de mode te brengen. We laten ons toch nog niet
alles aanpraten wat couturia, modiste en kapper beden
ken. Overigens, on ne sait jemais! diny K—W
maaltijd ook volledig te maken met pap
of pudding toe.
Wat. dunkt U nu van de volgende com
binaties?
Zondag: groentensoep appelmoes,
groot vlees, aardappelen earamelpud-
ding met vanillesaus.
Maandag: erwtensoep met. aardappelen
en soepgroenten erin verwerkt wen
telteefjes met appelmoes.
Dinsdag: snijbonen, gebakken bloed
worst, aardappelen fruit.
Woensdag: bloemkool, gehakt, aardap
pelen havermoutpap.
Donderdag: bloemkoolsoep spinazie,
gestoofde vis, aardappelen.
Vrijdag: bieten, bonenhaché, aardappe
len fruit.
Zdterdag: stamppot van rauwe andijvie
karnemelkse pap.
Hier volgen enkele recepten voor 4
personen.
Stamppot van rauwe andijvie: 2 kg.
aardappelen. kg. andijvie, melk, peper,
(azijn), stukje boter, margarine of vet.
De aardappelen schillen en in weinig wa
ter met, zout gaarkoken. De andijvie was
sen, goed laten uitlekken en zeer fijn snij
den. Van de aardappelen met wat melk,
peper (en azijn) eeij luchtige, droge aard-
appelpurée maken. De andijvie en de
boter, de margarine of het vet door da
purée mengen. De stamppot niet langer
verhitten dan nodig is om 't gerecht goed
warm te maken.
Erwten- of bonenhaché: 200 g (plm. l'/jf
kopje) erwten of bruine bonen, 1 liter
water, 2 uien, 35 g (4 eetlepels) bloem, 35
g (2 eetlepels) boter, margarine of vet,
laurierblad, peper, kruidnagel, sujker,
azijn, zout, aroma. De erwten of bonen
in het water weken en gaarkoken. In net
laatste half uur wat zout toevoegen. De
uien snipperen en in de boter, de mar
garine of het vet fruiten de bloem licht
bruin fruiten. Het vocht, de erwten of de
bonen, het laurierblad en de kruidnagel
bij de massa voegen. De haché met suiker
azijn, zout, peper en aroma op smaak
afmaken. De massa nog plm. 15 minu
ten laten stoven. Het laurierblad en de
kruidnagel verwijderen.
Caramelpudding: 1 liter melk, 90 g (9
eetlepels) custardpoeder, 150 g (10 eet
lepels) suiker. In een gietijzeren pan 7
eetlepels suiker (zonder roeren) op een
zacht vuur tot caramel branden, Het cus
tardpoeder en de rest van de suiker met
wat koude melk tot een glad papje aan
roeren. Bij de tot caramel gebrande suiker
wat water gieten om te voorkomen dat
de melk schift. Daarna de rest van de
melk toevoegen en, wanneer de caramel
is opgelost, ook het aangemengde custard
poeder. De pudding onder roeren enige
minuten laten doorkoken en dan in een
met koud water omgespoelde puddingvorm
gieten.
Aan de nieuwe Philips-fabriek te Roo
sendaal wordt thans de laatste hand ge
legd, zodat de officiële opening binnen
kort kan worden verwacht.
Voor half November zullen de perso
neelsformaties uit de fabrieken te Dor
drecht en Tilburg (Volt) naar Roosen
daal worden overgebracht, waar reeds
een 60-tal mannen en ongeveer 30 meis
jes* zijn tewerkgesteld. De fabriek re
Roosendaal wordt een dezer dagen op
de mijngasIeidiiyE aangesloten. Er zulle"
alleen gloeilampen en z.g. TL-buizen
wórden gefabriceerd.
Ons Romanbijvoegsel
^qOoooOOGOOOOOOOOOQOQOQOCXDGQQOQO^
KORTE INHOUD VAN HET VOOR
AFGAANDE:
De detective Arie Arende krtJgt uit
Arnhem van een zekere heer K. van
Bemmelen een briefje, waarin hem
dringend verzocht wordt om een onder
houd. 's Avonds leest hü in de krant,
dat de heer van Bemmelen spoorloos
verdwenen is. Samen met de schrijver
van het verhaal begeeft Ar ends zich
naar Arnhem. Hij verneemt daar van
de huishoudster van van Bemmelen,
dat laatstgenoemde ongehuwd was en
zich in zekere welstand verheugen
mocht, vooral omdat hij vaak erfenis
sen kreeg. Tevens verneemt hij, dat
een neef, Ferdinand van Bemmelen, de
Zondag tevoor plotseling gestorven is.
Arends en zijn vriend -gaan een be-
aoek brengen aan de dokter van de
oude heer van Bemmelen, in de hoop,
van hem bizonderheden te vernemen.
Maar de dokter komt zelfs niet thuis
om te eten en blijkt op mysterieuze
manier met zijn auto te zijn veronge
lukt. De twee vrienden gaan hem in
het ziekenhuis bezoeken. De dokter
vertelt, dat hij door een onbekende was
uitgenodigd om naar een bepaalde weg
te komen. Daar gebeurde het ongeluk.
De beide vrienden gaan naar de
plaats des onheils. Na het wrak te
hebben bekeken, begint Arends samen
met zijn vriend de band van het rech
tervoorwiel los te maken.
5.
Hij wrong zijn rechterhand tussen
velg en band door, zodat zijn vingers de
binnenband konden betasten. Hij draai
de het wiel nu niet meer, hield het in
tegendeel stil, zodat het kleine, door
hem gevonden gaatje bovenaan bleef
Ik hoorde hem krabbelen, kon echter
aileen aan zijn gezicht zien, dat hij van
zijn succes zeker was.
Daar heb ik je, zei hij eensklaps.
Hy wrong de hand uit de band e"
bekeek gretig het te voorschijn gebrach-
te voorwerp. Ook ik bekeek het Het
was e?n verwrongen stukje metaal.
—Het had zich behoorfijk vastgebeten
ir. de rubber, tegenover het gat natuur
lijk, verklaarde Arie. Maar waarom
schoot de kerel niet hoger? Op de be
stuurder?
Schoot? herhaalde ik.
Ja, natuurlijk man. Dat is een ge
weerkogel, dat zie je toch zo? En had
5e dan wat anders verwacht, sedert we
weten, dat het wiel een schok moest
hebben gekregen zonder melkflessen-
lek?
Nou ja, zei ik: Logisch, dat die ke
tel zo schoot, als hij de dokter op een
nette manier het leven wilde uithel
pen.
Zonder argwaan te wekken, bedoel
5«\ Ja, dat is natuurlijk logisch. Tenmin-
De wenkbrauwen onder de zwachtels
trokken hoog op. De verklaring van
Arends léék dan ook op kritiek.
Ik rijd al langer dan twintig jaar,
zei de dokter.
Dat klopt. Juist de routine verleent
de zwierigheid, hernam Arie: Zo'n beetje
Jntrtor is niet achterover geleund, prettig nonchalant
anders doen eaan van zekerheid, een hand luchtigjes op
zeep- Voor we xete andersdoen.gaan gtuur, dat immers aan de minste
we de dokter overtuigen en hem aanra-
hu?s teVbUjven 'n Weekie h6t Z18ken' Z° rijdt ieder behoorlijk aut°mo-
HOOFDSTUK VIII j Zeker. En zo reed u die helling af,
A, A. geeft raad. 1 totdat het stuur beantwoordde aan een
De taxi bracht ons zo vlug weer terug andere, tot, zwaardere dmk.
naar het ziekenhuis, dat de portier ons
ontving, alsof we iets vergeten waren.
Toen Arie het verzoek deed, nogmaals
bij de dokter Meertens te worden toe
gelaten, bracht hij. daar het blijkbaar
geen bezoekuur was, ons naar het wacht
kamertje, dat we reeds kenden en liet
ons daar enige tijd. We werden daarna
echter zonder bezwaar toegelaten en
aangezien we de weg naar des dokters
kamer wisten, klopte mijn vriend weldra
aan. Er was stemmengerucht, in het ver
trek, dat verstomde, vóór de dokter
„binnen" riep.
Vanuit heit bed keek het verbonden
gezicht ons ietwat verveeld aan. Zodra
de patiënt ons herkende, toonde hij
echter duidelijk nieuwsgierige verrassing.
Dat is verbazingwekkend vlug, zei
hij: Tenminste, als het werkelijk overtui
ging is, die opnieuw hierheen voert.
De ironie, het ongeloof, klonken helder
in zijn stem.
Intussen heb ik het zelfs in mijn
praktijk niet druker dan hier op mijn
ziekbed. U was nauwelijks vertrokken
of ik kreeg wederom bezoek. Ik zou dat
veel prettiger vinden, als ik me niet
zo toegetakeld voelde met die lappen
om mijn hoofd. Maar laat ik u voorstel'
len
Laat ik u, zoals men dat patiënten
behoort te doen, de moeite besparen,
viel mij vriend, eveneens lichtelijk iro
nisch, hem in de rede. Ik had reeds de
eer, kennis met mevrouw te maken.
De dame' naast het bed glimlachte.
U bent aan elkaar gewaagd; zei ze.
Een bedekte terechtwijzing was het, dat
ironie niet bepaald de toon in een zie-,
kenvertrek mocht beheersen. Haar glim
lach trachtte een in haar blik verraden
nieuwsgierigheid te maskeren. De be
groeting van de patiënt had duidelijk
doen blijken, dat we kort tevoren nog
op bezoek waren geweest. Bovendien liet
ze de verwachting blijken, dat wij posi
tieve resultaten hadden bereikt. De dame
zou echter méér verrast moeten zijn, in
dien ze ons hier in het geheel niet ver
wacht had. De dokter had dus stellig
over ons gesproken.
Mevrouw van Bemmelen, begon
mijn vriend: we ontmoeten elkaar eerder
dan ik had durven denken.
Natuurlijk kent u elkaar, zei de
patiënt: omdat u vóór uw eerste bezoek
al verband zocht tussennou ja, tus
sen die andere twee gebeurtenissen.
Vond u het verband tussen die en. de
derde
Ik' ben m elk geval bijzonderheden
te weten gekomen. Al was het alleen
maar, dat ik nu precies weet, op welke
«te, als je-, succes vooropstelt. Maar hier manier u auto rijdt
Bent u werkelijk naar de plaats des
onheils gegaan, om dit te kunnen aflei
den vroeg de gewonde ironisch: f Ie
dunkt, als je weet dat een Wagen plot
seling rechtsaf zwenkt, dan kan je iets
dergelijks opperen, zonder een onder
zoek ter plaatse in te stellen.
Arie Arends knikte goedig. De dokter
had volkomen gelijk. Op diezelfde ma
nier stel je een kind, dat perse gelijk
wil hebben, tevreden.
Be verpleegster had ons stoelen gege
ven aan de ene zijde van het bed; aan
de andere zat mevrouw van Bemmelen,
die luisterde naar het gesprek, waarvan
de bedoeling haar moest ontgaan. Doch
één ding ontging haar niet: namelijk dat,
tenzij mijn vriend zeer grjllig was in het
op zich nemen van op te lossen vraag
stukken, hij verband zocht te leggen
tussen wat de "dokter overkomen was
en wat door haar en Arends besproken
werd, toen we gisteren bij haar aan huis
waren. Trouwens, had zoeven de dokter
niet iets dergelijks gevraagd Ze keek
duidelijk ongelovig.
Dacht u, dat.
Ik dacht niet, ik erkende een mo
gelijkheid. Maar nu begin ik inderdaad
te denken, antwoordde Arie.
Hij diepte het in elkaar geschrompelde
stukje metaal uit zijn zak, hield het de
patiënt voor.
Kunt u zien, wat dat geweest is?
vroeg hij!
Het lijkt staal, maar ziet er niet
hard uit.
Zo deukt een kogel in elkaar, als
dte op iets hards stuit en tegelijkertijd
van terugstuiten weerhouden wordt, ver
klaarde mijn vriend duister: Een kogel
bijvoorbeeld, die in dik rubber tegen
metaal spat.
Juist. En
Ik vond die in uw rechtervoorwiel
U von£
De dokter bekeek het vqprwerp nauw
lettend.
In mijn voorwiel vond u dit Dan
was h?t toch niet de knal van het sprin
gen. die ik hoorde?
Hij was klaarblijkelijk voldaan, dal
een bepaalde twijfel van hem werd ge
nomen.
Ik dacht al: zó springt een band
toch niet. En ik héb een knal gehoord,
vervolgde hij.
Maar dat hebt u mij niet verteld,
verweet Arie.
Omdat ik er niet verder bij bleef
stilstaan en aannam, dat het wel het
springen van de band moest zijn geweest.
Nou, dan heb ik het dus niet mis gehad,
dat ene ogenblikje, dat ik vóór mijn
had, om na te denken. Dus is er gescho
ten op mijn autoOf op mij Een bof,
dat het daar terecht kwam, want. mijn
huid is geen rubber band en mijn botten
missen „e weerstand, die het wiel bood.
Zoek de zonzij, grinnikte Arie.
Kan men zoeken naar iets beters?
Beters Och, dat hangt, af van het
standpunt, ttot men inneemt. Ik yoor
mij, ik zoek bij voorkeur iets anders.
Be schaduw? ironiseerde de patiënt.
Soms, omdat daar datgene gewoon
lijk te vinden is, wat. ik zoek. In de eer
ste plaats: de dader. Wie heeft u dat
kooltje g^toofd
Tja, dat is..-.
Pas nu scheen de ernst van de zaak
tot de dokter door te dringen. De toon,
waarop mijn vriend sprak, ontlokte
trouwens ook mevrouw van Bemmelen
een uitroep, die lichtelijk van haar vorige
verschilde.
Dus u denktT
Ik geloof dat heit nu tenminste met
al te ver gezocht is, warneer weeen
verband veronderstellen, antwoordde
Arie nuchter.
Tussen alle drie, beklemtoonde de
patiënt: Dat ik nu niet precies een on
geluk gekregen heb ,is wel tamelijk ze
ker. Dat, mijn vriend Karei zoek geraakt
is en ook dat een duistere kwestie is,
waarbij men opzet kan vermoeden, is
eveneens niet uitgesproken overmoedig.
Maar hoe daarmee de derde gebeurtenis,
eigenlijk de éérste gebeurtenis, in ver
band kan staan
Bus udenktT herhaalde me
vrouw van Bemmelen.
Het is vreemd, het is zelfs zéér
vreemd, erkende Arie: Ongetwijfeld zal
echter alles duidelijk worden wanneer
we die verdwijning en dit stukje metaal
hebben thuisgebracht. En dan de eerste
vraag: welk motief kan iemand hebben,
om u uit de weg te willen ruimen?
Wei, het motief, dat óók geldt voor
mijn vriend Karei meende de dokter.
Inderdaad. Tenminste, uw verdwij
ning zou degene, die de verdwijning van
uw vriend bewerkstelligde, nuttig moe
ten zijn. Bovendien wérd al uit de weg
geruimd
Maar mijnheer Arends, viel me
vrouw van Bemmelen uit.
Neem me niet kwalijk mevrouw,
Maar als het. u enigszins mogelijk is,
tracht dan eens de mogelijkheid te er-
kennep, dat uw man geen natuurlijke
dood stierf.
Hoe kan dat Hij nam zélf zijn
slaappoeders.
Die kunnen niet door iemand "ver
wisseld zijn
Door wie? Er komt toch niemand
op onze slaapkamer? Behalve het meisje
's morgens, om te stoffen. Maar wat ter
wereld zou die
Neen, niet waarschijnlijk. Het gaat
trouwens niet om de manier waarop,
maar om de vraag: wastetoe? Zoals u zelf
fioort, zoekt de dokter ook direct bij een
motief voor die aanslag op hem naar een
motief voor de verdwijning van uw oom,
dus erkent hij het verband. Wat hij ver
der ook over mijn voorbarigheid zou
kunnen mopperen.
Ik weet het waarachtig niet, zei de
dokter, die gedurende het korte gesprek
tussen Arie en mevrouw van Bemmelen
Toch ligt één gevolgtrekking direct
voor de hand, hernam mijn vriend.
Terwijl hij zich beurtelings tot .mevr,
van Bemmelen en de patient, wendde,
had ik niemand richtte het woord
speciaal tot mij ruimschoots gelegen
heids het drietal gade te slaan. Daardoor
had ik een bepaalde zekerheid reeds ver
kregen, namelijk deze, dat de dokter
door het verwrongen stukje metaal over
tuigd althans van opzet bij zijn eigen
ongeluk, mijn vriend nu met heel andere
ogen bezag dan bij ons eerste bezoek.
Indien hij nu nóg zou ironiseren, zou hij
niettemin mijn vriend volkomen au
serieux nemen.
Ditzelfde trouwens deed mevrouw van
Bemmelen Doch op een andere manier.
De dokter "erkénde Arie's inzicht, mevr.
v. Bemmelen vond Arie's veronderstellin
gen eenvoudig absurd, omdat ze die niet
aankon, omdat die buiten haar bevat
tingsvermogen Jagen, omdat 'die te pijn
lijk waren vooral.
Er was echter in haar houding, m de
uitdrukking van haar gezicht iets, dat
mij deed denken aan een zieke, die zijp
ernstige ziekte loochenen wil, omdat hij
anders dé dood te dreigend dichtbij zou
zien. In de grond dus eveneens de erken
ning, dat ze tegenover de veronderstel
lingen van mijn vriend geen zekerheid
kon stellen. Wat Arie Arends betrof, het
kwam mij voor, dat hij zich op de goede
weg voeldes Het rustige zelfvertrouwen,
waarmee hij zijn opmerkingen maakte,
leek mij aan te sturen op een bepaald
doel.
Nou, zei de dokter: het komt in een
dokterspraktijk óók wel eens voor, dat
er gevolgtrekkingen gemaakt moeten
worden; maar één voor de hand lig
gende, nu?
Het spijt. me. mevrouw, hervatte
Arie: Ik begrijp, dat het vobr u hoogst
onaangenaam is, mij herhaaldelijk toe
spelingen te horen maken op wat u zo
na aan het hart moet liggen. Het. is ech
ter van belang, dat ik er met dokter
Meertens nog even dieper op in ga.
Een bescheiden, doch duidelijke wenk,
dat. hij liever zonder haar aanwezigheid
het gesprek voortzetten zou.
Ga voort, antwoordde ze: Het is
pijnlijk, ik kan niet begrijpen waarom
u het doet, maar als het moetIk weet
toch liever, dan dat ik mezelf straks al
lerlei onzinnigs in het hoofd zou halen.
Er is een sterfgeval, er is een ver
dwijning. ener is een poging tot
tnoord, ging Arie voort, tot de patiënt:
De slachtoffers zijn familtie van elkaar
ofwel zeer bevriend. Ligt het dan niet
voor de hand, dat de dader, die in elk
geval bij die poging tot moord moet. wor
den aangenomen, zal trachten, diegenen
het zwijgen op te leggen, die hem zou
kunnen verraden? En op welke manier
verraadt, men iemand in zulk een geval?
Door zijn motief bekend te maken. Dat
kan men slechts bekend maken wanneer
men het kent. Het is dus waarschijnlijk,
dat u bekend is. op welke wijze iemand
van de verdwijning van uw vriend voor
deel kan hebben. Ditzelfde moet dan bo
vendien bekend geweest zijn aan de neef
van uw vriend. Het zwaartepunt ligt dan
bij de oude heer van Bemmelen. Dit
zwaartepunt zou ook kunnen liggen bij
de jonge heer of bij u, indien u beiden
zo vertrouwelijk met.'elkaar omging, als
verondersteld mag worden, dat u met uw
vriend deed.
O, gunst nee, viel de dokter in de
rede. Natuurlijk heb ik Ferdinand ge
kend, heel goed gekend zelfs. Maar ver.
trouwelijk ging ik niet met hem
Dan moet dus inderdaad uv,
de centrale figuur zijn, rond wie deze ge
schiedenis zich heeft afgespeeld. Of bezi
is zich af te spelen. Maar dan moet u ook
een vermoeden kunnen hebben.' wie bij
de verdwijning van mijnheer van Bern
melen voordeel heeft.
Daar hebben we het al eens over
niet zo op de man af. Ik zou het niet we
ten, al sloeg u me dood.
Dat doe ik zeer stellig niet, grim
lachte Arie: Maar om verder te gaan
atrer dat motief: het hoeft niet bepaald
voor de hand te liggen maar het moet
er zijn. Ik zou u raden: denk er eens
over na;
Dat zal ik zeker, ook zonder raad
geving.
Èn wat u betreft, mevrouw, ook u
kunt wellicht uw gedachten eens in die
richting laten gaan. Wat kan uw man
omtrent de relaties van uw oom gewe-
tfen hebben? Dit brengt me een andere
vraag te binnen,, die ik u reeds" eenmaal
deed. Hebt u na ons bezoek, nog nage
gaan, Qf er een zakelijke verhouding
tussen uw man en uw oom bestond?
-f Ik heb niets nagegaan. Ik héb er
de brui van gegeven, ik krijg toch geen
inzicht in de zaken van mijn man.
Maar die mijnheer.... Waldhof, ge
loof ik, die zou ik dan toch graag even
spreken. Van middag is hij niet op kan
toor? Zaterdagmiddag? Nee, dat dacht ik
al. Dan kunt u mij misschien zijn adres
geven? Het lijkt me de moeite waard, om
hem even te bezoeken. En dan wilde ik
u nog een andere raad geven, dokter.
Wanneer deze geschiedenis niet is afge
speeld, doch pas bezig is. zich af te
spelen, zullen er nog meer bedrijven
kunnen volgen. Dan kunnen er nog meer
mensen zijn, die liever niet zelf moeten
autorijden. Ik weet niet, wie. Ik kan ze
dus niet waarschuwen. Maar u zou ik
willen aanraden: genees rustig hier.
Onzin, murmureerde de patiënt:
Als de zwachtelvalhelm van mijn hoofd
is, ga ik gewoon naar huis. Ik heb wel
iets anders te doen, dan hier te liggen.
En autorijden? Iw moet eerst een hartig
woordje met de verzekering spreken,
voordat, ik zomaar een nieuwe wagen
koop. A propos, andere mensen, die iets
zouden kunnen weten? Waarom dan
mevrouw Groenewegen niet?
De huishoudster? Natuurlijk Is zij
er één van. Zij leek mij trouwens al bang
genoeg, toen ik met haar sprak. Haar be
hoeft geen voorzichtigheid te worden aan
bevolen.
Enen....?
Een stille wenk in de richting van
nicht verduidelijkte zijn bedoeling.
Tja, zei Arie: Men kan niet weten.
Die lopen dus gevaar, zonder er Iets
tegen te doen. En ik zou mezelf hier in
een ziekenbed begraven? Ik denk er niet
aan, waarde heer. Als u weer over komt,
treft u mij thuis.
Arie glimlachte vriendelijk. Dèt kan
zijn, want wellicht kom ik vooreerst niet
over. Voorlopig ga ik proberen, of ik bij
de naaste familie van mijnheer van
Bemmelen mijn licht Zou kunnen op
steken.
Hij stond op en kuchte eens Dat was
gewoonlijk zijn entree en zijn afscheids-
begin. Hij stak de dokter de hand toe.
Tot ziens, hopen we zei hij: En
kuur maar goed uit hier. hebt zelf zo
vaak anderen in bed gehouden, dat het
niet mefer dan een milde straf is indien
u zelf nu eens een poosje aan bed ge
kluisterd wordt. Mevrouw, ik hoop u
spoedig weer te ontmoeten eh ik hoop,
dat u tnij dan meer over uw man en uw
oom zult kunnen mededelen, dan u tot
dusver kon doen.
Ook ik groette de zieke en zijn bezoek
ster. Ik voelde me een beetje jongste
bediende, want ik had gedurende ons be
zoek geen woord gesproken.
HOOFDSTUK IX
Manus van alles
Nadat we in de stad gegeten hadden,
namen we de tram naar Alteveer. waar
Waldhof. de boekhouder van het effecten
kantoor van Bemmelen, aan de Bernard
Zweerslaan woonde. Een nette midden
een huisje, waarvan de parterre een
kleine suite omvatte en een keuken; we
werden door eéh klein halletje in de
voor-suitekamer geleid, door een dame
van middelbare leeftijd, die zeide, dat ze
haar man zou waarschuwen.
Een benauwend klein voorkamertje
was het, waar wij wachtten. Bepaald
welvaart kenden de bewoners vermoede
lijk niet, want de meubels waren ver-
rieten, het vloerkleed was kaalgelopen en
de lamp een product van huisvlijt, die
geleid wordt door goedkope houtzaag
voorbeelden
Er stond ee'n laag boekenkastje, waar
in een rijtje oude Dickensuitgaven, een
complete van Alphen en drie detective
verhalen. Alleen de bovenste helft had
glazen ruitjes; wat achter het houten
ondergedeelte lag, kon men niet zien.
De man, die alspoedig binnenkwam,
was klein van gestalte en 'n tikje ner
veus. Onze komst -was stellig voor hem
een gebeurtenis.
Heren!, groette hij one Zo ongeveer
het midden tussen: Wat'komen jullie
doen? en: Waamee kan ik u van dignst
zijn? hield deze korte verwelkoming in,
die op vragende toon werd uitgesproken.
Mijnheer Waldhof?, vroeg mijn
vriend.
Ja, dat ben ik.
Wij kregen uw adres van mevrouw
van Bemmelen. zei Arie.
Omdat wij u iets wilden vragen en
we u vanmiddag niet op kantoor kónden
treffen, ging Arie voort: U bent boek
houder op het effectenkantoor van Van
Bemmelen nietwaar?
Al meer dan vijf jaar, mijnheer. Ik
wS.s dat, zal ik binnenkort kunnen zeg
gen, want mevrouw heeft vanmorgen het
kantoor overgedaan. Het houdt dus op té
bestaan.
De koper neemt natuurlijk alle lopen
de zaken over en omdat u daarvan het
beste op de hoogte bent, gaat u mee?
Ik vrees van niet. Ik heb wel de
koper gepolst, maar ik 'ben bang, dat ik
zal moeten zien, mezelf te redden. De
één zijn dood, is de ander zijn brood, zegt
men, maar ik had liever gehad, dat mijn.
heer was blijven leven. Als ik vragen
mag, komt u daarvóór? Hebt u misschien
iets voor mij in het zicht? Of....?
Ik wilde, dat het waar was. Neen,
wii komen voor iets heel anders. U was
toch op de hoogte van alle zaken, dié
mijnheer van Bemmelen deed?
Ik heette kantoorbediende; ik deed
alles. Ik hield de boeken bij. voerde de
correspondentie, schreef rekenipgen uit.
telefoneerde met de beurs in Amsterdam
en, Rotterdam, ja, ik geloof niet, dat mijn
heer beter met de gang van zaken be
kend was, dan ik. Maar hoe dat zo?
Mevrouw was dat stellig niet, want
zij kon ons geen antwoord geven op onze
vraag, of haar mafi in zakenrelatie stond
tot haar oom, u weet wel, mynheer van
Bemmelen, naat wie men nog steeds
zoekt.
Dat geloof ik. Mevrouw komt nooit
op kantoor. Of ja, alleen wanneer ze
geld moest hebben. Overigens, in za
kenrelatie stonden die twee niet, dat
kan ik dadelijk wel zeggen. Tenmin
ste, in de boekhouding komt dat niet
voor. Maar ja, natuurlijk was er wei-
eens iets. Wanneer de oude heer wat
verkopen of kopen wilde, dan deed zij"1
neef het doorgaans voor hem en er w®5
een apart dossier van.
Er was, zegt u?
Ja, dat zeg ik onwillekéurig Z°'
zonder er iets mee te bedoelen Doc^
„er was" inderdaad. Ik tieb er namelijk
naar gezocht, omdat het niet in de b°Ê'
ken voorkomt en dus niet kan worde'
overgedragen aan de nieuwe eigenaa
Br.:
sold.;
BS.:
air
Fr.
15.30
19.30
tient;
Ik wilde het aan mevrouw geven
jjaar ncDDen wti uti, ai eta.10 uvti i c,wctsibida-ii wuouuc. nitfii ncLie xuaiaucxa"
gehad, antwoordde do zieke: Al was het 1 standsbuurt. De bediende bewoonde er
eh
haar de kwestie uitleggen. Maar ik 1,130
het niet kunnen vinden.
Wanneer hebt u er naar gezoe"'"
Vanmorgen.
CWordt vervolgd'*
f
