TELEVISIE behoeft een snelle
DRAAIT DE RODE WIND IN
ANTI-PAPISTISCHE HOEK?
Verliezen 63 Noordhollandse
gemeenten haar zelfstandigheid?
Broeders van Huybergen gaan
herbouwen
Actualiteit stelt bijzondere eis het Hays-office genoemd, dat tot
Conclusie der commissie-Ter Veen
Belangrijke onderwijsinstelling in
Brabant herrijst
Het huis Van Looy
als museum
Een macabere lijst
gATERDAG 10 SEPTEMBER 1949
PAGINA 4
„KLASSIEKE BIBLIOTHEEK"
GIULIANO'S NAASTE MEDE
WERKER GEARRESTEERD
'mcamera
soorten films en de macht dezer organi-
-w- -f I saties, dwongen de filmproductie-maat-
I Ba I m "ik Ij lil schappijen tot het erkennen van be-
V/V/l V7WXX JL VV paalde normen en tot het instellen
van een bureau, aanvankelijk onder
rj 7 .1.1'' 1 leiding van Hays en naar hem
tooLr Irropp rie toenassin.e en na-
loyaal beantwoord. Zij die zelf met 16 ze
tels drie wethouders eiste, weigerde aan
de rechtse groep van 14 leden, meer dan
één zetel af te staan. Boven de katholiek
gaf zij de voorkeur aan de liberaal, welke
gfoep nu met 4 raadsleden 2 man in het
college kreeg.
Het argument, dat de burgemeester niet
meetelt, is volkomen terecht in het jongste
nummer van de „Gemeenteraad" door de
hoofdredactie van dit gezaghebbend blad
als onjuist afgewezen.
Trouwens in Bolsward, waar een katho.
liek burgemeester is, weigerde de P. v. d.
A. de kath. candidaat te steunen, ofschoon
de KVP daar de grootste fractie vormt,
omdat de kath. groep reeds voldoende door
de burgemeester vertegenwoordigd was.
Dat overigens naar uitvluchten werd ge,
zocht om een Katholiek te weren, bleek
ook wel uit de andere argumenten n.L
dat de KVP tegenwoordig zo fel anti-
csocialistisch was, wat ook het geval zou
zijn met de persoon van de voorgedra
gen kath. candidaat. Om dit op zijn juist
heid te toetsen, werd de P. v. d. A.-frac-
tie gepolst over een andere kath. candi
daat, maar ook deze kon geen genade in
de ogen der heren vinden. Men was een
maal sterk geporteerd voor een liberaal,
die men de voorkeur gaf boven een Ka
tholiek.
Ook het argument, dat in het Zuiden de
P. v. d. A. door de katholieken geweerd
wordt, is in het land, waar de leer „oog
om oog en tand om tand" wordt toege
past misschien aanvaardbaar, maar als
politiek beginsel mist het toch zeker wel
alle waarde. Het is bovendien in zijn
algemeenheid onjuist en men zou elk ge
val afzonderlijk moeten toetsen aan de
Groninger omstandigheden. En dan zou
spoedig blijken, dat iedere vergelijking
hier mank gaat.
Het was duidelijk, dat de P. v. d. A.
in Groningen geen katholiek wilde, zo
als ze trouwens in Bolsward demonstreer
de en in Leeuwarden en Sneek, waar men
jaren een kath. wethouder had. Ook in
al deze Noordelijke gemeenten kon nu
geen katholiek meer genade in de ogeu
van de P. v. d. A. vinden. In Onstwed-
de ging men zelfs een accoord aan met
de CH om de jaren zittende Kath. wet
houder te wippen.
Uit dit alles blijkt wel duidelijk, hoe
de rode wind gaat waaien en hij meer
en meer gaat draaien in de antipapis
tische hoek.
In dit opzicht is wat nu in het Noor
den gebeurde voor heel het land wel in
hoge mate leerzaam.
Ten aanzien van het visuele beeld
heeft de Nederlandse Overheid altijd
een ander standpunt ingenomen dan
ten aanzien van het gedrukte woord.
Dit laatste is grondwettelijk vrij. Be
houdens ieders aansprakelijkheid
ook die van de journalist voor de
wet. Ieder kan zonder voorafgaande
controle drukken en uitgeven wat hij
wil; hij kan eerst achteraf worden ver
volgd omdat zijn artikel, zijn pamflet
of zijn boek hem als een middel diende
tot het begaan van een bij de wet straf
baar gesteld misdrijf. Zo is het echter
niet bij de film. Geen stukje film mag
in ons land openbaar worden vertoond
indien het niet eerst door een daartoe
van Rijkswege ingestelde Centrale
Commissie is gekeurd. Deze commissie
zetelt in Den Haag en telt een vijftig of
zestig leden uit alle, althans de voor
naamste levensbeschouwingen.
De feiten hebben uitgewezen, dat
het vrijwel steeds mogelijk is in
gezamenlijk overleg normen te vin
den, waaraan de film in Nederland
moet voldoen wil zij uit een oogpunt
van moraal, openbare orde en bescher
ming van de jeugd aanvaardbaar zijn.
Voor het vraagstuk van de controle
op de televisie-uitzendingen volgen uit
de toestand, zoals die ten opzichte van
de film bestaat, twee belangrijke din
gen:
ten eerste, dat ons volk ten aanzien
van het visuele beeld een voorafgaande
controle aanvaardt;
ten tweede, dat het mogelijk is om
zekere normen te vinden voor het visu
ele beeld, waarmee het overgrote me
rendeel van ons volk zich kan vereni
gen, zij het dan dat sommigen in eigen
kring wat meer strengheid of wat meer
souplesse zouden wensen.
Voor een nieuwe uitgave van de Druk
kerij de Spaarnesitad te Haarlem zij hier
bijzondere aandacht gevraagd, In een se
rie van twaalf delen wil deze „Klassieke
bibliotheek" de ontwikkelde leek die geen
gymnasiale opleiding heeft ontvangen, in
staat stellen kennis te nemen van de
meesterwerken der klassieke oudheid door
hem een bloemlezing voor te leggen uit
de Griekse en Romeinse literatuur, in
geleid, vertaald en van commentaar voor
zien door vooraanstaande katholieke psy
chologen.
Het reeds verschenen eerste deel is ge
heel gewijd aan Homerus' „Ilias" en
„Odyssee" en bevat een keuze van frag
menten. metrisch vertaald en van een
verbindende tekst voorzien door dr. W.
E, J. Kuiper, hoogleraar aan de universi
teit van Amsterdam en geïllustreerd door
W. v. d. 'Berg, hoogleraar-directeur van
de Rijksacademie van Beeldende Kunsten
te Amsterdam.
In volgende delen komen o.m. Plato,
het Griekse Treurspel, Plutarchus, Virgi-
j tius. Cicero, Ovidius en Griekse en La-
tijnse historici aan de beunt.
Toch is de filmkeuring, zoals zij in
Nederland functionneert, geen ideale
instelling, zelfs niet voor de film Dat
zij echter aldus en niet anders werd
ingericht komt door de betrekkelijk
geringe mogelijkheden, die ons land
voor de keuring van de film biedt.
Behoudens een héél enkel product uit
de eigen studio's mitsgaders het natio
nale filmjournaal, komen alle films, zo
als zij in ons land worden vertoond,
uit het buitenland, grotendeels uit
Amerika. De films komen dus als af
gewerkte producten kant en klaar bin
nen. De intrige, de gesproken tekst, de
décors, de costumes, de dansen, daar
kan de keuringscommissie gean en
kele wijziging hoegenaamd in bren
gen. De film is opgenomen en daar
valt verder niets meer aan te doen.
Daarom gebeurt het herhaaldelijk, dat
de commissie contrecoeur een beslis
sing neemt ten gunste van een film
omdat zij nu eenmaal ten koste van
veel geld is vervaardigd en ingevoerd
een beslissing, die anders en beter
ware uitgevallen, indien de keuring in
een vroeger stadium van de film-
vervaardiging had kunnen ingrijpen.
De mogelijkheid van ingrijpen In een
vroeger stadium bestaat nu bij de tele
visie wèl. Voorlopig tenminste zeker.
De actie-radius van een televisiestation
zal de eerste tijd nog wel beperkt blij
ven en ook al wordt hij uitgebreid dan
nog mag men toch verwachten, dat het
grootste deel van de belangstelling der
ontvangers naar de nationale program
ma's uitgaat. Een aanzienlijk deel van
De Arnhemse Orkest Vereniging be
staat 1 October zestig jaar.
In Arnhem en in de provincie Gel
derland zijn in verband hiermee 'n ere-
comité en een werkcomité opgericht,
die zich ten doel stellen de A. O. V. op
haar jubileumdag een geschenk aan te
bieden in de vorm van een harp, een
instrument dat het orkest ten zeerste
behoeft en dat naar schatting 6000
zal kosten.
Het gemeentebestuur van Arnhem
heeft toestemming verleend tot net
houden van een straatcollecte op 10
September a.s. De federatie van mu
ziekgezelschappen te Arnhem heeft al
haar verenigingen opgeroepen op die
dag, elk in haar eigen omgeving een
muzikale rondgang te houden, waarbij
collectanten de oogst aan bijdragen zul
len binnenhalen.
Het orkest zal zijn jubileum vieren
met drie bijzondere concerten.
Op 4 October wordt de reeks geopend
met een gala-concert, waarop Alexan
der Uminsky het pianoconcert van
Tschaikofsky zal uitvoeren. Op 7 Oc
tober volgt een tweede concert met
Herman Krebbers als solist en op 16
October besluit een opera-ooncert de
reeks waarvoor Greet Koeman en Theo
Baylé hun medewerking hebben toe
gezegd. De beide eerste concerten
staan onder leiding van de aftredende
dirigent Jaap Spaanderman, het laat
ste onder Leo Pappenheim. Ook in de
provincie zullen speciale concerten
worden gegeven.
In het thans verschenen eerste deel
van het rapport tier Commissie-Ter
Veen, welke een onderzoek moest in
stellen inzake de indeling van de
Gemeenten is Noord-Holland, komt
ze o.m. tot de conclusie dat het aan
tal gemeenten in die provincie zal
moeten worden teruggebracht van 121
op 58 plaatsen met een gemeentebe
stuur.
De Commissie was in 1941 door Ged.
Staten van Noord-Holland ingesteld.
Het onder auspiciën van de Ver. vas
Ned. Gemeenten uitgegeven eerste deel
van het rapport beschouwt de algemene
lijnen van het probleem en bevat enige
conciusies; hoe de gemeentegrenzen moe
ten worden, zal in het tweede deel wor
den ontwikkeld.
De commissie acht verdoorgevoerde
industrialisatie van het platteland onge
wenst tenzij het industrieën betreft,
waarvan de grondstof zich ter plaatse
bevindt of die er historisch gegroeid
zjjn.
demici ontvingen hier het voorbereidend
onderwijs voor seminarie of middelbare
school.
De naam van Broeder Servatius mag
hier niet opgenoemd blijven.
Er was 'n Juvenaat in dit complex
ondergebracht een noviciaat en ook een
weeshuis; alle rangen der maatschappij
ondervonden de weldoende werking de
zer congregatie. Onder de oudstudenten
noemen wij mgr. Hopmans en dr. Gielen,
terwijl de algemene betekenis van dit
huis ook tot uiting' kwam in de hier
jaarlijks terugkerende congressen van
Nederlandse Katholieke kunstenaars.
Thans is deze krachtcentrale van Ka
tholieke culturele arbeid uiteengeslagen
naar alle kanten. Zo is in de nog geredde
of herstelde gebouwen te Huybergen on
dergebracht de ULO van het pensionaat;
een deel van de lagere school is op 3
plaatsen rondom Bergen op Zoom ge
huisvest, terwijl het juvenaat werd ge
voegd bij de kweekschool der broeders
te Breda.
Als de nieuwe gebouwen gereed zijn
hoopt men echter de oude toestand, al
thans gedeeltelijk, te kunnen nerstellen.
Het nieuwe complex, naar ontwerp van
architect Hurks, wordt zo gebouwd, dat
het zal aansluiten bij een der weinige
bosparken in dit, gebied, dat de oprui
mingswoede der Duitsefs heeft kunnen
overleven.
De onkosten van de bouw zullen bijna
een millioen gulden bedragen. Het werk
is aangenomen door de fa. Wortel te
Tilburg.
Het huis, waar eens Jacobus van Looy
leefde en werkte is thans gemeentemu
seum. Om de herinnering aan Van Looy
levendig te houden en zijn nagedachtenis
te eren, liet de weduwe van de kunste
naar in de tuin een klein museum bou
wen, waar zijn nagelaten werken wer
den ondergebracht. Van Looy's nalaten
schap werd echter geveild, waardoor
veel ruimte vrij kwam, die nu benut
wordt voor afwisselende tentoonstellin
gen van hedendaagse kunst. De eerste
gast is de Haarlemse schilder Th. Groene-
veld, die 122 werken plaatste. Dat veel
heid kan schaden, wordt ook hier beves
tigd, we hebben namelijk wel een* een
kleinere tentoonstelling van Groeneveld's
werken gezien, die meer indruk op ons
maakte dan deze. Wie zelf weet te selec
teren, zal niettemin erkennen, dat de
gastvrijheid van de museum-directie niet
misplaatst is. Hiermede is echter oQk
weer met gezegd, dat voor de „openings
show" geen belangrijker Haarlems schil
der te vinden was. Dit varder buiten be
schouwing latende, schenken we Groene-
veld gaarne onze waardering voor zijn
serieus en aantrekkelijk werk, dat be
staat uit landschappep, bloemen, stille
vens en enkele portretten. Opmerkelijk
zijn vooral de frisse studies, die de schil
der uit België en Zuid-Limburg mee
bracht
Felice Milazzo, een der meest geduchte
leden van de bende van Guiliano, is te
Poggio Reale door gendarmes aangehou
den. Hij werd bij verrassing gegrepen
alvorens hij gebruik kon maken van de
pistolen en granaten, welke hij bij zich
droeg. De aanhouding had plaats, toen
hij zich in de nacht naar zijn ouderlijke
woning begaf.
De Staatscourant van gisteravond was wel
wat dikker dan gewoonlijk. Er zat n.l. een
bijvoegsel ln. Een mededeling van de mi
nister van Justitie, dat op gisteren, 8 Sep
tember, een aantal Nederlanders als overle
den zijn aangegeven bij de ambtenaren van
de burgerlijke stand van hun voormalige
woonplaatsen. Vermisten betreft het hier en
het is een lange, lange, nuchtere lijst van
alsmaar namen wel een acht honderd achter
elkaar. Toch zal de Staatscourant zelden een
meer sinister document bevat hebben dan
dit. Want dit bijvoegsel is het slot van de
levensdrama's van deze ongelukkigen, bijna
alle Joodse Nederlanders, die ln de oorlogs
jaren naar de vernietigingskampen zijn ver
voerd. Sobibor (Polen) staat als plaats van
overlijden gemeld, bijna honderd keer ach
tereen, steeds maar Sobibor. Het is beklem
mend om deze namen eens langs te gaan:
men ziet hele families vermeld, allen met
dezelfde datum van overlijden, kennelijk he
le gezinnen tegelijk uitgeroeid. Kaatje Bloe
mendal, een Joods vrouwtje uit Oude Pekela
geboren ln 1861, bltjkt op 82-jarige leeftijd
ten offer gevallen te zijn aan de wilde Nazi-
moordlust; maar ook Brammetje Bloemko-
per uit Den Haag, 4 jaar oud, moest op
ellendige wijze omkomen, tezamen met een
broertje en zusje, enkele jaren ouder. Het
ls een navrant stuk, dit nuchtere Staats-
eourantbtjvoegsel, dat nog door vele gevolgd
zal moeten worden, v U tienduizenden ver
misten uit de kamrnullen nog „officieel"
moeten overlijden.
Naar aanleiding van de pogingen om
het Nederlandse publiek in contact te
brengen met klassieke filmwerken, is
het misschien niet ongedienstig hier het
een en ander te vertellen van het Bri
tish Film Institute, een unieke instelling
ofschoon er elders in ons land de
Stichting Nederlands Filminstituut
ook organisaties worden gevondene wel
ke eenzelfde doel nastreven.
Het British Film Institute js opgericht
met het doel „het gebruik en de ont
wikkeling van de film als een middel
tot ontspanning en onderrichting aan te
moedigen".
Gedurende de vijftien jaar van zijn
bestaan heeft het Instituut, volgens het
officiële orgaan van de Nederlandse Bi
oscoopbond, zijn activiteit moeten be
perken, voornamelijk wegens geldge
brek. Op de eerste plaats heeft het een
nationale filmottoeek gevestigd, waarin
films zijn opgenomen, met behulp waar-
