Een
ontvoerde vertelt van de
ster-methoden
Meer Brabanders krijgen goede
boeken te lezen
Roosevelt zag Stalin te mooi
Nederlandse technici wegbereiders
voor grote emigratie?
O wen Falls stuwdam een begin
Een nachtmerrie-week in Boedapest
Depressie-activiteit neemt toe
J
Werkelijke consumptie snel gestegen
S.?
Uit de sportwereld
getuigen van jehova
Verduistering van
f 100.000
Bedorven schapenvlees
Arbeider vermoordde
zijn vrouw
Uitzonderingen op de
prijsstop
ZATERDAG 1 OCTOBER 1949
PAGINA 5
BRITS STRAALVLIEGTUIG
NEERGESTORT
VEROORDEELD
KATHOLIEKE LECTUUR
VOORZIENING TER HAND
GENOMEN
Centrale magazijnen worden
opgericht
School- en fabrieksbibliotheek
Walcheren in de Noord-Oostpolder. Het gezin Visser uit Souburg is
als eerste in de polder aangekomen om zich daar een nieuwe toekomst
op te bouwen. Op de achtergrond een in aanbouw zijnde boerderij.
Haags bankbediende pleegde
jafenlang fraude
Engelsen losten schip niet
terstond
DIEVENBENDE IN DE VAL
GELOPEN
IN 1949 ECHTER IETS
GEDAALD
bestaande dammen
toekomstige damten
F0ïl groots project is in het stadium van uitvoering gekomen.
Nijl, die geweldige rivier, met zijn vertakkingen van Witte
haü' auwe Nijl en Atbara-rivier, zal in zijn geheel dienst-
v:;r-°rden gemaakt aan de verdere ontwikkeling, niet alleen
Eth* SVpte en de Soedan, maar tevens van Oeganda, Erythrea,
gebiedt en een ^eel van Congo, mitsgaders aangrenzende
ten.
Een nieuw Brits imperium
Ook dc Congo industrieland
gren2on
rivieren
hairo
h har toen
Faahod
Voor ingevoerde goederen
BRABANTSE WIELERRONDE
WAS IN GEVAAR
OOK BELGISCH MILITAIR
ELFTAL NAAR RIJSSEL
MEESTERTORNOOI TE BAARN
ZWITSERS VOETBALELFTAL
i&m-mutt
Wallace Harrison, 32-jarige voorma
lige employé van ile Britse legatie in
Boedapest, heeft thans het ontzettend
verhaal van zijn lotgevallen in Juli j.l.
verteld. Wij laten zijn relaas hier volgen.
Harrison werd in Juli ontvoerd door le
den van de geheime politie in Boedapest
en in een verhoor van twee uur in een
privé flat geprest een lijst te geven van
„Hongaarse verraders".
Zijn nachtmerrie-week begon met een
geheimzinnige boodschap van een onbe
kende in de namiddag van de eerste Juli.
Het Britse Foreign Office heeft eerst he
den permissie gegeven om dit verhaal vrij
te geven, nadat als represaille wegens de
behandeling van Harrison aan Hongarije
Verzocht is een klerk van de Hongaarse
legatie te Londen te doen terugroepen.
Harrison vertelde dat de persoon, die
hem die Vrijdag in Juli opbelde, vroeg of
hij geïnteresseerd was in de „verblijfplaats
van mevrouw Anita Torbagyi".
Mevrouw Torbagyi was een telefoniste
van de Britse legatie in Boedapest. Harri
son wist, dat zij al een week „vermist"
was. Anita Torbagyi was een 22-jarige
brunette, die zeer goed bevriend was met
Harrison. De onbekende stem verzocht
Harrison, om die avond om 21.45 uur te
komen bij het museum van beeldende kun
sten. Harrison besloot de afspraak na te
komen, doch verzuimde de legatie of vrien
den op de hoogte te stellen van het voor
gevallene. Toen hij op het afgesproken uur
bij het museum kwam, zag hij na enkele
minuten een man op hem afkomen, die
hem vroeg in slecht Engels of hij Harri
son was.
Inmiddels was er een gesloten auto
komen aanrijden en voor Harrison het
wist, werd hij er in geduwd en reed
de wagen met grote snelheid weg- ln
de auto zat een vrouw die in goed
Engels zei „hou je stil". Harrison
kreeg de indruk dat de man en de
vrouw allebei gewapend waren. D»
man beschreef hij als „het gangster
type, zonder das en ongeschoren".
In 'n donkere nauwe straat stopte men
en Harrison werd uit de wagen geduwd
Dé vrouw zei „volg mij".
Na een paar trappen te zijn opgegaan
kwamen zij aan een deur, waarop ds
vrouw klopte in een soort code, waarna
zij in een zijkamertje tegenover een hal
kwamen. In een leunstoel zat een man
die Harrison beschreef als „de meesi
onheilspellende figuur die ik ooit heb
gezien". Hij sprak geen Engels, maar de
vrouw, die Harrison begeleidde, fungeer
de als tolk-
De man vroeg: Wil je weten waai
mevrouw Torbagyi is?
Harrison antwoordde bevestigend
v-aarop de man zei: „Je zult haar zo
kien".
Toen vroeg hij: „Ben je bereid, mtj
lijst te geven van Hongaarse verra
ders?"
Hij voegde er aan toe dat het leven
x'°n mevr. Robagyi daar vanaf hing.
Harrison antwoordde, dat hij geen land
verrader was. Hfj begreep trouwens niet.
tvaar het om ging.
De man vroeg verder niets meer, maar
'Bat een teken waarop alle lichten uitgin-
I?1 dn de hal aan de overkant ging toen
Sezi s°urt zoeklicht aan, dat recht in het
de gel*" vati Harrison scheen. Er gebeur-
o°k nie/me tijd verder niets en er werd
gonneti Oproken De drie Hongaren be
geer da^Snac te drinken. Gedurende
Plot!
tw
«*lln
ee uur werd niets gezegd.
weer op Cl* gingen daarna de lichten
den s'aapit_e ®eur van de aangrenzen-
gedragen tu^et- werd geopend. Half
eens van het twéé bewakers, evcn-
Torbagyi blnnen e5tertype, kwam mevr.
Harrison Vert41(1
gyi een gezond,, dat Anita Torba-
lustige jonge vrouw °'"eve en levens-
liet laatst had gezien aa. toen hij haar
zij een wrak, bleek, „f1" echter was
onder de ogen, het h00?aere kringen
den hangend, en niet in naar bene
ken. Hü liep op haar to**1 te aPre-
haar aan, doch een van ue raakte
sloeg hem weg. evvakers
Harrison zei dat hij niet preci6s
wist wat hij toen deed. Hij veri00rrne.er
zelfbeheersing en ging verschrikkelijk 1J.n
keer tegen de Hongaren in de karner
Onderwijl werd mevrouw Torbagyi Weg.l
geleid. Zij had niets gezegd.
Harrison begreep toen eigenlijk pas,
dat hij met „een soort van geheime po
litie" te doen had.
De leider van het gezelschap, die een
en ander onbeweeglijk en zonder enige
emotie had gadegeslagen, zei tegen Har
rison: „Nu heb je haar gezien. Ik geef
je tot 10 Juli de tijd, om deze zaak te
overdenken. Als je iemand vertelt, wat
hier is voorgevallen kost het mevrouw
Torbagyi het leven".
Toen werd Harrison weer naar de
auto gebracht en in wilde vaart ging men
terug. De auto stopte in een stille straat
en Harrison werd er uitgegooid, waarop
de auto verdween.
Thuisgekomen vertelde Harrison niets
van het voorgevallene aan zijn vrouw,
want hij meende, dat zijn belagers hun
dreigementen wel degelijk zouden uit
voeren.
De volgende dag reed hij in zijn auto
ergens in de stad, toen een grote wagen
ïangszii trok en hem coupeerde. De be
stuurder stak zijn hoofd uit het raam en
zeide: „denk er om 1° Juil-
Die avond vertelde bÜ ^et ^vond
verhaal aan zijn vrouw. Dezelfde
probeerden „onbekende mannen nu
De nieuwste Britse straaljager, de
Avro 707, is bij Camberley, 50 km. ten
besten van Londen, bij een proefvlucht
neergestort. De piloot Sam Esler ,van de
HAF. werd gedood.
Op 4 September heeft het toestel,
daarvan de bijzonderheden zeer geheim
gehouden werden, zijn eerste proefvlucht
gemaakt.
öe rechtbank te Breda heeft vanmor-
u1' uitspraak gedaan in de zaak tegen 5
eindigen van Jehova, tegen wie de of-
hö» Van justitie twee weken geleden in
van beroeP bevestiging van het vonnis
de kantonrechter, t.w. 10 of 5 da-
iw' "ad geëist. Wegens het „venten bin-
ride stadssingels van Breda zonder
als artoe strekkende vergunning", zo-
tijtj n het vonnis het colporteren met het
kwaiC;brift ..De Wachttoren" werd ge-
d, "ficeerd, veroordeelde de rechtbank
Verdachten ieder tot 5 of I dag.
Harrison thuis binnen te dringen onder
verschillende voorwendselen.
Eerst werd er opgebeld door „meneer
Torbagyi" de man van Anita. Harrison
wist echter, dat het gefingeerd was.
want meneer Torbagyi sprak practisch
geen Engels. Daarna werd hem door
een klein jongetje een briefje overhan
digd, door „Torbagyi" getekend en
waarin Harrison verzocht werd bij een
kerk in de buurt te komen, want „Tor
bagyi bad iets heel belangrijks te ver
tellen."
Harrison wist echter dat Torbagyi
enkele dagen daarvoor al was gearres
teerd en bovendien ook geen Engels
schreef.
Tegen middernacht werd er aan zijn
flat gebeld maan hij deed niet open
Toen het bellen aanhield, pakte hij de
ketting van de halsband van zijn hond
en verzocht zijn vrouw het raampje in
de voordeur open te doen. Hij stond
klaar om een eventuele hand. die naar
binnen kwam een flinke tik te gevn.
Buiten stond inderdaad Torbagyi- die er
zeer slecht en ongeschoren uitzag.
Torbagyi vroeg, of hij binnen kon ko
men want hij had iets belangrijks te zeg
gen. Maar tegelijkertijd keek hij ter sluiks
naar rechts waaruit Harrison de conclu
sie trok, dat Torbagyi geëscorteerd was.
Hij kon het niet zien door het kleine
raampje, maar veiligsheidshalve smeet
hij het raampje dicht.
Een kwartier lang hield het bellen aan
en nadat Harrison de bel had afgezet
werd een hele tijd zachtjes op de deur
geklopt. Pas om 2 uur 's nach ts zag Har
rison. dat enige mannen ir een zwarte
Amerikaanse auto wegreden.
De volgende ochtend rapporteerde Har
rison het gehele verhaal aan de legatie
secretaris. Deze verzocht hem onmiddel
lijk naar huis te gaan en ziel. gereed te
maken meteen naar Engeland t.e vertrek
ken. Hij werd naar hdis gebracht door de
legatie-auto.
Op de terugweg met zijn bagage naar
de legatie werd de aut.o achtervolgd door
een kleinere auto, die echter geen kans
zag de steeds sneller rijdende legatie
auto in te halen.
Harrison bracht de nacht met zijn
vrouw in de legatie door en de volgende
dag bereikte hij geëscorteerd door drie
legatie-auto's het vliegveld.
Op 9 Juli. een dag voor dat de termijn
afliep, arriveerde hij in Londen. Thans
is hij tijdelijk werkzaam op de Britse
ambassade te Den Haag, terwiil zijn
vrouw in Wales zit, waar de Harrisons
wonen.
Harrison heeft nooit meer iets gehoord
van de Torbagyis en is er wei zeker van,
dat ze beiden niet meer in leven zijn.
(Van onze Brabantse redacteur).
Voor dc spreiding van goede volks
lectuur door geheel Noord-Brabant en
over alle lagen der bevolking, werd
kortgeleden opgericht de Katholieke
Centrale Vereniging voor Lectuurvoor
ziening in Noord-Brabant. In deze ver
eniging hebben zitting de standsorga
nisaties der beide Brabantse diocesen,
evenals de bestaande parochie-biblio
theken, dc lees- en uitleenbibliotheken.
Allereerst dient al het materiaal, dat
aanwezig is in leeszaal-, parochie- en
Vincentiusbibliotheken volledig geïnven
tariseerd te worden. Voor de parochie
bibliotheken is dat reeds in g"Ote trek
ken gebeuld door de vorig jaar opge
richte „Bond va-n paroch.e-bibliotheken".
Eerst|hierna is het mogelijk te komen
tot centrale magazijnen, voorlopig in elk
diocees één, van waaruit een systema
tische spreiding mogelijk wordt. Dé be
staande leeszalen zijn hierbij gedacht als
bases. Die centrale magazijnen regelen
dan het verstrekken van lectuur aan be
staande of nieuw te maker uitleen
bibliotheken.
Naast de totale spreiding, die zó moge
lijk wordt, .'s het ook gemakke'ijker voor
het onderhoud te zorgen. Een parochie
bibliotheek in een dorp van b.v. 5000
zielen heeft het geld niet, om zijn boeken
te restaureren of te vernieuwen.
Het provinciale orgaan, dat subsidies
krijgt van rijk. provinc'r en gemeente,
kan dit wel. Het is ook mogelijk bepaal
de genres boeken te zenden naar een
streek, waar een tekort aan het genre
bestaat. Zo zal in een industr jgebied met
bibliotheken, die arm zijn aan lectuur
over techniek en mechanica, door toezen
ding van dit soort boeken aan een be
hoefte voldaan worden. Naast deze
plaatselijke tekorten is er nog een abso
luut tekort geconstateerd ten plattelan-
de tengevolge van geldgebrek. Ook dit
tekort is slechts door bovengenoemde
ordening op te heffen.
Het is. de bedoeling op de duur meer
„centrale magazijnen" in het leven te
roepen.
Onderwerp van studie maken momen
teel nog uit de schooi- en fabrieks-
bibliotheken. Wat deze. eerste betreft, is
wellicht in de toekomst coördinatie moge
lijk; voor. de fabrieksbibliotheken zal
men zijn zorg waarschijnlijk niet verder
uit kunnen strekken dan het geven van
adviezen.
Hét is de bedoeling op de duur ook
gebieden in de allernaaste omgeving van
Brabant in deze zin te gaan steunen.
Het is duidelijk, dat met een derge
lijke werkwijze de lectuurvoorziening
op Katholieke grondslag volledig kan
f' nctionneren. zodat alle lagen der be
volking ervan kunnen profiteren.. Ook zal
het mogelijk, wo.rden een tegenwicht te
gaan vonden tegen dé ihinder-goede lec
tuur, die een steeds sterker positie dreigt
in te gaan nemen en die tot het publiek
komt langs niet-controleerbare particu
liere uitleenbibiiotheken.
Vermeiden wij tenslotte nog-, dat de
vereniging is voortgekomen uit een actie,
begonnen door de K. A. in de beide
Brabantse bisdommen, terwijl de lande
lijke „Bisschoppelijke adviescommissie
inzake lectuurvoorziening" het advies
had gegeven, over te gaan tot provinciale
verenigingen, die later landelijk ge
coördineerd zouden kunnen worden.
Ook de „Culturele Raad Brabant" heeft
in eerste instantie, bij het tot stand
komen der vereniging, zijn medewerking
verleend.
Naar wij vernemen is dezer dagen aan
het licht gekomen, dat 'n ex-employé van
een der grote bankinstellingen te 's Gra-
venhage. die aldaar sinds dertig jaren
werkzaam was en het volle vertrouwen
van zijn chefs en van een aantal cliënten
genoot, zich gedurende een reeks van
jaren schuldig heeft gemaakt aan frau
duleuze handelingen, die door de geraf
fineerde wijze, waarop zij woroen uitge
voerd, geruime tijd onontdekt konden
blijven.
De schade, door deze handelingen ver
oorzaakt, zou meer dan 100.000 belopen.
De man zag kans door bepaalde han
delingen zich bedragen toe te eigenen
ten laste va-n cliënten van de bank. De
vertrouwenspost die hij bekleedde, maak
te het hem mogelijk, dit te doen zonder
dat het opviel. Een onderzoek, enige tijd
geleden door de fiscale recherche bij een
derde ingesteld, deed bepaalde vermoe
dens rijzen en spoedig daarna kwamen
de feiten aan het licht. De directie van
de bank beschouwt hetgeen voorgevallen
is als een interne aangelegenheid, zodat
tot nug toe de justitie niet in de zaak
is gemengd.
Zoals gemeld heeft het Britse ministe
rie van voedselvoorziening een klacht
ingediend omdat een zending schapen
vlees, die uit Nederland kwam," bij aan
komst in Engeland ongeschikt zou zijn
bevonden voor consumptie.
Van bevoegde zijde vernemen wij hier
over dat het schapenvlees naar Enge
land wordt verscheept volgens een con
tract, dat o.a. behelst, dat de Nederlandse
leveranciers het vlees leveren tot Hoek
van Holland. Zo gebeurde het ook met
de zending in kwestie. Voorzien van de
vereiste keuringsbewijzen is het vlees in
Hoek van Holland aan boord van een
schip gebracht.
Met het oog op het ontbreken van
koelcellen aan boord en in verband met
het feit, dat het schip ip Zaterdag in
Engeland zou aankomen, werd de En
gelsen medegedeeld, dat het wenselijk1
wat. de lading terstond te lossen, omdat
het drukkende weer anders een scha
delijke invloed zou kunnen hebben.
De lossing is desondanks niet op die
Zaterdag, maar eerst later geschied en
toen schijnt men het vlees niet meer voor
consumptie geschikt te hebben geacht.
(Van onze weerkundige medewerker)
Het weer van deze week heeft bijzonder grote verschillen te zien gegeven.
Het zonnige weer heeft eerst- plaats moeten maken voor somberder om
standigheden. waarbij de kille mist vaak een belangrijk woordje meesprak.
Waar deze mistbanken het loodje moesten leggen voo.r de zon, was het over
dag heerlijk weer met temperaturen die nog tot 23 graden opliepen, maar
waar de kille nevelen stand hielden bleef het koud en liep het kwik tot
soms niet meer dan 14 graden op. Toen de wind gisteren wat aanwakkerde
verdween de mist spoedig, maar toch waren er barricaden voor de zon.
Talrijke wolkenvelden dreven uit de Noordzee binnen en in het Westen
zijn daaruit zelfs enkele buien gevallen.
Deze verandering van weer is het gevolg van het wegtrekken van de
hoge druk van Duitsland naar de Middellandse Zee, waardoor wij binnen
de invloedssfeer van de hoge druk boven de oceaan zijn gekomen. Tussen
dit maximum en de depressie, die zich over IJsland beweegt, staat een zeer
sterke westelijke stroming, waarmee tamelijk vochtige, maar niet erg koude
lucht naar Noord-Europa wordt overgebracht. Het is te verwachten dat de
invloed van de depressie, die zich geleidelijk verder naar het Noordzee
gebied zal uitbreiden, waardoor de bewolking, die vannacht sterk is afge
nomen met het gevolg, dat. de temperatuur op het vliegveld Groningen tot
slechts 3 graden boven nul daalde, spoedig weer zal toenemen. Ook de kans
op regen wordt dientengevolge groter, maar de temperatuur zal voorlopig
nog wel aan de hoge kant van de normale voor daze tijd van het jaar blijven.
Op grond van een opmerking van
ma.arsciia.lk Slalin geloofde wijlen pre
sident Roosevelt dat de verschillende
standpunten van de sovjet-unie en de
V. S. eenmaal met elkaar verzoend zou
den kunnen worden, aldus schrijft me
vrouw Roosevelt in haar memoircv
waarvan een gedeelte in „McCalls Ma
gazine" verschijnt.
„Zo veel van de toekoms hang af van
de mate, waarin wij met elkaar leren om
gaan had Roosevelt tijdens een van zijn
besprekingen met Stalin in de oorlog ge
zegd- „Gelooft u, dat het voor de V. S
en de sovjet-unie mogelijk zal zijn, een
zelfde kijk op de dingen te hebben?"
Stalin antwoordde: „In de V. S. bent u
een heel eind afgeweken van uw oor
spronkelijke opvatting omtrent regeren
en zijn verantwoordelijkheden en van uw
oorspronkelijke levenswijze Ik acht he'
heel goed mogelijk, dat wij in de sovjet
unie, naar mate onze nulpbronnen zicin
ontwikkelen en de bevolking een gemak
kelijker leven krijgt, nader komen to'
enkele uwer ideeën en dat u misschien
enkele van ons aanvaardt".
Stalin had Roosevelt ook gezegd, dat hij.
mocht hem (Stalin) „iets overkomen",
.alles geregeld" had in de sovjet-ume
,Ik weet precies wat gebeuren zal", aldus
Stalin.
Rooseve'.* voorspelde, dat Churchill zich
moeilijk in de na-oorlogst wereld zou
kunnen schikken en dat het „in sommige
opzichten gemakkelijker zou zijn na de
oorlog Stalin bepaalde dingen te doen
verstaan".
In het afgelopen weekend heeft de
Noordwijkse politie in samenwerking met
de Leidse recherche een dievenbende op
gerold. Er werden zeven verdachten ge
arresteerd, die inmiddels hebben bekend,
een auto te Noordwijk te hebben gesto
len en eeh inbraak te hebben gepleegd.
Verder hebben zij verschillende gestolen
voorwerpen verborgen. Een der verdach
ten, die in de nacht van Zaterdag op
Zondag gearresteerd is, is een politieke
onderduiker die nog 5 jaren gevangenis
straf tegoed heeft.
In samenwerking met het C.P- heeft het
C-B.S op verzoek van de Werkgelegen-
heidscommissie indexcijfers van de con
sumptieve uitgaven der Nederlandse be
volking samengesteld. De voornaamste
resultaten van de berekeningen zijn thans
voor het eerst gepubliceerd.
Voedings- en genotmiddelen: Juli 1949
werkelijke uitgaven 394 millioen, in
Juli 1948 391 millioen, maandgemiddelde
voor 1948 366, voor 1947 330 en voor 1946
285 millioen gulden. Het indexcijfer der
uitgaven (basis 1947 100) was voor Juli j 1
119. het prijsindexcijfer 106 en het hoe-
veelheidsindexcijfer 103.
Duurzame consumptiegoed .en: werke
lijke uitgaven in Juli 1949 292 millioen,
in Juli 1948 277 millioen, maandgemid
delde voor 1948 261, voor 1947 219
en voor 1946 154 millioen. Het index
cijfer der uitgaven voor Juli j.l was 134,
het prijsindexcijfer 105 en het hoeveel-
heidsindexcijfer 127-
Overige gr leren en diensten: werke
lijke uitgaven in Juli j.l. 371 millioen,
in Juli 1948 361 millioen, maandgemid
delde voor 1948 296, voor 1947 275 en
voor 1946 234 millioen. Indexcijfer der
Zoals wij gisteren meldden. werd
Woensdag langs de spoorbaan Resteren
—Nijmegen het lijk gevonden van de 26
jarige huisvrouw v. d. B. uit Valburg.
De vermoedens van de politie ais zou de^e
vrouw niet door een ongeval om het le
ven zijn gekomen, zijn thans bewaarheid.
De echtgenoot van de vrouw, de eveneens
26-jarige losarbeider v. d- B. heeft n.1.
verklaard zijn vrouw te hebben vermoord.
Naar hij de politie mededeelde, had zien
Woensdagavond tussen hem en zijn vrouw
een huiselijke onenigheid voorgedaan,
hetgeen in het gezin veelvuldig voorkwam
De vrouw zou daarop met de fiets d«
woning hebben verlaten en zich in de
richting van de spoorlijn hebben bege
ve, gevolgd door haar man. Van de B
verklaarde, dat zijn vrouw hem in de na
bijheid van de spoorlijn met een stok een
paar maal had geslagen. Hij zou haar de
stok hebben ontrukt en haar daarmee
bewusteloos hebben geslagen Daarna
heeft hij haar gewurgd, waarna hjj het
lichaam en de fiets naast de rails had
gelegd en naar huis was gegaan. Later
heeft hij zijn winterjas bij bet lijk ge
legd. Aanvankelijk verklaarde hij, dat
zijn vrouw met de jas naar een kleerma
ker in Zetten was gegaan en niet was te
ruggekeerd.
Nadat bij het sectie-onderzoek in Nij
megen was gebleken, dat de vrouw door
wurging om het leven was gekomen, kon
hij deze bewering niet langer staande
houden.
Woonplaats voor ontelbare millioenen
uitgaven voor Juli jl. 135, prijsindex
cijfer 103, hoeveelheidsindexcijfer 131.
Totaal: werkelijke uitgaven in Juli
1.975 millioen. in Juli 1948 1.029 mil
lioen, maandgemiddelde voor 1948 923,
voor 1947 823 en voor 1946 672 millioen
Indexcijfer der uitgaven voor Juli j.l.
128, prijsindexcijfer 109, hoeveelheidsin
dexcijfer 117.
Uit deze cijfers blijkt, zo merkt het
CBS. op, dat de reële consumptie, na
van 1946 tot 1948 snel gestegen te zijn.
in 1949 een weinig is gedaald. Het verloop
van de cijfers is mede van belang in ver
band met het bevorderen van de industria
lisatie. aangezien zich hierbij het vraag
stuk voordoet van vergroting van de pro
ductie, of, indien deze bij de behoeften
ten achter blijft, verlaging van de con
sumptie.
Hetzelfde geldt voor de verlaging van
het tekort op de betalingsbalans, vooral
met het oog op het aflopen van de Mars
hall-hulp in 1952-'53. Verlaging van de
import dan wel verhoging van de export
hangen eveneens nauw samen met pro
ductieverhoging of consumptieverlaging.
Anderzijds bestaat het streven de con
sumptie te handhaven op een peil, dat
met inachtneming van bovengenoemde
eisen, zo hoog mogelijk ligt.
Het ligt in het voornemen de gegevens
van dc consumptieindex aan te vullen
met indexcijfers betreffende de omvang
van de investeringen. Overeenkomstige
cijfers betreffende de in- en uitvoer wor
den reeds geregeld gepubliceerd.
Spaargelden, levensverzekeringspremiën
en belastingen zijn niet beschouwd als
consumptieve uitgaven en derhalve niet
in de berekeningen opgenomen.
Nederlandse aantlem.
en we hebben het gs"maatschappij-
meld zullen voorts6^ 1 k'ort ge"
Owen
tussen het Victoria-meer
de bouw van de Owen de(r]nemen aan
tussen het Victoria-meer l ®tatf,dam'
meer. Met de bouw van rt;i Kioga-
werk treedt Europa in de voetsnüïl tlge
Amerika, dat o.a- met zijn Boulder'rn?"
in de Verenigde Staten en zijn tvT
(Tennessee Valley Authority) geweldig
bevloeungsprojecten schiep En het doe'
is Afrika, het donkere werelddeel, thans
volledig voor het blanke ras open te
sluiten.
Wat de Owen Falls stuwdam is slechts
AT-1L0nd?rdeel van een' bijna geheel
Midden-Afrika omvattend plan Waar-
Verschillende schrijvers, onder wie
ook Winston Churchill, hebb°n de win!
selijkheid bepleit van een dienstbaar-
making van het water van de Nijl en
van de Midden-Afrikaanse meren aan
de ontwikkeling van een gebied, dat aan
ontelbare millioenen een goede woon
plaats kan verschaffen. Het plan omvat
ook de systematisering van de z-g. bron
nen Van de Nijl, waarbij niet alleen
Egypte, de Soedan en Ethiopië, maar ook
Erythrea betrokken zijn.
Het gehele project heeft inmiddels
een uiterst interessante en loogs e
langrijke kant. Deze kant omvat ten
eerste het vraagstuk der z.g. ovei cv -
king van de aarde en ten tweede de
kwestie van een West-Europese samen
werking tot ontginning van geheel
Afrika. Wat de overbevolking aangaat,
deskundigen hebben tegenover de be
weringen ten aanzien van een teveel
aan mensen en te weinig voedsel op
onze aarde duidelijk vastgesteld, dat
het hele probleem kan worden terug
gebracht tot een goede organisatie van
de aanwezige hulpbronnen. Immers,
terwijl Europa dan z.g. overbevolkt is,
ofschoon nog vele gronden in cultuur
zouden kunnen worden gebracht, it
Afrika heel hun bevolkt, zelfs in zijn
vruchtbaarste gedeelten- Met de mo
derne verkeersmiddelen en huidige
stand der techniek kan bijna het on
mogelijke bereikt worden en gerust
de Stelling worden geponeerd, dat er
eigenlijk te weinig mensen op de aar
de zijn!
En dan de West-Europese samenwer
king. Deze berust in belangrijke mate
op een geordende productie. Maar voor
deze productie is een afzetgebied nodig.
Welnu, Afrika kan het binnen afzien
bare tijd worden. Het is reeds in op
komst. Wie b.v. in Marokko is geweest,
zal dit volmondig beamen. Een stad daar
als Casablanca heeft waarlijk Ameri
kaanse allures!
Men dient het project van de Owen
Falls stuwdam en dat van de bronnen
van de Nijl tenslotte nog te zien in her.
licht der tegenwoordige expansie-poli
tiek van Engeland- Dit heeft zich uit
India moeten terugtrekken. Maar vóór
het hiertoe overging, lagen reeds reus
achtige plannen gereed tot ontwikkeling
der Afrikaanse bezittingen, met name
Oeganda, Tanganyika en Rhodesia, enor
me gebieden met onbegrensde mogelijk
heden. Engeland heeft gedurende de
laatste jaren enorme bedragen gestoken
in de aanleg van aardnotenplantages
De bedoeling is, het moederland aldus
uit eigen gebied van de nodige plant"
aardige vetten te voorzien. Tot dusver
hebben de resultaten nog niet aan de
verwachtingen voldaan. Maar alle begin
is moeilijk.
Engelse economen en financiële ex
perts zijn bezig aan de richtlijnen, wel
ke de grondvesting van een nieuw Brits
„Empire" te doel hebben. Dit nieuwe,
Britsfe imperium zal zijn grondpijlers
in Afrika hebben. In Engeland begint
het begrip „world corporation" meer en
meer ingang te vinden. In deze we
reldomvattende, economische organisa
ties wil men de productie, handel en
verwerking van bepaalde grondstoffen
en eindproducten concentreren. Zo
zweeft b.v. aan bepaalde groepen een
„world corporation" voor ogen van de
Europese staalindustrie, die in haar ge
heel; de Engelse inbegrepen, onder een
z.g. bovenstateüjke leiding zou moeten
komen te staan. Ten onzent is Mr- van
de Mandele, voorzitter van de Kamer
van Koophandel voor Zuid Holland en
een bankier van internationale ver
maardheid, zoals we weten, als pleit
bezorger voor dergelijke wereldcorpo
raties opgetreden. De heer van de Man-
dele had hierbij speciaal de ontwikke
ling van het Rijngebied voor ogen, zoals
zich dit aan weerszijden van deze ri
vier uitstrekt, van Bazel tot Rotterdam,
met daarbij aansluitend de gebieden van
de Donau en de Noord Duitse rivieren
en kanalen.
Het is vermoedelijk geen op zich zeil
staand feit, dat Nederlandse en Engelse
maatschappijen aan de Nijl gaan samen
werken. En daarom is het heel goed mo
gelijk, dat de Nederlandse aannemers en
hun mensen de voorlopers zullen zijn
van grote groepen Nederlanders, spe
ciaal landbouwers, fruittelers en tech
nici, die eerlang in het nieuwe Afrika
een bestaan zullen opbouwen. Dit is een
wel zeer bijzonder aspect van het Owen
Falls-project. We kunnen hier dus met
enig gerechtvaardigd optimisme spreken
van „Nederlanders in het Nijl-gebied"
Deze Engels-Nederlandse samenwer
king kan leiden tot een nauwere sa
menwerking met België, dat zijn onrae
telijke Congo wil gaan industrialiseren
Door onderling overleg kan men vee.
bereiken. Dit bewijst wel de overeen
komst, die kort geleden over de bronnen
van de Nijl tot stand is gekomen.
Eeuwenlang zijn hierover tussen de be -
trekkenen meningsverschillen geweest-
In de twaalfde eeuw heeft een negus
van Abessynië (Ethiopië) zowaar gepro
beerd, de Nijl in zijn gebied af te sper
ren, om aldus Egypte uit te hongeren,
dat toen door de Muzelmannen bezet
was. Hij stierf, voordat zijn plan kon
worden uitgevoerd. Maar nog heden ten
dagen zijn de overblijfselen te zien van
de werken, waarmede negus Lalibala de
Nijl alleen voor zijn eigen land wilde
monopoliseren
Maar ook in onze tijd dreigden der
gelijke dingen. In het Italiaanse Erythrea
loopt een zijrivier van de Nijl. De
Italiaan Gasparini wilde er een stuw
dam in aanleggen, om aldus zijn lan-
STtiara
/OTIHTPV
In de Staatscourant van Vrijdag zijn
twee uitzonderingsbeschikkingen op de
beschikking Prijsstop 1949 gepubliceerd.
Op grond van de eerste uitzonderings-
besehikking is het geoorloofd bij het be
palen van de prijzen van importgoederen,
welke onder de Prijsstop vallen, de ver
hoging van de importprijs, die sedert 17
September j.l. heeft plaats gehad (waar
onder begrepen de directe kosten ter
zake van de invoer en van het vervoer loc
aan de opslagplaats van de importeur),
voor zover deze ook inderdaad is betaald
of verschuldigd, door te berekenen.
Op grond van de tweede uitzonderings
beschikking is het geoorloofd bij het be
palen van de prijzen van enkele met
name genoemde goederen de verhogin0
van de importprijs van de in deze goe
deren verwerkte importgoederen, voor zo
ver deze verhoging ook inderdaad be
taald of verschuldigd is, door te bereke
nen. Deze goederen zijn: minerale smeer
oliën en vetten, scheermesjes, remolie,
tabakspijpen, sigarenaanstekers vuur
steentjes, medische instrumenten, labo-
atoriumbenodigdheden, karatoormachines,
non-ferro-metalen en halffabrikaten, ver
vaardigd uit non-ferro metalen, verfpig-
mente, krijt, loodmenie, loodzouten en
loodglit.
Ten aanzien van beide beschikkingen is
bepaald, dat de directeur-generaal van
de prijzen in bijzondere gevallen afwij
kingen kan vaststellen. De eerste beschik-
kig wordt geacht in werking te zijn ge
treden op 20 September j.l. de tweede op
1 October 1949-
derijen te bevloeien. Het gevolg zou
echter zijn geweest, dat de aan de an
dere kant van de grens liggende, Soe-
danese plantages zonder water zouden
hebben gezeten- Er werd ijlings te
Karthoem een conferentie bijeenge
roepen. Men kwam daar tot een compri
mis. Gasparini mocht een kleine dam
aanleggen en hiermede maakie hij van
17.000 H.A. woestijn vruchtbaar ka
toenplantages.
De Owen Falls stuwdam bij het Vic
toria-meer is van groot belang voor
Oeganda, dat momenteel tot de meest
ontwikkelde gebieden van Midden Af
rika behoort. Zoals bekend, is er een
bloeiden Katholieke missie. Ook hiei
doemen interessante perspectieven op-
De regeling van de Nijlbronnen is na
tuurlijk voor Egypte van het grootste
belang. Ze betreft een gebied, waar reeds
dertig millioen mensen wonen. Hier is
voor Europese immigratie betrekkelijk'
weinig ruimte. Elders echter zijn er, zo
als gezegd, onbegrensde mogelijkheden
Het is daarom, dat de Owen Falls
stuwdam onze belangstelling ten volle
verdient. Hij zal veel eerder klaar zijn
dan de regeling der Nijlbronnen, waar
voor men vijf en twintig jaar nodig
acht. De Owen Falls stuwdam geef!
voor het oude Europa alle reden to'
optimisme. Gezien de plaats, welke ons
land er inneemt, mag worden verwacht,
dat het ook in Afrika zich terdege zal
kunnen doen gelden.
Het heeft maar weinig gescheeld of
de Brabantse wielerronde op 8 en 9 Oc
tober zou niet zijn doorgegaan. Van over
heidswege werden nl, te elfder ure om
verkeerstechnische rédenen bezwaren
^erndskt.
Vrijdag hebben nu enige buurgemeen
ten uit de provincie en het werkcomité
met de procureur-generaal in Den Bosch
een bespreking gehad met het resultaat,
dat de rit alsnog zal kunnen worden ge
reden.
In het kader van het internatinonaal
voetbaltournooi werd te Arlon de wed
strijd LuxemburgBelgië gespeeld. De
Belgen wonnen met 8—1. Hierdoor be
reikten zij de halve finale, waarin het
elftal 5 October te Rijssel tegen FranK-
rijk uitkomt. De winnaar van de ont
moeting speelt 8 October te Parijs in
de finale tegen die winnaar van de an
dere halve eindstrijd Nederland luiKije.
Het internationaal meestertournooi,
dat 2 October te Baarn begint bestaat
uit twee hoofdgroepen van elk acht deel
nemers. In de eerste «'ernatlonalV„i? c
kamp komen tegen elkaar int.Rostic
(Joegosl), Tordion (Zwitserl) ^°ern,
(Luxemburg) en de Nederlanders d..
Euwe, Spanjaard, Visser en ^?5""nace
achtste deelnemer, een buitenland-
schaakmeester, zal nader worden bekend
In de 'tweede internationale achtkamp
spelen: Fuderer en Ratanovic (J-SI
Muller (Zwitserl), onze landgenoten
Vinken,. Oosterwijk, Bruin, dr. Fick,
Donk en mevr Fenny Heemskerk, die djt
tournooi als een training beschouwt
voor het wereldkampioenschap schaken
voor dames, dat de komende winter te
Leningrad zal worden gehouden, en waar
bij zij ons land zal vertegenwoordigen.
Het Zwitserse elftal, dat Zondag te
Brussel tegen België speelt, is samen
gesteld als volgt: doel: Stuber (Lausan
ne): achter: Gyger (Cantonal) er, Neury
(Locarno); midden: Lanz (Lausanne),
Lusenti (Beliinzona) en Bocquet ./Uau-
sanne); voor: Schneiter S C Ziinclr,
Oberer (Cantonal), Tamir.i (Servette),
Bader (F C Bazel) en Fatton 'Servette).
Reserves: Dougoud (Fribourg). Steffen
(Cantonal), Eggimann (Servette) en
Stoll (Young Boys).
