Donderdag 20 October 1949
Zorgen om Britse defensie en
sociale zaken
R
Brieven uit Fatima
„Helpt mee de pieken onder de
duim te houden
Voor een millioen aan valse
honderdjes
HAASAZIJN
De nacht
24e October
r
SPECULATIE OP ONGEZONDE
BELANGSTELLING?
lichtprocessie
pagina 2
Als sij niet bespaard blijven voor besparing
crisis
dreigt
Matthew Fox in
Indonesië
ADIO
programma
Nieuwe K.L.M.-lijn op
NIEUWE LOTGEVALLEN
ft
Advocaat en candidaat-notaris in 't complot
NATIQNALE KLEDERDRACH
TEN AANGEBODEN AAN
PRINSES WILHELMINA
Hij zoif. onder andere naam in
Batavia zijn aangekomen
SLACHTOFFER VAN ONT-
PLOFFING HETELUCHT-
MOTOR BEGRAVEN
Gesneuveld in de strijd voor
technische vooruitgang
SCHREIEDER WIL NOG
VERDIENEN
aan het Nederlandse volk
„DE SLANGENKUIL"
Jt
van Henri de Greeve
EN GUN KLAARTJE KILO-
WATT EENS RUST
Duitsland
mm n
door MARIE-LOUISE CAVFAT
ï/rnftT V°,°r 80ed °P San2' In Char*
Voetbal in Engeland
(Telefonisch van onze Londense
correspondent)
De hooggeplaatste ministers, die het
comité voor economische politiek van
het Britse kabinet uitmaken, zfjn vol
gens de politieke medewerker van de
„Daily Express", in botsing gekomen
over belangrijke punten inzake bezuini
ging en er heeft gisteren grote be
drijvigheid in Whitehall geheerst, waar
men de geschillen poogde te overbrug
gen. Enige ministers zouden zelfs hun
verzet tegen de plannen zo ver door
gevoerd hebben, dat op het punt
gestaan moeten hebben hun ontslag aan
te bieden, indien verminderingen in
gevoerd werden In de verdedigings-
en in de sociale diensten.
Een groep heeft naar de „Daily Ex
press" meent te weten, er op aangedron
gen, dat de bezuinigingen geheel en aj
ten'koste zullen komen van de verdedi-
gingsid-epartementen en dat daarentegen
de sociale diensten zullen worden vrij
gesteld. Maar hiertegen verzetten weer de
hoofden van de verdedigingsdepartemen
ten zich met hand en tand en zij wor
den gesteund door de technische chefs
dier departementen. Zij hebben ook de
steun van Ernest Bevin, de minister van
buitenlandse zaken.
Wanneer, zoais vele labour-parlements-
ledan wensen, de defensiediensten tot het
laagst mogelijke minimum zouden worden
teruggebracht dan zou er alle mogelijk
heid bestaan, dat zowel Bevin ais Alexan
der de verdedigingsminister, die de co
ordinatie van' de drie verdedigingsdepar-
tementen heeft, zouden overwegen- of
zij al dan niet onder zulke omstandigbe
den in het kabinet zouden blijven.
In het Lagerhuis werd er bij Alexandei
sterk op aangedrongen, dat hij een ra
ming zou geven van de verhoging de1,
defensiekosten, als gevolg van devaluatie.
Dit verlangen werd niet alleen van da
zijde der oppositie, maar ook door so
cialisten nadrukkelijk te kennen gege
ven. De oorspronkelijke uitgaven voor
verdediging in de thans lopende begroting
bedroegen 759.863 000. Algemeen neemt
men aan; dat de cijfers thans, ook in ver
band met de devaluatie, tot 1000 mil
lioen gestegen moeten zijn.
Men twijfelt er niet aan, dat Attlee
het mogelijke doet om middelen te vin
den tot verlaging van dit astronomische
cijfer, zonder dat hierdoor de vitale ver
plichtingen der rijksverdediging worden
aangetast.
Verlaging van de conscriptieperiode tot
een jaar, verhoging van de leeftijd van
oproeping, waardoor de volgende lichtin
gen feitelijk 12 maanden zou worden uit
gesteld, zijn middelen, waardoor bespa
ringen kunnen worden Ingevoerd en welke
overwogen worden.
De hoofden van de verdedigingsdepar
tementen en Isaacs, de minister van ar
beid, werden gisteravond door Attlee naar
Downingstreet geroepen om een bijeen- ^„„ebroken en leeg geroofd.
l.nwvxS Uil lI>n« Uai AAVn'ltA S/rtAf
Gistermiddag werd aan H. K. H. Prin
ses Wilhelmlna in het Nederlandse Open
luchtmuseum te Arnhem een collectie
nationale klederdrachten aangeboden
ter vervanging van de tijdens de oorlogs
jaren verlóren gegane collectie, die haa-
iu 1898 'ten geschenke was gegeven.
De collectie bestaat thans uit 80 cos-
tuums uit alle streken van het land. Die
van 1898 bestond uit 250 costuums, zo
dat een en ander thans nog niet volle
dig is.
Gedurende de oorlog waren de cos
tuums, naar men dacht veilig geborgen
op het kasteel „Doornenburg'in de
Bejuwe, Helaas juist in deze streek werd
verwoed gevochten, met het gevolg dat
alias verloren ging.
De gouden en zilveren sieraden, bij de
costuums behorend, waren in een safe
Arnhem opgeborgen, maar die werd
komst bij te wonen van het comité voor
economische politiek. Het feit, dat Isaacs
aan de besprekingen deelnam, wijst er op,
dat de eonscriptiekwestie besproken werd.
Tot de andere ministers behoorden
Cripps, Bevin, Morrison en Dalton, bene
vens natuurlijk de ministers van de ver-
digingsdepartementen en de chefs van de
staven van land-, lucht- en zeemacht.
Onder de aangenomen naam „Marks"
is Matthew Fox met de „Oranje" in Ba
tavia aangekomen, aldus meldt het fe
derale blad „Arta Indonesia".
De correspondent van Aneta ontdekte
dat met deze boot aankwamen M-
Lury en Cecil Marks, resp. beheer
der en inspecteur van de Oosterse af
deling en toekomstig beheerder der af
deling Batavia van de Universal Inter
national Films Incorporated.
Lury'zeide: „Ofschoon er enig verband
moge bestaan tussen Fox en Universal,
bestaat er geen zakelijke betrekking.
Ons werk hier is de distributie van films
en geen vertegenwoordiger van de Uni
versal mengt zich in andere aangelegen
heden"- Marks verklaarde aan Aneta, dat
hij niets van de aangelegenheid Fox
wist, hij toonde zijn paspoort, dat afge
stempeld was in Sydney.
Velen uit leidinggevende kringen zo
wel van Philips, de NSF als van Werk
spoor waren gistermiddag naar de Nieu
we Algemene Begraafplaats aan de Bos-
drift te Hilversum gekomen om de laat
ste eer te bewijzen aan ir. H. Meier
Mattern, die Vrijdag j-1. te Delft bij een
ontploffing van een heteluchtmotor om
het leven kwam.
Nadat het stoffelijk overschot naar de
groeve was gedragen, gevolgd door zeer
velen en gesierd met talloze bloemstuk
ken, voerde als eerste spreker het woord
de vice-voorzitter van de raad van be
heer der N, V- Philips, ir. F, Phiiips, die
zeide, dat ir. Meier Mattern was gesneu
veld op de frontlijn van de strijd voor
de technische vooruitgang.
Ir. M. Damme, president-directeur
de N. V. Werkspoor, noemde dit plotse
ing verscheiden een groot verlies. De
overledene was een uitzonderlijk knap
Ingenieur, die zijn kennis fundeerde op
solide wetenschappelijke basis en van wie
nog veel mocht worden verwacht
Fr. W. van Zoest, sprekend namens de
directie der N. V, Thermomotor, rele
veerde, dat dit rampzalig ongeluk ge
schiedde nu men juist in een beslissend
hoopgevend stadium op het gebied
van de ontwikkeling van de hetelucht
motor was gekomen. Dat dit werk zal
worden voortgezet, daarvan getuigde na
paens de naaste technische medewerker.!
van de overledene ir H. van Suchtelen.
waarna tenslotte een zoon een dank
woord sprak.
Nadat de Prinses in de Za'anse pronk
kamer had plaats genomen trokken de
landgenoten, die de verworven costuums
droegen, aan haar voorbij. Men had zich
in groepen provinciegewijs verzameld.
Cruys Voorbergh gaf aan Prinses Wil
helmlna de gewenste toelichting,
Bij het verlaten van dit gebouw werd
haar een album met allerlei foto's van
het openluchtmuseum ten geschenke
aungeboden.
De Ned. Boekverkopersbond heeft aan
ai zijn leden een circulaire gezonden
naar aanleiding van het feit, dat binnen
kort onder de titel „Het Englandspiel"
een boek zal verschijnen van Joseph
Schreieder. In deze circulaire wordt de
boekhandelaren mededeling gedaan van
het bestuurbeslult de leden te adviseren
het boek niet te etaleren of op welke
andere wijze ook te pousseren, omdat de
bond van mening is, dat de fled. boek
verkopers er niet aan dienen mede te
werken Schreieder geld te laten verdie
nen aan het Nederlandse volk, waarte
gen hij zoveel kwaad hoeft uitgericht,
Blijkens een mededeling van de uit
geefster heeft Schreieder het honorarium
bestemd voor het betalen van zijn in Ne
derland ontstane verplichtingen. „Wij
wensen Schreieder niet in bescherming
te nemen, zegt zij, hij heeft gewerkt tegen
ons land en zijn bondgenoten. Maar ieder,
die dat wil kan nu kennis nemen van het
geen een der twee ontwerpers van het
Englandspiel daarover mededeelt".
De Britse onderminister van buiten
lands^ zaken, Mayhew, heeft in het la
gerhuis verklaard, dat de „luchtbrug"
naar Berlijn Engeland 10.250.000 pond
sterling gekost heeft.
Slechts Aaatole Litvak's onper
soonlijke regie maakte de film
vertoonbaar
In de Middeleeuwen nam men algemeen
aan, dat een belevenis, die een normaal
mens uitzinnig kon maken, omgekeerd
in staat moest zijn. een geesteszieke
terug te brengen tot de normaliteit. Op
dit wonderlijke principe berustte de des
tijds toegepaste en voor onze begrippen
nogal barbaarse therapie voor krank
zinnigen, waarbij dezen in een slangen
kuil moesten afdalen in de verwachting,
dat de schok en de angst voldoende zou
den zijn, om de gestoorde geestesvermo-
gens te herstellen.
Niet zonder bedoeling heeft Mary Jane
Ward het boek. dat haar eigen ervaringen
in een Amerikaans krankzinnigengesticht
bevat, „The Snake Pit" genoemd. In het
Rockland State Hospital, waar zij werd
verpleegd voor een ongevaarlijke zenuw
inzinking, vond zij voldoende overeen
komst met de middeleeuwse slangenkuilen
om zich gerechtigd te voelen met een sen
sationele titel de gemoederen in Amerika
in beroering te brengen.
Voor de sceptici, die in Mary Jane
W-"d's boek een aangrijpende roman za
gen, waarvan de authenticiteit echter kon
worden betwist, verscheen kort na de
verschijning van „The Snake Pit" een
reportage van de New Yorkse journalist
Albert Deutsch over een rondgang door
de voornaamste krankzinnigengestichten
van Amerika- „The Shame of the States"
(De schande van de V-S-) noemde Deutsch
zijn verslag, dat nuchter is. maar in zijn
aanklacht niet minder beschamend voor
een moderne samenleving dan Miss Ward's
roman.
Aldus kreeg „The Snake Pit" een za
kelijke ondersteuning, waardoor niemand
meer in het onzekere behoefde te zijn
over de algemene toestand in de krank
zinnigengestichten van Amerika.
Werd de 20th Century Fox, toen ze de
best-seller van Mary Ward ging verfil
men, gedreven door idealistische motie-
ven, heeft ook zi.
ngeneeslijki
Alles loopt,
VRIJDAG 21 OCTOBER.
HILVERSUM II (II* M') 7.00—24.00 NCRV.
7.00 en «00 Nieuw» en gram.; 9,15 V. d
zieken; 9.30 Waterst,#.35 Gram.; 10.30 Mor
gendienst; 11.00 Gram.; H.« Piano; 11,43
Gram 12.00 Sextet; 12.33 Trio; 13.00 Nieuws
13.15 Promenade-ork.; 13.45 Gram.; 14.15 Hoor
spel; 15.00 Strijkkwartet; 15.30 Gram.; 15.40
Voordracht; 18.00 Omroepork.; 18.40 Voor
dracht: 17.00 Gram.; 17.15 Cello en piano; 17.45
Friese ultz.; 18.00 Pianoduo; 18.15 Causerie.
18.30 Gemengd koor; 18.45 Causerie; 19.00
Nieuws: 19.15 Regeringsultz.19-30 Radio
krant: 20.00 Nieuws; 20.05 Gram.; 12.15 strijk-
ork.; 20.45 Gram.; 20.55 Hoorspel; 21.45 Radio
Philh. Ork.: 22.45 Avondoverdenking; 22-00
Nieuws; 23.15 Gramofoon.
HILVERSUM I (301. 5 M.) 7.00 VARA, 10.00
VPRO. 10.20 VARA, 12.00 AVRO. 16.00 VARA,
19.30 VPRO, 21.00 VARA, 22.40 VPRO, 23.00
24.00 VARA.
7.00 Nieuws; 7.15 Ochtendgymn.7.30 Gram.:
8.00 Nieuws; 8.15 Gram.; 8.50 v. d. vrouw;
9,00 Gram.; 10.00 Causerie; 10.05 Morgenwij
ding; 10.20 Gram.; 10.30 V. d. vrouw; 10.45
Gram.; 11.1 Voordracht; 11.30 Accordeonork
12.00 orgel en zang; 12.33 Sport; 13.45 Gram.,
13.00 Nieuws; 13.15 Dansmuziek; 13.45 Gram..
14.00 V. d. vrouw: 14.20 Sollstenconc.: 15.00
Boekbespr.; 15.20 Gram.; I6.00 Film; 18.30 V.
d. jeugd; 17.00 Gram.; 17.20 Causerie over
muziek; 18.00 Nieuws; 18.15 Felicitaties; 18.30
Ned. Strijdkr.; 19.00 „Denk om de bocht";
19.15 Orgel en zang; 19.30 Causerie; 20.00 Nws;
20.05 Plano; 20.30 Causerie; 20.55 Boekbespr.,
21.00 Verzoekprogr.21.30 Voordracht; 21.50
Buitenl. overz.; 22.05 lichte muziek; 22.45
Avondwijding; 23.00 Nieuws; 23.15 Gram.
RADIO DISTRIBUTIE III: 7-00 VI- Br.;
nws. 7-05 gram. 7.30 kron- 740 gym
7 50 gram- 8-00 nws 8.05 Conc- 9 00 nws"
9-05 lichte muz. 10.00 Eng. L.P.: Harold
Smart (org). 10-30 Eng- H.S-; Tommy
Smith en ork- 11-00 Eng L-FV BBC Welsh
Orch- 11-30 voordr. 11-45 „Mrs- Dale's
Diary". 12.00 VI- Br-: gram 12.30 weerber-
12-32 gram. 13-00 nws- 13.15 orgelspel en
zang. 14-00 oude muz- 14.45 schoolradio
(Van onze verslaggever)
In de komende wintermaanden zullen
de eleetrische centrales in het gehele
land zich weer voor grote moeilijkheden
geplaatst zien bjj de levering van stroom
gedurende de z.g. „piek-uren", dat zijn
de uren van 7 tot 9 des morgens en van
4 tot 6 des middags. Een drastische be
perking van het stroomverbruik tijdens
deze uren is noodzakelijk gebleken. Een
symptoom van de moeilijkheden, die
zich kunnen voordoen, openbaarde zich
reeds Woensdagavond in Amsterdam en
het Gooi bij de storing, die in het
krachtstation optrad en waardoor een
uur lang vele steden zonder electrici-
teit zaten-
Dergelijke storingen moeten worden
voorkomen en daaraan zal de gehele be
volking moeten medewerken. Onder het
motto: „Helpt mede de pieken onder de
duim te houden", zal men trachten geheel
Nederland op te wekken vooral in de
piekuren zo weinig mogelijk stroom te
gebruiken.
Deze algemene bestrijding van een te
groot electrieiteits-verbruik heeft vele fa
cetten, Allereerst heeft men de industrie
gewonnen voor een bezuiniging. De huis
gezinnen zullen een dezer dagen in hun
brievenbus een klein pamfletje vinden,
dat hun dringend vraagt „Klaartje Kilo
watt" twee maal per dag wat rust., te
schenken. Een laatste beperking, die te
vens een psychologisch effect op de bur
gerij zal hebben, is een beperking van de
etalage-verlichting.
Zoals bekend, heeft de regering een j
verbod van stroomverbruik voor etalage
verlichting uitgevaardigd tijdens de piek
uren (Zaterdag alleen des ochtends) in
November, December en Januari. Van dit
verbod kan ontheffing worden verleend,
indien de winkelier ztch schriftelijk ver.
bindt ln winkel en etalage tijdens de
piekuren niet meer dan de helft van het
vorig jaar gebruikte aantal lampen te
ontsteken- Deze maatregel geldt voor het
gehele land, uitgezonderd Friesland, dat
voldoende centrale-capaciteit heeft. Ter
vergemakkelijking van de contróle zal
iedere winkelier in zijn winkel een ver
klaring moeten ophangen, dat-hij zich on
der toezicht heeft gesteld van de plaatse
lijke commissies inzake de etalage-ver
lichting afdelingen van de Landelijke
Commissie. Tevens gaat de winkelier een
verbintenis aan met het Energie Bedrijf,
of P.E.N. dat hij zich niet aan de maat
regelen zal onttrekken. In Amsterdam,
waar 15 tot 17-000 winkeliers bij deze re
geling betrokken zijn, zuilen de formulie
ren verkrijgbaar zijn bij het G.E.B. Ka
tr.er van Koophandel en distributiekan
toor Amstel 1. In de provincie Noord-
Holland met 15.000 aangesloten winkeliers
zijn de gemeente-besturen ingeschakeld
voor de verdeling van deze paperassen.
Indien een winkelier zich niet wil binden,
za) hij in het geheel geen verlichting mo
gen ontsteken
de bedoeling gehad, de
vinger op een zieke plek in de samen
leving te leggen of begon zij slechts een
veilige speculatie op het succes van het
boek en op de sensationele inhoud ervan?
Hoe dan ook, men zal het er wel over
eens zijn, dat het behandelen van een
onderwerp als dat van „De Slangenkuil"
ln de bioscopen slechts kan zijn gemoti
veerd als daarmee grote, algemene be
langen zijn gediend.
De intrige van „De Slangenkuil" speelt
zich af in 'n krankzinnigengesticht, waar,
door gebrek aan geschoold personeel en
medisch toezicht, chaotische toestanden
zijn gaan heersen. De hoofdpersoon (in de
film. gespeeld door Olivia de Haviland). 'n
„licht geval", wordt in deze omstandig
heden geheel verkeerd behandeld, vervalt
van d# ene crisis ln de andere en belandt
tenslotte zelfs in de afdeling van de
ke patiënten, de „slangenkuil"
althans voor de hoofdpersoon
nog goed'af, maar als zij tenslotte genezen
de Inrichting verlaat, heeft men geen en
kele zekerheid, dat er voor de andere
verpleegden een enigszins menswaardig
bestaan zal beginnen-
Men zal zich moeilijk een hachelijker
onderwerp kunnen voorstellen om in de
bioscoopzaal te behandelen. En het is al
leen te danken aan de weinig persoonlijke
manier, waarop de regisseur An-atole Lit
vak zijn film heeft gemaakt, dat het eind,
resultaat, zij het met het nodige voor
behoud, vertoonbaar werd voor een ge
mengd bioscooppubliek. Slechts uit een
enkel suggestief fragment valt op te ma
ken van welk eén halluclnaire verschrik-
king de film had kunnen worden, als Lit-
vak de onvermoede mogelijkheden van 't
filmmateriaal op dit gegeven had toege
past. Nu laat hij vooral net accent vallen
op de sentimentele kanten van het ver
haal. waardoor, zoals gezegd, de film meer
geschikt wordt voor openbare vertoning-
Dit alles neemt niet weg, dat de tegen
stand, die „The Snake Pit" van officiële
zijde in Europa, daar zij geen enkel be
lang dient (ieder land haast zich ten
minste de film te laten voorafgaan door
een mededeling, dat de beschreven toe
standen niet slaan op zijn eigen krank
zinnigenverpleging) begrijpelijk is. Want
men ontkomt niet aan de indruk, dal
hier met de ellende van geestelijk zie
ken geappelleerd wordt aan een belang
stelling met bedenkelijke inslag. En niet
tevergeefs, zoals de toeloop in het
buitenland naar doze film bewijst-
G B-
Zaterdagavond, 15 Oct. '49.
Hooggeachte redactie,
Het is nu Zaterdagavond. Zoals ik U
reeds schreef kwamen wij hier Dinsdag
avond aan, ongeveer half tien. U hebt
werkelijk het onmogelijke van mij ge
vraagd- Over de belevenissen sinds die
Dinsdagavond tot nu toe zou ik zonder
enige moeite een dik boek kunnen
schrijven en de mij toegedachte ruimte
in Uw krant zou nog niet eens
groot genoeg zijn om de inhoudsopgave
van dat boek te bevatten.
De drukte is enorm. Woensdag stro
men de duizenden binnen uit alle streken
van Portugal- Gaandeweg dient elke ope
ning tussen huizen als parkeerplaats-
Men sjort allerlei vehikels op allerlei
open plekken. Dalkommen zijn met
auto's gevulde bergplaatsen- De auto's
zijn niet te tellen. Luxe- en oud-roest
staan broederlijk naast elkaar. In deze
enorme met mensen gevulde ruimten
vallen ze echter nauwelijks op- Want de
grootste massa komt te voet of per ezel.
Gaandeweg bezetten deze massa's de
reusachtige terreinen achter en voor de
Cova Daar installeren zij zi°h in tenten
en tentjes, waarvan de meeste allesbe
halve luxueus zijn- Maar het gaat er ge
zellig en vreedzaam toe. Ze drommen
bij elkaar onder de steeneiken en vor
men daar de meest schilderachtige
groepen, die men zich kan indenken.
Zo belegeren zij op vreedzame wijze de
Cova en als het avond geworden is
knetteren en branden en vlammen de
duizenden vuren en vuurtjes waarop zij
hun koffie koken. Het is best te be
grijpen, dat vele autoriteiten van grote
hotels niets willen weten en ik hoop
dat ze hier nooit gebouwd zullen wor
den- Als ze er eenmaal zullen zijn, is
het met Fatima oriherroepelijk gedaan.
Daarenboven zorgen deze tienduizen
den zelve voor de fourage, want hon
derden en honderden primitieve tentjes
en tafeltjes brengen de eenvoudige voe
dingsmiddelen voor 'n paar excudo's
aan de man. Onder leiding va» de on
betaalbare altijd parate allemansvriend
pater Limpens, Montfortaan, die Portu
gees spreekt als zijn landstaal Neder
lands, zijn wij doorgedrongen tot in de
verste hoeken van deze ongevaarlijke
rimboe, van dit wellicht grootste open-
Huchthotel ter wereld- Denk niet dat U
nu iets weet Of ook maar een greintje
voorstelling hebt van dit fantastische
schouwspel. Kom en zie.
Ik zeg dit aan ledereen. Het is de
moeite waard e-en heel jaar, desnoods
een paar jaar krom te liggen om deze
„levenservaring" Fatijna te ondergaan,
niet zozeer en zeker niet alleen om deze
ongelofelijk fantastische entourage, als
wel om alles wat men hier geestelijk
beleeft Een krantenartikel is niet de
aangewezen gelegenheid om dieper in
te gaan op deze geestelijke gezondheids
kuur, die geen vezel van een menselijke
ziel onaangeroerd laat- Ik kan dan nu
ook niets anders doen dan trachten een
beschrijving te geven van iets, dat zijn
niet te tellen. Telkens als in een lied
het „Ave" voorkomt, wuiven duizenden
en duizenden handen met een zakdoek.
Nooit zal ik dat vergeten. Mgr. Fesser*
had direct na aankomst met ons in Fa
tima, als 't ware beslag weten te leggen
op het beeld tijdens de processie voor
de Nederlanders. Uit hen werden de dra
gers priesters en leken gekozen.
Toen het beeld na een lange tocht, door
guirlandes van onvergetelijke liederen,
boven aan het kathedraalpiein was aan
gekomen, stonden mannen en vrouwen
te huilen als kinderen, toen onder het
zingen van eindieioze „Ave's" heel da
Cova stond te wuiven-
Daarna begon om 1 uur een H. Mis,
die tegelijkertijd de eerste H. Mis was
van een jonge neomist. Dan gaat er bjj
weerga zeer zeker nergens ter wereld de consecratie heel wat in je om. Da
heeft. I eerste consecratie voor hem. Ik telde
26 jaar terug. Zes en twintig jaar pries-
Woensdagmiddag was intussen een
bidtocht georganiseerd naar de parochie
van- Fatima, waar de kinderen van
Fatima gedoopt waren en waar nu het
graf is van Jacintha en Francesco. Het
vandalisme van een goedbedoelde maar
brutale devotie heeft het grafmonu
mentje der twee kinderen lelijk ge
sehonden. Pater Cuppen, een der on
vermoeide leiders van onze bedevaart,
hield daar een predikatie over het
doopsel, die diepe indruk maakte- U
moet U zo'n tocht naar Fatima heus niet
voorstellen als een plezierreisje. De zon
blakert, de weg wordt al gauw moeilijk
begaianbaar, bezaaid als hij is met
keien en keitjes. Deze weg wordt bid
dend afgelegd Ja onze pelgrims vor
men een waarachtig biddend leger.
Onze pelgrimschaar bestaat ..lang niet
alleen uit jonge mensen, er zijn mensen
bij op leeftijd. Ik heb bejaarde dames
deze zware tocht zien maken zonder
uit te vallen.
Woensdagavond dan begon het grote
feest, dat geen menselijke fantasie zich
kan voorstellen De massa's, niet met
honderden te tellen, liggen, of liever
zitten en knielen gestapeld tegen de
geweldige hoge treden van de prachtige,
op een heuvelrug gelegen kathedraal-
Deze majestueuze, ranke toren beheerst
heel de Cova- De ligging is volmaakt.
Van de hoogste trede af begint over
heel de breedte iets wat lijkt op een
enorm zwart tapijt, dat afrolt in de
Cova: de mensen op de treden. Soms
denkt men aan milliarden bijen bijeen-
Tot twaalf uur stijgt uit deze enorme
massa uren lang het gebed als een he
melbestorming naar boven in de einde
loze ruimte van deze smetteloze ster
renhemel, zacht als balsem- Dan begint
de menigte te zingen met melodieën, die
diep in het hart grijpen, omdat ze zo
regelrecht uit het hart komen- De massa
komt in beweging en gaat een lichtpro
cessie beginnen over het oneindige veld
met als middelpunt het kleine kapelletje.
Twaalf uur! Het lichtspel staat stil. En
de nachtelijke aanbidding in de ópen
lucht begint. De lucht is vol meditatie
en wijding. Dat duurt tot twee uur.'Maar
om vijf uur beginnen overal alweer de
H.H- Missen. De tienduizenden slapen
buiten- 's Morgens komen weer andere
tienduizenden-
Intussen had om negen uur een wel
heel bijzondere plechtigheid plaats- Twee
pelgrims uit onze Nederlandse groep
werden tot de gelukkigste mensen
ter wereld gemaakt. Het waren twee
Limburgers, die naar Fatima waren
gereisd, o-a- pm daar hun huwelijk te
sluiten. Daarna werden de Nederlandse
priesters ontvangen door mgr José Al-
ves da Silva, de bisschop.
Wij hebben nauwelijks de tijd enige
verfrissing te nemen, want tegen elf uur
begint de grote processie met het beeld
v/in Maria van Fatima. U kunt al enigs
zins vermoeden wat dat hier betekent in
Fatima zelf, waar geen enkel menselijk
opzicht het geluk en zijn uiting remt-
Heel de Cova is gevuld met duizenden,
terschap! Het is verpletterend wat God
doet aan een mens, als ieder ander mens.
Toen betrad mgr. Pessers d:e kathe-
draaltreden met het Allerheiligste om de
zieken te zegenen. De stem van de voor
bidder achter de microfoon bad, bad. bad
met het geweld van een blinde, van een
dov-e, van een lamme- En heel het veld
bad mee met het te.mperament van een
oplaaiend geloof. Vijf uur lang hebben
we gestaan, geknield, op de treden van
de kathedraal in fc gloeibrand van een
onbarmhartige zon-
Hooggeachte redactie, ik laat het aan
Uw fantasie en aan d-ie van mijn lezers
over, zich van dit alles een voorstelling
te maken- lk mag geen misbruik maken
van Uw ruimle. Als ik alle schilderach
tigheden, treffende momenten, onver
wachte gewaarwordingen zou beschrlj-
*lan zou er 6011 bcsk nodig zjjn.
De bedevaart, die door paters Montfor-
tanen werkelijk op een uitstekende wij
ze geleid wordt, had Vrijdag genomen
als een uitgaansdag, om de door emotie
doodvermoeide pelgrims te laten uitrus
ten in een verrukkelijke autotocht over
Batalha, Nazare, Alcobaga- Deze uitgaans
dag bracht ons echter niet uit de stem
ming. want wjj bezochten de kathedraal
van Batalha, het strand en het Trappis
tenklooster van Alcobaga- Als u deze
monumenten kent, behoef ik ze niet te
beschrijven; als u ze niet kent, behoef
ik er niet aan te beginnen. De pen van
prof. Van der Meer zou er toe in staat
zijn. Het overtreft alles wat wij ooit in
ons leven zagen- Het Trappistenklooster
met zijn 999 kamers heeft zoveel bijzon
derheden dat daarover alleen al een
boeiend artikel te schrijven zou zijn-
Vandaag hebben we weer een bidtocht
gemaakt naar Aljustrel. paar spraken
wij de moeder van Francèsco en Jacin
tha- Schrijven kan zij niet. En zij teken
de met mijn potlood in mijn blocnota
een kruis- Wij spraken ook een zuster
van Lucia, die het zonnewonder had ge-
zien- ZU meende, dat de zon op de aarde
ging vallen-
Ik blader in mijn boekje- Beste redac
tie, het is te veel- Laat ik er maar een
punt achter zetten Ik hoop dat het vol
gend jaar niet 30Ö, maar drieduizend
Nederlanders naar Fatima zullt% gaan.
Fatima is een wonder. Wie bekering
nodig heeft, wordt hier binnenste bui
ten gekeerd en ieder komt er als een
ander mens vandaan-
God zegene deze goede paters Montfor-
tanen. Ik heb ze bewonderd- Eerlijk ge
zegd: leider van zo'n bedevaart te zijn
is een.... hondenbaantje.
En pater Llmpehs, gezegend zij zijn
naam duizend maal- Hij is een ezeltje
strek-je en tafeltje-dek-je- Déze man
heeft zich voor ons letterlijk doodge-
sjouwd-
Morgen, Zondag, beginnen wij de
terugweg over Lourdes naar Nederland-
En nu moet ik denken aan hen, die veer
tien dagen gaan terug lopen, terwijl wij
in comfortabele treinen reizen. Als wij
thuis zijn, zijn zij nog dagenlang onder
weg.
HENRI DE GREEVE.
Het ligt in de bedoeling van de KLM.
binnenkort een nieuwe luchtlijn op Duits
land te openen, waarbij gevlogen zal
worden met Convair-machines. De route
wordt Amsterdam-Dusseldorf-Neurenberg
-München.
Tot op heden waren de twee KLM-
luchtlljnen op Duitsland: Amsterdam,
Frankfort, München,Wenen, en Amster
dam. Frankfort, München.
De president van Oostenrijk, Karl
Renner, heeft gisteren de leider der
Volkspartij, aftredend kanselier Leo
pold Flgl, gevraagd een nieuwe rege
ring te vormen, zo werd officieel te
Wenen medegedeeld.
van
ng.
15-30 Sydney Davey en ens. 16-00 NWDR:
rk koor en sol. (fragm- opera's)
omr.ork
15-00 Eng. L.P-." Louis Stevens en kwintet!
17-00 Kootwijk: Batavia. 18 00 Fr. Br.:
v-d-sold- 18 30 VI- Br-: v.d sold- 19-00
nws. 19-30 gram. 19-50 Fr Br: her- en
act. 20 00 gev. pr- 21-15 rustigegram
muz. 21-30 pauze. 2135 VI- Br.: gram
22.00 nws. en kron- 2215 cabaret. 22.35
nws. 23 00 div.
RADIODISTRIBPTIE IV.: 7.00 Eng.
H-S-: nws., 7.15 Gram., 7.50 „Lift up your
hearts", 7.55 weerber., 8,00 Fr. Br.: nws.,
8.10 conc. 9.00 Eng- L.P.: nws; 9-10 verz-
pr., 10.00 div., 11.00 Eng. HS: v. d. scho
len, 12.00 Eng. LP.: „Salute to Nelson",
12.20 BBC Schots ork., 13.15 Paul Fenoul
het en z'n „Stargazers", 14.00 Fr. Br.:
Causerie, 1415 Gr„ 15.00 Eng. HS, BBC
Midi. Light Orch,. 15.45 critieken, 18.30
gram., 17.00 Fr. Br.: ber. en interv., 17.10
v. d. zieken, 17.450 Eng. LP. dansmuz.,
18.00 Harry Groudson (org,), 18.15 Felix
King en ork., 18.45 hoorsp., 19.00 Fr. Br.:
uitz. t. e. v. Maurice Maeterlinck, 19.10
Fuga v. 18 violen, 19,15 omr. koren, 19.30
Eng. LP: Up the pole", 20.00 „Navy Mix
ture" gevr. pr.. 20.30 Ignorance is bliss,
21.00 The plain man's guide to music.
22.00 nws, 22-15 Topic for to-night, 22.20
Panamania, 23.00 Chopin herd., (Solomon
piano)- 23.20 Edmund Hoekridge m. or
«ei 23.56 nws. 1
7. Toen de luitenant verdwenen was,
ging Karei Kwiek eens even op een poef
zitten. Hij vond het toch wel enigszins
eigenaardig dat Kitty hem zo in aller
ijl naar Bagdad had ontboden. Zou ze
er zelf al zijn? Ze had natuurlijk een
spoor ontdekt van de erfenis van oom
Hendrik ofwel Henkie, die vlak voor de
oorlog van 1914 in de Arabische woestijn
op ontdekkingsreis was- De een of andere
sultan had hem een schat gegeven, omdat
hij diens enige dochter had gered uit
de handen van een stelletje rovers. „Het
kan", besloot Karei Kwiek zijn over
peinzingen hardop, „soms raar lopen in
het leven". „Dat is zo", antwoordde hem
een zware stem en vóór hem stond met
een grote revolver de heer Julius Caesar
uit New-York. „Steek de handjes maar
omhoog", sprak Julius, dreigend met zijn
revolver heen en weer zwaaiend. „In
teressante telegrammen ontvang jij, jon
geman. Daar moet Julius meer van weten.
Kom maar 'ns mee". En voordat Kareltje
zich had kunnen verzetten was hij door
Julius Caesar vooruit geduwd, de gang
met de slapende schildwachten door, de
straat op en een mooie nieuwe personen
auto in. die daar al te wachten stond
„Zo", zei Julius tevreden, „,nu gaan we
een eindje rijden".
Krefeld nog twee Belgen werden aange.
Nu de zaak van de valse biljetten van
honderd gulden geheel rond i». kan ein
delijk een overzicht worden gegeven
van het verïoop dezer affaire. Het was
een van de grootste uit een lange reeks
van jaren en het ging om niet minder
dan een millioen gulden. Een en twintig
arrestaties waren er nodig eer men de
bron de drukker had.
Het begon al spoedig na de oorlog. Eerst
ging het nog maar om het namaken op
betrekkelijk kleine schaal van distributie
bescheiden, mqar toen dat niet meer
winstgevend was, gingen de heren (Bel
gen) maar ineens guldens maken. En om
dat het ook wal moest opleveren, begon
nen ze maar gelijk flink met bankjes van
honderd!
Een van de eerste aanwijzingen werd
verkregen door de aanhouding ongeveer
twee maanden gel-eden van een persoon
m de Limburgse mijnstreek, die drie
valse biljetten had uitgegeven. De rijks
centrale van het ministerie van financiën
(afd. falsificaties) nam het onderzoek
naar de herkomst d-ezer biljetten ter
hand. toen terzelfd-ertijd in 't Limburgse
Zelfkantgebied onder Susterd-eel een
Duitser werd gearresteerd, die twee valse
biljetten wilde uitgeven.
Het spoor van deze man leidde naar
Gangelt bij Aken, waar vier personen
werden gearresteerd. Enkele dagen later
hield de rijkscentrale in Krefeld een
andere Duitser aan, die zeventig valse
bankbiljetten van honderd gulden onder
zich had.
Een nog betere indruk van de omvang
van deze zwendel kreeg men, toen in
éfATUURAZiJN Of Z'N BE S3
van
flc
9).
Nee mevrouw, zolang is het nog
niet geleden.
Jawelsedert de 25ste October,
reken het maar na.
Ja, u hebt gelijkik zal direct
opbellen, beloofde Louise
Het was prachtig weer en de heldere
zonneschijn scheen Claire eindelijk uit
haar lusteloosheid gewekt te hebben- Ze
genoot van die frisse lucht na al die da
gen van thuiszitten. Langzaam liep ze
door de Avenue Foch naar het Bois de
Boulogne. Een vruow in een beige trench
coat met een rode hoed op liep haar
voorbij-
Precies Anna Smilowska, dacht
Claire: Maar Anna Smilowska is dood.
Plotseling ontwaakte een boosaardig
gevoel van vredgde in haar hart-
Dood. dacht ze: Nooit kan ze mij weer
lastig vallen!
De gebeurtenissen van de laatste we
ken kwamen in haar herinnering terug-
Op de vijfda October had zij een brief
van Pierre ontvangen, een hartelijke brief
vol liefde, waarmee zij zeer gelukkig
geweest was- Die zelfde middag tegen
drie uur had Louise haar een kaartje
gebracht waarop de naam „Anna Smi
lowska" gedrukt stond- Zij kende die
naam niet, maar de bezoekster had er op
gestaan te worden ontvangen- Anna Smi
lowska was niet alleen- Zij was verge
zeld door een man, die zij voorstelde
als haar broer, Henryk SmiioWska.
Wat wenst U?, had Claire gevraagd.
Kan ik Duits met-U spreken? Ik
weet, dat U die taal verstaat'en dan
kan mijn broer ons gesprek volgen- Pools
kent U zeker niet?
Neen- Maar als U Duits wilt spre
ken
Zonder verdere inleiding viel toen de
slag De bezoekster begon op beschuldi
gende toon te spreken-
Ik kom uit Marakesch-
Ze zweeg een ogenblik, om de uit-
werking van die woorden te bestuderen.
Claire verroerde zich niet. Ze voelde,
dat een catastrophe haar bedreigde-
Ik heb daar uw man gesproken en
tot mijn spijt moet ik U iets onaange
naams mededelen, vervolgde de vrouw-
Claire antwoordde nog niet en de be
zoekster ging voort: Ik leende hem
geld en hij gaf me een cheque, die in
Parijs betaalbaar was-
Claire was bleek geworden, maar ze
wilde haar ontroering niet tegenover
haar bezoekers laten blijken en rust:';
antwoordde ze: Ik begrijp u niet.
waarom u me dat mee komt delen.
Daar heb ik foch niet» mee te ma
ken!, viel Claire uit.
Toen had Anna Smilowska de aanval
geopend.
Zonder een sou sta ik nu, omdat uw
man me m'n geld afhandig maakte en
me -een ongedekte cheque gaf- Een
Spaans officier in Tanger heeft me het
geld voor de terugreis geleend- Mijn ba
gage heb ik in Bordeaux moeten achter
laten Als mijn broer me niet geholpen
had, zou ik nu op straat staan! Uw man
heeft zich als eon ploert gedragen!
Ik verbied u mijn man in mijn wo
ning en in mijn tegenwoordigheid uit te
schelden!, zei Clairë bevend van woede-
Ze verdedigt die onbetrouwbare
kerel ook nog!, wendde Anna zich tot
haar broer: Weet U wat een ongedekte
chèque betekent? Dat is misbruik van
vertrouwen, oplichterij! Ik kan hem
aanklagen!
Dat zult U niet wagen
Dat zal ik Wel doen! Ik klaag hem
aan wegens bedrog!
Claire stond op het punt, de bezoekers
te verzoeken, de woning te verlaten, maar
zij bedwong zich. en zei rustig: Be
drog? Hoe komt U er bij? Mijn man ls
reeds drie maanden in Marokko. Hij zal
vergeten hebben, z'n bankrekening te
controleren. Ik ben er zeker van, dat'die
chèque te zijner tijd uitbetaald zal wor-
Waarom betaalt u hem niet?, stélde
de broer voor: Dan is alles in orde-
Ik? Moet ik die chèque van uw
Hennyk Smilowska, die tot nu toe /.aster betalen?
gezwegen had, zei: De chèque is niet i Smilowska lachte boosaardig-
uitbetaald. Waarom niet? Wij geven u twee
■dagen bedenktijd. Als de chèque dan nog
niet betaald is, dienen Wij een aanklacht
in!
Dat is chantage!
Chantage? Ik moet toch leven-?,
antwoordde Anna-
Claire kon zich niet langer inhouden.
Ze belde.
Ik ben er van overtuigd, dat mijn
man de chèque betalen zal. U behoeft
geen schandaal te maken.
Wij geven u twee dagen bedenktijd,
herhaalde de broer: Hier hebt u mijn
adres. Ik woon Rue Raynouard 143. pen
sion Beauchamps Over twee dagen kom
lk terug.
Ik zal. U niet ontvangen!
Toen de bezoekers verdwenen waren,
verloor Claire haar zelfbeheersing- Wat
had Pierre gedaan? De angst voor het
schandaal beet zich in haar vast. Wat
moest zij doen? Betalen? Zij zou het
misschien gedaan hebben, als zij het geld
ervoor gehad had, maar ze zat zetf
krap en wie weet, voor welk bedrag de
chèque was uitgeschreven- Pierre's be
drog deed haar pijn- Ze wilde hem schrij
ven, de leugens die in zijn brief die zij
dezelfde morgen ontvangen had verwij
ten. Eerst laat in de nacht kwam zij er
toe, een brief te schrijven.
Dagen verliepen. Anna Smilowska bom
bardeerde haar met brieven, die alle in de
papiermand terecht kwamen, maar Clalre
begreep, dat ze daarmede niet van die
onverkwikkelijke historie af was, Tien
dagen na het bezoek diende Anna haar
aanklacht in. Toen kwam die verschrikke
lijke dag, de 24ste October.
Ze had een bevel van de rechter ge
kregen, op die dag in het Palais de Jus
'ice te verschijnen, wegens een aanklacht
van bedrog, een ongedekte chèque
Een ogenblik had zij op het punt ge
staan, de waarheid te zeggen, maar zij
hield van Pierre, ondanks alles. Ze voel
de haat tegen de vrouw, die schuld van
alles was Een stroom van verontwaardig-
de woorden brak van haar lippen, ze ver
gat zichzelf, ze hoorde niet. hoe de rech-
ter haar aanmaande, zich te matigen-
Als in een droom verliet zij het ge-
bouw en liep doelloos langs de Seijie
oever. Plotseling schoot haar bet adres,
dat Anna Smilowska haar gegeven had, in
gedachten: pension Beauchamps. zou
zij erheen gaan? Wat nad zij nog met
die vrouw te bespreken? Pierre had geen
teken van leven gegeven op haar brief
Pension Beauchamps. Vóór ze zich be.
wust was wat ze deed, had zij eén taxi
aangeroepen.
Mademoiselle Smilowska is niet thuis
madame -zei de concierge: Wilt u een
boodschap achterlaten?
Neen- Ik kom nog wel eens terug.
Ze ging tevoet naar huis. Naar huis?
Wat moest ze daar doen?
Alleen zijn met haar kwellende gedach
ten? Het was beter, nog eens naar hef
pension te gaan. Ze moest het uitvechten
met die vrouw: ze moest haar tot zwijgen
brengenM'n hemel wat haatte zij da'
mens!
(Wordt vervolgd.)
i™,j ocigeo -vt.iuvü aange.
houden, die 150 valse biljetten hadder.
n, dn, ander was voor de rijkscentrale
aanleiding om de drukkerij i-n België
te zoeken.
Dit leverde aanvankelijk niet veel op.
tot de reeds gemelde opmerkzaamheid
van een winkeljuffrouw in een Haagse
herenmodezaak het onderzoek in nieuwe
banen leidde. De daarbij betrokken Belg
M werd aangehouden. Hij gaf voor de
biljetten in het buitenland te hebben ge
kocht. Ter camouflage had de man twee
echte bankbiljetten bij zich. Toen hij in
Utrecht werd geconfronteerd met enkele
personen, die eveneens valse biljetten
hadden ontvangen, werd hij ontmaskerd
als degene, die op verschillende plaatsen
de valse biljetten uitgaf. Toen bleek ook,
dat deze M. samenwerkte met de Bel
gische ex-zwemkampioen B. en de Belg
D., eveneens uit Luik. Deze laatste
distribueerde de valse biljetten aan ge
noemde M. en D.
D. wist met B. naar België te ontsnap
pen. nadat hjj in Eysden de nog aan
wezige bankbiljetten bij een oom van B.,
een zekere L B. had verborgen.
B- heeft iii Luik direct groot alarm
gemaakt voor de bende, met het gevolg,
dat het onderzoek dreigde spaak te lo
pen. Wel werden B- en ln Luik gear
resteerd en konden de resten van 375
valse biljetten in de tuin van L. B. lp
Eysden worden opgespoord. De papieren
waren eerst Ingemetseld in de muur van
een schuur. De Luikse politiek vooral
heeft toen nle stilgezeten. Een zwager
van B. werd in Luik ook aangehouden en
toen men daar in een zak kapok een
bundel met 622 valse biljetten vond, kwam
„on Blnssel werden nog drie perso-
ti eerd' die de vervalsingsaffai
re nnancierden, n-l. een industrieel, diens
vriend en een candidaat-notaris, welke
laatste de tekorten in zijn kas trachtte te
dekken met de voordelen uit de verval
singen. In Luik werd daarna nog een ex-
advocaat. zekere R-. aangehouden en dank
zij de loslippigheid van 'n barhouder werd
te Charleroi tenslotte de identiteit van de
tot nog toc onbekende drukker onthuld.
In Luik had men intussen ook nog een
Belg A. en de kermisreiziger De K. aan
gehouden.
Zodoende vond men tenslotte het adres
van de drukker, zekere De P-, in Luik.
Deze moest bij een huiszoeking in zijn
woning onder zijn bed worden uitgehaald.
Van de tienduizend gedrukte biljetten
had genoemde De K. er achtduizend di
rect ontvangen van de drukker, en die
voor verder verspreiding aan de „sub
agenten" in Belgie en Nederland doorge-
gven. Verreweg de meeste van deze bil
jetten zijn vernietigd of in beslag geno
men, maar de mogelijkheid blijft, dat er
hier en daar in Nederland nog een enkel
vals biljet rondzwerft. De medewerking
van het publiek word verzocht om, in
dien zo'n vals biljet wordt ontvangen, ds
pnlitie-auforiteiten hiervan in kennis te
«tellen.
Gisteren ls te Dublin de wedstrijd ge
speeld tussen de league-elftallen van Ier
land en Schotland. De Schotten wonnen
met 1-0.
Op Highbury te Londen speelden de
league-kampioen Portsmouth en de Cup-
winnaars Wolverhampton Wanderers een
liefd digheidswedstrijd. De uitslag was
1-1-
