Koning en parlement moeten
zich beraden
België's hoofdstad aanschouwde
fiasco der communisten
De eerste der bidnachten was
guur maar vol devotie
Tachtig mensenlevens verloren
gegaan
r
België staat na de
raadpleging opnieuw
voor ernstige uren
"t Woord van vorst
en volksvertegen
woordiging
Maandag 13 Maart 1950
DAGBLAD VOOR SCHIEDAM EN OMSTREKEN
f-
Bij de gisteren in België gehouden volksraadpleging omtrent het al
of niet terugkeren van Koning Leopold op de troon, werden in
totaal 5.236.740 stemmen uitgebracht. Daarvan waren blanco en
ongeldig: 151.477 stemmen. Geldig: 5.085.263 stemmen. Het totale
aantal „ja"-stemmen voor de terugkeer van Koning Leopold bedroeg:
2.933.382, dat is 57,68 percent. Het totale aantal „neen"-stemmen be
droeg: 2.151,881, dat is 42,32 percent.
Werd publicatie der uitslagen uit
voorzorg vertraagd?
21000 Mannen kwamen naar Heilige Stede
„Verkiezingen" in de
Sovjet-Unie
.Grote vier'-conferentie
te Wenen
Bevin naar ziekenhuis
I r
WEERBERICHT
Prinses Josephine Charlotte, de 22-
jarige dochter van koning Leopold,
bracht haar stem uit in een school
lokaal te Brussel en deponeert haar
stembiljet in de bus.
Minister Spaak deponeert zijn stem-
djet in de bus van het stembureau
te St. Gilles.
De kardinaal verhief zijn
stem
De resultaten kivamen traag
binnen
De stad Cardiff (in Wales) en omgeving is gisteren met ontzetting
geslagen. Een vliegramp, welke, wat het aantal slachtoffers betreft
de opgegeven dodencijfers variëren van 79 tot 83 Je grootste
in de geschiedenis genoemd kan worden, heeft bij 't dorp Sigginston,
k.m. van Cardiff, plaats gehad. Een „Avro Tudor 5" is namelijk
op een stuk land nabij genoemd dorp neergestort. De passagiers
waren huiswaarts kerende bezoekers van een Zaterdag te Belfast
gehouden rugby-wedstrijd Ierland—Wales. Het toestel, dat speciaal
voor deze vlucht was gecharterd, zou op het vliegveld bij Cardiff
landen. Het miste echter de landingsbaan» trachtt weer op te
stijgen, doch sloeg toen, volgens ooggetuigen, in de lucht over de
kop en stortte neer. Het vliegtuig vloog echter niet in brand. Twee
inzittenden ontkwamen aan de ramp en strompelden naar een
nabijgelegen boerderij. Het toestel had een bemanning van vijl
koppen aan boord.
Figl stelt voor:
WEGENS HARTZIEKTE
X>e verwachting, geldig van heden- tot mor
genavond luidt:
Wisselende bewolking met plaatselijk enkele
buien, voornamelijk in de Noord-Westelijke helft
van het land. Langs de Waddenkust af en toe
nog krachtige, overigens meest matige Westelijke
tot Noord-Westelijke wind. Vannacht op ver
schillende plaatsen zware en bijna overal lichte
nachtvorst. Morgen overdag ongeveer dezelfde
temperaturen als vandaag.
Dinsdag 14 Maart: Zon op 6.58 uur; Zon onder
18.42 uur; maan op 5.59 uur, maan onder 13.38 uur
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Voor Leopold: 57,68 pet. der stemmen
De minister van binnenlandse zaken.
De Vleeschauwer, heeft vannacht om 2
u. 30 deze uitslag officieel bekend ge
maakt. Hij verklaarde:
„Het land heeft gesproken. Gij kunt
zelf de commentaar op de uitslag leve
ren".
De minister verklaarde voorts, dat 21
van de 30 Belgische arrondissementen en
7 van de 9 Provincies zich voor de terug
keer van de koning hadden verklaard.
„Twee van de vier Waalse provincies wil
len de koning terug" zo zeide hij. Hij
legde er tenslotte de nadruk op, dat de
Voorstanders van 's konings terugkeer
een meerderheid van 618.501 stemmen
hadden behaald.
De ministers zouden hedenochtend te
9 uur in Kabinetszitting bijeenkomen.
(Telefonisch van onze Brusselse correspondent)
Brussel, Zondagavond.
In hun laatste meeting te Brussel hebben de communisten een oproep tot
hun aanhangers gericht om „met tienduizenden" Zondagnamiddag en
-avond in het eentriftn van de hoofdstad tegen de koning te demonstreren.
Dat was iets, dat wij wel eens wilden zien. „Tienduizenden communisten"
in een groep is men hier nog nooit tegengekomen. We begaven ons naar de
grote boulevards, doch waar wij tussen de Noordstatie en de boulevards ook
keken, wij hebben daar niet alleen geen tienduizenden, maar zelfs niet eens
enkele honderden en zelfs nog geen tien communisten in een groep gezien
Het stadsbeeld zag er helemaal niet anders uit dan op gewone Zondagen;
veel wandelaars, nog meer mensen, die zich naar de schouwburgen en bio
scopen begaven; anderen, die op de zo gezellige verwarmde terrassen hun
natje zaten te gebruiken. Nog weer anderen flaneerden langs de winkels
met liun schitterend verlichte etalages, of verlustigden zich in het grillig
en betoverend spel van de ontelbare kleurige neonreclames, die o.a. van
de Brouckèreplaats zo iets als de beroemde Times Square van New York
maken.
Werkelijk, het Belgische volk toonde
zich bewonderenswaardig in zijn zelfbe
heersing en liet zich niet uit het lood
slaan, vooral niet door het spel van de
partijpolitiek, dat van heel deze konings
kwestie de oorzaak is. De communisten
en de andere hetzers hebben hier dus
weer eens te meer een groot fiasco ge
leden.
In de anti-koningsgezinde pers had
men, om Katholieken te misleiden, het
doen voorkomen, of de volksraadpleging
een louter politieke kwestie was, die niets
met confessionele aspecten, of overwe
gingen had te maken en dat Katholieken
genist tegen de koning mochten stem
men. Hiertegen is de kardinaal-aartsbis
schop van Mechelen in verzet gekomen.
De christelijke moraal, zeide de kerk
vorst, verbiedt de waarheid en de recht
vaardigheid geweld aan te doen er
wordt hierbij nog hiet eens over de naas
tenliefde gesproken of iemand schade
te berokkenen. Zelfs al betreft dit een
koning, die regel geldt voor iedereen en
op elk gebied. In deze geest is dus de
koningskwestie geen vrije aangelegen
heid. Leopold III, zo zeide nog de kardi
naal, is onze wettige koning, zolang hij
geen afstand, van de troon heeft gedaan,
of zolang de Belgische staat op grond
wettige wijze geen einde heeft gemaakt
aan zijn bewind. Uit hoofde van dat on
betwistbare feit heeft hij van de zijde
van zijn onderdanen recht op de bijzon
dere plichten, die ten opzichte van de
souverein gelden. In die geest is de ko
ningskwestie geen vrije aangelegenheid
Ml I Iedere burger is eerbied verschuldigd
aan de wettig bevestigde overheid en ik
ümgl j ben van oordeel, dat men in dit verband
SS gerechtigd is het vierde gebod m herin-
m nering te brengen, aldus de uitspraak
l||van de kardinaal.
Toen wij rond tien uur gisterenavond
naar het ministerie van binnenlandse za
ken g9igen óm de stemmingsresultaten
f vprdrongen zich daar op
de Eerste1 verdieping een honderdtal
journalisten van allerlei pluimage en al
lerlei nationaliteit
De informaties sijpelden echter zeer
langzaam door. Dat stak eigenlijk wei
wat af bij de vlotheid, waarmee het stem
men zelf zich had afgespeeld. Die operatie
duurde voor elke kiezer slechts enkele
seconden en vroeg maar een vierde van
de .tijd, die bij een gewone verkiezing
nodig is. Men vermoedde dus, dat ook de
eumg in een recordtempo zou geschie-
rwi, kan misschien wel gebeurd zijn,
morT acllteraf veronderstelt men, dat
een het ministerie met het afkondi-
liik h r ïfsultaten, ten dele zelfs opzette-
tra 'de gewacllt> tot in de grote cen-
eekeer7n^?ste mensen huiswaarts waren
te vonrkn om eventuele incidenten
overheidsweg' Er was aanvankelijk van
uitslag naeen meegedeeld, dat de eind
uitslag nagenoeg volledig rond midder-
België heeft gisteren een der meest
dramatische en tegelijkertijd een der
meest tragische dagen van zijn geschiede
nis beleefd: het heeft over zijn koning
gestemd
Het ging niet, of moeten we, helaas!,
zeggen nog niet, om de kwestie monar
chie of republiek; de vraag was: acht gij
het gewenst, dat koning Leopold III naar
België terugkeert, en dat hij zijn ko
ninklijke functies hervat, ja dan neen?
Op het stembiljet was het alternatief iet
wat anders geformeerd, maar de kern der
kwestie was, dat aan het Belgische volk
feitelijk werd gevraagd, hoe het tegen
over zijn huidige koning stond.
We behoeven op de problematiek van
de Belgische koningskwestie hier niet te
rug te komen, zij is in ons blad herhaal
delijk in den brede uiteengezet. Op het
ogenblik kunnen ons slechts bezighouden
de uitslag van de meningspeiling in Bel
gië en de consequenties, welke daaraan
verbonden zijn.
De uitslag dan is, dat er 2.933.383 gel
dige stemmen voor de terugkeer van
koning Leopold III zijn uitgebracht, d. i.
57,68 percent van het totaal aantal geldige
stemmen; en 2.151.181 stemmen tegen zijn
terugkeer, d. i. 42,32 percent.
Wij schreven zoeven het woord „me
ningspeiling" neer. Daarmede is de Bel
gische volksstemming het scherpst gete
kend Zij is geen referendum op grond
waarvan de beslissing automatisch geval
len is Zij is opgezet om zowel de koning
als het parlement voor te lichten over
het standpunt der bevolking tegenover
Leopold III en zowel deze als de twee
kamers van de volksvertegenwoordiging
in de gelegenheid te stellen zich op grond
van de uitslag over hun definitief besluit
beraden.
De koning heeft reeds een richtlijn voor
zijn besluitvorming bekend gemaakt. In
dien hij geen vijf en vijftig percent van
de uitgebrachte stemmen haalde, zou hij
van zijn koninklijke prerogatieven ten
gunste van zijn zoon Boudewijn aftreden
Bereikte hij bedoeld percentage wel, dan
zou hij de uitslag nader bestuderen; dan
nacht bekend zou zijn. In werkelijkheid
bleef men daar ver van af.
Intussen viel het op dat er zulk een
groot aantal ongeldige en blanco-stem
men waren. Het is nog te vroeg echter
om te weten, aan welke geestesgesteld
heid dit moet worden toegeschreven
Toen wij in dè loop van de avond m
de Wetstraat aankwamen, om imnet mi
nisterie van binnenlandse zaken de stem
mingsresultaten te gaan vernemen, von
den wij daar als enige wacht twee gen
darmen en drie politie-agenten. Niet
alleen de minister van binnenlandse za
ken, maar ook de ministers van deiensie
en van justitie, alsmede de minister-pre
sident Eyskens, waren in hun kabinetten
aanwezig om voor alle éventualiteiten
gereed te zijn.
Het is de bedoeling van de minister
president om zich Dinsdagmiddag naar
Pregny te begeven om de koning, die al
daar Zondag is gearriveerd, mondeling
verslag over de volksraadpleging te ge
ven.
De Kamer en de Senaat zijn tot 21
Maart uiteengegaan. Morgen of over
morgen zullen de partijbesturen verga
deren om de toestand te bespreken.
In de koude, winderige nacht van
Zaterdag op Zondag gingen weer de
duizenden hun stille gang door de
oude straten van Amsterdams bin
nenstad. Meer dan ,21 duizend pel
grims kwamen uit veie oorden van
ons land en bij hen voegden zich nog
enige duizenden Amsterdamse bede
vaartgangers. Met tientallen treinen
en ongekend grote aantallen auto
bussen werden zy aan- en afgevoerd.
De organisatie was perfect, er is geen
enkele vertraging of opstopping ge
weest.
Zulk een perfecte «wgamsiaitjie komt die
devotie altijd ten goede: ais de bedie-
vaartg®n@ers in stilte en zonder storin
gen hun weg kunnen .gaan,hebben zij
meer gelegenheid zich te bezinnen en om
te bidden, dan wanneer men steeds moet
wachten.
Grootste vliegramp in
de geschiedenis
Een Lijkje voor een der stemlokalen te Brussel, vlak nadat dit gisterochtend
was geopend.
Dust" in Augustus 194", op een vlucht
van Londen naar Santiago, waarbij elf
mensen om het leven kwamen. Men
kon bij onderzoek de oorzaak van de
ramp niet achterhalen. Daarna ver
ongelukte de „Star Tiger" met 31 men
sen aan boord op een vlucht naar
Zuid-Amerika, begin 1948. Een jaar
daarna verdween een derde „Tudor",
de „Star Ariel", met twintig personen
op mysterieuze wijze. De ingestelde
commissie van onderzoek van het mi
nisterie van luchtvaart kon door het
ontbreken van voldoende betrouwbare
verklaringen er waren geen over
levenden niet tot een uitspraak ko
men. De „Tudor 4", het type van de
verongelukte machines, mocht echter
niet meer voor passagiersvervoer ge
bruikt worden.
Ook onder de pelgrims zelf was een
grote, ingetogen rust te bemerken. Er is
in het geheel geen uiterlijk vertoon
merkbaar geweest, geen verkenners in
uniform in groepsverband, geen soldaten
in uniform in groepsverband. En oo<k
geen groepen jonge jongens. Er waren
veel jongeren, maar zij waren ondier ge
leide en zo hoort het ook.
Er is helaas één ernstige storing ge-
wèest, die wel niet van lange duur was,
miaar des te ingrijpender van aard. De
operateurs van Polygoon Pnofüti hebben
een journaal gemaakt van dieze Stille
Omgang. Op zichzelf is dat gioed, men
heeft immers de gelegenheid de grote
massa van ons volk iets te vertellen om
trent deze devotie zodat daarvoor meer
begrip kan wonden aangekweekt. Maar
om die film te maken had men in de
Kaliverstraiat, voor de Roxy-bioscoop, een
wagen neergezet waarop de operateur
stond; daaromheen was een flinke bat
terij sterke lampen geplaatst. Nu is die
plaats juist de meest ongelukkige die mén
had kunnen vinden, omdat hier immens
de gaande en komende pelgrims elkaar
passeren. Bovendien scheen dat licht pre
cies in de gezichten van de komende be
devaartgangers, d'ie erdoor verblind wer
den, maar ook geheel uit hun concentra
tie gehaald werden- Ook hebben de man
nen van Polygoon op het.C.S. een scène
in elkaar gezet met de aankomst van een
treain, ook dit werkte storend!
Bedevaart geen demonstratie
De Stille Omgang is een bedevaart, het
is geen uiterlijke demonstratie, maar het
is altijd moeilijk buitenstaanders daar
van te overtuigen. Uit dit wanbegrip is
dit optreden te verklaren, evenals enige
andere storingen die door het uitgaande
puibliek veroorzaakt werden. Maar de po
litie, die zich weer van haar allerbeste
zijde heeft doen kennen, greep steeds di
rect iin. Tegen Polygoon kon men eohter
niets doen, men had toestemming ge
vraagd, echter geen overleg gepleegd met
het Genootschap.
Wat de groepen betreft, deze kwamen
uit allle delen van ons land. Uit Rotter
dam waren er twee van 1000 personen,
uit Leiden eenzelfde aantal, uit Utrecht
1900, uit Tilburg en Nijmegen 1000, uit
Twente 900 en eenzelfde aantel uit Uit
geest en Groningen. Het kleine Klaziena-
veen had niiet minder dan 650 vam zijn
mannen afgevaardigd om voor bet wel
slagen van het Heilig Jaar te bidden, Den
Helder 225 en Breda 600
Ogenblikkelijk kwamen van overal uit
de omgeving ambulances naar de plaats
van de ramp, een zestigtal in totaal. Zes
ernstig gewonden wist men levend uit
het wrak te halen, doch vier van hen
overleden later. De lijken der omgeko
menen werden in een nabijgelegen post
van de R.A F. en in de plaats Cowbridge
opgebaard.
Volgens een ooggetuige stopten de mo
toren, voordat het toestel met de neus
naar beneden omlaag stortte.
Eén de.r directeuren van de maatschap
pij, die de verongelukte machine ter be
schikking heeft gesteld, is de vice-lucht-
maarschalk D. C. T. Bennett, vroeger
hoofd van de British South American
Airways en leider van de Britse „Pad-
vmder"-luchtmachter<>ep. In de oorlog.
Bennett is de krachtigste pleitbezorger
geweest van de „Tudor"-machine tegen
over haar critici-
Na de oorlog was de controverse over
de „Tudors ontstaan. Dg ,,Tudor-4'
moest toen sar. de grond worden gehou
den. Begin 1948 kreeg Bennett ontslag
bij de „British South American Airways
„in verband met meningsverschillen over
beleidskwesties". Bennett echter verloor
zijn vertrouwen in de „Tudor" niet. Hij
richtte de charter-maatschappij ,Fau-
flight Ltd." op en maakte meer dan
driehonderd vluchten in het kader van
de luchtbrug naar Berlijn. Later exploi
teerde hij ee< bloeiende luchtlijn tussen
Vemen en Israël, ook met ..Tudors"
De controverse over de „Tudor" ont-
itoud na (iet ongeluk met de „Star
';V:
St-
De politie aan het woord
kon hij nog besluiten de troon aan zijn
zoon over te laten, of wel kon hij zijn
aanspraak op de kroon handhaven.
Voor de terugkeer van de koning op
de troon ia noodzakelijk, dat de dwaze
wet (vóór de bevrijding van Leopold aar-
genomen), volgens welke de koning door
de overmacht van de vijand (nu nog!)
zijn koninklijke prerogatieven niet kan
uitoefenen, wordt ingetrokken. En nu is
de grote vraag, wat het parlement zal
doen.
Er zijn twee mogelijkheden: óf wel .de
kamer (voor de senaat, waar de Christe
lijke Volkspartij een absolute meerder
heid heeft, doet het probleem zich niet
voor) trekt de zo even vermelde wet in.
Ot wel zij verklaart de koning vervallen
van de troon; want het is toch ondenk
baar, dat de huidige toestand van een
regentschap, een voorlopige toestand der
halve, te eeuwigen dage blijft voortduren.
Met het stellen van dit alternatief geeft
men tevens aan, dat de moeilijkheden van
de koningskwestie met de gisteren ge
houden volksstemming nog allerminst zijn
opgelost. Zij bestaan heden nog op pre
cies dezelfde wijze als eergisteren. En
vloeien voort uit het feit, dat de liberalen
voor de terugkeer van de koning een per
centage van zestig, de socialisten zelfs van
zes en zestig procent hebben geëist. En
niemand ziet op dit ogenblik, hoe men
uit de, niettegenstaande de 57,68 percent,
nog steeds voortdurende impasse zal ge
raken.
Vóór de terugkeer van de koning heb
ben gestemd de provincies Limburg, Ant
werpen, Luxemburg Oost-Vlaanderen,
West-Vlaanderen, Brabant en Namen, te
gen de terugkeer de provincies Luik en
Henegouwen. Zeer grote meerderheden
had de koning in de Vlaamse gebieden,
sterke minderheden in de Waalse 21 Van
de 30 arrondissementen gaven hem een
soms zeer sterke meerderheid. Dat is de
grote scheidingslijn, welke uit de volks
stemming blijkt, nadat reeds de partij
tegenstellingen het vraagstuk op de spits
hadden gedreven. Daarbij speelt nog het
probleem monarchie of republiek een tot
dusverre door de tegenstanders van de
koning op de achtergrond gehouden rol.
En we twijfelen er niet aan, dat ook het
katholieke geloof van de vorst niet
vreemd is aan de tegenstand, welke hij
heeft ondervonden.
Het is te hopen, dat de Belgische par
lementariërs zich hun verschrikkelijke
verantwoordelijkheid tegenover het land
ten volle bewust zullen zijn. Het woord
.splitsing van België" is reeds gevallen.
Maar in een periode, dat de uitslag nog in
het duister lag. Het is mogelijk, dat na
vier jaar van een agitatie rond de konings
kwestie na gisteren een tijdperk van be
zinning intreedt. Het is voor België te
wensen, welke beslissing in de komende
weken ook wordt genomen. Het is te
wensen voor België, maar ook voor geheel
West-Europa, dat zeker in deze tijd niet
nog meer onrust en onzekerheid kan
hebben.
In geheel de sovjet-unie is gisteren „de
klucht van die vrije verkiezing" opge
voerd. Er moesten 1302 lieden van de op
perste sovjet gekozen worden. Het volks-
diemocratische kiessysteem is, zoals mén
weet, erg' eenvoudig: er wordt in ieder
district slechts één candidaat gesteld. In
verreweg de meeste gevallen is deze can
didaat lid van de communistische partij
en de enkele niet-partijleden, op wie men
„ja" mocht stemmen, zijn vuurrood op de
graad.
In Moskou, waar volgens Tass gisteren
feestvreugde heerste, is men ervan over
tuigd, dat ruim 90 pet. „ja" zal stemmen,
een uitslag, waaraan overigens niemand
ter wereld twijfelt. Hoewel telling der
stemmen dus eigenlijk volkomen overbo
dig is, houdt Taas „de spanning" er in
met te vermelden, dat „de volledige ver
kiezingsuitslag" pas over 'n week bekend
zal zijn.
De opkomst van kiezers was zeer groot,
in sommige streken zelfs meer dan 99
p "ocent.
De Oostenrijkse kanselier Leopold
Figl heeft president Truman, maar
schalk Stalin, premier Attlee err
premier Bidault uitgenodigd, te
W enen hijeen te komen om in een
conferentie de geschillen tussdn Oost
en West tc regelen. Wenen zou, vol
gens Figl, de meest geschikte plaats
zijn voor een dergelijke bijeenkomst,
omdat de bezettingstroepen der vier
grote mogendheden nog in Oosten
rijk gestationneerd zijn, zodat geen
der „grote vier" zich in een vreemd
land zou voelen.
Zondagmiddag is nabij Cardiff in \ieutc Zuid-W ales een vliegttiig met
supporters van een rugby wedstrijd, die in Ierland werd gespeeld, neer
gestort. 79 van de 83 inzittenden verloren bij deze ramp het leven.
De Engelse minister van buitenlandse
zaken, Ernest Bevin, zal in een zieken
huis opnieuw behandeld worden wegens
asthma en een hartaandoening.
Bevin die zo pas 69 jaar werd, heeft
reeds enige tijd te kampen mot een zwak
ke gezondheid.
