Crisis in de Verenigde Naties
Instantie boven de regeringen
noodzakelijk
Ook Italië doet aan mode
Q
Dreigende moeilijkheden in
schoenindustrie
de
Zeshonderd jaren TIK-TAK
Horloges voor de proletariër
Utrechtse middenstand toont
zijn kunnen
RIJDENDE VATEN KAR RIEK OP
WEG NAAR PARIJS
Uitschakeling van Rusland is een
ongesloten keten
President van Estland
ontslagen
Premier van Birma
naar Nederland
Prinses Elisabeth op
Malta
Staalproductie in
de V.S.
Finse staking brengt
regering in gevaar
Opvolger van Fuchs
Bijna 2 millioen naar
LO
NDER DE
Weer werklozen in de Langstraat
Ingenieuze opzet van Van Leers
wereldconcern
Snelle opgang van het polsuurwerk
U P E
VRIJDAG 5 MEI 1950
PAGINA 5
Alle records worden gebroken
O NU1
Duitse Krijgsgevangenen uit
Rusland
AUTOBUS VERBIEDING
HULST-ANTWERPEN
VOETBAL ONDER DE SIKKEL
„DE DRIE ZUILEN", EEN
UNIEKE TENTOONSTELLING
techSe? êebrUik 2ijn' de
Over het doel van de Verenigde Naties l naar wereldvrede. Uiit een lceten kan men
i i ei>rvoilnail i
kan niet de minste twijfel bestaan; het is
in het charter van dit internationale orga
nisme zonder enige dubbelzinnigheid uit
eengezet. In de praeambule heet het in de
eerste regel, dat de aangesloten volken
vastbesloten zijn „de toekomstige ge
slachten voor de gesel van de oorlog, <we
tweemaal binnen een mensenleeftijd ae
mensheid aan onuitsprekelijk lijden neeit
prijsgegeven, te vrijwaren". En m artikel
1 van de grondwet wordt geraagd. „De
doeleinden van de Verenigde Naties zijn:
1. handhaving *vam de inteiT.Rtion ale
vrede en veiligheid.-ontwikkeling
van vriendschappelijke betrekkingen tus
sen de volken. 3. verwezenlijking van
de internationale samenwerking
Wij behoeven ons nauwelijks af te vra
gen. wat er van deze grote beginselen,
welke op 25 Juni 1945 door de gedele
geerden van vijf en vijftig naties' op de
plechtdgste wijze werden bekrachtigd, is
geworden. Van' vrede en veiligheid dur
ven we nauwelijks meer spreken; in
plaats van vriendschappelijke betrekkin
gen zien we twee machtige blokken
vijandig tegenover elkaar staan en elkaar
in een koude oorlog bestoken;, van samen
werking tussen de twee kolossen én in
deze invloedssfeer zelfs tussen de daarin
opgenomen kleine staten is geen spoor te
ontdekken. Het grote probleem, het ac
tuele probleem is geworden: hoe vóór
komen we, door ons militair zo sterk
mogelijk te maken, zelfs met de onmen
selijkste wapenen, een derde wereldoor
log.
Na het fiasco van de Volkenbond ■«ver
den de Verenigde Nati-s met een zeer
getemperd optimisme begroet, leder er
kende volmondig, dat een dergelijke we
reldorganisatie noodzakelijk, bitter nood
zakelijk was; maar in elk geval verwacht
te men er geen vredeswonderen van. De
Volkenbond hoeft er twintig, jaar over
gedaan om een volledige mislukking te
worden: hij werd het door het uitbreken
van de oorlog. Zo ernstig is gelukkig de
Situatie nog niet, maar de Verenigde
Naties zijn toch binnen vijf jaar tot een
im feite volkomen machteloosheid ge
doemd-
De overwegende oorzaak daarvan ligt
buiten de organisatie zelf. Zij kam slechts
werken, als de constituerende naties in
een tenminste redelijke verstandhouding
leven. Waar dit niet het geval is, zal daar
van onmiddellijk en reohtsstreeks de weer
slag in Lake Success en Flushing Meadows
worden gevoeld. Bij de voortdurende ver
slechtering sinds 1945 van de betrekkin
gen tussen Washington en Moskou is de
reactie daarvan i de Verenigde Naties,
sjjeciaal in de Veiligheidsraad, steeds
Scherper geworden. Het Chinese vraagstuk
heeft de actie van de Veiligheidsraad
zelfs geheel en al lam gelegd.
Als men de ontwikkeling van de laatste
vijf jaren nauwlettend beschouwt, moet
men wel concluderen,, dat de gehele poli
tieke activiteit van de grote, en evenzeer
van de kleine lamdien, zich van de vredes-
actie waarop zij zich maar heel tastend
en zoekend heeft bewogen naar de
strategie heeft verplaatst. Nu zou het
raeker verkeerd en zelfs fataal zijin strate
gie en mobilisatie op één lijn te stellen,
maar wel .;ijn we op het militaire wer-
kimgsveld terecht gekomen. En we zullen
daar blijven, tot de volken, d- w. z. de
regieringen, de weg weer naar het vredes-
niiveau hebben teruggevonden.
Op dit punt kua-men de Verenigde Na-
ties weer worden ingeschakeld, juist wijl
zij een boven de regeringen staande in
stantie zijn. Het moeilijkste punt in een
crisis' is steeds, dat de rechtstreeks be
trokkenen menen, dat zij hun prestige
prijsgeven of vernietigenals zij uit de
vicieuse cirkel zouden pogen te springen;
slechts een derde kan dan uitkomst bren
gen.
Daarom achten wij een voorstel als dat
van de oud-president van de Verenigde
Staten, Hoover, om de Verenigde Naties
radicaal te hervormen, d.w.z. die sovjet
unie en de 'atellietstatem uit te stoten
en alleen met de Westers-georiënteerde
1. .neten voort te werken, historisch en
psychologisch een noodlottige misgreep;
clir.it past misschien ln de Amerikaanse
politiek ook daaraan twijfelen we ten
sterkste maar zeker niet in het streven
geen schakel verwijderen, zonder het ge
heel waardeloos cn machteloos te maken.
We geloven, dat geheel West-Europa ten
scherpste zou moeten protesteren, als
gepoogd zou worden Hoovers voorstel
op enigerlei vijze te verwezenlijken. De
crisis voor de tweede wereldoorlog is
eerst volop acuut geworden, toen Hitler
It de herfst van 1933 uit de Volkenbond
wegliep.
Geheel in de lijn van de taak van de
Verenigde Naties ligt daarentegen die reis
welke haar secretaris-generaal, Trygve
Lie, naar «-"e grote hooföwtfcem maakt. De
organisatie, jwel'ke naar het woord van
Lie, tot dusverre wel draaide, maar niet
normaal functioneerde, staat thans geheel
stil. Wil zij weer op gang komen, dan
moet minstens één probleem worden op
gelost: de --ertegen'voordiiginig van China
op de permanente zetel van de Veilig
heidsraad en in de v -^schillende com
missies; terwijl anderzijds de vetokwestie
aan een grondiiig onderzoek moet worden
onderworpen.
Dat Lie ook naar Moskou gaat wat
dan de goedkeuring van de sovjetregering
moet hebben zou er op kunnen wijzen,,
dat hij de drager is van oorstellen, welke
hij reeds in Washington, Londen en Parijs
heeft besproken; en waarvan hij meent,
dat ze ook in Moskou instemming zouden
kunnen vinden. Worden de twee boven
genoemde vraagstukken aan elkaar ge
koppeld, dan zou wellicht een oplossing
kunnen worden gevonden voor de im
passe, waarin de Verenigde Naties zijn
geraakt. Veel optimisme daaromtrent heb
ben we intussen nog niet aangetroffen.
Maar als Tirygve Lie nu niet zou slagen,
zullen toch andere, misschien minder
prettige Wégen moeten worden begaan.
De Bussen zetten de zuivering van de
regering van het strategisch belangrijke
Estland krachtdadig voort. In het begin
van deze week werden twee ministers en
de secretaris van de Estlandse communis
tische partjj ontslagen. Thans is de presi
dent, Eduard Fall, afgezet wegens „bour-
geois-nationalisme".
Als bewijs van de grote „schuld van
Pali werd aangehaald, dat hij voor een
nationaal festival Russische liederen en
dansen van het programma had geschrapt.
Pall is altijd een communist in merg en
been geweest. In de twintiger jaren, toen
het communisme in Estland verboden
werd. vluchtte hij naar de sovjet-unie. In
1940 keerde hij met het rode leger terug
bij de inlijving van Estland bij de sovjet
unie.
Van 21 tot 24 Mei a.s. zal de premier
der Birmaanse Unie, de heer Thakin Nu
als gast van de Nederlandse regering eeri
bezoek aan Nederland brengen De pre
mier, die vergezeld zal zijn van 'zijn echt
genote zal enige excursies maken, o.a.
naar Nederlandse coöperatieve fabrieken,
de KLM en de Philips bedrijven.
Indien zich geen onverwachte moei
lijkheden voordoen ziet het er naar uit,
dat de Amerikaanse staalindustrie in het
lopende kwartaal alle productierecords
zal breken. Iron Age verwacht, dat de
activiteit op rond 100 pet van de capaci
teit gehandhaafd zal blijven en deze ca
paciteit is groter dan ooit tevoren en wel
ca 100 millioen ton per jaar. De vraag
naar alle belangrijke producten blijft
uitzonderlijk groot en de voorraden zijn
betrekkelijk gering, terwijl de order-
achterstand ongeveer vijf maanden be
loopt.
Onder invloed van dit alles zijn de
prijzen van schroot gestegen. Het samen
gestelde gemiddelde van Iron Age ligt
thans goed boven de 30 per ton.
Het verkeer in geheel Finland is ver
lamd, omdat de spoorwegstaking zich
verder heeft uitgebreid. Slechts 132 van
de 2000 aan dienstplicht onderworpen
stakers hebben zjch gemeld, doch zij
weigerden treinen te rijden. De minister
van defensie heeft aangekondigd, dat te
gen de stakers gerechtelijk zal worden
opgetreden.
De juridische kanselier van het Finse
parlement heeft de regering meegedeeld,
dat het mobilisatiebevel onwettig is.
Politieke waarnemers voorspellen de val
van de regering, indien zjj dit bevel
handhaaft en de stakers voor een mili
tair tribunaal brengt.
Vertegenwoordigers van Finse werkge
vers- en werknemersorganisaties zijh he
denmorgen besprekingen begonnen over
een nieuwe loonovereenkomst. Men hoopt
een algemene staking op Maandag te
voorkomen.
Dr. Mauirïca H. L. Pryce, een Engels
man, is gisteren tot opvolger benoemd
van dr. Klaus Fuchs, die wegens verraad
van atoomgeheimen aa.. Rusland tot 14
jaar werd veroordeeld. Pryce is 37 jaar
en doceert thahs te Oxford. Hij wordt
beschouwd als een van de grootste ex
perts ter wereld vopr de industriële toe
passing van de atoomenergie.
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft het paspoort van
Edward Corscn, eeii: 23-jarige atoomge
leerde uit Chicago, die een dezer dagen
naar Frankrijkzou vertrekken om een
lezing te houden aan de Franse academie
van wetenschappen ingetrokken. Het
ministerie noemde de. vooigenomen reis
„niet in het belang van het land''.
Corson heeft kortgeleden in het open
baar uitdrukking gegeven aaB z;j.n „ver
trouwen in dr. Klaus Fuchs, de verrader
van atoomgeheimen.
Lang niet alle mode komt uit Parijs.
Er is een veelgeliefde Weense mode,
er is een New Yorkse mode en Lon
den gaat er zelfs groot op, voor de
heren over heel de wereld de mode
aan te geven. En ook Italië doet
mede. Niet bepaald sinds vandaag of
gisteren. Rome en Milaan zijn be
langrijke modecentra en ze komen
herhaaldelijk met creaties, die een
wereldsucces blijken. Dit jaar is de
Italiaanse mode zelfs naar Zwitser
land gegaan, waar ze verschillende
shows heeft gehouden. Hier ziet men
een der aardigste modellen, getiteld
„Jeugdige Charme", een creatie voor
de middagthee. Bijpassend is een
corsage van theerozen.
Direct achter het bevrijdende Canadese leger kwam Z. K. H. Prins
Bernhard als opperbevelhebber van de Binnenlandse Strijdkrachten zijn
manschappen controleren. En overal stroomden de bevrijde burgers
tezamen om de Prins te begroeten.
De heer Bernard van Leer, directeur kan met de mobiele fabriek de bouwtijd
van het wereldconcern Van Leer's Va-
tenfabrieken, is een vindingrijk man. On
der zijn directie heeft het conoern zich
uitgebreid tót 31 fabrieken ln tal van
landen. Doch dit was de man, die vroe
ger al eens eigenaar van een privé-cir-
cus geweest is, niet genoeg. Hij wilde
een fabriek, die tijdelijk de behoefte aan
stalen vaten in afgelegen gebieden kon
dekken. Dit verlangen bracht hem op
het unieke idee een rijdende vatenfa-
briek samen te stellen. Teneinde plaat
selijk de omstandigheden te bestuderen,
waaronder een dergelijke mobiele fabriek
zou komen te werken, maakte de heer
Van Leer in 1947 met een gecharterde
K.L.M. Skymaster een inspectietocht
door verschillende werelddelen.
Zijn rijdende fabriek, de eerste ter we
reld, zal hif tentoonstellen on de Inter
nationale tentoonstelling te Parijs, die
van 13 tot 29 Mei gehouden wordt.
Gisteren is de karavaan van auto's en
trailers zilver en blauw geschilderd,
alles blinkend van de nieuwheid op
weg naar Parijs door een gedeelte van
ons land getrokken. Woensdagavond wer
den de dertig reuzen8uto's op het Am
sterdamse Stadionplein opgesteld, van
waar ze gisterochtend vertrokken.
Na een oponthoud van een uur in Den
Haag kwam het convooi versierd met
bloemenslingers, vlaggen van Nederland.
België, Amerika en Frankrijk om elf
uur in Rotterdam aan, waar op het open
terrein bij de St. Laurenskerk een uur
gepauzeerd werd om het convooi te la
ten bezichtigen.
De mobiele fabriek waarmee 41 van
de bekwaamste personeelsleden van Van
Leer meereizen, is voor het grootste ge
deelte in Nederland vervaardigd. De
vrachtwagens, waarin de machines wor
den vervoerd, zijn van de D.A.F. uit
Eindhoven. Er is een eigen electriciteits-
jnstallatie en woon-, slaap- en kookge
legenheid voor het personeel in moderne
Amerikaanse en Engelse aluminium
kampeerwagens. Verder heeft de Franse
auto-industrie een eenheid van het con
vooi geleverd. In een van de wagens
wordt een voorraad staal en ijzer mee
genomen. Overal kan de fabriek dus op
eigen kracht draaien en als ergens een
vatenindustrie opgericht moet worden,
van de nieuwe industrie overbrugd wor-
den.
Aan de lopende band
De productie geschiedt aan de lopen
de band. Elke wagen, die een deel van
de machinerie bevat, verzorgt een
etappe van de productie: het snijden
van het ijzer of staal op maat, hét wal-
sen en rond maken, het lassen van de
rompen en het boren van het vulgat,
het maken van de bodem en deksel,
het schilderen. De laatste wagen een
droogoven levert het vat gedroogd
en wel af.
Op de .Poire de Paris" zal een demon
stratie gehouden worden. Men is van
plan om een uur na aankomst op de ten
toonstelling uit de mobiele fabriek het
eerste vat te laten rollen. De Franse pers
mag als jury optreden. Ook wil men re
clame maken voor Hollands Tuin, door
alle wagens met fraaie bloemenslingers,
die uit het bollenland zullen worden aan
gevoerd, te omhangen.
Het Russische persbureau Tass meldt,
dat de repatriëring van Duitse krijgsge
vangen thans is voltooid.
„g„roeP van '17.538 krijgsge
vangenen is naar huis gestuurd.
Nederlandse en Belgische- concessiehou
ders voeren op het ogenblik onderhande
lingen over de totstandkoming van èen
autobusverbinding tussen Hulst en Ant-
w?rP®"; via St. Jansteen en St. Niklaas
(België).
POSITIES TROEPEN- EN
emigrantenschepen
De „Cameronia", óp de thuisreis naar
Amsterdam, passeerde gisteren Kaap
Boucaroni.
De „General M. B. Stuart" vertrok
gisteren van Djakarta naar Amsterdam.
e "General S. D. Sturgis" vertrok gis
teren van Djakarta naar Rotterdam, al
waar 1 Juni verwacht.
De „Groote Beer", op reis van Amster-
u In...naar Java, was gisteren (17 uur) in
het Suezkanaal.
"Jöhan van Oldenbarnevelt", op de
thuisreis naar Amsterdam, arriveerde
gisteren (20 uur) te Suez.
De „Sibajak", op reis van Rotterdam
naar Melbourne, werd hedennacht 1 uur
te Colombo verwacht.
De „Skaugurh", op de thuisreis naar
Rotterdam, passeerde gisteren Oporto.
De „Tabinta", op de thuisreis naar Am
sterdam vertrok heden van Suez.
De „Zuiderkruis", op de thuisreis naar
Rotterdam, passeerde gisteren Bizerta.
(Van onze. Brabantse redacteur)
Onze schoenindustrie blijkt in 1949
ruim 2.000.000 paren schoeisel minder te
hebben geproduceerd dan in 1948. En
deze neergang valt ook te constateren uit
de afzetcijfers der middenstands schoen
winkels over 1950. Stelt men de gemid
delde parenomzet per maand in 1947 op
het cijfer 100, dan was voor Februari
1947 het cijfer 99; voor Februari 1948 was
het 74; voor Februari 1949 daalde het tot
57 en nu, Februari 1950, zelfs tot 52!
Er spelen bi, deze teruggang zowel aan
de zijde van de consument en de produ
cent als aan die van de détailhandelaar
verschillende factoren een rol. In 1947 en
1948 was de vraag nog zeer groot ten
gevolge van de enorme tekorten, ontstaan
gedur inde de oorlog.
Bovendien had de schoen, een der eer
ste artikelen, die van de bon gingen, in
die jaren nog weinig concurrentie van al
de andere artikelen, die thans weer on-
gedistribueerd worden aangeboden.
Intusssen is evenals die van ieder an
der artikel, de schoenenprijs ook geste
gen. Beliep de prijs van een paar burger
herenschoenen voor de oo"log een vijfde
tot een zesde deel van r.et weekloon van
een arbeider, thans is dat opgelopen tot
een derde tweevijfde van het zoveel
hogere weekloon van nu.
En dat terwijl het publiek eigenlijk 'n
en nu moest men nieuwe kopen tegen de
naoorlogse vee hogere prijzen. Zo kwam
de modernisering ,_an het veelal versle
ten machinepark in vele gevallen niet
aan bod en de stringente belastingpoli-
tiek zorgde er wel voor, dat van grotere
reservering geen sprake was.
De winkelier van zijn kant bestelde
eerst bij de fabrikan., wanneer het abso
luut noodzakelijk wordt. Daar hij het
vijfvoudige van het kapitaal van vroeger
nodig heeft, cm zijn voorraad te finan
cieren, koopt hij niet volg ih- Het ris co
van met zijn artikel te blijven zitten en
zo een .ei groot renteverlies te lijden,
is toch te groot
Aldus is. in grote trekken, het terug
lopen van consumptie en dus ook van
productie, te verklaren.
Een en ander kan intussen voor de
Langstraat zijn consequenties hebben.
Tijdens en direct na de oorlog was het
vrij eenvoudig om schoenfabrikant te
worden.
Men 'kon gemakkelijk met de eigen
huisgenoten en enig verder personeel
een bedrijfje beginnen, gezien ook de
geringe hoeveelheid kapitaalgoederen,
die eigenlijk voor het' schoenenmaken
vereist wordt. Gretige afzet bij het pu
bliek was verzekerd. Na de oorlog bleef
deze toestand gehandhaafd, omdat voor
lopig de honger naar Schoehen nog be
stond. Maar thans, nu de markt verza-
prijsdaling verwachtte en daarom aar- digd is. zijn er dientengevolge veel meer
- t - r-vji. SfhDPnTahPiolron Anr\ tor nor»
zeldé nu reeds zijn inkopen te doen. Dit
zal hem echter, voor wat de schoenen
betreft, niet veel baten, want ingrijpende
prijsverlaging ligt hier niet in het ver
schiet.
schoenfabrieken dan ter voorziening van
onze binnenlandse markt en van onze
export nodig zijn.
Het ligt voor de hand, dat bij de ont
zettende vraagvermindering de econo-
misch-zwakkeren net eerst zullen uitval
Immers, de stijging van de schoenen- R svmDtomen ir
prijs hangt samen met de loonsverhoging,
maar vooral met de verhoogde prijzen
der grondstoffen, het zoolleder en het
overleder.
De verhoudingen op de internationale
huidenmarkt waren reeds vóór de deva
luatie van dien aard. dat de prijzen van
deze grondstoffen voortdurend stegen.
Sinds de devaluatie werden door Argen
tinië, uit welk land wij vooral onze zool-
lederhu'iden betrekken, de prijzen daar
van nog eens met circa 20 pet verhoogd
en de huiden van ons eigen rundvee
stegen toen ook met 15 20 pet.
Voor vellen van overleder zijn wij
thans vooral op onze eigen markt en op
Frankrijk aangewezen. Dit laatste land
levert ons kalfsvellen ter bereiding van
het lichtere overleder, van belang o.a.
voor de damesschoenen. De prijsstijging
nu var deze grondstof bedraagt zeker
40 procent.
Misschien zou rationalisatie in het be
drijf de schoen nog wat goedkoper kun
nen maken. Daarvoor zou evenwel een
uitgebreide kapitaalsinvestering nodig
zijn, die men niet spoedig kan verwach
ten. Direct na de oorlog moest men im
mers al zijn kapitaal aanwenden om de
totaal uitgeputte gror.distoffenvoorraden
aan te vullen. Men had deze in de oorlog
tegen de oude prijs moeten verwerken
SI»»,
Zes honderd jaren tikken de klokken tik-tak. Tenminste, ongeveer zes
honderd jaren. Maar bij zo'n tijdsduur kijkt men niet op een paar jaar.
Trouwens, de aanleiding, om hier het een en ander over klokken en horlo
ges te vertellen, is een jubilé uit het jaar 1450. Toen werd de springveer uit
gevonden en wel te W enen en verscheen ook de eerste wandklok, waarna de
pendules kwamen, al of niet met „coups".
Het Engelse hof heeft kort geleden bekend gemaakt, dat kroonprinses
Elisabeth voorlopig niet meer aan officiële plechtigheden deel zal nemen.
Dit is de officieuze bekendmaking van het feit, dat ze binnenkort weder een
baby verwacht. Van haar verlof heeft ze gebruik gemaakt, om zich naar
Malta te begeven, waar prins Philip, zoals bekend, gestationneerd is. Hier
ziet. men haar, na een bezoek aan de barakken van de officieren van Maltas
garnizoen. Het kleine meisje vindt het koninklijk bezoek helemaal niet
opzienbarend.
Het merkwaardige is inmiddels, dat het
polshorloge, waar vele mensen niet meer
buiten kunnen en een aantal automati
sche bewegingen aan te danken hebben,
zoals het uitstrekken van de arm, het
draaien van de ogen en de tevreden
glimlach op het gelaat: omdat het pre
cies gelijk gaat, na de Eerste Wereld
oorlog zjjn grote opgang heeft gemaakt,
terwijl er nu, na de Tweede, een nieuw
soort horloge wordt aangekondigd, dat
niet groter dan een flinke knoop behoeft
te zijn, dank zij het feit, dat de horloge
makers er in geslaagd zyn, uiterst fijne
onderdeeltjes te maken, zo licht, dat ze
zowaar op het water blijven drijven.
Er is dus wel enige reden, om even
op het verleden terug te kijken. En dan
ontwaren, dat de eerste, grote klok, werd
gemaakt in de toren van het stadje Caen,
dat ln de Tweede Wereldoorlog zo fel
omstreden zou worden, zoals men zich
wel herinneren zal. Dit gebeurde in het
jaar 1314, dus ruim genomen ongeveer
zes honderd jaar geleden. Toen was het
een geweldige gebeurtenis, waarvan wij,
met onze mechanische klokken op tal
van torens en zelfs op palen op straat,
j ons de belangrijkheid voor de mensen
(oen, nog nauwelijks kunnen indenken.
In die dagen kende men de klok slechts
bij afmetingen zo van een paar meter
in het rond of het vierkant. En het wa
ren de smeden, die zich er in speciali
seerden. Natuurlijk niet direct de hoef
smeden, eerdei' de edelsmeden.
Toch duurde het niet lang, tot de ge
wone huisklok haar intrede deed, om
streeks 1500. Enkele eeuwen later be
leefde die huisklok een gouden eeuw,
doordat ze het voorwerp van bijzondere
zorg voor tal van kunstnjjveraars en zelfs
ken en pendules werden op de duur klei
ne kunstwerken, die door sommige kun
stenaars zelfs, als schilderijen, gesig
neerd werden, dus van hun namen voor
zien. Er bestaan nog steeds pendules met
het „fecit Jacques Droz" of „Maillardet,
ofwel het was Jacques Droz, die haar
maakte, of Maillardet. Er was zelfs een
periode, waarin de Franse kantwerkers
hun aandeel leverden in de decoratie van
pendules. Het waren dikwijls heel inge
wikkelde machanismen, die niet alleen
de tijd aangaven, maar op uren of kwar
tieren hupse melodietjes speelden of de
fazen van de maan aangaven. Andere
hadden, als draaiorgels, een soort pop
penspel. In Neuchatel in Zwitserland be
vond zich zelfs een pendule, die voor be
zoekers vriendelijke begroetingen neer
schreef.
Ook de zakhorloges uit het begin van
de vorige eeuw waren nog kostbaar be
werkte dingen, vaak van miniatuur schil
derijtjes of medaillons voorzien. En ze
hadden allerlei vormen en gedaanten.
Tegen het einde van de vorige eeuw
kwam een zekere Gèorge Roskopf op
het idee, eenvoudige, goedkope horlo-
ien. Reeds zijn de symptomen daarvan in
de Langstraat merkbaar. Vele van deze
kleine bedrijfjes blijven nog wel draaien
maar dan met eigen werkkrachten. Zij
hebben echter in 1949 al hun overig per
soneel moeten ontslaan en deze arbei
ders zijn toen nog opgenomen door het
aanwezige middel- en grootbedrijf. In
de Langstraat waren er dat reeds enige
honderden.
Thans, begin Mei 1950, kan dat groot-
en middelgrootbedrijf geen nieuwe
krachten meer opnemen met het gevolg,
dat er voor het eerst na de oorlog enige
tientallen werklozen z(jn in de schoenin
dustrie van de Langstraat en wel (dit
wekt zeker bezorgdheid) nu het eigen
lijk hoogseizoen zou moeten zijn in deze
industrie.
In de schoenenbranche zijn er namelijk
jaarlijks twee hoogtepunten: van eind
Maart tot Pinksteren en in de herfst tot
en met November. Dit jaar is van deze
eerste seizoendrukte nog niet veel te
merken, noch bij de winkelier noch by
de fabrikant.
Als men bedenkt, dat verleden jaar ln
de Langstraat nog geen arbeidskrachten
werkloos werden of op wachtgeld kwa
men, terwijl toch het aantal paren gepro
duceerde schoenen zo drastisch terugliep,
begrijpt men, dat er eigenlijk door de
bedrijven al grote verliezen zijn gele
den.
Dit alles betreft hoofdzakelijk onze
binnenlandse markt. De export
bij onze schoenindustrie een vrij
ondergeschikte plaats in. Immers, van de
1.576.613 paren schoeisel, die gemiddeld
maandelijks in 1949 werden gemaakt,
gingen gemiddeld per maand slechts
77 518 paar naar het buitenland.
Toch vertoont onze export enige voor
uitgang. In de afgelopen jaren wilde
deze niet goed vlotten door ons tekort
Die „vuile kapitalisten" willen toch
maar overal de boventoon voeren en de
arbeidende stand eronder houden! Zelfs
het voetbalveld schijnt voor hun intriges
niet veilig te zijn. Maar achter het IJzeren
Gordijn wordt met ijzeren hand tegen
deze belagers opgetreden. Zulks is geble
ken bij de Cupfinale in de oostelijke zóne
van Duitsland. De News Chronicle ver
telde er dezer dagen het volgende van
en dit verhaal zal iedere anti-kapitalist
en wie is dit niet, tenzij men zelf tot
de bezittende klasse behoort deugd
doen.
In deze finale kwamen uit de club van
professionals ..Dresden" een elftal dus
van „bezittende" spelers, kapitalisten der
halve en „Zwickau", weike ploeg ge
vormd wordt door leden van de commu
nistische Nationale Frontpartij. Nu zou
men zo zeggen: 't is tot daaraan toe. dat
die ..kapitalisten" een partijtje wensten ie
voetballen het bloed kruipt nu eenmaal
waar het niet gaan kan en „kapitalisten"
zijn gewend om elkaar de bal toe te spe
len maar daar wilden die „kapitalis
tische" voetballers nog winnen ook!
Doch die egoïsten hacken tot hun schade
i buiten de scheidsrechter gerekend. In de
I democratische landen heeft men een
I scheidsrechter om onpartijdig op te tre
den, maar zulks is natuurlijk nog een
uitvloeisel van de vroegere kapitalistische
geest. Voor onpartijdigheid, dus neutrali
teit, is onder de Sovjet-sikkel geen plaats.
De scheidsrechter is er daar om hen te
laten winnen, die beschermd moeten wor
den tegen „kapitalistische" practijken.
Zoals de rechters van de rechtbanken in
het oosten het recht nu niet bepaald recht
doen.
Toen dan ook de Dresdenaren in het
doel van hun tegenpartij trachtten te trap.
pen, liet de communistische scheidsrechter
dat niet over zijn kant gaan en gaf
„Zwickau" een serie vrije en strafschoppen
tegen „Dresden" cadeau. Aangezien dit
nog niet voldoende hielp, Stelde hij de
communistische spelers in de gelegenheid
om een paar „kapitalistische" belagers
letterlijk uit het veld te trappen en zelf
deed hij hetzelfde figuurlijk met enige
andere spelers van de vertegenwoordigers
van het „kapitalistische" voetbal.
Nou, en toen ging het wel; „Zwickau"
hield „Dresden" er met 51 onder en won
de Gup!
Vanzelf denkt U nu natuurlijk, dat het
publiek enthousiast was. Maar neen. de
..kapitalisten" bleken ook langs de lijnen
te staan en wilden niet in de communis
tische lijntjes lopen. De toeschouwers
stroomden het veld op en zowel de
scheidsrechter als de „overwinnaars" had
den het even benauwd.
Uiteraard is deze laatste „kapitalisti
sche" stoutigheid ook voorbeeldig afge
straft. „Dresden" werd voor zes maanden
geschorst en daarna wordt de club zonder
meer gedegradeerd. De directie is ontsla
gen en moet als afscheid een flinke boete
betalen.
Zo,. *'et. men, dat het helemaal niet
moeilijk is om een voetbalwedstrijd te
winnen: daarvoor heeft men niet eens een
goed elftal nodig. Als men in bepaalde
omstandigheden de „ideologie"maar
op zijn hand heeft
ANALYST.
aan licht overleder. Voor 1940 betrokken
wij onfe kalfsvellen vooral uit de Bal-
tische landen en Polen. Na de oorlog
was dit niet meer mogelijk en onze in
dustrie was genoodzaakt het zwaardere
rundleder als overleder te gebruiken
Voor de export was dit product minder
geschikt. Sinds Frankrijk ons echter
kalfsvellen levert is deze moeilijkheid
voor een groot deel opgelost en zo valt
het ook te verklaren, dat het maand-
gemiddelde van uitgevoerde paren
schoeisel van 35.610 steeg tot 77.518 in
1949.
Interessant is het ook de export naar
Belgie eens te bezien, sinds herfst 1949
de handel in schoeisel van weerskanten
werd vrijgegeven in het kader der Bene
lux. De Belgen zijn hier voorlopig in het
voordeel hoewel ook onze export naar
Belgie steeg. In December 1949 expor
teerde ons land 26.880 paren naar België
maar de Belgen 230.790 paren naar Ne
derland De gemiddelde waarde per paar
van de door Nederland naar België ee-
exporteerde schoenen was echter belang
rijk hoger dan die van de Belgische ex-
onze n,T Nederland' en de waarde van
onze uitvoer naar België stak dan ook
belangrijk minder ongunstig af bij de
voor^TWo K3t land' De waardecijfers
bXüP /mo,nro^are? n'L: uitvoer naar
874 588 230'852, lnv°er uit België
so?e ^°ofdoorzaak Vad de grote Belgi-
het J^prong 18 2eker te vinden in
fahriÏJZ? .waarmee hier de Belgische
goed kwijt kan: er zijn
crodi^t j? grote en bovendien zeer
credietwaardige winkelbedrijven. In Bel
tin,6. ontmoet de Nederlandse fs-
3fi 2 een groot aantal kleine winkels,
die dus meer arbeid ter bewerking eisen
en wier credietwaardigheid bovendien
??"]s ,n°gal dubieus is. Toch vreest de
Nederlandse fabrikant de Belgische con
currentie niet, omdat ondanks de tekor-
eigen binnenlandse markt. De export ten in ^'alwn ma^rnepark de lEXT
neemt bU onze schoenindustrie een vrii landse
neler en dus ook goedkoper werkt dan
de Belgische. Alleen op het gebied van
ufu luxa-«,hoeisel met de zeer persoon.
Hjke snit zal België mogelijk een voor
sprong behouden: met name zij hier ge
wezen op de schoenindustrie uit de om
geving van Iseghem. waar voor een
ook nog handwerk wordt vervaard^d!
De bekende „Torre delVOrologió" te
Venetië, een rijk bewerkte klok,
waarop de uren wel heel duidelijk
geslagen worden
het in de Eerste Wereldoorlog niet zo
practisch hadden gevonden, vooral nadat
het lichtgevend was gemaakt, hetgeen
tijdens de krijgsverrichtingen des nachts
uiteraard van groot belang was.
Het polshorloge was na de Tweede
ges te vervaardigen Hii broedde 7ps- i Wereldoorlog vooral voor de Russische
tien jaar op zijn idee, allerlei ontwer-soldaten ee^ geweldige ontdekking Ge-
nen mnkpnH tnt hii tpn clot to Ho nninc. noGgzaani ockend is hun verzotheid er
op. Trouwens, ook bu de geallieerde be
stond er grote belangstelling voor, zelfs
onder de Canadezen. Maar wat de Rus
sen betreft, bekend is het verhaal, dat
een Russische soldaat, die ergens in
Duitsland een pendule uit een huis had
gehaald, in een horlogezaak met de re
volver in de hand eiste, dat er daar een
heel stel polshorloges uit gemaakt zou
den worden. Het was hem niet aan het
verstand te brengen, dat dit niet kon.
Hu zei maar, dat je uit zo 'n grote klok
pen makend, tot hjj tenslotte de oplos
sing gevonden had, die hU „het horloge
voor de proletariër" noemde. Het is
een horloge, zo zeide hü toen hij het
aankondigde, voor alle zakken, zelfs
voor de lege!
Het goedkopere horloge verdrong het
dure. Nog even trachtte dit zich met
een modegril te handhaven, als een soort
broche, dat dames en heren zich op de
borst spelden. Nadien werd het polshor-
kunstenaars werd. Men ging toen b(j dei loge gelanceerd. Dit zou niet zo 'n furo-,..v
fabricatie staal gebruiken. En de klok-1re hebben gemaakt, indien de soldaten'een heleboel kleine maken koni
(Van onze Utrechtse redacteur)
De commissaris der Koningin in
Utrecht, de heer M. Reinalda heeft gis
teren op het Vreeburg de grote ri'd-
denstandstentoonsteiling voor amh;» ht
handel en Industrie. „De Drie Zuilen"
geopend. Deze tentoonstelling is »e
organiseert door de drie middenstands
organisaties in Utrecht- de Utrechtse
Handelsvereniging, de R. K Midden
standsvereniging Leo" en de Chr. Mid-
denstaJidsveremging.
Tal van autoriteiten mócht de voorzit
ter van het Uitvoerend Comité, de heer
H. van de Graaf bij de openmesplechtie
woord TJkT ,h6t%n' «IvorenThU het
woord gaf aan de Commissaris va*»
aKanmT' "Ve?
waarbii hH gelegde gemeenschapszin,
^énriraibt' y^eUlkingen trok met de
waarvan slt anfStige bezettingsjaren.
5 ia^r if einde juist deze dag na
o jaar wordt herdacht.
De grote, warme gevoelens voor gees
telijke, godsdienstige en politieke vrijheid
liggen diep verankerd in ons volk, aldus
ae heer Reinalda Deze synthese, dit een
drachtig samenwerken is de bodem,
waarop het nieuwe gebouw van het Ne
derlandse volk zal moeten worden opge
trokken.
Drie grote zuilen, bekroond met de
Mercurius-hoed, geven op het Vreeburg
de ingang tot de grootse en zee" ge
varieerde tentoonstelling, waar men niet
eerder belandt dan na door een fraai
aangelegd plantsoen te zijn gewandeld.
Zo maar niet een eenvoudig plantsoen
als waarmee vele steden in ons land ver
fraaid zijn. maar een met een miniatuur
dierenpark met vele exotische vogels en
zelfs kleine leeuwtjes Bovendien is er
Ten kan°Pb?fevUentk V3D *en0*"
j5at£efnemer* ziJ'n in geslaagd
een goede harmonie tussen nut en ver
maak tot stand te brengen. Men ziet dit
aan tal van goede zaken van de meest
uiteenlopende branches, die prachtige
stands hebben ingericht en o- een keur
van artikelen laten zien. die ons 't leven
aangenaam en gemakkelijk maken.
Prachtige confectie en bontmantels,
waarbij bovendien de fabrikatie getoond
wordt, allerhande voedingsartikelen en
genotmiddelen alleen reeds door de wijze
van verpakking een lust voor het oog
Denk niet, dat de jaarbeurs het mono
polie van primeurs heeft. Wjj vinden ze
ook hier, zoals een nieuw systeem vol
automatische wasmachine, een combina-
v?n was" en vaat-machine en een
fabrikaten! die ZSSiïfjSg" ZZ
aem»nwgPStieVe wl,zo wordt duidelijk
ffTor t n het is een goed vak
het is een lust in het houten
df afdeling van de Ambachts
school te zien met de vele werkbanken
en machinerieën. Verschillende opiei-
a ngsscholen, zoals de vakschool voor
kleermakers zien wij in bedrijf. Ook op
as. gebied van voorlichting is net nodige
aanwezig en op keurige wijze stelt de
Bedrijfsgroep Levensverzekering zich aan
het publiek voor met de bedoeling lal
van misverstanden over het verzekerings
wezen uit de weg te ruimen.
De leden van „Kunstliefde", waarbti
vele bekende en talentvolle kunstenaars
zijn aangesloten, komen zeer artistiek
voor de dag en geestig is de voorstelling
die gegeven wordt van een schilder oo
zijn atelier, buiten ln de vrije natuur en
een ezel-baan, waax de liev. jeugd met van ten heel^oüwërswerk^ate
