Over drie jaar elke Amerikaan in
zijn eigen woning
sr-
Mijnleveranties onder de loupe
DE REIS NAAR CANADA
Succesverhaal uit Winnipeg
I
Productie van 100.000 per maand
Geen zorgen voor huisbrandkolen
Marinevliegtuig te
Surabaja vermist
Italië versterkt uit- en
inwendige defensie
r n
Er is genoeghet is alleen een
soortenkwestie
In Indonesië
gedemobiliseerde
militairen
Poth van Residentie-
Orkest gaat heen
Overschot van gelijk
ZATERDAG 22 JULI 1950
PAGINA
Amerika is aan liet bouwen van woningen geslagen. En op z'n
Amerikaans, zoals dat hoort. Men bouwt er niet duizenden wo
ningen, maar honderdduizenden woningen per jaar. In 1948 was
het aantal 1.025.100 en in de eerste helft van dit jaar bedroeg het
reeds 537.600 dus bijna honderdduizend stuks per maand. Er is
een maand geweest van meer dan 100.000! Er waren, toen de
oorlog was afgelopen, zowat vier millioen woningen te. weinig.
Evenals overal was de oorlogsproductie voorgegaan en had de
regering slechts een geringe hoeveelheid materiaal voor woning-
bouw beschikbaar gesteld. Bij de demobilisatie steeg de behoefte
aan nieuwe woningen enorm. Vele soldaten waren kort voordat ze
naai iet ront vertrokken getrouwd en toen de oorlog was beëindigd
eerden ze als gezinshoofden terug.
KEURING VAN DIENST
PLICHTIGEN LICHTING
1952
Grotere aanvoer
CONGRES VAN EXPOLITIEKE
GEVANGENEN
BRAND IN SCHOUDER-
WATTENFABRIEK
Een aantal woningtypen pre-fabri
(:ated) in verschillende delen van de
Verenigde Staten.
Hollandse knipoog
Rondom in de bieten
Wim gaat liever naar school
FEL BEWOGEN CACAOMARKT
PATER H. TILLEMANS
TITULAIR-BISSCHOP
i
Bietensaairnachine in het eindeloze bietenland.
BRAND BIJ ALBERT HEIJN"
I
Huizenbouw aan lopende band
Ei" kwam
deze
een grote woningnood. En
woningnood bestaat nog, ondanks
t omvangrijke maatregelen, door de
nerikaanse regering direct na 1945
genomen. Men stond in Washington voor
de vraag, of de overheid de enorme taak
van de woningbouw zelf ter hand zou
nemen, of dat ze deze {Wheel aan het par
ticuliere initiatief zou overlaten. Er werd
geen middenweg ingeslagen. Het parti
culiere initiatief kreeg vrij baan, maar
Ce regering verschafte het geld.
Op de dag vr/n heden heeft ze niet
minder dan zestig milliard dollar voor
Woningbouw verstrekt in leningen zowel
aan bouwers als aan gezinshoofden. 0e
bouwers kregen voorschotten, om de wo
ningen te kunnen bouwen, de gezins
hoofden. Be bouwers kregen voorschot
ten. om de woningen te 'kunnen bouwen,
de gezinshoofden en een lening, teneinde
het huis op afbetaling te kunnen kopen.
Tot goed begrip diene, dat de kopers van
een huis dus niet tegenover de bouwers
of exploitatiemaatschappijen in de schuld
stonden en staan maar tegenover de re
gering. Deze betaalt 95 pet. wm de hele
koopsom en de afbetaling wordt zo ge
regeld, dat de koper gemiddeld 56 dol
lar per maand als aflossing moet opbren
gen, hetgeen niet zo heel veel van de
gemiddelde huursom verschilt. De hu
ren zijn in de Verenigde Staten, evenais
eiders buiten onze grenzen, naar verhou
ding van het gemiddelde inkomen tame
lijk hoog. 0c aflossingstermijn is gewoon,
lijk dertig jaar. Een vrij lange periode
Maar het bezwaar voor velen, dat ze
aldus als het ware aan hun huis vast**
-< zitten, wordt voorlopi* .A
door het - g te
ketend
niet gedaan aoor net leit, dat ze w
gemakkelijk kinnen verkopen, omdat er
steeds een liefhebber is. die de verplich
tingen wil overnemen verpucti-
Oorlogsveteranen laten
aanstippen - ^hoeven „ièt a"
eerste storting van 5 <rns de
leende bedrag te storten =e"
93 pet van a u de bouwer v°°r
zien dé v, bouwsom garant. Ge
er dus het2 ,s. eeds bestaande vraag is
het hém, weinig risico aan
hleei-i, verbonden. Het. grootste pro-
liil- té Is' 70 goedkoop en zo goed moge-
ouwen, opdat er 'n aardige winst
rnjpft. Dit. probleem werd al direct
ei* Pnkkel tot een scherpe concurrentie,
welke op het ogenblik evenwel aan het
verzachten is, omdat de resultaten, met.
de bouw van goedkope woningen bereikt,
de vraag steeds groter maken. Velen,
die tot dusver fn kazernewoningen huis
den, dingen naar een nieuwe woning. En
ook de bewoners van ouderwetse hui
zen ziin er op uit, een nieuwe woning te
verwerven. Dit komt mede, omdat de
grote massa van de nieuwe bouw uit z.g.
,ranch-woningen" bestaat, één gezinswo
ningen, waar alles zoveel mogelük gelijk
vloers ligt. Ook de Amerikaan woont,
evenals de Nederlander, graag in zjjn
eigen, knusse huisje, al of niet met een
tuintje.
Van de vijf millioen woningen, die in
1945 nodig waren, zijn er nu sier mil
lioen gebouwd. Volgens deskundigen op
de goedkoopste manier, dank zü een ge
zonde concurrentie. Maar de grote vraag
heeft niet alleen het woningtekort ver
hoogd, ook de bevolking is aanzienlijk
toegenomen. Het aantal jonge gezinnen
is groter dan in 1945 en ze willen alle
maal een eigen ,.pre-fabricated house".
Aldus valt er een niet bepaald prettige
stijging in de prijzen te constateren, om
dat de behoefte de concurrentie hier en
daar uitschakelt. Bovendien zijn de prij
zen van het materiaal als hout, ijzer etc.
gestegen, wat de bouwkosten natuurlijk
beïnvloedt.
Toch is de toestand op het ogenblik
zó, dat een Amerikaan, mede dank zij
de regeringssteun, gemakkelijker een wo
ning dan een auto kopen kan, althans
op afbetaling.
Er is lustig gebouwd in de Verenigde
Staten en er wordt nog steeds lustig
gebouwd. Velen zien hun 'droom van e»n
eigen huisje vervuld en men hoopt dat.
over enkele jaren het tekort zal zijn op
geheven.
Deskundige,, tjjt, woningbouwkrin-
gen Iner te lande en misschien vooral
aesthetic! zullen sommige nieuwe
woningtypen r an de Amerikanen mis
schien hoofdschuddend bekijken. Enke
le doen inderdaad denken aan schu
ld* a !s1?P,TerkeIiik- dat de duurste
r» u£ ,e,«k?te valt gedeel-
S A crklaren uit de omstandig-
a£ w I 9 ?non"e mogelijkheden,
Ien »ii H opeens opleverde, ve
len Ji k .e' *?m hun eel uk te beproe-
hónwers ér" '.5, Verenigde Staten
geletlpn heel iels
JwlS",.? meeste mensen, die
om weinm i gekregen, zich daar-
wmMn bekommeren. Want in het al-
KLn". 5 buizen tamelijk gerief-
oèn 5 /jQ bestaan gewoonlijk uit
Ks ?,te woonkamer, een keuken en
ukamer beneden men houde er
u 'S mede, dat vele Amerikanen in
b S°ed ingerichte keuken huizen en
i minstens eten alsmede twee slaap
kamers boven en een vliering, waarop
Ka iUee' twee slaapkamertjes en een
oad kunnen worden ingericht. De woon
kamer is ongeveer vier bjj vijf meter
groot. In de keuken bevindt, zich een for
nuis, een ijskast en een electrische was
machine, in de woonkamer een inge
bouwd televisie-apparaat, terwijl er cen
trale verwarming is.
Natuurlijk zijn er vele variaties
maar wij hebben het hjer over het. ge
middelde type. De prijzen schommelen
al naar gelang van de streek, tussen de
7800 en 8500 dollar. Hierbij dient in
aanmerking te worden genomen, dat
voor een Amerikaan een dollar gelijk
staat, met een gulden.
Deze betrekkelijk lage prijzen werden
mogelijk door een ver doorgevoerde mas
saproductie, die feitelijk tot eenheids
woningen leidde! Op het. platte land bij
New York zijn kort geleden niet minder
dan drie duizend van dergelijke eenheids-
woningen naast elkaar neergezet. De
bouwer er van is een betrekkelijk jonge
man, die nooit het plan heeft, gehad,
zich in het bouwvak te begeven, maar
op een goede dag op een stuk land, dat.
hu maar niet kon verkopen, een huisje
bet zeti en, dat hü zelf getekend had.
Land en huisje was hij in een omme
zien kwjjt en toen in 1945 't grote bouw
plan werd afgekondigd en de regering
Verklaarde, er milliarden voor beschik
baar te willen stellen, zag de jonge man
de kans van zyn ]even.
Momenteel bouwt hij hele wijken!
Hij heeft het houwen teruggebracht tot
26 manipulaties. De onderdelen voor
zun huizen maakt hij in eigen timmer
fabrieken en hü verkoopt zün huizen
in een modelhuis „over de toonbank".
Feitelijk is lijj tegenwoordig meer archi
tect, en huizenmakelaar dan bouwer,
want hij besteedt liet eigenlijke bouwen
bu honderden stuks aan aannemers uit,
slechts er op toeziende, dat die zo effi
cient mogelük werken. Practisch is deze
woningbouw fabriekswerk en geschiedt
het opzetten van de woningen als het
ware aan de lopende band. Juist omdat
de aannemers niets anders doen, dan op
bepaalde punten honderden precies een
dere woningen neer zetten, slagen ze
er in, zo efficiënt mogelük te werken.
Goed georganiseerde ploegen arbeiders
weten precies, wat ze doen moeten en
premies zorgen er voor, dat ze proberen
de hun opgelegde taak steeds vlugger
af te werken.
Het ligt voor de hand, dat de vakver
enigingen tegenover sommige methoden
ui cle bouw van „pre-fabricat.ed houses"
staan. Het wordt wei eens een
afjakkeren van de arbeiders. Daartegen
over kan niet ontkend worden, dat. er ook
bepaalde, verouderde opvattingen heer-
sen, o-a- ten aanzien van het bespuiten
Dc woonkamer in een pre-fabricatcd huis van ongeveer 8000 dollar.
inplaats van het verven der woningen.
Hiertegen b.v. verzetten de vakbonden
zich, omdat de schilders er door van hun
werk worden beroofd.
Slechts twintig procent van de "voor de
bouw van dergelpkc pre-fabricated hou
ses benodigde arbeid behoefte door ge
schoolde werklieden verricht te worden
en een beetje handig mail zou, na alle on
derdelen van een woning gekocht te heb
ben, deze zelf in elkaar kunnen zetten...
Maar de bouwers leveren niet en detail!
De methoden der massa-bouwers heb
ben intussen een gunstige invloed op die
der kleine bouwers. Zelfs in het vooruit
strevende Amerika heersen in het bouw
vak volgens de deskundigen nog hier en
daar volkomen ouderwetse opvattingen
en wordt er op een niet efficiënte en te
dure wüze gewerkt.
Sedert Maandagavond wordt het mo
torschip „Koealas' van het marine-eta
blissement te Surabaja vermist. Het vaar
tuig onderhied een geregelde verbinding
tussen Surabaja en de pyrotechniesche
werkplaats op Madura. Volgens de dienst
regeling maakte het schip elke avand te
23.30 de laatste oversteek naar Madura.
Maandagavond is de boot op tjjd vertrok
ken, doch is niet aan de overkant aan
gekomen. Tot dusver ontbreekt van het
schip eik spoor. Het is niet bekend, hoe
vee] mensen zich aan boord bevonden.
De Italiaanse minister van defensie,
Pacciardi, heeft na een kabinetsvergac -
ring van zes uur verklaard, dat Tt.r
zijn leger van 170.00 man op 256.00 m i
zal brengen. Dit is de maximale, vols?
het vredesverdrag toegestane, sterk.».
Hierbij zijn de Carabinieri inbegreo. e.
De jminister van binnenlandse zak* i,
Scelba, had gerapporteerd over plan
nen, welke hij opgesteld had ,om orde t-n
veiligheid in het land te handhaven met
het oog op de vijfde (communistische
colonne".
Besloten is de 75.000 carabinieri, die de
minister ter beschikking staan, te ver
sterken. Het kabinet had ook andere
veiligheidsmaatregelen in verband met
Maar de woningen lijzen in de Ver-1 de internationale situatie overwogen,
enigde Staten uit de grond en men ver
trouwt er, het woningprobleem over drie
jaar overwonnen te hebben. Er zün cri-
liciën die zeggen, dat die nieuwe bouw niet
duurzaam is en binnen een mensenteven
het aanzien aan achterbuurten zal ge
ven. Maar de nieuwe woningen worden I Op 29 Augustus a.s. zal de keuring van
in heie wjjken of kleine steden neergezet de ingeschrevenen voor de dienstplicht
temidden van veel groen en met veel van de lichting 1952 een aanvang nemen.
«reien» r Aomo f o TA/-v ontirMlcton 7D. T n O f uriilri n r. i-n» J i:uJ j
ruimte voor recreatie. De optimisten, zo
wel de bouwers ais de kopers, zien wat
dit betreft de toekomst niet somber in...
Minister in 't Veldis naar de
Verenigde Staten geweest, om er
de woningbouw te bestuderen.
Volgens de berichten verklaarde
hij er niet veel nieuws gezien te
hebben. Later zei hij, dat men zijn
woorden te dien aanzien verkeerd
had weergegeven. Een groep
Nederlandse deskundigen is kort
daarna naar het land van Uncle
Sam vertrokken en kwam vol be
wondering terug,, zowel voor de
productiemethoden als voor de
productiviteit van de Amerikaan
se bouwvakarbeider en woning
bouwer.
Velen zal het betrekkelijk on
verschillig laten, wie er gelijk
heeft. Voor hen is het 't belang
rijkste, of er in Amerika snel,
goed en voldoende gebouwd wordt.
Voor hen geven we hier een
overzicht van het bouwen in Ame
rika. er op wijzend, dat daar veel
in 'hout gebouwd wordt en dit
overzicht verre van volledig is
uiteraard wat betreft speciale
vakkwesties.
Over drie jaar hoopt men in de
Verenigde Staten een einde aan
de woningnood te hebben ge
maakt- En dat is een heel ding*.
lil menig gez,in zullen de laatste da
gen de zorgen, de vermeende zorgen
<?.n I"!ns!e> Heer met één vermeerderd
5"? h f ksgen en loPen n.l. geruchten,
dat het er niet de huisbrand voor deze
j ?r n'lenninst goed voorstaat, en
dat het evenals in de achter ons lig
gende jaren weer oppassen zal worden,
wil men niet in de koude zitten.
Wij zün eens bü de bevoegde instan
ties gaan informeren, hoe de zaken er
precies voorstaan; en of het waar is, dat
jS ;"n tekort, van een vierhonderd
duizend ton huisbrandkolen geconsta
teerd zou zün.
i,-Péé helar,8rÜkste inlichting, welke we
tilr ™„Was We'> dat er Seen enkel mo-
Pessimisme is. Integendeel, er
zijn en zullen zijn kolen genoeg, opdat
ieder zich deze winter zal kunnen ver
warmen. De enige, maar dan ook de
enige nioeilgUheid zit in de soorten.
Vóór 1940 kende men vüf soorten huis
brand; anthraciet, ess-kolen, cokes, eier
kolen en briketten. Ze zijn er nog, maar
de afnemers schünen allen hun sym
pathie aan de anthraciet te .hebben ver
pand. En nu is het onaangename, dat
onze eigen münen niet voldoende anthra
ciet produceren om alle aanvragers te
kunnen bevredigen, en dat de kostbare
invoer, ook al van wege onze deviezen-
positie moet gaan naar hetgeen we in
bet grote geheel absoluut nodig hebben.
Trouwens, al is de kolendistributie
voor de huisbrand afgeschaft, die voor de
industrie is het nog niet, ook al vanwege
de soortenkwestie. In zekere zin dus om
de anthraciet voor de huiskamerkachel
te reserveren.
Ongetwüfeld hebben zich hier en daar
leveringsmoeilükbeden voorgedaan. Maar
deze zgn zeker niet aan een tekort
over 't gehele brandstoffenjaar (van Mei
tot Mei) toe te schrüven; ook niet. aan
een verminderde aanvoer in de jongste
maanden, maar aan een plotseling stü
gende vraag, vooral van anthraciet.
Toen de huisbrand werd vrügegeven,
werd bijna tegelijkertüd medegedeeld,
Ar naar .oud Sebruik weer zomer- en
zelfs voorjaarprüzen zouden worden in
gevoerd. welke nog al aanmerkelgk be
neden de winterprüzen liggen. Dat gaf
de idee van een soort opruiming, een
uitverkoop, en daar lopen de meeste
mensen warm voor. Bovendien was men
met meer gebonden aan een wel erg
krappe hoeveelheid van 10, 11, 12 eenhe
den, men kon kopen zoveel men wilde
tegen lage prüzen. En het gevolg was
dat er veel, onevenredig veel binnen een'
kort tijdperk werd gekocht.
Daar was overigens op gerekend. In
Mei 1950 was 30.000 ton huisbrandkolen
en 29.000 ton huisbrandcokes meer be
schikbaar dan in Mei 1949. De aflevering
ging dan ook vlot, er waren zelfs detail-
listen, die wagons kolen terugzonden.
Slechts in drie steden was de aanvoer in
Mei j.l. geringer dan het vorig jaar:
Utrecht min 13, Almelo min 8 en Amster
dam min 3 proeent. In Juni zü'n de sur-
plussen tegenover Mei nog opgevoerd,
zodat, als de ergste koopdrukte achter de
rug is, ieder het züne zal kunnen krügen,
zoveel hü wil, al zal 't niet steeds alleen
en uitsluitend anthraciet kunnen zün.
Wat het z.g. tekort van een vierhon
derdduizend ton huisbrandkolen betreft,
dit is een volkomen willekeui-ig cijfer.
Niemand weet, hoe groot dit jaar de
vraag zal zün: In distributietüd kon men
precies uitrekenen, hoeveel men beschik
baar moest stellen; nu kan men op en
kele ervaringen van het verleden afgaan,
maar gezien de vele totaal gewijzigde
In afwüking van de regeling, die de
laatste vüf jaren voor de keuring heeft
gegolden, zal zü voortaan zoveel mogelük
slechts één dag in beslag nemen. Op de
eerste vüf werkdagen van iedere week
zullen dagelü'ks 38 keuringsplidhtigen
worden opgeroepen. In het tijdvak 29
Augustus t/m 31 Januari 1951 zullen wor
den gekeurd de ingeschrevenen, die zijn
geboren voor 1 Augustus 1932, in het
tpdvak 1 Februari tot het einde der zit-
omstandigheden, kan geen enkel cüfer|tjng) zy die geboren_zün in de periode
worden gegeven. Bovendien stijgt het
aantal tonnen, dat in totaal voor binnen
lands gebruik, dus voor industrie en
huisbrand, beschikbaar is. voortdurend.
Zo bedroeg het in Mei l.i55.700, in Juni
1.230.000 ton.
Wat de productie van de Limburgse
1 Augustus t/m 31 December 1932.
Het congres van de Vereniging van es-
1124.000 V.N., Trygve Lie een resolutie gezonden,
per maand in tonnen
1 oog A
425ooo waarin trouw betuigt wordt aan datgene.
-,040 693 000 wat is neergelegd in de .Declaration of
■,047 8421)00 buman rights" en waarin betreurd wordt,
7y4g 919 000 dat de essentiële menselijke rechten op
4949 975I0OO vrede, vrijheid en welvaart door agres-
1950 Januari'"!!!!"!!!!!!!"!!! l.OSLOOO sieve acties van hen, die zich niet naar ds
Februari 951 000 besluiten der V.N. willen voegen, ernstig
Maart 1.103!000 worden bedreigd.
April 961.000 Voorts werden telegrammen verzonden
Mei 1.003.000 aan H.M. Koningin Juliana, Z.K.H. Prins
Juni l!030!000 Bernhard en H.K.H. Prinses Wilhelmina,
Er is dus een duideiüke stüging terug waarin de aanhankelijkheid en trouw aan
naar het vooroorlogse peil. bet Huis van Oranje werden geuit.
Een beeld van de huidige kolenpositie Als nieuwe voorzitter werd gekozen mr.
geeft het volgende staatje;
1950
Mei Juni
(in tonnen)
Aantal werkdagen 25 26
Totale productie 1.002.500 1.029.800
Gemiddelde productie
per werkdag 40.100 39.600
Totale verzending van
de mijnen af 803.600
waarvan bestemd voor
binnenlandse behoefte 698.100 736.300
Voorraden münen per
einde van de maand 26.200 21.500
Invoer uit:
Duitsland 295.900 30*000
Groot-Brittannië 97.100 99.200
België en Frankrijk 64.600 87.800
G. Ch. Aalders uit Dordrecht, de aftreden
de voorzitter mr. B. Stomps uit Heemstede
had zich niet herkiesbaar gesteld. Bij
stemming werd een geheel nieuw bestuur
benoemd.
Tijdens het congres Is men gekomen tot
oprichting van een internationale vereni
ging van ex-politieke gevangenen uit ds
bezettingstüd. Het doel van deze vereni-
836.1001 ging is het internationale contact te ver
steviging en tot uitwisseling te geraken
van gegevens omtrent vermiste gevange
nen. In het uitvoerend comité is voor Ne
derland benoemd de heer K. R. van Staal.
Totale invoer 457.600
Aanvoer Limburg 698.100
Gistermiddag even rut één eer is brand
S5c qXX uitgebroken in de opslagplaats van de
736.3001 schouderwattenfabriek Éf-Es aan de
Lodewijksraat te Groningen.
de^organisatiesUr"S^V5riilde samenwerK.en-
ae cn-gamsaLcs „Bond Militairen uit In-
i 'Ar°°I ?nGe militairen overzee" en
Band Nederland-Indonesië", hebben zich
tot de minister van oorlog' geweS met
het verzoek de voor de souvereiniteits-
overdracht in Indonesië gedemobiliseerde
militairen, die niet over geldmiddelen be
schikken om naar Nederland terug te ke
ren doch daartoe wel de wens te kennen
geven, in de gelegenheid te stellen op
rijkskosten naar Nederland terug te ke
ren of te transmigreren.
Deze organisaties gronden dit verzoek
op berichten, dat verschillende militairen,
die in Indonesië zün gedemobiliseerd, in'
uitermate moeilijke levensomstandighe
den verkeren, als gevolg van de sedert
hun demobilisatie gewijzigde omstandig
heden in de staatkundige verhouding tus
sen Indonesië en Nederland, de zeer in
grijpende monetaire maatregelen van de
regering van de R.I.S. en de steeds stij
gende levensstandaard in Indonesië.
De eerste concertmeester van het Resi
dentie-Orkest. de heer Adolphe Poth, die
65 jaar wordt, zal in verband daarmee
met ingang van 1 October zijn bovenge
noemde functie neerleggen
Adolphe Poth die zeer vele jaren aan
net Residentie-Orkest verbonden is ge
weest, volgde in zijn functie van eerste
concertmeester Sam Svj^ap op
naar het verre Westen
Terug
over acH M ®orn'ni°n" van de C.P.R. slooint elke avond om kwart
weer uit (é"t*ca^ Vindsortstation uit, vertrekt om half elf 's avonds
Renfrew cafi u0"'^81'011 in 0ttawa" raast de 'donkere nacht voorbij
de P .7. River, Mattawa en North Bav. De reis naar Vancouver
acitlc is vanuit Montr
aan
davert de tréïn 7vanuit Montreal 2881,7 mijl. tn de vroege ochtend
(met een der" 18 voorbij het volkomen boomloze gebied van Sudbury
héle dag lang ,far°0tfc "ikkelmijnen ter wereld)klimt geleidelijk, een
SuDerior. Jnnj.l1, ''"jna onbewoonde immense bossen noord van Lake
eleidelijk, een
Superior, donder-1 h niJlla °"bewoonde immense bossen noord van Lake
namen als Pogonias" ■schreeuwend uiterst kleine haltes voorbij met
maal schijnt het J).1""' cta8a,na' Woman River en Schreiber en ander-
nacht in, stopt in "de*!! starcnd.e üchtoog van de locomotief een nieuwe
Arthur aan Lake Lra*'icgraan 11avens van Fort William en Port
de schorre klagelijke I°i C" da"' de tweede ochtend, klinkt plotseling
hoge, grimmige rotsvlaLj" V-a" ''C locomol'e* niet langer tussen de
duizenden bomen WCf.r.én' e nmpeloze meren, die duizenden en tien-
spiegelen en het paarlmoer van de witte wolken.
De tweede morgen brengt
van het wijde land:
midden-Westen en iets voorbij Kenora In
de Devils Gap verlaat men tegen 8 ufm
's morgens de provincie Ontario Ur
Iedere inwoner van Saskatchewan Al.
berta en British Columbia zal de schnn
ders ophalen over de man in de srctl°"*
cie Manitoba, die beweert dat ook zito
provincie tot het Westen behoort, maar
vertel dit hever met aan de mensen Vit
Manitoba's hoofdstad, Winnipeg, wanf dat
is een (van de weinige) manieren om hen
kwaad te krijgen- „Yes, Sir, you are right
out in the Midd e West en de Winto-
peggers zijn ,»rea^ Westerners".
Het was dwaasheid om in de kort»
tijd, die mü hog restte, die Westbound^
trein te nemen: het werd een race te
gen de kalender maar het was nu een
maal een feit, dat ik in Oakville (ruim
anderhalfs uur sporens West van Win
nipeg) de grond van het Westen onder
mijn voeten had gehad; een oude. ge
looide farmer daar had me verteld:
„Wie eenmaal de goede „soil" van dé
Middle West aan z'n. schoenzolen heeft
gehad, komt hier altijd terug...."
Hij had overschot van gelijk.
wel besefte, stond ik weer in Mr. W C.
McCulloch s Office (de supervisor van de
Settlement Service) in Winnipeg keek
opnieuw naar de kaart, waarop hij' als
was dit een hoofdkwartier al de na
men van de Nederlandse settlers had
ncergeprikt. Het wordt eentonig, ik heb
de opmerking reeds in vele verhalen ge
maakt, maar elke keer opnieuw verbaas'
men zich over de geweldige uitgestrekt
heid van dit land. De meeste vlaggetjes-
met-namen waren in groepjes rondom be
paalde centra geprikt, wat in de practijk
overigens nog slechts hierop neerkwam
dat de ene Nederlander een vaag vermoe
den had, waar zijn buurman ergens zat;
sommigen zaten dichter bij elkaar, maai
er- waren ook uitzonderingen naar de
andere kant: ergens ver in het Noorden
met niets dan „naakte" (onbevlagde)
saart er omheen, was een eenzaam vlag
getje geprikt: D- B. Miedema, die fn
Grandvicw zat, hélemaal alleen tussen ae
Lanadezen.
é?°,e, maakt Miedema het?" vroeg ik
McCulloch. „Nooit bericht van 'm gehad
méré16 dtarhe,en gmg.Geen bericht'
was goed bericht.
Was familie op gaan zoe-
Ken, maar dat had me ook weer dagen
^ekost, al iag Grandview dan aan een van
ue=t i-naw ,National lijnen: het enige
Tat,!, doen, ken was tegen die naam en
e.. ?.gg?t)c even in het Hollands
van Paulson zaten, en voor Brienen A
De kleine vlaggetjes in dat grote land van
Midden-Manitoba hadden bgna iets pa
thetisch dappers, tot ik.op een „ge
wone'! Canadese kaan ontdekte, dat 'het
daar in Midden-Manitoba nog vrij druk
was met plaatsjes en treinhaltes.
Bovendien waren er andere Nederlan-
vS?s' ,veel Noordelijker: ik ontmoette in
Winnipeg mr. L- B. McEachem, de puur-
ste Scotsman, die je je maar denken kon;
hij zorgde in Grande Prairie (Alberta)
voor de immigranten; vanaf Edmonton
moest men nog negentien volle uren
Noord-West sporen om dat gebied, Zuid
van het Peace Riverdistrict te bereiken.
Een van de beste succesverhalen (wel
ke overigens lang niet alleen tot Ontario
beperkt blijven) hoorde ik in Winnipeg.
In Mei 1948 kwant Willem Dieleman, die
zowel in Terneuzen als in Brabant ge
boerd had, later in Eindhoven een groot
handel in aardappelen en groenten had
gehad, naar Canada. Tussen Mei en Octo
ber van dat jaar maakte hü met zijn
vrouw en de drie oudste kinderen (16. 14,
13 jaar) 2.000.— in de suikerbieten; dit
bedrag kregen ze eigenlijk in.negen
weken stukwerk bij elkaar; boerenwerk-
aan-het-uiu zorgde bovendien dat ze deze
2.000.— niet hoefden aan te spreken,
terwijl Dieleman ook de winter produc
tief kon maken door aan de vlasfabriek
te werken 130.— in de maand). Het
oudste meisje verdiende toen 45.in
een ziekenhuis, een ander meisje het
zelfde als hulp in dc huishouding. Met de
500.— dip ze nog van de reis over had
den, kon Dieleman het eerste jaar af
sluiten met 2.500.
Hij pachtte dat voorjaar 50 acres „Sum-
merfallow" (land dat een jaar gerust
heeft, maar wel bewerkt is) voor 20.
de acre. Hij huurde een huis voor 30.
in de maand, kocht een tractor en ander
equipment. Wanneer Canadezen zoveel in
de suikerbieten verdienden, dat zelfs hun
arbeiders er in één jaar „rijk" van wer
den, dan kon een Nederlandse boer dat
ook, redeneerde Dieleman.
„Ik moet u zowel het goeie als het
slechte vertellen", zei Dieleman. „Mijn
suikerbieten naren nog maar net aan top,
toen ze half uit-blowden (wegwoeien),
veertig acres moest ik overzaaien Ik
had zes acres bonen (die niet wilden
groeien), had 3 acres wortelen, die ik
^bimfenlands1 k aebrui k 1155 700 1 230 300 I Hetpar^ waar ongeveer 3 ton schouder-
Dinneniands gebruik l.lo5.700 1.230.300 \watten lag opgeslagen, stond tn lichter
Deze eyfers geven intussen wel de ze- laaie. De brandweer bestreed het vuur
kerheid, dat, al zal niet aan alle verlan- met vijf stralen.
gens kunnen worden voldaan, de behoef- blussingswerkzaamheden werden
ten wel zullen worden bevredigd. En dat bemoeilijkt doordat de brandende wat-
is ten slotte ook voor de huisbrandver- ^en veel rook ontwikkelden. Na een uur
bruikers het voornaamste. 'was men het vuur meester, doch de na
blussing duurde nog geruime tijd.
In de opslagplaats lagen tevens voor-
klein hield, net als in Holland, zodat ze raden, die voor export waren bestemd,
me óók geen cent opbrachten, maar van Men vermoedt, dat de brand is ontstaan
m'n suikerbieten haalde ik goed 400 ton doordat de voorraad watten is gaan
(1 ton 900 kg.) Maar vraag niet broeien. Toen de brand uitbrak was er
wat ons dat gekost heeft. Toen we de;niemand in de opslagplaats, die eigen
helft nithadden, begon het te regenen, dom van de gemeente Groningen is, aan-
twee dagen lang. Daarna was het twee|wezig. Verzekering dekt de schade,
dagen droog, maar toen kwam er bü de j
regen nog sneeuw; de eerste weken van SPORTVLIEGTUIG MAAKTE
November vroor 't al een beetje en toen k TvnTTV-r-
moest ik maar extra hulp nemen, wat na- IjUUULAIjUIIjIt
tuurlijk ook extra kostte; alles bij elkaar Gistermiddag omstreeks half drie heeft
had ik 1.200.extra kosten. cen Brits sportvliegtuig een geslaagde
Steenkool en méér bieten noodlanding gemaakt op een weiland
n„ 4, - i u-i-i. langs de Meerweg, buiten de kom van
De tweede winter, de vlasfabriek te Ber»en (N-H) Het toestel
ver weg, helemaal in Portage la Prairie. Id0 ^meente Bergen (N. B.). Het toestei
vond Dieleman ander werk: met zün
truck ging hijkolen rijden. Ze koch
ten een gedetailleerde plattegrond van
Winnipeg (pim. 300.000 inw.), bestudeer
den die avond aan avond, kenden na een
dag of vier elk gaatje en straatje van
deze stad. Dit voorjaar kocht hij een
7.100 farm 3.200 hypotheek), huis en
alles inbegrepen Er hoorde 9ZVi acre
grond bij; bovendien pachtte hy nog 160
andere acres (5 jaar pacht).
Op die grond vond ik Dieleman be
zig, mèt de hele familie; in zijn eigen bie
ten. Het was vuil; het was een vuile boer
derij, en de bieten waren practisch niet
te vinden tussen de wilde haver, terwij]
de grashoppers (sprinkhanen) ook nog
hun aandeel opeisten in het eerlijke zweet
van die taaie boer.
Ergens in de verte reed, heel ver weg
en heel klein, een tractor.
„Wie is je buurman?", vroeg ik hem.
wijzend op die heel kleine tractor, ver
weg tegen de horizon „Dat? dat is nog
altijdtimjn land", zei Dieleman, „en mijn
tractor". Het bietenland was eenmij]
langDe hele lengte van de boerderij
was 2'i K.M.
„Het is vuil", zei Dieleman, „maar dat
krijgen we er dit jaar onder"
kwam onbeschadigd aan de grond en ia
vandaar ook weer opgestegen. Tengevolge
van de slechte weeromstandigheden was
de piloot genoodzaakt te landen.
Sedert ons vorig bericht verkeerde de
markt in een fel bewogen toestand. Op
een zeer aanzienlijke hausse in New York
volgde een flinke terugslag, daarna ge
volgd door een nieuwe stijging.
Er werden belangrijke partijen omge
zet voor Juli/Augustus verscheping, ter
wijl eveneens belangrijke omzetten
plaatsvonden in cacaos van de nieuwe
oogst: Aocra, Ivoorkust en Cameroun,
tegen aantrekkelijke prijzen. Deze aan
kopen geschiedden grotendeels door de
industrie.
Ook in cacaoproducten was de vraag
levendig. De zaken werden echter ge
remd door de hoge prijzen, aldus wordt
medegedeeld door de fa. C. W. M. Hes-
lenfeld.
Een dezer dagen meldden wij dat de
Zeereerw. pater H. H. Timmermans van
Dc ontzaglijke wijdheid van het land kninoéén"- .^1^ w"
fascineerde me en voor ik het goed enigen F. en Boogw^ A. C.^die^n de'"buurt
'ei-.
Iedereen was op het land bezig om de de Missionarissen van het H. Hart tot ti-
bieten te verdedigen tegen het onkruid; tulair-Bisschop van Barissa en tot Apos-
ook de kleintjes en ook nog een zwager tolisch Vicaris van het nieuwe Vicari-
met zijn vrouw en een vrijgezel, die met aat van Merauke op. Nieuw-Guinea is
mij op de boot gezeten had- benoemd. De naam is helaas foutief D
bedoelde nieuwe titulair-Bisschop heet
Er zou cen epos te schruven zijn over jj jj Tillemans
deze Dieleman; over Dieleman op een
bietenveld, dat meer dan anderhalve.
kilometer lang was; over de twee trac- I PLUIM\ EEVER^ OER ZW AAIl
toren die hij had; over dagen, die ein-
deloos waren van dc ochtendschrmer i VzLS 1 KAF 1
tot de avondschemer, en over Dïeic- De economische politierechter te Zut-
man, die liet zeker winnen zou. Met phen veroordeelde vanmorgen de sc-hr
Héél hard werken. W. en A. te Eibergen wegens het clan!
„Is he a going concern. lachte destiene vervoer van hanen elk tot een
(„Die zitten er achter, zeg!") McCulloch I 101 °n"
vvas van oordeel, dat 95 pet. van alle beurdverklarfna vfl «in2 i-
ifiimip-rnntfn uit Nederland in ran,.ri„ I. ^8 Té banen, de krat
ten en de auto. Deze hoge straf werd
gegeven uit het oogpunt van generale
preventie.
immigranten uit Nederland in Canada
slaagden; een iets voorzichtiger schat
ting van een Nederlander in Winnipeg
noemde 85 pet., en tien procent „zo half
en half".
Alleen zou Wim Dieleman, een van de
jongste spruiten (met 93 van de 100 pun
ten op zijn schoolrapport voor Engels)
veel liever op de schoolbanken hebben
gezeten, dan deze „vacantie" hebben door
gemaakt.
Een mijl bieten is veel en Wim had nog
maar korte beentjes
J. W. HOFWIJK.
Vanmorgen is plotseling brand uitge
broken op de bovenste verdieping van
het nieuwe fabrieksgebouw van Alben
Hejjn" aan de Oostzüde te Zaandam De
bedrijfsbrandweer en de gemeente brand-
weer die met een motorspuit en een ma-
girusladder aanwezig was, slaagden er in
spoedig het vuur te overmeesteren De
schade schijnt met groot te zün.
