Wervelstormen teisteren...
-per dan atoombommen
Nieuw materiaal voor hoeden
DE DOM van GOEDEREEDE
Frankrijk maakt goede beurt
in Amerika
Pleven schiep een fijne sfeer
fócoverü
s<
De ziekte van
remedie
de tijd, en de
es ffiggyü e
„Duel boven de afgrond", boeiende
roman van een vijftig-jarige debutant
Rilsan biedt onbegrensde mogelijkheden
In nieuwe vorm met electrische
luidinstallatie
De Paus en de Kunst
UAL1TY...
JANUARI 1951»
PAGINA S
j
OPTIMISME OVER
PLAN-SCHUMAN
Internationaal Ruhr-orgaan
zou moeten verdwijnen
Al deze atoombommen bij elkaar zijn niet zo erg als een wervelstorm..
In 1640 schreef Hugo de Groot
in een brief aan een familielid, dat
hij in een boek van een Arabisch
schrijver, die 500 jaren eerder
dus plm. in 1100 leefde, gewag
gemaakt vond van de eilanden Texel
en Goedereede. De stad Goedereede
moet dus al heel oud zijn, trouwens
men weet met zekerheid, dat het al
in 1300 een plaats van betekenis was,
met een grote bekendheid bij zee
varenden; oude handvesten en prive-
legiën duiden dat ook aan.
Toespraak tot Duitse artisten
ELECTRICITEITS-
V OORZIENIN G
Rechtstreeks of via de gemeente?
PHILIPS' SCHADE IN
ARGENTINIË VALT MEE
acettes
Een sigaret van superieure Amerikaanse tabakken
Het aroma en de kwaliteit van deze sigaret worden beschermd door een verpakking met cellophaan;
Memoires
KENGETALLEN VOOR HET
KLEINBEDRIJF
NIEUWE TAAK VOOR DE
MARVA'S
PRODUCTIE „WILLEM
BARENDSZ"
Telkens weer komen er berichten uit de Verenigde Staten over wervel
stormen, die daar hele landstreken teisteren, dorpen en kleine steden
verwoesten, landerijen onder water zetten, bomen ontwortelen en honder
den meters meesleuren etc. etc. Ook in andere delen van de wereld komen
Wervelstormen voor. In elk gebied onder een andere benaming. Tornado's
orkanen, cyclonen en, als ze van sneeuw vergezeld gaan: blizzards.
Deze natuurrampen teisteren de
mensheid keer op keer en evenals
hij de lawines in Zwitserland en
Oostenrijk, waaraan zo pas honder
den ten slachtoffer zijn gevallen,
staat de mens er machteloos tegen.
In de Verenigde Staten jaoen de
wervelstormen menigmaal met een
snelheid van 150 kilometer per uur
voort, soms regenvlagen medevoe
rend die aan een zondvloed doen
leuken en dood en verderf om zich
heen spreidend.
Een wervelstorm kan 2 milliard
ton water op één dag omhoog tillen
en deze geweldige massa kan in vier
en twintig uur weer als regen naar
omlaag komen, na eerst als water
damp over grote uitgestrektheden
door de wind te zijn meegevoerd.
De publicaties over de kracht der
atoomexplosies (de Amerikanen hebben
dezer dagen bekend gemaakt, dat er
thans ook in Nevada een atoomexplosie
heeft plaats gevonden) zal menigeen on
willekeurig hebben doen denken, dat er
niets zo hevig is als de ontploffing van
een atoombom. Maar volgens de geleer-
dien, die nu ai jaren het probleem der
wervelstormen bestuderen, is een atoom
bom tegenover een wervelstorm, wat een
vlieg is tegenover een olifant. De natuur
ontketent nog steeds krachten, waaraan
de mens gelukkig nog lang niet toe
is. Volgens Dr. Humphreys, een oud-ge
diende bij de Amerikaanse weerkundige
dienst, die jarenlang de kracht van tro
pische cyclonen heeft onderzocht, produ
ceert een wervelstorm in volle kracht een
energie van meer dan 1000 atoombom
men. Meer dan 1000 atoombommen, öèk
wanneer die tegelijkertijd tot ontploffing
Worden gebracht
Het spreekt van zelf, dat men reeds
lang geleden de strijd tegen deze ver
schrikkelijke wervelstormen heeft aange
pakt. Overal, waar ze losbreken, eisen ze
honderden slachtoffers. In de Verenigde
Staten is men het verst gevorderd, maar
feitelijk bestaat er nog slechts een waar
schuwingsdienst tegen wervelstormen.
Ofschon men er reeds heel veel van weet,
is men er toch niet in geslaagd, ze tegen
t.e gaan of te voorkomen. Het is trouwens
de vraag, of dit ooit mogelijk zal zün.
De Amerikaanse weerdienst verzamel
de tal van gegevens over de aard van
wervelstormen en de weg, die ze over
het Amerikaanse vasteland aflegden. Er
werd mee begonnen tegen het einde van
de vorige eeuw. Toen maakte de toen
malige president der Verenigde Staten,
McKmley, nadat de SpaansAmerikaan
se oorlog was uitgebroken, de opmerking,
dat hij banger was voor een Westindi-
sche wervelstorm dan voor de hele
Spaanse vloot.
Er brak tijdens die oorlog geen wervel
storm los en de Spaanse vloot bleek voor
de Amerikaanse geen tegenstandster van
formaat. Maar het werk van de weer
kundige dienst werd voortgezet. En het
resultaat hiervan is, dat het ontstaan
van een wervelstorm nu al sinds jaren
direct gemeld wordt, terwijl de loop er
van nauwkeurig wordt geoontroleerd,
zodat men ongeveer kan
vermoeden, welke richting hij zak gaan.
Hierdoor is het mogelijk, de
het bedreigde gebied te waarschuwen en
aldus eiste de grote wervelstorm van
Augustus 1949 slechts twee doden. ual
was nog anders met die van 21 Septem
ber 1938, welke Nieuw Engeland teister
de. Er kwamen toen niet minder dan zes
hónderd personen om en de totale schade
bedroeg 250 millioen dollar. Binnen 24
uur werden vier millioen schepel appelen
van de bomen gerukt en naar alle wind
streken verspreid. De wervelstorm ging
over de grote bossen van Nieuw Enge
land als een geweldig scheerapparaat.
Meer dan een millioen bomen werden
ontworteld.
In de staat Vermout zagen de
gespaard gebleven ruiten van de op
twee honderd kilometer van de zee
gelegen huizen wit van het zeezout.
In de havens kwamen opeens tropi
sche vissen voor en toen de storm
bedaard was, zaten op de takken
der gespaard gebleven bomen tro
pische vogels uit te rusten. Er wer
den zoveel telegraafpalen uit de
grond gerukt, dat een telegram van
Boston naar New-York via Londen
verzonden moest worden. En er
werden 26.000 auto's vernield, waar
van een aantal op de daken der
haizen geslingerd werd.
Voordat de weerkundige dienst ztjn
waarschuwingssysteem georganiseerd had
maar dit verhinderde de ramp in
Nieuw Engeland niet eiste elke wer
velstorm geen honderden, maar duizen
den doden. Nog in 1928 kostte een wer
velstorm in Florida dat berucht is
om zjjn cyclonen aan niet minder dan
1836 mensen het leven. Vroeger was het
aantal slachtoffers ook veel groter, om
dat veie gewonden niet. tijdig behandeld
konden worden, terwijl er tevens vaak
besmettelijke ziekten uitbraken.
Aan de weerkundige dienst werken
vliegeniers van de marine mede, die zich
met hun vliegtuig midden in zo'n wer
velstorm wagen. Dat is natuurlijk een
hoogst gevaarlijke onderneming, waarbij
de zich aan boord bevindende marconist
zijn waarnemingen direct aan het mete
orologisch instituut mededeelt. Twee
piloten hebben dan de grootste moeite,
om het vliegtuig onder controle te hou
den. Ze moeten telkens wat verademing
gaan zoeken in de z.g. kern van de we-
reldstorm, waarin het merkwaardig ge
noeg volkomen rustig is. Deze kern is
vaak 30 kilometer in diameter en er in
rondcirkelend, hébben de moedige waar
nemers gelegenheid, even een kop ver
sterkende koffie te drinken
Van wat zjj melden, hangt het leven
van honderden mensen af. Maar, zoals
gezegd, ze kunnen niets doen, om wervel
stormen te voorkomen. Het is intussen al
een prachtige vooruitgang, dat men enig
inzicht heeft in de omstandigheden en
de plaatsen, waar ze meestal ontstaan.
Laten we tot besluit nog even vertel
len, dat ons woord „orkaan", afgeleid
vari het Engelse „hurricane", eigenlijk 'n
Indiaans woord is. De Caraibische In
dianen in West Indië duidden met „hu-
racan" een wat ze noemden „grote wind"
aan. In „Hunraken", de god van de storm
der Indianen van Guatamala, valt het
woord „huracan" terug te vinden.
Tien jaar geleden werd Hendrik Botha
uit Johannesburg, een verre bloedver
want van generaal Bothaaan beide ogen
blind. Door de „Ver. voor hulp aan bur-
gerblinden" en de Ned. Herv. Kerk te
Johannesburg, werd hij in staat gesteld
naar Amerika te gaan, waar hij door mid
del van hoomvliestransplantatie het ge
zichtsvermogen van beide ogen heeft te
ruggekregen.
Thans is hij op weg naar huis, waar hem
een grote verrassing wacht: hij zal n.L
voor het eerst zijn twee kinderen kunnen
De leider'van de West-Duitse delegatie
naar de besprekingen te Parijs over het
plan-Sehuman, prof. Walter Hallstein,
heeft te Bonn rapport uitgebracht San het
kabinet over de vervanging van het In
ternationale Gezagsorgaan voor het Ruhr-
gebieddoór de organisatie voor het plan-
Schuman. Hij stelde het kabinet ook öp
de hoogte van de andere moeilijkheden,
die er bij deze laatste stadia der bespre
kingen zijn: prijsvraagstukken met be
trekking tot de verkopen van West-
Duitse kolen en het bezitten van kolen
mijnen door staalfabrieken. Volgens de
woordvoerder zou Hallstein later op de
dag naar Parijs terugkeren.
Zowel te Bonn als te Parijs was men
optimistisch ten aanzien van een spoedige
parafering van de .overeenkomst tot het
in een „pool" bijeenbrengen van de
kolen- en staalindustneen der zes landen,
die aan de besprekingen deelnemen. De
West-Duitsers hebben WJ berhahng te
kennen gegeven, dat het b an van het
Internationale Gezagsorg n voor het
Ruhrgebied door middel \aarv<m de
Ver. Staten, Frankrijk, J^kmd, de
Beneluxlanden en West-Duiteland toe
zicht kunnen houden op de D""se export
van kolen en staal onvei gbaar zou
zijn met de Schuman-pooL
„Oud-Bussum" en „De Drek". Na vele
jaren gesloten te zijn §e de
landgoederen „Oud-Busse R "Pe
Beek", gelegen in het Bos edius
bij Bussum voor wandelaars open
gesteld. De terreinen zijn gendom
van de Staat en zijn in beheer geheven
aan de Stichting Goois Natuurreservaat.
ionnii?0IaItereHOhet een gracht met wal
len, die later door muren, waaróver
wel drie mannen naast elkaaTkonden
lopen, - vervangen werden ln l453
bouwde men er een grote kerk, in 1418
doorstond het moedig aanvallen van de
brandschattende troepen van Jaii van
Brabant. Het jaar 1482 was een ramp
jaar: toen brandde de stud door de roeke
loosheid van een ^woonster, die op een
stormachtige avond as uit de oven buiten
wierp grotendeels at» Maar dóór die
ramp'hébben de inwoners zich niet laten
weerhouden om de stad irr aanzien te
houden. Met de herbouw begou men ook
aan het oprichten van een grote domto-
ren. En die werd in lui2
De toren van Goedereede moet veel
hoger geweest zijd dan hu nu
raadhuis van de stad hangt n e
kopergravure en op deze Per?P]iik..
de dom een peervormige spits r®?11 f_
dragen. Napoleon zou die terwille va
zjjn heliografische berichtgeving m
spiegels van toren tot toren heDoe
laten verwijderen. Toen is het platform
benut om er een vuur op te stoken, dat
de schepen een weg wees naar de Goede
Reede. Later is het een echte vuurtoren
geworden en men richtte de top daarvoor
geheel in. Er kwam een kubusacfatig
stuk van roodbakken steen op, helemaal
niet in stijl met het overige. En dat heb
ben de Duitsers in de laatste oorlog na
tuurlijk dankbaar benut als uitkijkpost.
Monumentenkenners was het echter een
dóorn in het oog en daar de toren sinds
lang is toevertrouwd aan Rijksmonumen
tenzorg kon het besluit vallen om dat
niet passende stuk te verwijderen. Daar
mede is men nu begonnen en binnenkort
zal de dom er staan als in de dagen toen
de spits er was afgenomen. Heel hoog,
heel breed, heel stomp, eigenlijk veel te
groot voor het erg stil en klein gewor
den stadje.
Over de grote, 1500 kg. wegende klok,
die achter de wijde galmgaten hangt,,
heeft de gemeente wel zeggenschap en de
gemeenteraad nam het kloeke besluit om
een electrische luid-installatie te laten
aanbrengen. Voor 'n klokkeluider was 't
eigenlijk te zwaar werk om het instru
ment op gang te brengen, vooral nu aan
de klokkestoel ook nodig gerestaureerd
moest worden. De fa. Eijsbouts uit Asten
heeft dezer dagen die moderne installa
tie aangebracht .Men behoeft nu maar
een handeltje te draaien en dan begint
de bronzen stem over het stadje, over
de haven en over de velden te beleren.
Ook bovenop de dom zit er zo'n handeltje.
Dat dient voor begrafenissen: de klokke
luider ziet heel uit de hoogte neer in de
straten, op de markt en de buitenwegge
tjes, en ook op het kerkhof. Want wat er
ook veranderd mag zijn in de loop dier
vele, vele eeuwen van Goeree's bestaan,
die oude traditie, dat de grote klok van
de domtoren de laatste eer helpt bewij
zen aan de inwoners, die verlaat men
niet
De artisten van het Stuttgarter-Thea-
ter die in Rome uitvoeringen geven van
een opera van Hindemith, zijn door Z.H.
de Paus in audiëntie ontvangen. In zijn
toespraak trok Z.H. een parallel tussen
Hindemith en Stuttgart. „Hindemith, on
getwijfeld de eerste onder de Duitse ver
tegenwoordigers van een nieuwe toon
kunst, waaruit het harde rhythme van
onze dagen opklinkt, verz mebeeldt in
zijn schepping deze energie en onbuig
zaamheid, maar met steeds toenemende
erkenning der eeuwige muziekwetten,
waarnaar de grote meesters zich steeds
hebben gevormd. Juist zoals uw stad", zo
ring Z.H. voort, wijzend op de energieke
en snelle groei van de stad met behoud
van het karakter van centrum ener edele
bouwkunst.
„Uw beroep ligt in het theater", zo ver
volgde de Paus zijn toespraak. „Wij wen
sen u een hoge opvatting toe der theater
kunst. Deze verlangt niet slechts een
grote hoeveelheid kennis en vorming,
maar ook een vast karakter, want haar
weg leidt over gevaarlijke punten. Op
zo'n monument moeten de acteurs zowel
in als ook boven hun rol staan". Na over
de sociale eisen tot dienstvaardigheid ten
opzichte van alle deelhebbenden aan de
toneelkunst te hebben gesrpoken, besloot
Z.H. de toespraak als volgt:
„Het belangrijkste is echter, dat de
theaterkunst steeds haar vertoningen
moet plaatsen op het fundament der door
God gegeven zedelijke wetten en steeds
met het doel verbeelding en voorbeeld te
zijn die het volk verheffen, en hen dus
in laatste instantie nader tot God bren
gen".
Het lijkt wel of de modis
tes, voor ze haar collecties
begonnen, afspraken de mo
dellen zo eenvoudig en pre
tentieloos mogelijk te ma
ken.
Pretentieloos zijn de voor
jaarshoeden stellig. In de af
gelopen winter brachten en
kele couturiers bij hun man
telpakken chapelier-hoeden.
Jarenlang waren die uit de
mode en niemand dacht, dat
ze ooit weer in de smaak
zouden vallen. Dit voorjaar
ontbreken ze in geen enkele
collectie, al lijken ze ook veel
minder op een herenhoed
dan ze in het afgelopen sei
zoen deden.
Bij uitstek geschikt voor
ochtend- en reishoeden zijn
ze dit niet minder voor re
genhoeden. De Zuidwester
staat uitsluitend jonge ge
zichten en nu de regenman
tels hoe langer hoe meer
worden gedragen, (in Frank
rijk wilde men daar nooit
aan) is het vanzelfspre
kend, dat naar een flatteus
model van een bijpassende
hoed wordt gezocht. De cha-
pelier-hoed met zijn talrijke
variaties leent zich daar uit
stekend toe. Vooral nu de
modistes eindelijk over ge
schikt materiaal beschikken.
De leren hoeden, hoe aar
dig ook hebben bij het pu
bliek slechts weinig succes
gehad omdat ze zwaar en
duur waren. Maar de Fran-
wfll de kleuren niet verschieten! Voor
zonnehoeden dus bepaald ideaal, maar
ook voor regenhoeden uitstekend te ge
bruiken.
Marie-Christiane is de eerste mcxilste,
die dit nieuwe materiaal verwerkt. Ze
maakt er alleraardigste regenhoeden van,
die even goed staan als gewone hoeden.
De half hoge Postillon heeft bij haar
niets meer van een koetsiershoed en geeft
goed de tendens van de mode aan.
Droegen de mannequins van Dior van
de winter alleen een toet haar uit de hoed,
nu hebben de modistes ook haar modellen
voor dergelijke kapsels ontworpen en zij
komen zelfs met haarnetjes, waarop
bloemen of strikken zijn gestoken, die de
aangroeiende sprieten haar verbergen. AJs
het zo door gaat zal het niet lang meer
duren, of krullen in de hals zijn ouder-
wets.
De hoeden lieten nagenoeg het achter
hoofd onbedekt dit evengoed of ze recht
j op het hoofd staan of een schuine ooglij n
hebben.
j 'tls nog veel te vroeg in het seizoen
om ook maar bij benadering te zeggen,
welk model succes zal hebben. Maar voor
Rilsan, de geweven soepele plastiek, lig
gen onbegrensde mogelijkheden open.
De maatschappij, die Rilsan in de han
del brengt, had Marie-Christiane verzocht,
dit nieuwe materiaal te verwerken, wat
voor deze modiste een groot succes is
geworden.
DINY K.—W.
Een regenhoed van Rilsanin donkerblauwe en
witte geweven plastiek. (Model Marie Christiane)
sen weven thans een stof van plastiek:! De Rilsan is een draad van plastiek;
sen weven uuaus ecu cwa van pxaaucn.. -
Rilsan genaamd. Tot nog toe werden de hij wordt geweven en is even plooiDaex
voorwerpen van plastiek "altijd in een als welke andere stof ook. Hij is ze
vorm gegoten en bleven ze onbuigbaar. I licht en ondoordringbaar voor water ter-
De minister van Economische Zaken
heeft een commissie ingesteld, die tot
taak heeft, na te gaan of, bezien uit een
oogpunt zowel van doelmatige elektrici
teitsvoorziening als van de daarbij be
trokken bestuursbelangen, levering van
electrische energie door het productiebe
drijf rechtstreeks aan verbruikers dan
wei door middel van gemeentelijke distri
butiebedrijven de voorkeur verdient.
De schade door de brand in de Argen
tijnse fabrieken van Philips is bij lange
na geen zes millioen pesos, zoals werd
gemeld, aldus deelt Philips' persdienst te
Eindhoven mede.
Zaterdagmiddag brak brand uit in het
bijkantoor in de Paseocolon te Buenos
Aires. De schade, die door verzekering
wordt gedekt, bedraagt ongeveer 450.000.
(De gemiddelde koers van de peso be
weegt zich ongeveer rond 70 Ned. centen).
Op Zondag werd brand ontdekt in een
der loodsen in de buurt van het hoofd
gebouw. Hier werd voor 60.000 door
de vlammen verteerd. Ook deze schade
wordt door verzekering gedekt.
Na telegrafisch ingewonnen inlichtin
gen acht men de gedachte aan sabotage
als oorzaak der branden van iedere grond
ontbloot.
—m Tm Tm/4*v n»I
De Fransen zijn, zü waren het altijd,
voortreffelijke meesters, ongeëvenaarde
artisten in het ensceneren van diploma
tieke bezoeken. Niet alleen als zij de gast
heren zijn, is alles tot in de fijnste puntjes
in elkaar gezet, ook als zij zelf de gasten
zijn, weten zij voor de persoon of het
land, dat hen zal ontvangen, de juiste
sfeer te scheppen. Zo is het welkom, dat
zij toeroepen, en het welkom, dat hun
wordt toegeroepen, altijd echt hartelijk.
Het is trouwens echt moeilijk om een
Fransman niet hartelijk te begroeten.
Enkele weken geleden, toen de Britse
prime minister Attlee naar Washington
toog om de meningsverschillen en moei
lijkheden, welke tussen Washington en
West-Europa (dus niet alleen Londen)
waren gerezen, glad te strijken, verwacht
te men algemeen, dat de Franse premier
Pleven hem op deze zware, voor Europa
zo gewichtige tocht zou vergezellen. De
Advertentie
Franse diplomatie voelde echter heel
scherp aan, dat de atmosfeer niet bijzon
der gunstig was om samen met Engeland
het hachelijke avontuur te ondernemen.
En daarom werd een zeer plausibele „uit
vlucht" gezocht, én natuurlijk ook gevon
den, om Plevens reis enige tijd uit te
stellen.
Dat kon in twee opzichten voordeel
hebben. Slaagden de besprekingen tussen
Washington en Londen en ten dele
hadden zij zeker succes dan werd
daardoor het terrein voor Pleven verge
makkelijkt. Mislukten zij. echter en op
verschillende punten leidden zij inder
daad niet tot overeenstemming dan
werd ten eerste Frankrijk niet bij deze
tegènslag betrokken; lag er ten tweede
de mogelijkheid voor Parijs om bemidde
lend tussen de Verenigde Staten en Groot
Brittannië op te treden. Waarbij natuur
lijk het Franse prestige zou worden ver-
hoogd.
Wilde Pleven echter in Washington iets
bereiken, dan moest eerst de in vele
Amerikaanse kringen heersende opvatting
dat Frankrijk politiek, militair en ideolo
gisch een uitermate voze plek in West-
Europa is, worden weggenomen. Men kan
niet aan de indruk ontkomen, dat Parijs
inderdaad de laatste weken een aantal
daden heeft gesteld, wélke in de Ver
enigde Staten met welgevallen moesten
worden gezien. Men weet daar in de hoog
ste kringen natuurlijk wel, dat schijn en
werkelijkheid elkaar niet steeds dekken,
en het zou ongemeen optimistisch zijn, als
men de tussen de twee landen bestaande
spanningen reeds opgelost zag. Maar de
sfeer tussen Washington en Parijs is toch
geheel anders dan die tussen Was
hington en Londen, veel en-veel subtieler,
en dan is het wel aan de Frr ;en toever
trouwd daaruit alle profijt, welke er in
schuil gaat, te trekken.
Washington dringt er meer en meer op
aan," dat China door de Verenigde Naties
tót aggressor wordt verklaard. Terwijl
Engeland terzake nog steeds tussen de
Verenigde Staten en India aarzelt, heeft
Frankrijk de vorige week ronduit ver
klaard, dat het zich aan de zijde van
Washington schaart. Wel zal het, als het
om sanctiès zou gaan, remmen zoveel het
kan, maar het gaat met Washington ac-
coord, dat men de aanvaller aanvaller
moet noemen. Aldus wordt ten minste het
beginsel gered, ook als men zich te zwak
weet, om alle consequenties uit het begin
sel te verwezenlijken.
Ook in Oóst-Azië heeft Frankrijk m de
ogen van Washington een goed figuur ge
slagen. Het Franse contingent op Korea
heeft naast het Nederlandse moedig stand
gehouden; en in Indo-Chlna strijdt het
Franse leger met taaie kracht tegen do
communisten. Dat is een goed punt op het
Franse rapport, dat enkele onvoldoenden
weer in evenwicht brengt.
Dan heeft het bezoek van generaal
Eisenhower aan Parijs in vele opzichten
bevrediging gewekt Niet alleen heeft
Frankrijk ter zake van de Westerse ver
dediging belangwekkende toezeggingen
gedaan, maar vooral heeft het krachtda
dig optreden der regering, waardoor de
groots opgezette communistische manifes
taties tot een totaal fiasco werden ge
maakt, een diepe indruk gemaakt. Zeker
voor het uiterlijk is de betekenis van dn
vijfde colonne sterk gekleineerd, en dat
is, psychologisch gezien, weer een plus-
noot voor Frankrijk. Al begrijpt men in
Washington zeer goed, dat het gemakke
lijker is een gelocaliseerde actie, al is deze
nog zo sterk georganiseerd, te onderdruk
ken dan de permanente ondergrondse on
dermijning te weerstaan.
Tenslotte heeft Frankrijk de vorige
week een geniale zet gedaan, door vlak
vóór het vertrek van premier Pleven naar
Washington Duitsland uit te nodigen op
de basis van volkomen gelijkwaardigheid
en gelijkberechtigdheid aan de bespre
kingen over een Europees leger deel te
nemen. Misschien, waarschijnlijk voelt
men in Amerikaanse kringen weinig of
niets voor een Europees leger, zoaly het
door Frankrijk is ontworpen; men heeft
daar, volkomen logisch overigens ziin
zinnen op een strijdmacht van de Atlan
tische gemeenschap gesteld, waarin e 11
autonoom Europees leger nauwelijks p t.
Maar de op deze wijze aan Duitsl: d
0edane uitnodiging is wel naar Ameri
kaanse smaak, en dit zal zeker primeren
boven de tegenzin tegen de idee van een
toch niet te verwerkelijken Europees le
ger.
Daarnaast zullen zeer belangrijke ver
schillen in opvatting tussen de politieke
leiders aan de orde komen, vooral be
treffende de houding tegenover de Sov
jet-Unie. Maar de sfeer is bij alle diplo
matieke onderhandelingen steeds een ge
wichtige factor. En de Frans-Amerikaanse
Hjkt momenteel gunstig
•>v..
In de roman ,,1984" schilderde George Orwell een huiveringwekkend
toekomstbeeld- Zijn geperfectiouneerd totalitaire „Rijk van Grote Broer"
heeft de vrijheid van denken rigoureus uitgebannen. Tweemaal twee is
daar vijf en ic<*er lnoet f'at °P straffe van liquidatie aannemen wan
neer het Grote Broer behaagt deze rekensom tot dogma te verklaren. Hier
aan werden wij herinnerd bij het lezen van Heinz Risse's roman „Wenn
die Erde hebt", die dezer dagen onder de titel „Duel boven de afgrond"
in een
Nederlandse vertaling verscheen. Risse zet zijn lezers niet, zoals
Orwell, aan het denken door hun een schrikbeeld voor te houden van de
toekomst; hij ziet in de eigen tijd genoeg kwalijke symptomen om te
kunnen volstaan met een ziektebeeld van het heden. Tweemaal twee is in
zijn „Rijk der bedrijvige mieren geen vijf, maar gewoon vier. Niet de for
mule-zelf is absurd, maar de mens, die van de formule een afgod maakte
door baar dwingende kracht te geven niet alleen in het materiële, maar
ook voor de geest.
Hier ligt volgens Risse een der ken
merkende oorzaken van het verval onzter
dagen. In het hoogmoedige materialisme
dat tweemaal-twee-is-vier opdringen wil
aan de geest. Daarnaast plaatst hij on
verschilligheid, ongeloof en gebrek aan
verantwoordelijkheidsgevoel mede op het
strafbankje.
Apostel van de geest
Dus weer een roman die een „beeld
van de tijd" geeft? Die voor de zoveel
ste maal verstandelijke hoogmoed en
ontkerstening aanwijst als de ferment
ten van de ontbinding, door reeds
zoveel romanschrijvers in wanhopig
defaitisme geanalyseerd?
De roman van Risse stelt tegenover
het pessimisme omtrent de mens ook
iets positiefs. Het duel tegen de tijd
geest wordt namelijk uitgevochten door
een strijder zoals men in de heden
daagse roman al te zelden tegenkomt.
Een Dostojewskiaanse mens die durft
te geloven aan het goede, een geluk
zoeker die zich een leven droomt van
grotere afmetingen dan in de wereld
voor normaal wordt gehouden, een
apostel van de geest, rusteloos in ge
vecht met materialisten en egoïsten,
voortdurend op zoek naar een wereld
met een realiteit van hogere waarde.
Die figuur, de verteller van het verhaal,
is overigens allerminst een heilige. Hij
kent de rancune tegen een collega die,
door zijn grootmoedigheid ontkomen aan
vervolging wegens moord, meer succes
heeft in het leven dan hijzelf. Hij kent
de haat tegen zijn vrouw die hem be
driegt. En ten slotte wordt hij, gekweld
tot het uiterste, zelfs haar moordenaar.
Op dit punt begint de roman. De ver
teller wacht in zijn cel de veroordeling
wegens doodslag af en schrijft daar op
bevel van de psychiater zijn memoires.
Men verwachte van deze strijdvaardige
dromer, geschokt en geslagen door een
wereld die hem voor gek verklaarde,
geen rustig voortkabbelend verhaal.
Zijn notities zijn 'van chaotische aard,
ze bestaan nu eens uit wijsgerige over
peinzingen. al of niet gekoppeld aan in
de herinnering voortlevende gesprek
ken, dan weer uit meesterlijke verhaal-
flarden; ze bewegen zich herhaaldelijk
in de wereld van het irrationele, waar
gesprekken met doden en hallucinaties
aan de orde van de dag zijn, en ze zun i
vervuld van een symbolische betekenis
waarbij de „aardbeving" de wereldoor
logen verzinnebeeldt en het -rijk der
bedrijvige mieren", de ijdele rusteloos
heid van de moderne mens.
De draad die niettemin door deze op
tekeningen loopt, wordt bovendien tel
kens afgebroken door de psychiater die
leest wat zijn patiënt geschreven heeft
en daarop zijn commentaar geeft In grote
lijnen kan men dus twee stromen in
ilisse's roman onderscheiden: enerzijds de
levensgeschiedenis van de veroordeelde, j
anderzijds diens debatten met de psychia
ter.
Het verhaal navertellen heeft weinig
zin; het gaat niet om de gebeurtenissen,
maar om de mentaliteit het denken van
de mensen, die door de metnoireschrij ver
met scherpe, soms visionnaire blik worden
doorzien. Het gaat tegen de gemoedsrust
van de gewetenloze vooruitgangs-profeet
Gebsattel die door de aardbeving tot inkeer
schijnt te komen, maar in de regering der
bedrijvige mieren weer een nieuw jacht
terrein voor zijn streven om „er te
komen" vindt, tegen de blinde musicus, die
zich verzet tégen de zinloosheid van het
leven door het bestaan van God te ont
kennen. Tegen de aanbidding van het
gouden kalf, tegen hebzucht, macht en
vernietiging, tegen de valse schijn, die de
verteller telkens niet noodlottig gevolg
in zijn huwelijk bedriegt omtrent de
goedheid van de mens. Vooral echter
tegen het wetenschappelijke nihilisme van
de psychiater (de professor, de verleider,
of „Vliegendood" genoemd), met wie het
eigenlijke duel in eindeloze debatten
wordt gevoerd.
Droom
Tegenover dit moeras van intellectualis
tische verschrikkingen verheft zich de
droom van de verteller: zijn overtui
ging van de noodzakelijkheid ener orde,
gesteld door het geweten zün geloof
aan het paradijselijk land Nicarië,
waar de prioriteit van de geest heerst,
zijn bunkering naar geluk. In rotsvast
Dr. Heinz Risse.
vertrouwen op zijn idealen redeneert hij
alles stuk, waarachter het menselijke
materialisme zich verschuilen wil. Boven
een afgrond van aardse zinloosheid voert
hij zijn duel van de geest, waarin hij zijn
idealen behoudt, maar uiteindelijk meege
sleurd wordt in de wervelstorm der harts
tochten.
De zonderlinge compositie en de
met philosofische dialectiek geladen ge
sprekken maken „Duel boven de afgrond"
geen gemakkelijke lectuur en schaden het
boek als kunstwerk. Maar van iedere
bladzijde straalt een rijpheid van geest,
die het Zorgvuldig lezen ten volle de
moeite waard maakt. Bovendien heeft
de als 50-jarige debuterende Risse een zeer
persoonlijke, meeslepende manier van ver
tellen en een taal die veel romanschrijvers
hem zuilen benijden. Deze taal werd door
Dick Ouwendijk uitstekend in het Neder
lands overgebracht; jammer, dat zijn ver
taling ontsierd wordt door onmiskenbare
germanismen als „somp", „een einde stel
len" en „het gebabbel klapte samen".
P.
N.a.v. „Duel. boven de afgrond", door
Heinz Risse. Parelsnoerreeks)'. Uitg.
Foreholte, Voorhout,
Zo juist verscheen bij het Economisch
Instituut voor den Middenstand te 's-Gra-
venhage onder de titel -Kengetallen voor
het kleinbedrijf" een boekwerk, dat het
laatste cijfermateriaal bevat, dat van 30
branches in detailhandel, ambacht, klei
ne nijverheid en pensionbedrijf beschik
baar is. Voor zover zulks mogelijk 'was,
zijn de ondernemingen, waarvan gege
vens beschikbaar zijn, ingedeeld in om-
Netgroepen. Per omzetgroep is de gemid
delde omzet vermeld, benevens in pro
centen van de omzet: inkoop, bruto winst,
de gespecificeerde bedrijfskosten, het ge-
Waardeerde loon en het economisch resul
taat Daarnaast vindt men voor een aan
tal branches vermeld een aantal werk
zame personen per onderneming, de om
zet per uur per persoon en het gemid
delde uurloon en de omzet per gulden
loon.
Vervolgens zijn een aantal frequentie-
tafels opgenomen met betrekking tot de
kosten- en bruto winstpercentages, de cm-
zetsnelheid van de voorraad en de om
zet per persoon per uur.
Tenslotte is in het boekwerk het omzet-
verloop in 16 branches weergegeven,
waarbij de gemiddelde maandomzet -.311
1947 als basis is gekozen. Voor een tien
tal branches is de omzetbeweging weer
gegeven van 1938 tót 1950.
De Kon. Marine zal bü wijze van proef
beginnen met de opleiding van Marva's
voor het brevet radio-afstandpeiler. Acht
Marva's zullen aan de eerste cursus, die
in Den Helder wordt gegeven, deelne
men. Na het behalen van het brevet zul
len de meisjes worden teruggeplaatst op
de bureaux, waar zy thans als admini
stratieve kracht zün te werk gesteld.
Deze opleiding beoogt, zo vernemen
wij, in tijden van oorlog en mobilisatie
zoveel mogelijk marine-personeel vrij te
maken voor taken op de vloot- De
Marva's zullen, indien nodig, dienst kun
nen doen in aan de wal opgestelde com
mandocentrales. De bediening van radar-
tóestellen zal o.m. tot haar taak behor n
De L. S. K. die tot voor kort met
Kon. Marine een gecombineerde cr
ding had voor het brevet radio-afst
peiler, leidt hiervoor beroepsmilitair'
alsmede zgn. vrijwillige dienstplicht
d.w.z., dienstplichtigen, die een ven
acte van drie jaar hebben getel
Zoals geruime ttjd geleden reeds is
gekondigd, wil men ook bü de L-t
strijdkrachten vrouwelijke vrtjwilli
inschakelen voor de bediening van ro
toestellen etc. Naar men ons medeq.ee
heeft men dit plan niet opgegeven,
werving van vrouwelijke
werd „slechts een kwestie van tya ge
noemd.
Op 21 Januari jl. had de „Willem Ba-
rendsz" geproduceerd 32.139 barrels
(5357 ton) traan. In de overeenkomstige
vangstperiode van het vorig jaar bedroeg
de productie 33.605 barrels (5601 ton).
Voor spermolie luiden de cijfers resp.
12:191 -barrels (2032 ton) en. 4.644 bamjg
(774 ton).
r.*
r-
e,
De
