Engi
SSeWagens rijden naar
eland sticht nieuw Dominion
Terreur zet door in Hongarije
en Duitsland
als eierklanten
PARTY"
Euors „COCKTAIL
Ih knappe vertaling van M. Nijhoff het volgend
seizoen op de planken
WONINGBOUW IN STEEDS
GROTER TEMPO
VS- eer wordt in Afrika een enorm
gebied ontsloten
urn
Van episcopaat nog 4 bisschoppen
in vrijheid
-Zaterdagse
mijmeringeu
pagina: s
V
Plannen voor schismatieke ker k in uitvoering
Obset
'vator
vermoulh Torino
Resultaten van pluimveeteelt zullen
meevallen
Amerik. financiële
steun aan Spanje
Harry Prik her
Mei wederom een goede maand
ZATERDAG 21 JULI 1951
Jgenzet
n? "v
yy
ia
•üüHI
3. AFRICA êt
o
Een gelukkig land..
Het nieuwe Dominion is in een
bepaald opzicht een gelukkig land.
De negers behoeven er namelijk
geen belasting te betalen. Wal de
regering aan geldmiddelen nodig
heeft, wordt opgebracht door de
blanke planters en handelaren eu is
Cecil Rhodes
10 Bisschoppen uitgeschakeld
Op 3 Juli publiceerde de Hongaarse re
gering een decreet, krachtens welke aarts
bisschoppen, titulair-aartsbisschoppen, bis
schoppen, wijbisschoppen, abten en pro
vinciale oversten van orden en congrega-
ties slechts met voorafgaande toestem
ming van de regering mogen worden be
noemd. Dit decreet heeft een terugwer
kende kracht tot 1 Januari 1946,
Maatregelen voor een
nationale kerk
jo Heuvels,
Het moment van de keuze
Dubbele happy ending
w» Cecil Rhodes
Conventioneel
Klank en rhythme
O
voorts afkomstig uit de opbrengsten
der kopermijnen. Noord Rhodesië
beiioort tot de vijf landen ter wereld,
welke het meeste koper leveren.
Heel Rhodesië is trouwens rijk aan
delfstoffen. Grote lagen kobalt,
chroom, lood, zink, vanadium, enz.
Victoria T v Hggeirhpgop ontginning te wachten.
delen °fg?rpht- ,,atl .,eu He rivieren Zambesi en Kafue He
rtelen van hel Britse imperium
de eerste behoorde, waarmede
Honderd jaar geleden werd de
doel de banden tussen de verschillende
te versterken. Het was Canada, dat tot
nauwere handen werden aangeknoopt en als het ware uitgenodigd werd,
ook geestelijk, dat wil zeggen vooral cultureel, tot de Commonwealth toe
'e treden. Koningin Victona^tuurde in 186W70 haar jongste zoon, Prins
trthiir, naar Canada. In die tijd vloog men niet even heen en weer e„
de verkeersmiddelen waren in een pas opengelegd land als Canada zodanig,
te köm"nS°mS C" h®d' de ene stad naar de andere
Prins Arthur schreef aan zijn moeder: hoe meer ik hier rondreis, hoe
meer ,k van dit land en zijn mensen ga houden. Het is een stel vrijgevochten
Ju., maar a.jmtronw a,„ Engeland. Ik „uien, 1, Tèen
even grote lie wondering voor Canada ging koesteren als ik.!.
Cs na da is thans opgegroeid tot het sterk
ste Dominion van het Engelse gemene
best en het heeft zo pas Prinses Ejizabeth
tot een officieel bezoek uitgenodigd. Een
dergelijk verzoek heeft.bet tevens gericht
aan ön?e Koningin en Prins Bernhard.
Capada is een land. dat zich voelt en b.v
een nauw verbond met de Verenigde Sta-
ten haV.tain afwijst, al zijn die.hun naaste
buur, grootste handelspartner en mede
bezitter van belangrijke atoomgeheimen,
die het resultaat waferi van Canadese on
derzoekingen. Dit land, waar zovele land
genoten- van ons heentrekken, betekent
iet" in de wereld en no,g veel meer in het
fich op zijn belangrijkste centra terug
trekkende Engeland, dat in Azië veel
prijsgegeven heeft,, maar bezig is, het
overgebleven bezit .in de wereld te' con
solideren.
In dit licht gezien betekent het
simpele bericht, dat Engeland in
Afrika een nieuw Dominion heeft
gesticht, een belangrijke stap. Het
Colonial Office heeft bekend ge
maakt het voornemen te hebben, de
kroonkoloniën Noord en Zuid
Rhodesië en het protectoraat Nyassa-
land tot het achtste Dominion van
het Britse gemenebest te zullen ver
heffen. De bedoeling is, dit Domi
nion naar t voorbeeld van Australië
ah bondsstaat op te bouwen. Cen
traal Afrika zal aldus de eerste, op
•noderne leest geschoeide ex-kolo-
tuale staat aanschouwen.
Evenals in de andere Dominions zal een
gouverneur-generaal als vertegenwoordi-
van de koning optreden. Er zal een
den et ven zes mini,sters gevormd wor-
j>-~ terwijl het z.g. bondsparlement uit
,1, teden zaj i3estaan> Zuid-Rhodesië zal
j>., ^rfegenwoordigers hebbed, Noord-
d r, a ,e^ -en Nyassaland zeven. Aan
t Hondsregering zal het toezicht worden
toevertrouwd op de buitenlandse aange
legenheden, op de economische ontwik
keling en industrialisatie, op het verkeers
wezen. de buitenlandse handel en de
douane, terwijl de regeringen der drie
afzonderlijke landen de verdere binnen
landse aangelegenheden te behandelen
krijgen, zoals het dagelijks bestuur en in
hei algemeen de staatshuishouding.
„Brits Centraal Afrika", zoals het nieu
we Dominion officieel zal heten, wordt
bet eerste Dominion, dat niet aan zee
ligt. Zijn in- en uitvoerhavens zuilen Bei-
ro en Lorenzo Marques in het aan Portu
gal toebehorende Mozambique worden.
Een hoogst merkwaardige situatie.
Hst telt ongeveer ze.s millioen negers en
zowat 150.000 blank-en. Engelarrif heeft
deze blanken gegarandeerd, dat oe supre
matie van de blanke in het nieuwe Do
minion zal worden gehandhaafd. De plan-
p u eu mdustriëlen zullen-er dus blijven
riÜ j10uden de leiding van de plantages,
industrie, het bankwezen etc.
En meen' in politieke kringen, dat
tScland dit achtste Dominion opricht als
tegen de politiek van Zuid-
minister-president Malail, die
'•vil ik® van Engeland volkomen los
sarni laken. Brits Centraal Afrika zou als
voorTnafhankelijke staat gevrijwlaard zijn
dit menging uit Zuid-Afrika, wanneer
in Iwa61"'8® og«n °P de rijke geibieden
Noorden zou slaan.
ft et lund van de toekomst
Merkwaardig genoeg zijn Noord
,U Rhodesië sinds 1945 het
;;"'lwit van vele Afrikaanders, die
"'e"*e toekomst zoeken in deze
„^"-..uitgestrekte landen, waar het
Roe 18 ,e leven, zoals de oude
Bo,„ ,„rfJoii Zu;d_Atiikii worft
"kc™ klei,,. altl„.o, voor
«c pioniers. En
Cecil Rhodes, de stichter van
Rhodesië, maakte een fortuin in
diamanten.
steeds meer blanken. In de eerste tien
maanden-van 1950. kwamen er. 6306 Euro
peanen.
Met osséwagens,maar ook met de trein
en met vrachtauto's trekken de kolonis
ten Noord- en Zuid-Rhodesië binnen, om
zich meestal in de landbouwgebieden te
vestigen. Ze vinden er ruimte genoeg.
Zuid-Rhodesië heeft een oppervlakte van
250.000" vierkante kilometer, Noord-Rho-
desië is bijna tweemaal zo groot! Daar
kost het land slechts een gulden per h-a.
Indien het land aan de Engelse Kroon
behoort, kost het slechts 75 cent, waarbij
dan een soort belasting van vijf cent per
jaar komt. Maar om zulk extra goedkoop
land te bunnen verwerven, moet men
over een kapitaal van minstens dertig
duizend guilden beschikken, in contanten
of goederen.
Zuid-Afrika heeft bekwame werkkrach
ten en technici hard nodig. Mtaar die trek
ken er weg, omdat er in Noord- en Zuid-
Rhodesië meer te verdienen valt en men
er ook sneller promotie maakt. Zuid-
Rnpdesië heeft door de intocht van de
Afrikaanders al een politiek prooleem
gekregen. De Engelse gouverneur daar
heeft van de Afrikaanders .geëist, dat ze
trouw aan de koning van Engeland zul
len zweren en het Engels als voertaal
accepteren. Hij heeft geweigerd, op de
lagere scholen het Afrikaans in te voeren,
zodat de kinderen der Afrikaanders er
Engels leren spreken. Bepaalde, fel na
tionalistische, Engelse verenigingen heb
ben de regering reeds verzocht, strenge
maatregelen tegen de toelating van Afri
kaans sprekende Zuid-Afrikanen te ne
men!
den enorme mogelijkheden tot elee-
trifieatje. Er zou een electrische
centrale kunnen worden gebouwd
van een even grote capaciteit als de
l'amenze Boulder Dam in de V.S.
Tachtig procent van de grond is voor
de negerbevolking .gereserveerd en er be
vindt zich de vruchtbaarste bodem van
heel Afrika bij. Het nieuwe Dominion zou
een belangrijke bijdrage kunnen leveren
in de voedselvoorziening van het Westen.
Er zijn ingrijpende plannen in voorberei
ding, om hiertoe te komen. In Noord-
Rhodesië hebben de kolonisten een pro-
im s'9die- een z-8- Development Plan,
da. IS millioen pond sterling moet kos-
j Hlöc-hts twee en een half millioen
pond hiervan wordt door het Colonial
Development Fund en het Welfare Fund
of _the United Kingdom beschikbaar ge
steld, dus door het moederland.
Inmiddels is hét de grootste vrees der
kolonisten, .cfat men te Londen te snel zal
overgaan tot de algehele gelijkstelling van
blanken en, negers. Londen vertoont
steeds meer de neiging, de oude politiek
van strenge afscheiding op te geven. Aan
de Goudkust b.v. hebben de negers o.veral
toegang, wat vóór de oorlog nog ondenk
baar was, hoewel daar dé emancipatie
der zwarte bevolking al ver, gevorderd
was, zodat haar kort geleden ook stem
recht kon worden verleend.
De blanken in de Rhodesië's en Nyassa
land wijzen er op, dat vijftig jaar geleden
er een dief zijn hand werd afgekapt en de
negers er in het algemeen geen begrip
van onze democratie hebben, zodat ze
gemakkelijk gewillige slachtoffers van ex
tremistische elementen zouden worden.
Dit achten de kolonisten voor een snelle
economische ontwikkeling een groot ge
vaar.
Het nieuwe Dominion grenst gedeelte
lijk aan de Unie van Zuid Afrika, aan het
z.g. Betsjoeanaland, een reeks gebieden,
welke onder direct bestuur van het Colo
nial Office staan, maar waarop de Unie
van Zuid Afrika aanspraak maakt, aan
Mozambique, aan het Portugese Angola,
aan de Belgische Congo en aan Tanga
nyika. Het opent weer een nieuwe moge
lijkheid tot kolonisatie van Europeanen,
die zich steeds meer voor Afrika gaan
interesseren. Wat ons land betreft, er
moeten ook in het nieuwe Dominion mo
gelijkheden tot emigratie liggen, al is het
kennelijk het doel van Engeland, het voor
de eigen mensen te reserveren. Maar
Engeland is niet in staat, deze enorme ge
bieden alleen te bevolken. Het heeft im
mers in andere gedeelten van Afrika nog
grootse taken op zich genomen, zoals in
de Kenya, Oeganda, Tanganyika etc etc.
Het moet zelfs lijdelijk toezien, dat de
verenigde Staten zich steeds meer voor
de onafhankelijke negerrepubliek Liberia
gaan interesseren. Zopas is bekend ge
maakt, dat Washington daar een ontwik
kelingsplan entameert, dat twee en dertig
en een half millioen dollar zal kosten. De
Amerikanen hebben zich in deze, inder
tijd door voormalige negerslaven gestichte
republiek reeds tijdens de afgelopen oor-
i j vaste voet weten te verwerven. Ze
legden er o.a. het grote vliegveld Roberts-
u wu de hoofdstad Monrovia aan en
hebben Monrovia van een moderne haven
voorzien, die in 1948 voor het verkeer
geopend is.
Er zullen bruggen worden gebouwd
verkeerswegen aangelegd en elect.visclG
tot één grote onderneming te verenigen,
de vermaarde De Beers Consolidated Mi
nes Ltd. Hij werd tevens de stichter van
de Britse Zuid Afrika Maatschappij, welke
zich tot taak stelde, de enorme gebieden
ten Noorden van de Boerenrepublieken te
exploiteren. Deze maatschappij hield er
een eigen legertje op na en voerde oorlog
met de bekende Matabelenvorst Loben-
goela. Wat ze onder haar gezag kon bren
gen, werd onder de naam Rhodesië ver
enigd. Cecil Rhodes zelf bracht het tot
Eerste Minister van Zuid Afrika. Tot zijn
dood toe is hij de fanatieke voorvechter
van de Engelse belangen in Zuid Afrika
en de verklaarde vijand der Boeren ge
bleven.
Hij stierf m het jaar 1902 en werd over
eenkomstig zijn wens in de Matoppoheu-
vels begraven. Zijn prachtige landhuis,
Ue schuur, bestemde hij bij testament tol
woning voor de toekomstige Eerste Minis
ter van een Verenigd Zuid Afrika. Maar
dit is een ander Zuid Afrika geworden,
aan dat, waarvan deze ras-echte Engels
man droomde.
Het achtste Dominion is echter in ze
kere zin een monument voor zijn doorzet
tingsvermogen, waarbij inmiddels niet
vergeten mag worden, dat hij bij zijn stre
ven nooit enige scrupules toonde en voor
nem het doel alle middelen heiligde,
ÏNu Nederlandse maatschappijen
zich van Indonesië afwenden cn in
Ethiopië nieuwe ondernemingen
stichten, andere deelnemen aan het
openleggen van Frans West Afrika,
Nederlanders naar Zuid-Afrika trek- i
ken, lijkt het zaak, dat men hiel j
te lande, waar jaarlijks duizenden
naar het verre Australië en naar i
Canada trekken, eens overweegt, in
hoeverre Engelands achtste Domi-
nion mogelijkheden verschaft tot
emigratie en kapitaalbelegging.
De Europese gedachte zal uit-
eindelijk slechts kunnen zegevieren
wanneer de Europese landen de
handen ineenslaan, om gezamenlijk
een werelddeel als Afrika tot een
waardevol deel van het Westen te
maken.
VbELCjïAN
■CONC-O
ANGOLA
SOUTH
wesr
AFftKA
i
UNION
or
De Engelsen onder wie Churchill en Attlee) krijgen te horen, wat het achtste Dominion nu wel precies is.
Gancia
Steeds meer berichten uit Hongarije wijzen er op, aldus K.N.Pdat
het proces tegen Mgr Joseph Grösz, aartsbisschop van Kolocsa, slechts het
begin is geweest van een ongekend hevige actie tegen de Kerk. Evenals
het proces het sein is geweest voor een reeks van arrestaties onder nog
vrije vooraanstaande Katholieken, zo kon men ook onmiddellijk nadat
het proces was afgelopen in de Hongaarse communistische pers een stroom
van resoluties en oproepen lezen, die zogenaamd door het volk aan de
regering zijn gericht om van haar te verkrijgen, dat zij nog harder en
nog energieker zou toeslaan om de „clericale reactie" te breken en te
vernietigen.
j ke kerk is immers geen doel, maar siechts
een middel om te geraken tot de algehele
uitroeiing van godsdienst en geloof. Met
verraders, zwakkelingen en geïntimideer-
den is het gemakkelijker werken dan met
de rechtmatige, aan Rome trouwe en sterk
geloof zijnde bisschoppen en pries-
Wanneer het er echter op aankomt, zai
de overgrote meerderheid der priesters
zeker de kracht kunnen opbrengen om in
de moderne catacomben van de fabrieken
de kolchosen en de bureaux verder té
arbeiden voor het Rijk Gods en voor een
betere toekomst voor het zwaar beproefde
Hongaarse vólk
Het middel, waarmede de communisten
menen het beste en snelste hun doel te
kunnen bereiken is verwarring te stich
ten. Met een lawine van echte, vervalste
I of afgeperste verklaringen, van resoluties,
j geruchten, arrestaties, afzettingen en be-
1 noemingen willen zij een toestand schep-
pen, waarin ongemerkt de wettelijke ker
kelijke autoriteiten worden uitgeschakeld
en in hun plaats schismatieke, regerings-
trouwe priesters kunnen worden benoemd
zodat niemand meer weet, waar de offi
ciële en wettige Kerk ophoudt en waar de
schismatieke beweging begint. Met het
overdragen van de kerkelijke ambten aan
gewillige, crypto-communistische pries
ters moet het gehele kerkelijke leven en
alle kerkelijke aangelegenheden onder de
absolute zeggingsmacht van de regering
worden gesteld. Dit duivelse plan staat
thans in het midden van zijn uitvoering.
EEN CORRESPONDENT van de Ka
tholieke nieuwsdienst van de Verenigde
Staten, die zojuist van een dienstreis uit
Afrika is teruggekeerd, heeft van de ko
ning van Ruanda, een negerstaat in Mid-
deh-Afrika nabij Belgisch Congo, de ver
zekering gekregen, dat de katholieke gods-
dieiist de beste godsdienst voor zijn die:
religieus volk is: De negerkoning heej
aan de Apostolische Vicaris van Ruanda
aangelegd en electrische
klacht- en waterwerken worden opgericht
terwij 1 voor de modernisering van de
landbouw een flinke vier millioen dollar
gereserveerd is Deze Amerikaanse ex
pansie. die zich ook in Noord Afrika doet
gelden, is inmiddels voor de Engelsen een
stimulans, om hun eigen bezit in Afrika te
consolideren en de economische ontwik
keling er van zoveel mogelijk te bevorde"
ren.
Rhodesië, dat de kern van het nieuwe
Dominion vormt, is de stichting van één
man, de uit de geschiedenis der Boeren
republieken vermaarde Cecil Rhodes.
Deze Engelsman kwam als vijftien-jarige
jongen naar Zuid. Afrika, aangezien zijn
zwakke gezondheid het Engelse klimaat
met verdragen kon. Hij woonde eerst in
Latal en volwassen geworden, toog hij
naar Kimberley, de diamantstad. Daar
verwierf hij een groot fortuin. Hij toonde
zich een uitstekend zakenman en slaagde
er in, een aantal diamant-maatschappijen
In Utrecht vergaderde gisteren de Ned.
Jrluiniveefederatie onder voorzitterschap
van de heer M. J. Dings te Roermond,
In zijn openingswoord zeide deze o.m.
dat als tenslotte dezelfde resultaten met
de pluimveehouderij Worden behaald als
verleden jaar er toch nog in ieder geval
10 pet- ondernemerswinst za] kunnen
worden geboekt. Bij een prijs van 13
cent kan men uitkomen. Ongetwijfeld is
de huidige situatie niet zonder gevaren,
maar een ramp is zeker niet aanwezig.
De verrichte arbeid zal in ieder geval be
taald worden al zal er dan misschien
geen ondernemerswinst zijn. Overigens
constateerde spr. dat klaarblijkelijk de
wereldgraanprijzen aan het dalen zijn en
dat de binnenlandse voederoogst ten
naaste bij even groot zal zijn als verle
den jaar. De voederpositie zal dan ook
met slechter zijn dan in het afgelopen
jaar.
Bij de behandeling van het jaarverslag
wees de secretaris ir A. Huidekoper op
de wenselijkheid van de bevordering van
het eierengebruik. Iri Amerika bedraagt
de consumptie plm 400 eieren per hoofd
,v,an de bevolking, in ons land slechts
pim 100.
By de rondvraag deelde de lieer
Tukker van liet bedrijfschap voor
pluimvee en eieren mede, dat ver
trouwd wordt dat de verhoogde ex-
port heffing op eieren op 1 Augustus
niet zal ingaan en waarschynlijk In het
geheel niet zal tot stand komen.
Wat de export naar Duitsland be-
trelt, zeide spr. dat daar thans prac-
tisch geen invoerlicenties worden ver
strekt. Het zal wel tot ongeveer 7
Augustus duren alvorens er weer
nieuwe licenties zullen wordtin uit
geschreven. De export zal hierdoor
waarschynlijk stagneren. Er is in
Duitsland echter grote behoefte aan
eieren en de prijzen zijn hoog, in
winkels ongeveer 28 pf.
In Duitsland is thans een invoer
heffing geheven van 30 Dm. Spr. noem
de het niet uitgesloten, dat die heffing
per 1 September verdwijnt,, maar daar
tegenover bestaan plannen om per 3
October een nieuw invoerrecht te hef
fen van 10 pet van de waarde. Het is
spr.'s indruk, dat hierover nog wel te
praten zal zijn.
Spr. wees er verder op, dat in Enge
land de prijs met 3.45 per 300 omhoog
is gegaan. De voedselsituatie is er slecht
en men heeft grote behoefte aan eieren.
Spr. heeft „dan ook de hoop, dat op den
duur Engeland weer als klant zal ver
schijnen.
De communisten beroepen zich hierbij
op de rechten van de Apostolische Konin
gen van Hongarije, die sedert de tijd van
de H, Koning Stephanus het recht bezaten
tot medezeggenschap bij het benoemen
van bisschoppen. Dit recht werd in 1918
echter reeds in verregaande mate door de
H. Stoel beperkt.
Het is duideiyk wat de communisten
roet hun nieuwe maatregel beogen. De
regering kan nu alle kerkelijke hoog
waardigheidsbekleders, die gedurende de
laatste vijf jaren werden benoemd, met
een slag vogelvrij verklaren
Tien bisschoppen zijn thans verhinderd
hun ambt uit te oefenen, een is er pas
de overleden, zodat nog slechts vier bisschop-
pen een zekere mate van vrijheid genie-
I ten. In de practijk komt het hier dus op
neer, dat de Hongaarse bisschoppencon
ferentie zo goed als niet meer kan func-
tionneren.
terwijl uit ons land
7i.; i ii~i naar de Unie van
de 1 trf;kken' bestijgen daar
e veehouders hun ouderwetse osse-
agens, die do
borden
Add
het
^ngelse blad,
Ov
■rbeidskrachten
°t muildieren
polrokken en tijgen naar
oord Rhodesië, als naar
van de toekomst.
de Daily Herald"
,j.er intere*sante bijzonderheden
^lricis 1945 i KiWe '■'rrek" medegedeeld.
B°"Sonen en zicd meer dan 70.000
i„6 helft i,h -TL'j0pese afkomst, waarvan
Zuid Rh .i" '®113 afkomstig was,
v zijn lfi ®evestigd. Verleden
h *"°kompé ^.migranten het Land bin-
N-'a0ke vnn? ln vijf jaar «jds de
°°rd-Rhnri°,.kmg er verdubbeld. In
r. esJe vestigen zich eveneens
snikni4wde reiiJ00", /,al hf,1. -N'eder,anfJse toneelpubliek het genoegen
i s „Cocktail party in de Nederlandse vertaling van AI Niihoff
Zmt Pka,"k7 tft Zicn" ÜC Coniedie, die met dit ftuk voor de da!
V.U .nobifli,"™!,'r<"kk"" 'ff ''"P™
innerlijke kwlaS "rel^if
MurdeiMrfthé rïth .VT.ueëere stukken
seslaaadp Th 9att!?dl'al" en het minder
veel eeliik-pniJ nV at de vorm betreft,
veel gelijkenis. Men heeft Eliot's stukken
armoede aan handeling verweten en toe
gegeven moet worden, dat in zijn drama
krijgtW
