Geen
m
socialistisch
kabinet
Voor PBO meer moeilijkheden
dan gehoopt en verwacht
overwicht
Nationaal Ballet niet onmogelijk
Dansacademie vereist
Verlenging internationale tarwe-
overeenkomst
l;™^us0SEi Ook gasvoorziening in gevaar
Cursus in Kerstviering
Hans Engelman exposeerde in
Parijs
De vrije wereld
Maar daarover sprak
Beria niet
m gevaar
BETREKKINGEN MET LATIJNS
AMERIKA
De camera op
buitenland
v.
„Enig" vertrouwen in econ. ontwikkeling
JJzerertspositie van
Europa zorgelijk
Het geheimzinnige
geval-Moeler
Te hoge lonen
uitbetaald?
Nijvere handen op „Drakenburgh"
DONDERDAG 8 NOVEMBER 1951
PAGINA 5
Inaugurele rede prof. ir Engelbert
van Bevervoorde
„WERKSPOOR" LEVERDE
INSTALLATIES AAN EGYPTE
DEFICIT IN HET HANDELS
VERKEER ONVERMIJDELIJK
NOG MOEILIJKHEDEN OVER
OPSLAGKOSTEN
Koppelbaasivinstgevend
bedrijf
Bestaande kernen uitbouwen
Dansacademie
I BU.
PRIX DE ROME-WINNAARS
EXPOSEREN
DEN HAAG KAN NIET AAN
DE BEHOEFTE VOLDOEN
Zuinig zijn!
HERDENKINGSTENTOON.
STELLING HERMAN DE MAN
INTERNATIONALE FILM-
TRILOGIE
sfeer kunne* verlenen.
«Sommige leden vragen zich af of niet van een socialistisch overwicht in
het kahinet sprake is, terwijl andere leden van oordeel zijn, dat er geen
voldoende tegenwicht is tegen de invloed van K.V.P. en P. v. d. A.
samen. De regering merkt op, dat in elk van de twee genoemde partijen
zelf bij herhaling de klacht tot uiting komt, dat de andere partij zich
te veel zou laten gelden en de eigen partij zich te zeer voor compromissen
zou laten vinden.
Bij een kahinet van gemengde samenstelling is niet anders te verwachten
dan dat aanhangers van bepaalde beginselen ieder op hun beurt zullen
menen, dat aan hun gevoelens niet voldoende recht is gedaan. Bij het
kabinet bestaat echter het ernstige streven om, ondanks verschillen in
uitgangspunt en beginsel, zoveel mogelijk gemeenschappelijk tot een
zakelijk verantwoord en in brede kring aanvaardbaar beleid te komen".
op meer moeilijkheden te stuiten dan
velen hadden gehoopt en verwacht. Juist
het door de regering gedeelde standpunt
dat het hier gaat om het verkrijgen van
een wijdvertakte democratie, die ook in
het sociale leven is gegrondvest, brengt
echter mede, dat de geesten in brede la
gen van het bedrijfsleven worden rijp
gemaakt, hetgeen het beste kan geschie
den en ook metterdaad, zowel aan werk
gevers- als aan werknemerszijde, ge
schiedt door de vrije organisaties. Over
de P.B.O. bestaat nog steeds veel mis
verstand, dat eerst geleidelijk aan in
voldoend brede lagen van het bedrijfs
leven kan worden weggenomen.
Nu, niet alleen in de landbouw, maar
ook voor het midden- en kleinbedrijf en
in enkele sectoren van de industrie, con
crete plannen voor bedrijfslichamen
worden voorbereid en gedeeltelijk reeds
aan de Sociaal-Economische Raad zijn
voorgelegd, acht de regering de vraag
praematuur, of van haar zijde recht
streekse initiatieven tot instelling van
bedrijf- of productschappen, waartoe de
wet inderdaad de mogelijkheid biedt,
dienen te worden genomen.
De bovenstaande verzekering geeft de
regering in haar antwoord op het Voor
lopige Verslag, waarin de Tweede Ka
mer haar algemene beschouwingen over
de rijksbegroting voor 1952 neerlegde. En
zij voegt daaraan toe, dat homogeniteit in
de zin van gelijkheid van opvatting om-
De economische ontwikkeling
Het is nog te vroeg om te zeggen in
hoeverre de genomen economische maat
regelen, gegeven ook de loop der inter
nationale ontwikkeling, die wij niet in
de hand hebben, doeltreffend en afdoen-
UC zill* ovan uuvaniug \jiu-
trent alle belangrijke vraagstukken nietde zuen.- Ei- zijn echter rpoed
aanwezig is en ook niet te verwachten I gevende aanwijzingen. Na de zeer on-
was gunstige ontwikkeling in het begin van
„Men kan niet tegelijkertijd verlangen dit ïaar is er niet alleen een einde ge-
een kabinet op brede basis en homogeni-komen aan het in snel tempo wegvloeien
telt in vorenbedoelde zin. Waar het op
aankomt is of in weerwil van de bestaan
de en tevoren bekende meningsverschillen
een gemeenschappelijk beleid kan wor
den gevoerd. Dat is tot nog toe het geval
geweest, al zal ieder lid van het kabinet
op sommige punten andere wensen heb
ben gehad.
Ten onrechte echter wordt onder
steld, dat de minister van Economische
Zaken wel het belang zou inzien van
de mogelijkheid van interne financie
ring der ondernemingen en de minis
ter van Financiën niet. Het gehele ka
binet acht het wenselijk, dat er ruimte
Is voor die mogelijkheid.
Niettemin brengt de financiële toestand
van ons land mede, dat de fiscus een
belangrijk percentage van de winsten der
ondernemingen moet opeisen, wat intus
sen niet heeft verhinderd, dat sind» de
bevrijding op grote schaal zelffinancie
ring van uitbreidingen heeft plaats ge
had. De belastingpolitiek Is overigens een
niet enkel door de minister van Financiën
gevoerd beleid, maar heeft de steun van
het kabinet".
Omtrent de andere punten van politiek
beleid welke door de Tweede Kamer zijn
aangesneden, ontlenen wij aan de Memo
rie van Antwoord het volgende:
Bij de aanvaarding van het ambt van
gewoon hoogleraar in de economische
"eolog'e aan de Technische Hogeschool
te Delft heeft ir W. F. C. Engelbert van
Bevervoorde Woensdagmiddag een rede
uitsesproken over de factoren, welke de
waarde van een ijzerertsafzetting be-
Spreker begon met op te merken, dat
ijzer de ruggegraat vormt van ons he
dendaags maatschappelijk leven. In 1900
bedroeg de jaarproductie van ruwijzer
40 millioen en in 1950 120 millioen ton.
Uiteraard heeft het voortdurend stijgend
gebruik van ijzer een steeds groeiende
behoefte aan ijzererts doen ontstaan. In
Europa kan de toekomstige voorziening
aan phosphorarme ertsen gerust zorge
lijk worden genoemd. Het tekort
is thans reeds duidelijk merkbaar en
deze situatie zal zich geleidelijk toe
spitsen. Men zal dan ook tijdig voorzie
ningen moeten treffen als men niet on
vermijdelijk wil vastlopen. In dit ver
band dacht spr aan het benutten van
ertsafzett ngen als de gehande ijzer -
kwartsieten, de titanomagnieten en de
laterietijzerertsen, die in milliarden ton
nen voorhanden zijn.
Dinsdag heeft de Italiaanse politie op
verzoek van de internationale criminele
politie (Interpol) de Deense consulaire
employé, Boerge Moelier, die veertien
dagen geleden in Turijn opdook, gear
resteerd in het krankzinnigengesticht,
waar Moelier wefd opgenomen, nadat hij
T'Utijn bereikt had, terwijl hij niet in
staat was zich te herinneren wie hij was,
■noch waarom hij eigenlijk naar Italië was
.gekomen. Eind October is Moelier, zoals
bekend, up geheimzinnige wijze uit Ant
werpen. waar hij ambtenaar vo-or scheeps-
zaken bij het Deense consulaat was, ver-
dwenen.
Intussen meldt een later bericht, dat
Moeller uit zijn arrest is ontslagen, maar
toch in het genoemd gesticht onder toe
zicht blijft.
Deze zomer is in de nabijheid van
Suez een grote kunstmestfabriek in ge
bruik genomen. Bij de installatie van
deze fabriek, die de grootste in Egypte
wordt genoemd, heeft „Werkspoor" te
Amsterdam, naar wij van de directie
vernemen, een werkzaam aandeel ge
had.
De fabriek zal kalksalpeter produce
ren, waarmede voor een groot gedeelte
in de kunstmestbehoefte van Egypte zal
kunnen worden voorzien. De katoen
en suikerplantages zijn de voornaamste
afnemers. Grondstoffen voor de fabri
cage zijn kraakgassen, die door de nabu
rige Shellraffinaderijen worden gele
verd, en kalksteen, dat uit het nabij ge
legen Ataka-gebergte wordt verkregen.
„Werkspoor" heeft een apart continue-
procédé ontwikkeld voor het indampen
van de kalksalpeteroplossingen en in
nauwe samenwerking met de „Mekog"
te IJmuiden de proeven op technische
schaal voltooid. Dank zij haar concurre
rende aanbieding is deze levering van
machines en .installaties door „Werk
spoor" mogelijk geworden. Voor Egyp
te betekent de fabriek een belangrijke
stap voorwaarts in de industriële ontwik
keling.
van onze monetaire reserves, maar is 'n
belangrijk deel van de achteruitgang
door de gunstige uitkomsten van het be
talingsverkeer gedurende de laatste
maanden wederom ongedaan gemaakt.
Hoewel de toestand ernstig blijft, is
enig vertrouwen in de ontwikkeling
gewettigd, mits ook verder een voor
zichtig beleid wordt gevoerd.
Benelux
Daar het deficit op de Nederlandse
betalingsbalans iin het verleden een van
de hinderpalen is geweest, welke een
verwezenlijking der volledige econo
mische unie met België en Luxemburg
hebben bemoeilijkt, kunnen in het licht
van de gunstige ontwikkeling, welke deze
betalingsbalans in de laatste maand heeft
vertoond ook de vooruitzichten voor de
verwezenlijking der economische unie
met een groter optimisme omder ogen
worden gezien.
Gezinsraad
Naar aanleiding van de gedachte van
een gezinsraad kan de regering mede
delen. dat in de afgelopen zomer de na
tionale contactcommissie voor gezinsbe-
langen is opgericht- Het verdient wel
licht overweging of het mogelijk is, dat
deze commissie, eventueel In iets gewij
zigde opzet, de taak kan vervullen, die
aan een gezinsraad zou zijn toegedacht.
Wat betreft de stand van het onder
zoek der commissie-bezitsspreiding wordt
medegedeeld, dat zeer binnenkort een
interimrapport Is te verwachten over t
vraagstuk der winstdeling.
Publiekrechtelijke bedrijfs
organisatie.
De ontwikkeling van de publiekrech
telijke bedrijfsorganisatie blijkt inderdaad
Voor het departement Zeeland van de
Maatschappij van Nijverheid en Handel,
dat op het nieuwe Argentijnse emigran
tenschip „Allberto Dodero" in de bui
tenhaven te Vlissingen in vergadering
bijeen was, heeft mr W. J. L. P. Gerten-
bach van het ministerie van Economische
Zaken, over de handelspolitiek met be
trekking tot Latijns-Amerika gesproken.
Spreker wees er op, dat bü de La
tijns-Amerikaanse republieken weinig
bereidheid bestaat door gebrek aan goud
en dollars, om te geraken tot afslniting
van bilaterale verdragen, zoals die sinds
de jongste oorlog tussen de meeste
Europese landen gebruikelijk zijn. E» is
een streven om de invoer te beperken
tot essentiële producten, wegens de
voortschrijdende industrialisatie in deze
republieken en het over het algemeen
nijpend gebrek aan dollars.
Stringente invoerrestricties zijn daar
van het gevolg en men beperkt zich zo
veel mogelijk tot weinig of niet be
werkte producten. Daarnaast bestaat de
neiging om de nationale exportproduc
ten niet meer als grondstoffen, maar m
bewerkte vorm uit te voeren. Van Ne
derlandse zijde zijn sedert 1945 verschil
lende pogingen gedaan, om de handels
politieke betrekkingen nauwer aan te
halen en daartoe is in 1947 door de re
gering Je semi permanente handels- en
financiële missie voor Latijns-Amerika
onder leiding van de handelsraad mr A.
F. van Hall te Buenos Aires ingestejd.
Deze is er in geslaagd om handels- en/of
betalingsaccoorden met Argentinië, Uru
guay, Brazilië en Paraguay af te sluiten.
Men dient echter te beseffen, dat een
deficit in het handelsverkeer met La
tijns-Amerika onvermijdelijk is, gezien
zowel de structuur van de Nederlandse
volkshuishouding als de rol, welke La
tijns-Amerika speelt als leverancier van
grondstoffen en stapelproducten.
Meer dan ooit is een weldoorgevoerde
coördinatie van het Nederlandse han
dels-politieke beleid ten opzichte van
Argentinië en Brazilië nodig, maar er
bestaan zoveel belangwekkende proble
men, dat een interdepartementaal col-
In principe hebben zij het onder
enig voorbehoud vrijwel alle delega
ties op de vergadering van de Inter
nationale Tarwe Raad, die 2 Novem
ber j.l. in Lissabon werd besloten, zich
voorstander van verlenging der tarwe-
overeenkomst verklaard. De Nederland
se delegatie op deze bijeenkomst stond
wederom onder leiding van ir J. A, P.
Franke, plaatsvervangend Directeur-Ge
neraal van de Voedselvoorziening.
In verband met het beëindigen van
de huidige overeenkomst per 1 Augus
tus 1953 werd uitvoerig door de raad
gediscussieerd over verlenging of ver
nieuwing. Besloten werd, dat de leden
van het dagelijkse bestuur waarin,
als bekend, ook de Benelux zitting heeft
een ontwerp voor verlenging zullen
voorbereiden. Hierbij zal van de be
staande tarwecvereenkomst worden uit
gegaan, die daar waar noodzakelijk, door
middel van amendementen wordl ge
wijzigd.
In grote lijnen was de raad het er
immers over eens, dat men in de toe
komst, indien inzake de verlenging over
eenstemming kan worden verkregen, op
dezelfde basis moet voortgaan.
De vergadering in Lissabon heeft ech
ter geen overeenstemming met de tar-
we-exporterende landen gebracht over
de verhoging voor opslagkosten met 6
dollarcents per bushel boven de in de
overeenkomst vastgestelde maximum
prijs. De door de importerende landen
voorgestelde oplossingen werden door
de exporteurs niet aanvaardbaar ge
acht en uiteindelijk is slechts overeenge
komen, dat men de door deze verho
ging gerezen kwestie gedurende de pe
riode, waarin de huidige overeenkomst
nog geldig is, zal laten rusten. De ex
porteurs hebben hiertegenover toege
zegd, dat zij de extra opslagkosten, zo
als deze thans in rekening worden ge
bracht, gedurende de verdere Ioqp van
de overeenkomst in geen geval zullen
verhogen.
De raad zal in volgende vergadering,
die uiteraard voornamelijk aan het ont
werp van het dagelijkse bestuur over de
lege is gevormd om het handelspolitieke
beleid ten opzichte van dit werelddeel
te coördineren. Spreker herinnerde aan
het aceoord van 18 Maart 1948, hetwelk
met Argentinië is gesloten en wees erop,
dat, daar op het ogenblik de ontwikke
ling van de Argentijnse politiek geen
duidelijk beeld geeft, definitieve afspra
ken met Argentinië niet of zeer moei
lijk tot stand komen.
De heer Gertenbach vermeldde in de
discussie tenslotte, dat een der directeu
ren van de Nederlandsche Bank een
rede heeft uitgesproken in Rio de Ja
neiro, waarin deze aandringt op een
Zuidamerikaanse betalingsunie. dit raar
aanleiding van een vraag uit Brazilië, of
hij wilde toelichten hoe de Europese Be
talingsunie werkt. Het staat in ieder ge
val vast, dat Argentinië aan een der
gelijke eventuele betalingsunie in Zuid-
Amerika niet zal deelnemen.
Het Amsterdamse gerechtshof heeft
gisteren een zaak behandeld tegen de 57-
iarige A. U., een aannemer in transport
en constructiebouwwerken uit Amster
dam, aan wie ten laste was gelegd, dat hij
aan een deel van zijn arbeiders te hoge
lonen zou hebben uitbetaald. De econo
mische politierechter veroordeelde hem op
24 Juni jl. OP deze tenlastelegging tot twee
geldboeten van elk 500, eventueel te
vervangen door tweemaal een maand hech
tenis plus als voorlopige maatregel
stillegging van het bedrijf voor de tijd
van 3 maanden.
Volgens de getuige-deskundige J., amb
tenaar van de looncontroledienst, had de
verdachte een aantal arbeiders in dienst,
die hij uitleende aan bedrijven als Wilton-
Fijenoord, de Hoogovens enz. en aan wel
ke arbeiders hij lonen uitbetaalde, waarbij
de loonregeling, vastgesteld door het col
lege van rijksbemiddelaars, voor arbeiders
werkzaam in de metaalnijverheid, zou zijn
overschreden. Het te veel betaalde zou
tussen 24 en 32 pet hebben bedragen.
Getuige-deskundige S., chef van de
buitendienst van de looncontroledienst,
vertelde, dat de verdachte door de dienst
In feite wordt beschouwd als een zoge
naamde „koppelbaas". Een „koppelbaas"
Het dreigt traditie te worden dat in de I
herfst de gemoederen in beweging komen
voor de danskunst. Vorig jaar werd een 1
verwoede strijd gevoerd om een subsidie
toe te kennen aan enkele Nederlandse
balletgroepen. Dit jaar richten de ogen
zich naar Den Haag, omdat daar 76.000
gulden liggen te wachten op een dans-
gegadigde, die bij voorbaat al gedoopt is
met de weidse naam Nationaal Ballet.
Het Rjjk en Haagse gemeenteraad heb
ben hun plannen en op 19 November zul
len de vroede vaderen in de residentie
hun dansdebatten hervatten.
Men vreest echter, dat de beruchte
struisvogel zich in de raadszaal zal weten
binnen te dringen, voor deze speciale ge
legenheid wellicht gekleed in tutu. Om
alles nog gecompliceerder te maken,
tracht Amsterdam zich te beijveren om
aannemelijk te maken, dat de hoofdstad
bij uitnemendheid geschikt is als per
manente zetel voor dit Nationaal Ballet.
De wethouder voor kunstzaken in de
hoofdstad deelt al mee, dat een even
tuele subsidie van Amsterdam alleen
maar aan dit Nationaal Ballet zal worden
geschonken.
Inmiddels zijn de dansgroepen, die
nog bestaan, het nieuwe seizoen in-
geploeterd. Het ballet van de Nederl.
Opera zal figureren in Lohengrin;
Scapino probeert nog het hoofd boven
water te houden, maar verkeert onder
de gelukkige omstandigheid dat zij val
len onder Onderwijs en niet onder
Kunsten ten departemente; het Ballet
der Lage Landen heeft tot. en met April
een kleine zestig dansavonden gecon
tracteerd in provincie en grote steden;
van het Ballet Recital is sedert het uit
vallen van Marie Jeanne van der Veen
niets meer van plannen vernomen.
Wat men precies van het nieuwe ballet
verwacht, is nog duister. Zeker is echter,
dat men het onmogelijke eist. De nieuwe
troep zal ook de Ned. Opera moeten be
dienen en wel voor vijftig voorstellingen.
Men mag niet aannemen, dat al deze
avonden gevuld zullen worden met een
choreografie voor één enkele opera. Sad
ler's Wells heeft gemiddeld zes maanden
nodig om een nieuw ballet in te studeren.
Daarnaast zal het Nationaal Ballet auto
nome dansavonden moeten vullen. Men
kan vrezen dat een efficiënte exploitatie
hierdoor in het gedrang zal komen. De
hoofdzetel van de Ned. Opera is nog
altijd Amsterdam, terwijl die van het
ballet Den Haag zal worden.
Een corps de ballet verrijst niet als een
paddestoel uit de grond. Kunstmatige
samenvoeging van bestaande gezelschap
pen zal catastrophaal zijn. Iedere groep
heeft een eigen opvatting over dansen en
solisten wijken geen duimbreed van de
plaats die zjj hebben veroverd. Het expe
riment tijdens het Holland Festival ver
toond, waarbij het Operaballet en het
Ballet der Lage Landen samen een avond
vulden, heeft geen prettige ervaring op
geleverd.
Men kan een bestaande groep nemen
en die enigszins trachten uit te breiden.
Dit i» wellicht de beste oplossing. M<jn
behoudt dan degenen, die bewezen heb
ben levensvatbaarheid te vertonen en
men benut de ervaringen, die vaak niet
veel moeite zijn opgedaan.
Een buitenlander als leider engageren
is de klok terugzetten. De naam die al is
genoemd, doet daarbij nog het ernstigste
vermoeden.
Dit alles is echter geen afdoende op
lossing. Wil men een werkelijk Nationaal
Ballet formeren, dan zal men allereerst
zich dienen te bezinnen op een deugde
lijke opleiding.
Wil men klassieke balletten opgevoerd
zien, dan zal men jeugdige talenten in
een dansacademie met goede krachten
moeten opleiden. Dit is een kwestie van
jaren. In Frankrijk duurt het gemiddeld
twintig jaar, voordat de stadia van petit
rat, petit sujet, grand sujet, petit étoile,
grand étoile, coriphée, premier danseur
tot prima ballerina zijn doorlopen.
Wil men werkelijk een Nationaal Bal
let krijgen, dan zullen met terzijde stel
ling van rancunes en vooroordelen de
bestaande groepen gesubsidieerd moeten
worden, opdat zij zich wat ruimer kun
nen bewegen. Daarnaast zal krachtig een
opleiding ter hand moeten worden ge
nomen, om in de toekomst mogelijk te
maken dat een goede dansgroep represen
tatief kan worden voor een eigen Neder
landse dansstijl.
Hieronymus bereidt met goedkeuring van
het Episcopaat een nieuwe vertaling voor
van de H. Schrift. Hiervan is reeds klaar
de tekst van de Evangeliën en Hande
lingen. Nog verscheidene jaren zullen er
over heengaan, eer de vertaling van de
gehele Bijbel, of zelfs van het volledige
Nieuwe Testament, gereed zullen zijn.
Van deze nieuwe vertaling (de St.
Hieronymus-Bijbel) zal de Sint Wiili-
brord-Vereniging de uitgever zijn. Zij
zet daarmede voort het werk van de
Apologetische Vereniging Petrus Cani-
sius, die deel had aan de uitgave van de
tegenwoordige Katholieke vertaling, de
zg. Canisius-Bijbel.
In de Rijksakademie van beeldende
kunsten te Amsterdam is een tentoonstel
ling van tekeningen, schetsen en schilde
rijen van mevrouw E. B. DraaismaHaye
en de heer P. J. Defesche geopend. Me
vrouw Draaisma werd bekroond in de
wedstrijd om de Prix de Rome in de vrije
beeldhouwkunst 1949; de heer Defesche
in de wedstrijd om de Prix de Rome in
de vrije schilderkunst 1949.
De werken zijn vervaardigd in het
eerste stipendiumjaar.
De expositie blijft voor belangstellen
den open tot 14 November a.s.
(Van onze Haagse redactie)
De laatste tijd hoort en leest men ge
regeld van de moeilijkheden met de
kolen- en electriciteitsvoorziening. Over
gas wordt niet gesproken. En heel wat
mensen zijn
zich een gashaard of eeq ander gasver
bruikend stookmiddel aan te schaifen.
Toch zijn de vooruitzichten voor de
meeste gasbedrijven ook niet zo heel
gunstig. In Den Haag is de situatie zelfs
zo, dat met de bestaande productiemid
delen niet aan de behoefte kan worden
voldaan. Dit bleek Maandag wel over
duidelijk. Bjj een productie van 325.000
m3 per dag moest men een afneming van
361.000 m3 constateren! Sinds 8 October,
toen de eerste hogere afneming de winter
signaleerde, is het twaalf maal voorge
komen, dat het dagverbruik do productie
overschreed.
Teneinde de moeilijke gaspositie uiteen
te zetten, werd door de wethouder van
Economische Zaken, mr J. v. Aartsen, gis
teren een persconferentie gehouden,
waarop het bovenstaande werd meege
deeld.
De oorlog maakte uitbreiding van de
gasproductiemiddelen onmogelijk en ook
n;< de bevrijding was het niet eenvoudig
uitbreidingen tot stand te brengen. Na
tuurlijk heeft men zijn best gedaan toch
zoveel mogelijk bij te bouwen. Ook de
huidiige schaarste aan kapitaal voor in
vesteringen maakte de zaak niet een
voudig.
Half December hoopt men het oven-
blok D, dat 70.000 m3 per dag kan leve
ren in gebruik te stellen. Eind Novem-
Nog anderhalve maand en de mens
heid zal het Kerstfeest, met al zijn rijke
en zinvolle tradities, gaan vieren. In de
Volkshogeschool Drakenburgh, een oase
van rust temidden van de herfstige
Baarnse bossen, was het Kerstfeest ge
durende een drietal dagen reeds nu, in
de nauwelijks begonnen Novembermaand,
een tastbare werkelijkheid.
Nijvere handen, die nog nooit artistie
ke producten hadden voortgebracht,
boetseerden uit klompen vormloze klei
de figuren, die de Kerststal zullen gaan
ls iemand, die een aantal arbeiders in siere° Zij werden vervaardigd door zus-
terkens, die niet vermoed hadden ooit de
dienst heeft en deze uitleent tegen hoge
uurlonen aan bedrijven, zonder daarbjj
enig risico te nemen. De getuige ver
telde, dat in Rotterdam, waar dit euvel
veelvuldig voorkomt, bijvoorbeeld een
kapper en een melkboer als „koppel
baas" optraden en daarmee tienduizen
den guldens per jaar verdienen.
In verband met het vergevorderde uur
besloot het hof de zaak na het horen
van de getuigen aan te houden tot 12 De
cember a.s.
Op verzoek van de raadsman, mr Borst,
besloot het hof na in raadkamer te zijn
verlenging van de tarweoveregnkomst geweest de voorlopige stillegging van
wordt gewijd, voor eind Maart 1952
Londen samenkomen.
het bedrijf, die al drie en een halve maand
heeft geduurd, thans op te heffen.
goede vader Jozef zelf uit klei te kunnen
vervaardigen en door fröbelsdhoolonder-
wjjzeressen, "door huismoeders, die er de
Kerststal thuis mee zullen sieren en door
jeugdleidsters en -leiders, die de door
hen op Drakenburgh opgedane talenten
in hun jeugdverenigingen ten nutte zul
len maken.
Zij allen vijftig in totaal waren
bijeengekomen om gedurende een drie
tal dagen onderwezen te worden in de
kunst van de eigen „Kerstfeestverzor
ging", waarmee de Volkshogeschool Dra
kenburgh een nieuw initiatief inluidde.
Immers de huiselijke viering van het
Kerstfeest kan nóg meer aan waarde
winnen als de huisgenoten zelf de krib
be opbouwen of zich ware meesters to-
(Van onze Parijse correspondent.
Hans Engelman heeft met zlJ'n
tentoonstelling te Parijs de belangstelling
der Franse kunstkritiek gewekt. Toch
het maar een beperkt aantal schilderijen
dat hij in een kunstzaaltje in de schaduw
van Saint-Sulpice aan de wanden hee<-t
doen hangen. Een enkel schilderij had hij
reeds laten zien tijdens de jongste ten
toonstelling van Religieuze Kunst in het
paleis voor Moderne Kunst van de stad
Parijs aan de Quai de Tokio. Toen wij
ever die tentoonstelling schreven was er
reden om het Avondmaal te Emmaus nie<
op te merken. Wij zullen zeggen waarom.
Deze keer is Hans Engelman tot ons ge
komen in 'n aantal stukken van bijzondere
kleurkracht en persoonlijke vormgeving
zodat zij onweerstaanbaar boeien. De
schilder is te Parijs teruggekeerd na een
zeer langdurig verblijf in het prachtige
licht van de Provence, van de azuren
zeekust voornamelijk en natuurlijk te
Vence. Ben plaats om invloeden te on
dergaan.
Maar juist een verblijf in dat blanke
Zuiden zou men uil zijn werk niet af
leiden. Wel heeft hij er „Cypressen te
midden van vlammend getint loofhout"
geschilderd, maar minder als een resul-
P^F^S'sche aanschouwing is in de
onduidelijk figuurschilderingen nog wat
c„mmJ?Lzoekend is> bewijzen vooral de
insniratie Waarin hij van religieuze
Jl^hRderd getu'gen. Knap werk, fors
kracht van on-h onjmiskenbare kleur-
ui-r' 'nbevredigende vormgeving
a onzeker6"?. ^0et verm°eden dat hij
gieuze kunaT ln begrip van rel!-
Op een tentoonstelling van reUgieuze
kunst was zijn „avondmaal" wel ver
want aan de herkenning van Emmaus,
maar tussen profaan werk vermoedt men
meer de vreemdeling, di^ weet te verha-
len, ook al breekt hij het brood. Niette
min is het schilderij zeer knap; ean ze
kere invloed van de interieurs van Creuze
lij-kt waarschijnlijk.
De eisen van een werk van religieuze
kunst zijn nog minder gevolgd in een
„Jacob worstelend met de Engel" een
werk dat van a"e transfiguratiekracht
gespeend is. Toch al weer een prachtig
kleurstuk, in sommige kleurpartijen zelfs
met veel delicatesse behandeld.
Waar Hans Engelman zich voor het re-
UgitUf gevóel meer verstaanbaar uitdrukt,
Is ln Zijn „Golgotha" dat van een driftig
Illacll iituiuci a±n ktcii xcaui- -s*
taat van zijn reis, dan wel als uiting van zoeken getuigt, van een sterne Dewogen-
zijn pleizier in de kleur waarmee hij een hpid- naar dat wat de vormgeving be
grote gevoeligheid weet uit te drukken.
Hij zelf erkende: „de Cöte d'Azur" is mij
te veel permanente v-acantie. Hij gaf zelfs
toe niet zo bijzonder van de natuur te
houden en zich liever tussen de mensen
te bevinden temidden van hun worstelend,
strijdens en lijdend toestasn. Maar zijn
heid, naar dat wat de vormgeving
treft ons voor raadselen stelt met name
omtrent de invloeden, die nogal tegenstrij
dig zijn. Invloeden van een Desvallières,
maar ook en vooral van een Rouault.
Hans Engelman vertoont onmiskenbare
aanleg, maar ook behoefte aan bestoking
en zelfstandigheid.
Trumans met spanning verwachte
rede heeft een groots opgezet ontwape
ningsplan gebracht. Waarom is hij er op
dit ogenblik mede gekomen, terwijl hij
toch moet weten, dat niet alleen het
Kremlin, maar ook het Amerikaanse con
gres er zeer ernstige bezwaren tegen zal
inbrengen? Voor bet antwoord op deze
vraag, grijpen wij terug op een ander
document, dat zo geheel in het tegen
woordige kader past.
In de felle rede, weike niet maarschalk
Stalin, maar maarschalk Beria, de ge
vreesde leider van de Russische geheime
politie en Ruslands atoomdictator. Dins
dag ter gelegenheid van de 34ste verjaar
dag van de Russische revolutie, welke
het communisme aan het bewind bracht,
heeft gehouden heeft hij de orthodoxe
Leninistisch—Stalinistische leer over de
consequente ontwikkeling van het kapita
lisme met luider stemmen verkondigd.
Met een zeer opvallend genoegen en met
innig leedvermaak heeft hij de tegen
stellingen in de imperialistische wereld
(we blijven ln de terminologie van Beria)
over de veldeling van de grondstoffen
vooral tussen de Verenigde Staten be
schreven. waarna hij tot de conclusie
kwam, dat de omschakeling op een oor
logseconomie tot een grote economische
ineenstorting zou leiden.
Wij geloven, dat deze laatste bewering
geen betwisting bij de „kapitalisten" zal
vinden. Het is een waarheid, niet zo groot
als een koe. maar als een vóórhistorische
dinosaurus. En ais men tot dit besluit
niet op grond van logische redenering zou
zijn gekomen, dan zou de ervaring na
elke oorlog,, waarover documenten be
staan, voldoende zijn om aan te tonen,
dat overwinnaar en overwonnene er ver
armd en gedemoraliseerd uit kwamen.
Het duurde jaren en jaren, vóór men over
deze depressie heen was. Als men de
periode tussen de eerste en tweede
wereldoorlog overschouwt, dan blijkt
zelfs duidelijk, dat men de economische,
financiële en monetaire gevolgen van de
strijd nooit te boven wat gekomen; velen
zien zelfs in de tweede oorlog slecht* een
overigen* volkomen waanzinnige poging
van een der partijen: Hitler-Duitsland om
uit de onontwarbare crisis te komen.
De jaren na de tweede wereldoorlog zijn
een stuk van ons dagelijkse leven. Wij
voelen voortdurend aan den lijve, wat de
oorlog ons heeft aangedaan en wat de
herbewapening ons nog steeds aandoet;
daarenboven staan we nog slechts aan het
begin vari de moeilijkheden. Maar, en dit
is wat Beria geheel over het hoofd heeft
gezien of om propagandistische redenen
heeft verzwegen, de vrije wereld beseft
ter dege het gevaar, waarin zij zich be
vindt; zij weet dat als zij zich met ziel
en lichaam in de oorlogs-economie werpt,
dus de koude oorlog tot het bittere einde
uitvecht, over enkele jaren een wereld-
er dan ook toe overgegaan ber bomt het wa.ergas, toestel 4 (pro
ductie: 56.000 m3 per dag) klaar en om
streeks Kerstmis denkt men gereed te
zijn met de eerste van een tweetal olie-
vergasinstallaties, die ieder 24.000 m3
zullen leveren.
Als men dit leest, lijkt de situatie in
derdaad niet erg somber en men zou
gaan menen, dat waarschuwingen over
dreigende moeilijkheden, wel wat over
dreven zijn. Toch is dit geenszins het
geval. De moeilijkste periode komt im
mers nog en indien er een strenge win
ter komt, zal de gaspositie wel eens
hachelijk kunnen wonden. Bovendien is
er altijd kans, dat er storing komt bij
een of ander productiemiddel.
Indien de toestand inderdaad uiterst
slecht wordt, zal men tot krachtige maat
regelen moeten overgaan. Het eerste
bezuinigingsmiddel is drukverlaging.
Deze wordt eventueel toegepast, echter
buiten de „huishoudpiekuren".
De directeur van het Gasbedrijf, ir E.
H Berkhuüsen, vertelde nog een en an
der over de oorzaak van het dreigende
tekort en de mogelijkheden van bezuini
ging bij de verbruikers. De productie is
vporal niet meer voldoende, omdat er
veel woningen bijgebouwd zijn en velen
zijn overgegaan tot het gebruik van de
gemakkelijke gas verwarming. Naar schat
ting zijn er in Den Haag op het ogen
blik 25.000 gashaarden e.d.
Men legt er de grootste nadruk op
v coral zninig te zijn en het gas niet en-
nodig te laten branden. In elke woning,
ieder bedrijf moet er gas-economie tot
en met komen. Wat de verwarming be
treft, wordt aangeraden, een reserve-
middel in de vorm van kolenkachel. pe
troleumkachel of iets dergelijks bij de
baud te houden voor de „kwade uren".
situatie zal ontstaan, welke rijp is voor
elke revolutie, van rechts of van links.
Dat dan in het Westen de communistische
revolutie de overhand zal krijgen, is verre
van zeker; maar een dictatuur van rechts
is ook allerminst begerenswaardig. Een
burgeroorlog evenmin.
Om aan deze gevaren te ontkomen,
zoekt de vrije wereld helaas nog al te
tastend, al is de reis van generaal Eisen
hower naar Washington het bewijs, dat
men inderdaad ernstig zoekt een uit
weg naar twee kanten.- Zij poogt een ein
de te maken aan de koude oorlog en de
Assemlbleé van de Uno te Parijs biedt de
hoogste verantwoordelijke staatslieden
een unieke gelegenheid om door een
„contact humain" net contact van mens
tot mens, de grondslag voor doeltreffen
de besprekingen te leggen.
Of men daarmede resultaat zal boe
ken, hangt van te veel factoren af om
zich aan voorspellingen te wagen. Pre
sident Auriol heeft in de openingsrede
wel voorgesteld, dat de Grote Vier, d.w.z.
Truman, Stalin,, Churchill en Pleven te
Parijs zullen bijeenkomen; en Churchill
heeft in de Engelse troonrede een der
gelijke conferentie wenselijk geacht,
maar Washington en Moskou hebben nog
geen bevredigend geluid doen horen. Veel
zal er van afhangen, hoe deze twee hun
onderhandelingspositie zullen beoordelen.
En dan blijft nog de vraag bestaan, of
Moskou de ineenstorting van de „kapita
listische economie" niet juist als het
meest begeerlijke goed voor de proleta
risering van de wereld beschouwt. Der
halve de kansen daarop eerder zal be
vorderen dan mede te werden om ze weg
te nemen. De wegen van het Kremlin
zijn Ideologisch.
Komt er een einde aan de koude oorlog
en zou men derhalve met de mogelijk
heid van een resultaat over een gelijktij
dige, wederzijdse, evenredige, internatio
naal gecontroleerde ontwapening, d.w.z.
een sterke beperking van de bewapening
kunnen gaan spreken, dan zouden vele
moeilijkheden, welke nu dreigen, van
zelf worden afgewend. Maar over het
algemeen is men zeer gereserveerd en
toont men weinig optimisme. In elk geval
zal men ook de andere weg om aan een
oorlogseconomie in vredestijd te ontko
men moeten begaan. En deze kan men in
een heel korte formule beschrijven: de
herbewapening moet aan de economische
mogelijkheden van de betrokkenen wor
den aangepast.
Tot dusverre zi.in voor die herbewape
ning practisch alleen en uitsluitend het
pentagoon en de militaire autoriteiten
van de Nato aan het woord geweest. Er
werd gedecreteerd, wat militair gezien
noodzakelijk of wenselijk was; en fis re
geringen moesten dan maar zien, hoe zij
de vereiste financiële middelen bijeen
brachten, hoe zij het economische leven
der volken in dit kader drongen. Men
kan zonder vrees voor tegenspraak
schrijven, dat de zaak in deze geest is
vastgelopen. Misschien dat enkele landen
nog enkele maanden van de hak op de
tak voortkunnen maar in Frankrijk is 't
reeds helemaal mis. Het bedrag, dat cp
de begroting van 1952 voor de herbewa
pening is uitgetrokken, wordt zelfs niet
voldoende geacht om het tot dusverre
bereikte te kunnen handhaven; laat staan
dat men er aan zou denken het v^or 1952
vastgestelde schema te gaan verwezen-
lijken. En de meeste, zo niet alle Euro-
pese landen van de Natu zullen zeer
binnenkort voor dezelfde situatie staan
Wat men nu verder zal doen, staat nog
niet vast. Maar op het hoogste niveau is
men bezig de zaak grondig te overwegen.
Waarbij net merkwaardige is, dat men
op dit punt heel wat optimistischer Is
dan wat het einde van de koude oorlog
en de kansen van Trumsns ontwapenings
voorstel betreft
nen in het vertellen van de Kerstver
halen of kans zien zelf een Kerstspel uit
te voeren, met alie spontaneïteit, ama
teur-tonelisten eigen.
Al deze facetten van het Kerstfeest
hebben zü tijdens de drie cursusdagen
op Drakenburgh kunnen leren. Luts de
Jong leerde hun hoe uit eenvoudige
attributen aan de geihele cursus
kwam geen enkel buitengewoon werk
tuig of hulpmiddel te pas zoals pa
pier en carton de mooiste Kerstfiguren
en stalletjes kunnen groeien, Annie
Sweers gaf onderricht in het vertel
len van Kerstverhalen de cursisten
vertelden en Annie' Sweers corrigeerde
of vulde de verhalen aan en maakte
de vertellingen levendig en Anton
Sweers vertelde over de kunst van het
toneelspelen, welke de cursisten on
middellijk in practijk konden bren
gen. Juul Terlingen vertelde hoe uit
mos en boomschors een door geen
andere te evenaren Kerststal kon
worden gebouwd en de beeldhouwer
Jan Oosterman gaf onderricht in het
boetseren.
Geen dorre methoden, geïnspireerd
op het schoolse onderwijs, maar een
cursus van „zelf-doen", waarin de eigen
fantasie en verbeeldingskracht konden
worden uitgevierd.
Na de cursus zullen de deelnemers en
deelneemsters naar de eigen werkkring
of het eigen huishouden terugkeren en
daar de door hen opgedane kennis verder
uitdragen. Daérvoor was de cursus ge
organiseerd en wie de cursisten aan het
werk heeft gezien, met de aandacht en
de gespannenheid, welke alleen door een
schoon ideaal bezielde mensen aan de
dag plegen te leggen, kan niet anders
dan ervan overtuigd zün dat zy het
Kerstfeest in de huiskamer m de
scholen en in de jeugdverenigingen nog
groter luister zullen kunnen geven: de
luister van het zelf voorbereidingen ma
ken, hetgeen de beleving van het Kerst
feest intenser zal doen zijn.
„Het is merkwaardig", zo vertelde ons
Jan Beerends, die de scepter zwaait over
de Volkshogeschool, „hoeveel onvermoe
de en daardoor des te verrassender talen
ten de cursisten op kunstzinnig terrein
blijken te bezitten". De uit kiei gemo
delleerde figuren, soms ontroerend door
hun eenvoudige, maar niettemin zinvolle
vormen, ook wel verrassend door de
kracht, welke de makers in hun klei-
modellen tot leven wisten te brengen,
vormden van zijn woorden het overtui
gende bewijs.
Op 14 November is het vijf jaar ge
leden. dat bij een vlieg.uigongeluk op
Schiphol de bekende schrijver Hermen
de Man om hef leven kwam. In verband
hiermede is in het fraaie, oude sraduis
van Vianen door de vereniging „Het
land van Brederode en omgeving" een
tentoonstelling van zija werk georgani
seerd. De tentoonstelling omvat de Man's
gepubliceerd werk, de vermalingen er
van, brieven en manuscripten. Enige
schilderijen en tekeningen van schilders,
die gewerkt hebben in de door Herman
de Man zo vaak beschreven Lekstreek
completeren de expositie.
Dinsdagavond 13 November zal de ten
toonstelling worden geopend door de
burgemeester van Vianen, de heer G. W.
Bii deze gelegenheid zal de
luns schilder Ary Baggerman een lezing
werk61* °Ver Herman de Man en 2!Jii
Verhaal van een Franse, een Engelse
en een Amerikaanse schrijver
f.Jn, Amerika heeft men het plan, een
Umtrilogie te maken, gebaseerd op ver-
nalen van bekende Franse. Engelse en
Amerikaanse schrijvers.
De film, die de titel krijgt van „Three
cases of murder" berust op verhalen van
Honore de Balzac, W. Somerset Maugham
en William Faulkner. De film b gint met
„Lord Mondrago" van Somerset Maug
ham. Dit gedeelte wordt in Londen opge
nomen met Sir Ralph Richardson. Het
tweede deel in Balzac's „Het Geheimzin
nige Huis". Dit wordt in Parijs verfilmd
met Jean Gabin. De trilogie wordt beslo
ten met Faulkner's ..A Rose for Emily".
Dit wordt opgenomen in Hollywood.
Waarschijnlijk treedt Joan Crawford
daarin op.
Zusters, fröbelonderwijzeressen, huismoeders, jeugdleidsters, namen dcc!
aan de driedaagse cursus op de Volkshogeschool „Drakenbugh", waar zij
werden onderwezen in de „geheimen" van een eigengebouwde Kerststal en
al de andere mogelijkheden, dia da Kerstviering in eigen kring nog meer
