Dreunende onderwijs-cijfers
Katholieke academici slechts
17 in plaats van 35
Omzetherstel in de detailhandel
gedurende Mei
EX-LEGERAALMOEZENIER
PROMOVEERDE
Dichters en God
Resultaat van Franse goudlening
niet onbevredigend
r "a
H
J
v.-JM
Yanks in Engeland
Van Kloos tot Gabriël Smit
Ook nijverheidsscholen nog teveel
verwaarloosd
Verloop bij duurzame consumptiegoederen
niet steeds bevredigend
Amerikaanse militaire
orders
Luclitoffensief tegen
coloradokever
1V
DONDERDAG 10 JULI 1952
PAGINA 4
Sé 3»
RESERVE BIJ PONT TEGEN
PRIJSDALING
HONGAARS SEMINARIE
GESLOTEN
VOGT DISTANTIEERT ZICH
VAN PROTESTACTIES
Nijverheidsonderwijs
verwaarloosd
RETRAITEHUIS ZENDEREN
JUBILEERT
ECONOMISCHE TOEKOMST
DER VER. STATEN
Handhaving tegenwoordige
stabiliteit voorspeld
Hat bestuur van de gemeenschappelijke
economische eoinmissie van het Ameri
kaanse Congres heeft een prognose gepu
bliceerd over de ontwikkeling van de
Amerikaanse economische situatie in het
komende jaar, waarin de handhaving van
de tegenwoordige economische stabiliteit
wordt voorspeld.
DOOR EEN AUTO GEDOOD
Invloed van prijsdaling
Stijgende omzet van genot
middelen
Die goede verstandhouding
In Europa geplaatst 620
millioen
Amerikaanse ministerie van
heeft Dinsdag een overzicht
van de militaire orders, die
in het afgelopen jaar in
hebben geplaatst. Tot vorige
week' Donderdag waren militaire goe
deren besteld ter waarde van 620.858.935
voor de betaling waarvan de door het
Congres voor het belastingjaar 1951
1952 toegewezen fondsen werden ge
bruikt.
RADIO-BERLIJN ZO GOED
ALS ONTRUIMD
STEEKPENNINGEN BIJ
MILITAIRE AANKOPEN
AMERIKAANSE WELDOENER
Gaat nu weduwen verrassen
MEDITATIE EN MODERNE
DEVOTIE
Ook in ofize ontkerstende wereld is de Gods
ervaring nog een diepe belevenis
Schoonheidscultus
en wijsbegeerte
-
GUIDO GEZELLE
Rijke stof
Boutens, Engelman en
Marsman
Gezelle
IxNGRIJPENDE FISCALE HER
VORMINGEN ZULLEN VOOR
BEREID WORDEN
FRANS PLAN VOOR EUROP.
LUCHTVAARTPOOL
Academisch proefschrift
OUD PAPIER VAN FIN ANCIEN
IN BRAND
Belastingdossiers waren elders
T~\E structuur van het huidige onderwijs in Nederland is voldoende
U bekend: na het lager onderwijs, met een duur van 6 d 7 jaar bezitten
de ouders de mogelijkheid hun kinderen verschillende opleidingen te doen
geven. Voor hen, die over goede intellectuele capaciteiten beschikken staan
het Gymnasium en de H. B, S. open met uitzicht op de mogelijkheid een
universitaire studie te volgen. Zij, die in de administratieve sector een
beroep willen kiezen, kunnen via de Uloschool en verdere op de praktijk
gerichte, merendeels particuliere instituten, een opleiding ontvangen,
welke hen daartoe in staat kan stellen. Voor hen, die, begaafd met een
goede handvaardigheid, een bestaan zoeken in de industrie en de nijverheid,
bestaat de mogelijkheid door het volgen van ambachtsonderwijs tegen
woordig veelal: technisch onderwijs genaamd en daarna in het bedrijfs
leven via een leerlingstelsel een passend beroep te vinden. De weg naar
leidinggevende functies in het bedrijf loopt via het middelbaar technisch
onderwijs en die naar de staffuncties via de technische hogeschool.
Het is ongetwijfeld van belang over dit
systeem enige cijfers te weten. Van de
leerlingen, die lager onderwijs ontvan
gen, doorloopt slechts 58 de school
zonder moeilijkheden; 16 bereikt het
laatste leerjaar niet en verlaat voortijdig
da school. Van hen, die de lagere school
al dan niet met succes verlaten, gaat mo
menteel ongeveer 23 naar het ULO,
28 naar scholen voor lager nijver
heidsonderwijs ambachtsscholen, zee
vaartscholen, vakscholen, enz. en 8 i
naar voorbereidend hoger of middelba
onderwijs. Ongeveer 14 volgt diverse
scholen in avondonderwijs, terwijl 27
geen verder full- of part-time onderwijs
meer ontvangt. Deze laatste categorie, ge
voegd bij de 2.2 leerlingen van het
buitengewoon lager onderwijs (doofstom-
meninstituten, enz.), laat jaarlijks onge
veer 22.000 jongelieden op de arbeids
markt verschijnen als ongeschoold perso
neel; zij zullen een groep in onze maat
schappij kunnen gaan vormen, die, ge
zien het gevaar, hetwelk vaak via de
werkloosheid dreigt door gezagsonder
mijnende invloeden, een voortdurende
zorg zal vragen van particuliere, ©ver
heids- en semi-overheidsinstanties.
Uit deze cijfers blijkt, dat meer leer
lingen een lagere technische school vol
gen dan een ULO-school. Deze trend is
ingezet in 1940 en plant zich neg steeds
voort ten gunste van de zich ontwikke
lende industrialisatie.
Van belang is verder een indruk te
hebben van het percentage leerlingen,
dat zo-nder doublures de huidige school
typen met succes doorloopt; dit bedraagt
voor het ULO 40 voor het Gymna
sium en de HBS ongeveer 25 en voor
de dag ambachtsscholen 66 Uiteraard
zal het percentage van hen, die toch de
eindstreep, zij het met doublures, halen
groter zijn; zo is dit laatste voor het
VHMO 54
Afgezien van overwegingen van
schooltechnische of -organisatorische
aard, komt men aan de hand van boven
staande eyferz om tweeërlei redenen tot
de motivering van een herziening van
het huidige onderwijssysteem. Vooreerst
blijkt uit de bezetting der scholen, dat
via het VHMO en het ULO ongeveer
30 der lagere-schoolbevolking een
administratieve werkkring kiest; dat
voorts, het avondonderwijs medegere-
kend, slechts ongeveer 38 van deze
bevolking een lagere technische oplei
ding verkiest. Welnu, voer een redelijke
industrialisatie in de sector van de hoog
waardige producten is het noodzakelijk
dat een groter deel van de lagere-school
bevolking de vakopleiding kiest, gezien
de verhouding van administratief en
technisch personeel in het bedrijfsleven.
Verder is het schoolrendement, zoals
uit de cijfers blijkt, te laag. Speciaal de
cijfers over het ULO en het VHMO to
nen aan, dat vele leerlingen deze scholen
bezoeken, die niet voor dit onderwijs
geschikt zijn. Door uitzeving, wellicht
met psychotechnische controle, in leer
lingen met een overwegend theoretische
en met een overwegend praktische intel
ligentie, alsmede door wijziging van het
opleidingssysteem in die zin dat aan de
discriminatie van het lager technisch
onderwijs een einde gemaakt wordt, kan
een betere verdeling en mitsdien een be
ter rendement verkregen worden.
De vraag rijst voorts, in hoeverre het
katholieke onderwijs zijn deel heeft ont
vangen en of er redenen zijn, welke ons,
katholieken, nopen de onderwijsvernieu
wing aandachtig te volgen.
Aan de hand van de gegevens van het
CBS. is het mogelijk gebleken over het
jaar 1950 het percentage leerlingen te
berekenen, dat voor de verschillende
schooltypen openbaar, katholiek, protes
tant-christelijk dan wel ander bijzonder
onderwijs ontving. Onder „ander bijzon
der onderwijs'r is hier te verstaan het-
De bruto-winst van de Houthandel v/h
William Pont bedroeg over 1951, na re
servering voor belastingen 1 2.088.240
(1.797.503). De exploitatie-winst vermin
derde tot 306.000 (999.000), doch deel
nemingen leverden 1.350.000 (vor. jaar
f 516.000) op.
Met het oog op de ongezonde prijsstij
gingen werd het aankoopprogramma in
1951 doelbewust teruggebracht. De ver
wachting dat de prijzen na 1951 zouden
dalen, is inmiddels bewaarheid. Na di
verse afschrijvingen en reserveringen
voor prijsverschillen van 1.055.000 res
teert een netto-winst van 625.367 (onv.)
Voorgesteld wordt, zoals reeds gemeld,
op de pref. aandelen 6,39 pet. (onv.) en
op de gewone aandelen 9 pet. (onv.) uit
te keren.
Het Surinaamse bedrijf, waar men voor
een lonende exploitatie nog steeds moei
lijkheden ontmoet, was in 1951 minder
zorgvol dan in de voorafgaande jaren Het
exploitatieverlies van 186.000 werd ten
laste van de bruto-winst gebracht.
De directie rekent er op, dat het rede
lijker prijsniveau de omzetten in de toe
komst tot de voorheen gebruikelijke hoe
veelheid zal doen toenemen.
Naar het K.N.P. verneemt, heeft de
rede Hongaarse negering mgr Bartholo-
meus Baladik, bisschop van Voszprem,
gedwongen zijn seminarie te sluiten. Dit
is het dorde Hongaarse seminarie, da>t
binnen één jaar op last van d? commu
nisten moet worden gesloten. De maat
regel zon het gevolg zijn van V:t feit,
dat de studenten de derde verjaardag
hebben herdacht van kardinaal Mindszen-
ty's veroordeling.
Van de heer W. Vogt, oud-directeur van
de A.V.R.O., vernemen wij, da.t hij zich
distantieert van protest-acties naar aan
leiding van zijn aftreden. Het A.V.R.O.-
bestuur behoort z.i. een eerlijke kans te
krijgen zijn Inzichten over de programma's
als anderszins door te zetten. Protestacties
doen de AVRO aleohta schade.
welk gegeven wordt in scholen, die be
heerd worden door stichtingen of ver
enigingen, welke een neutrale of een alge
meen maatschappelijke grondslag hebben
Open- Pret.-
baar R,lf, ehrist. Ander
lager onderwijs 27 44 27'/. 2%
ULO 33
VHMO 4«
lager
nij verheidsonderw. V.
middelbaar
nij verheidsonderw. T
35
25
II
30'/.
30
2
tj r.
S onbekend
Hieruit blijkt duidelijk, dat het aantal
leerlingen, dat katholiek onderwijs ont-
vagt, afneemt, naarmate de kwaliteit van
het onderwijs stijgt
Bij een vernieuwing van het onderwijs
dienen de katholieken mitsdien nauwlet
tend toe te zien, dat in de sector van het
ULO en het VHMO voldoende gelegen
heid bestaat katholiek onderwijs te vol
gen.
De emancipatie van het katholieke
volksdeel op het stuk van het onderwijs
heeft zich evenwel blijkbaar voorname
lijk doorgezet in de maatschappelijke
sector, waarbij het nijverheidsonderwijs
verwaarloosd is. De cijfers spreken hier
zeer duidelijk. In het licht van het feit
dat de nijverheidsscholen jaarlijks meer
dan 19.000 jongelieden afleveren, blijkt
overtuigend het belang met grote kracht
te ijveren voor katholiek technisch
onderwijs, temeer nog, indien men be
denkt, dat van dit onderwijs, indien niet
gedragen door leerkrachten met een
krachtige geloofs- en levensovertuiging,
een sterke materialiserende werking uit
gaat. In een volgend artikel hopen wjj
hierop nader te kunnen ingaan.
Dat de katholieken de ontwikkeling
van het onderwijs, in de zin van de vor
ming en de opvoeding van een belangrijk,
zij het jeugdig, volksdeel, steeds nog
met grote actieve belangstelling dienen
te volgen, blijkt nog temeer uit de cij
fers omtrent het universitaire onderwijs.
Indien men bedenkt, dat van de Neder
landse bevolking boven de 20 jaar 35
katholiek is, terwijl van de academisch
gevormden slechts 17 katholiek is,
komt men tot de overtuiging, dat de
emancipatie van ons katholieke volksdeel
nog lang niet is voltooid; indien men
verder bedenkt, dat het grootste percen
tage studenten aan de universiteiten en
hogescholen geen enkele kerkelijke ge
zindte heeft, blijkt dat wij nog steeds,
naast problemen van sociaal-economische
aard, onze volle aandacht behoren te
wijden aan het onderwijs en aan de mid
delen. welke po dig zijn om dit voor de
katholieken zo te leiden, dat een even
redige bezetting tot uitdrukking komt.
Dr L. H. A. BREMMERS.
Op Zondag 27 Juli zal in Zenderen
het zilveren bestaansfeest van het
rertraitehuis der paters Redemptoristen
„Sint Jozef" worden gevierd. Voor
retraiteclubs, organisaties, oud-retrai-
tanten en belangstellenden zal er op
deze dag gelegenheid zijn de jubileren
de directie hun gelukwensen aan te
bieden Het retraitehuis in Zenderen is
gesticht voor de katholieken van Drente,
Overijssel en Gelderland, die te grote
afstanden moeten afleggen om bun
jaarlijkse retraites te kunnen maken.
De jubileumviering, die vooral in het
Oosten van het land groje belangstel
ling zal ondervinden, begint met een
reriraite voor bestuurders van de
K.AB. Op Maandag 14 Juli volgt dan
de officiële viering, die zal worden bij
gewoond door de aartsbisschop-coadju
tor van Utreeht mgr dr B J. Alfrink,
de negen dekens van Drente, Overijssel
en Gelderland en de vertegenwoordi
gers van de organisaties, standen en
groeperingen, die in Zenderen geregeld
hun retraites houden. Om 11 uur zal
mgr Alfrink een Pontificaal Lof cele
breren, waarna in het retraitehuis een
officiële herdenkingszitting plaats vindt.
Op Zondag 27 Juli zal tenslotte de
parochie van de paters, ,,St Stephanus",
te Rome als jubileumgeschenk 'n nieuw
neon-lichtkruis aanbieden voor de koe
pel van het retraitehuis.
De komende economische ontwikkeling
zal waarschijnlijk worden gekenmerkt
door een kleine stijging van de prijzen,
van de inkomsten en van do werkgelegen
heid alsmede door een geringe toeneming
van het sociaal produet. Men wijst er ap,
dat de meeste Amerikaanse economen de
juistheid van deze prognose bevestigen.
Het bruto sociaal product in de V.S. zal
tot medio 1953 in vergelijking met de
tegenwoordige stand met ongeveer 4 pro
cent stijgen. Wat de regeringsuitgaven be
treft, rekent men op een daling van het
recordbedrag voor dit jaar met ongeveer
5 milliard.
Op de rijksweg Boxtel-Eindhoven is in
de afgelopen nacht onder de gemeente
Liempde de voetganger Chr. v, B. uit St
Michielsgestel door een personenauto
aangereden. De man werd zo ernstig
getroffen, dat de dood terstond intrad.
Uit het cijfermateriaal, dat door het
Economisch Instituut voor den Midden
stand is gepublleeerd met betrekking tot
het omzetverloop in het klein- en mid
denbedrijf gedurende Mei jl., blijkt, dat
de reeds in April waarneembare tendens
tot omzetherstel in Mei verder door
zette, Het fraaie weer oefende in vele
branches een gunstige invloed uit op het
omzetverloop.
Bij de beoordeling van de gegevens
dient in aanmerking te worden geno
men, dat Mei een Zaterdag meer telde
dan de daaraanvoorafgaande maand.
Voorts waren de omzetten in een aan
tal branches hoger tengevolge van de
extra aankopen van het publiek voor
Moederdag en dé Pinksterdagen.
Ook in vergelijking tot de overeenkom
stige maand in 1951 werd in vele takken
van de detailhandel omzetstijging ge
boekt, met name in de voedingsmidde
len- en genotmiddelensector vond de
toeneming van d'e geldomzet haar oor
zaak grotendeels in prijsstijgingen. Daar
naast moet worden opgemerkt, dat in
Mei 1952 eveneens een Zaterdag meer
voorkwam dan in Mei 1951.
In duurzame consumptiegoederen kon
het omzetverloop in Mei niet steeds be
vredigend worden genoemd. Zo bereikten
de geldomzetten in o.a. de detailhandel
In textiel en in meubelen en aanverwan
te artikelen ook in Mei jl. nog niet te
omvang van de gelijknamige maand in
1951. In deze branches is evenwel de
laatste maanden een daling van de prij
zen, zonder een meer dan evenredige
toename van de verkopen, waarneem
baar, zodat mag worden aangenomen, dat
deze mede oorzaak zijn van de terug
gang van dc geldomzetten.
Met betrekking tot het omzetverloop
in duurzame consumptiegoederen kon
worden opgemerkt, dat de omzetten in
de detailhandel in schoeisel zich in gun
stige zin bleven ontwikkelen. De geldom
zetten in deze branche waren nl. in Mei
jl. 23 pet hoger d'an die in Mei 1951 voor
de parepomzetten bedroeg deze stijging
zelfs 37 pet). Ook in de boekhandel, het
rijwielbedrijf en de detailhandel in sport
artikelen lagen de geldomzetten hoger
dan die in Mei 1951, t.w. resp. 8 pet, 10
pet en 1 pet. In de detailhandel in glas,
aardewerk, porcelein en huishoudelijke
artikelen werden in Mei 1951 en 1952 om
zetten van gelijke omvang behaald.
Daarentegen kon in de detailhandel in
textiel en in meubelen en aanverwante
artikelen ten opzichte van Mei 1951 een
omzetdaling worden waargenomen en
wel van resp. 4 pet en 5 pet. Nog sterker
was de teruggang van de geldomzetten
in de kantoorboekhandel (12 pet) en in
de handel in ijzerwaren en gereedschap
pen (10 pet).
Ook in de winkels in genotmiddelen
vertoonden de omzetten ten opzichte van
Mei 1951 over het algemeen een stijging.
Alleen in-de detailhandel in parfume
rieën, cosmetische en toiletartikelen
werd geen omzetvermeerdering geno
teerd, in deze branche lagen de Mei-om
zetten in 1952 op eenzelfde niveau als die
in 1951. In het banketbakkersbedrijf en
in het chocolateriebedrijf werd d'e groot
ste toeneming van de geldomzet geno
teerd en wel van resp. 10 pet en 11 pet.
Voor de detailhandel in tabaksfabrikaten
en de detailhandel ip alcoholhoudende
en alcoholvrije dranken bedroeg deze
stijging resp. 7 pet en 3 pet.
In het chocolateriebedrijf konden de
geldomzetten zich in Mei jl. niet hand
haven op het peil van de daaraan vooraf
gaande maand en trad een omzetdaling
in van 9 pet. De omzetten in dc detail
handel in alcoholhoudende en alcohol
vrije dranken en in de detailhandel in
tabaksfabrikaten stegen daarentegen van
April op Mei met resp. 15 pet en 12 pet
en die in het banketbakkersbedrijf en in
de detailhandel in parfumerieën, cosme
tische en toiletartikelen wet 7 pet en
8 pet.
tussen de volkenKort geleden
hebben we verteld, hoe weinig
waarderend de meeste Duitsers over de
Italianen denken, Zopas moest een aan
tal Italiaanse mijnwerkers in Engeland
hun baantje opgeven en naar huis te
rugkeren, omdat hun Engelse collega's
hen niet „lustten". Ze vielen te veel in
de smaak van de Engelse meisjes.
Tussen de Engelsen en de Amerika
nen gaat het ook niet al te best en
ook hier wordt weer eens een bewijs
geleverd, dat de goede verstandhou
ding tussen de volken nog te wensen
overlaat en alleszins verbetering behoeft.
Een Engels weekblad bevatte onlangs
een artikel over de in Engeland gesta-
tionneerde Amerikaanse soldaten. Er
stonden enkele onprettige opmerkingen
in. Prompt reageerde hierop een ser
geant van de Amerikaanse Air Force,
„'stationed in England", „Ofschoon uw
artikel voor ons, Amerikanen, niet zo
slecht was", schreef hij, kon het toch
het vooroordeel niet wegnemen, dat blijk
baar nog door vele Engelsen tegenover
ons gekoesterd wordt- Zijn betoog kwam
in het kort hierop neer;
We zijn geen kauwgummr kauwende
maniakken, We verdienen geen .exhorbi-
tante salarissen, althans volgens Ameri
kaanse verhoudingen. We beschouwen
uw meisjes niet als wezens, waarmede
men zich een ogenblikje amuseert. We
zijn niet voor ons plezier in Engeland-
Heus, we zouden liever in on? vader
land vertoeven. Maar we zijn er trots
in
op, als soldaat in Europa te staan,
het belang van Verenigde Naties.
Wat uw meisjes betreft; we zouden
graag kennis maken met nette, huise
lijke. Niet op straat of in een „pub",
maar in hun eigen huis. En we zouden
niet alleen graag kennis maken met uw
jonge vrouwen, maar ook met uw jonge
mannen.
Ik ben het roerend met u eens, dat het
een schande is, wanneer een Engels
meisje een fatsoenlijke Engelse jonge
man in de steek laat, om met een
„Yank" uit te gaan, omdat die meer
verteren kan.
Maar wij Amerikanen, wij Yanks,
krijgen het te kwaad, als we Engelse
jongelieden zien met een verwijfde haar-
opmaak, belachelijk lichte sokken en
bonte jasjes, jongelieden, die menen, dat
ze aldus echte „Yanks" zijn. Bij ons
vertonen zich alleen aanstellers in een
dergelijke vermomming.
Waarom ziin de Engelsen boos, omdat
het in de Verenigde Staten beter gaat
en omdat de Amerikaanse militairen
een goede soldij genieten? Laten ze
liever hun eigen problemen oplossen, in
plaats van afgunstig te zijn.
Heus, wij houden van Engeland en
het Engelse volk en gelukkig ben ik in
Engeland nog nooit iemand tegengeko
men, die werkelijk fanatiek anti-Ame
rikaans was. Of zijn de Engelsen dit
achter onze rug? Laten we de Sovjet-
Russen toch tonen, dat de vrijheidslie
vende volken toch alles doen, om elkan
der beter te begrijpen!
Het
defensie
gegeven
de V. S.
Europa
Genoemde goederen komen groten
deels ten goede aan de Westeuropese
verdediging. Men wil door dit aankoop
stelsel de leveranties van wapens van
Amerikaanse makelt) verminderen en
tevens enige Westeuropese landen hel
pen hun dollar-tekort te bestrijden.
De orders werden als volgt verdeeld:
Frankrijk 5 332.825.626
Italië 138.688.823
Engeland
Nederland
België en Luxemburg
Griekenland
Denemarken
Noorwegen
West-Duitsland
Zwitserland
65.225.678
37.966.333
17.898.029
11.514.565
5.921.796
5,833.423
4.973.856
10.802
Twéé en veertig Duitsers, technici en
andere leden van het personeel van Ra-
dio-Berlijn. hebben gisteren het in de
Britse sector gelegen gebouw verlaten.
Zoals bekend, werd dit gebouw van de
onder Oostduitse controle staande ra
dio-omroep sinds 12 Juni door Britse
militairen bewaakt. Personen mochten
het vrijelijk verlaten, doch voor het be
treden was een speciale vergunning no
dig. De „belegerden" weigerden toen het
gebouw uit te gaan, maar men gelooft
dat. thans het gehele personeel is heen
gegaan, op enkele functionarissen en de
Sovjet-bewaking na. De uitzendingen
worden al sinds enige tijd door in de
Oostelijke sectoren gelegen radiostations
verzorgd.
De krijgsraad te velde-West heeft
gisteren de 33-jarige eerste luitenant J-
H. veroordeeld tot een gevangenisstraf
van drie maanden met aftrek en ontslag
Uit de militaire dienst zonder oiftzetting
uit de bevoegdheid om bij de gewapende
macht te dienen. De krijgsraad achtte
beweaen, dat H. als assistent-inkoper bij
het bureau voor de inkoop van textiel
van de dienst materieel der landmacht te
Nijmegen en Middelburg giften heeft
aangenomen tot een bedrag van onge
veer vier duizend gulden. Deze giften
werden hem gedaan om hem te bewegen
in strijd met zijn plicht te handelen. De
auditeur-militair had zes maanden ge
vangenisstraf geëist.
In de gemeente Emmen is een Iucht-
offensief ingezet tegen dc coloradokever,
die het voornaamste product van de veen
koloniale gronden, aardappelen, met ver
nietiging bedreigt.
De aardappelvelden werden tot dusver
altijd op de gebruikelijke manier met een
rijdende sproeimaehlne bespoten, Maar
daérbij ondervond het gewas meestal veel
schade door de wielen van de machine.
Pogingen om voor de besproeiing een
vliegtuigje te krijgen mislukten steeds.
Maar nu hebben ruim 20 landbouwers uit
de dorpen Emmer Compascuum, Nieuw
Weerdinge. Barger Compascuum en Erica
het zover gekregen. Zij laten 400 hectare
aardappelgewas door een Pipercup van
een Luchtsproeibedrijf te Melissant be
werken en dragen de kosten daarvan ge
zamenlijk. Het vliegtuig heeft een lan
dingsterrein in Emmer Compascuum en
vandaar stijgt het op met telkens 200 liter
sproeistof in de tank, om de schadelijke
kevers te verdelgen. Twee piloten wisse
len elkaar om de twee uur af. Het vlieg
tuig voert zijp operatie uit op 1 2 meter
boven de grond.
Deze methode van keverbestrijding, die
in het Noorden nog niet is toegepast, trekt
zoveel belangstelling, dat dc politie eraan
te pas moet komen om de nieuwsgierigen
op een afstand te houden.
De afdeling Nederland van de Jeugd
vrienden Associatie heert van „de on
bekende philanthroop, geboren Amster
dammer, in Amerika" een schrijven
ontvangen. Daarin zegt deze o.a.:
„Ik wil hiermede onze hartelijke
dank betuigen voor de vele roerende
bewijzen van erkentelijkheid, die ik
mocht ontvangen via de Jeugdvrienden
Associatie in verband met de verras
sing, die ik de Amsterdamse gouden
paren deed toekomen. Mijn vrouw en
ik zijn hierdoor diep getroffen".
Voorts schrijft hij. dat hij !t plan heeft
opgevat ter ere van de nagedachtenis
van zijn moeder een kleine verrassing
aan te bieden aan alle weduwen, die:
a, in Mei van het jaar 1902 in Amster
dam zijn gehuwd; b. na het overlijden
van de echtgenoot niet ziin hertrouwd;
c. thans nog in Amsterdam woonachtig
zijn.
Bovendien wil hij m deze verrassing
doen delen alle weduwen boven de 70
jaar in KapelleBiezelinge (Zuid-Be
veland). geboorteplaats van zijn moe
der.
Het secretariaat van de Jeugdvrien
den Associatie, N.Z. Voorburgwal 324,
Amsterdam, belast zich met het door
geven van de adressen van degenen,
die voor de bedoelde verrassing in aan
merking menen te komen.
Aan de Katholieke Universiteit te Nij
megen promoveerde hedenmiddag pater
L. A. M. Goossens O.F.M. voormalig le
geraalmoezenier tot doctor in de H. God
geleerdheid. In de laatste vier van de
16 stellingen die zijn proefschrift bege
leiden vatte de jonge doctor de conclu-
#ics samen, welke hU uit de ervaring van
zijn practische zielzorg (»p zeer breed
terrein) getrokken heeft. Hij verklaart
daar dat de katholieke zielzorg in het
leger bij de toenemende gcloofsvervlak-
king van bijzonder groot belang is; dat
de betekenis der R. K. Militaire Tehuizen
in de huidige zielzorg voor katholieke
militairen overschat wordt; dat de aan
wezigheid van de vele Oostvluchtclingen
in West-Duitsland en Oostenrijk uit
godsdienstig oogpunt van bijzondere be
tekenis is en dat de nationale katholieke
organisaties op 't terrein van de Caritas
internationaal onvoldoende samenwer
ken.
Deze stellingen typeren allereerst de
KAN men bij de dichters terecht wanneer men wil weten welke rol God
speelt in het leven van dc mens? Over het algemeen zal men tegen
woordig geneigd zijn de vraag met een volmondig ja te beantwoorden.
Dichters en Heiligen worden dikwijls in één adem genoemd als Gods bij
zonder bevoorrechten tegenover de burgers, deze lauwen en middelinatigen.
Poëzie, als verheffing van liet hart, wordt als verwant voorgesteld met het
gebed. Niet dat alle dichters heiligen zouden zijn, integendeel; in het oog
der wereld zijn ze dikwijls verworpelingen, maar ook van deze categorie,
de roemruchte poètes maudits, stelt men zich toch gaarne voor dat ze in het
eindoordeel een streepje voor zullen hebben op liun collega's, de burger
lijke en fantasieloze zondaars.
Toch zijn er perioden ge
weest waarin men van de
dichters beslist anders ver
wachtte dan dat zij zouden
zingen van God en van he
melse liefde. De Franse
kunstrechter Boileaee was
er niet enthousiast over.
Zelfs in ons eigen huisbak
ken tijdperk van de eerste
helft der 19e eeuw, toen
men toch zwelgde in de
veelgesmade „God, Vader
land en Huisgezin poëzie
waren er critische geesten
zoals Potgieter en Huet, die
niet veel op hadden met
godsdienstige poëzie, pro
ducten huns inziens van een
„overspannen" gemoed. Al
dus Poetgieter, en Huet,
schrijvend over schilders
kunst, geeft ergens af op
de onmannelijke, weke ge
laatstrekken op de werken
der door ons zo bewonderde
primitieven.
Het is deze critische hou
ding, gedeeld door een
Vosmaer, verscherpt, en op
geblazen door 'n Multatuli,
'die ongetwijfeld de figuren
der eerste tachtigers heeft
beïnvloed in hun minachting of ge
ringschatting voor het officiële chris
tendom. Met de behandeling van hen
begint dr Sengers' proefschrift en hij
laat zien hoe Perk en Kloos de schoon
heidscultus stelden in de plaats der
Godsverering.
Bij figuren als Verteeg en Boutens
beïnvloedt wijsgerige speculatie de Gods
voorstelling, soms tot onherkenbaar
met hoofd en schouders
wordens toe: het resultaat is, in het bij
zonder bij Boutens, rijkelijk vaag en
schemerachtig.
Het wijsgerig en aesthetisch ideaal
bevredigt niet de socialistische dichters,
die van het christendom de liefde tot de
medemens aanvaarden maar niet altijd
het geloof aan God. Ook zijn er militante
strijders tegen God of Godsgedachte, zo
als Slauerhoff, Marsman en Du Perron;
1 vorstelaars om het geloof: Frcdcrik van
Eeden en Karei van de Wocstijne, en
tenslotte do overtuigde en bezielde gelo
vigen van Joodsen, Christcl\lken en ka
tholieken huize. Van de laatsten steekt
Gezelle met hoofd en schouders boven
de anderen uit.
ET is een rijke stof welke dit proef
schrift behandelt et het doet dit,
zoals het een dissertatie betaamt,
op bescheiden, rustige en deskundige
wijze. De schrijver schiet nimmer uit
zijn slof, zoals hij toch bpvoorbeeld wel
eens zal hebben willen doen tegenover
hautaine onzinnigheden als de specu
laties van de grote Vestdijk over de
„psychologische" oorsprong van de
Godsvoorstelling. Dat wh met een we
tenschappelijk proefschrift ie doen heb
ben blijkt ook uit de vele aanhalingen
en verwiizingen, ingeleid met een ste
reotiep „Een katholiek zegt „een pro
testant zegt", „een psycholoog zegt",
enz. Een wetenschappelijke obsessie,
dit „bijhouden der literatuur", waaraan
men zich, mét de andere eigenaardig
heden van het vak, niet onttrekken
mag, anders beleeft men weinig weten-
schappelijk plezier van zijn werk!
MaRr deze dissertatie biedt inderdaad
veel voortreffelijks, zoals de uiteenzet
tingen over Boutens en Geerten Gossaert.
BH de eerste is er geen sprake van de
obligate bewondering welke men dikwijls
voor deze Eenzame meent te moeten
koesteren. „De wflsheid van Plato schijnt
Boutens vooral als een voorwendsel te
gebruiken om een god te maken van zijn
lust tot genieten". Het is met bijster
Platonisch meer, zoals de gehele dicht
kunst van deze veel bewonderde in haar
gecultiveerde vaagheid en afwijkend
woordgebruik volstrekt on-Helleens aan
doet.
Overigens is de schrijver niet uit op
«esthetische waarde-oordeien, hoewel er
hier en daar toch wel een voorkeur
hlijkt voor bepaalde figuren, en dat dan
toch wel niet uitsluitend on grond van
do gegeven Godsvoorstelling. Aesthetiek
en waarheid zijn hier toch niet volkomen
te scheiden, ai waarschuwt de schrijver
het wèl te doen.
Een bepaalde Godsgedaehte kan, hoe
weinig zij expressis verbis schijnt te zeg
gen, hijzonder indrukwekkend worden
door het psychisch élan. het, diep door
voelde, wat er de achtergrond van vormt.
Zo geloof ik dat de figuur van Jan En
gelman te kort gedaan wordt door de
constatering: „Er is niet een bepaalde
afwijking van de leer. maar een armoe
dige beperktheid in breedte en diepte".
Een soortgelijk bezwaar koester ik te
gen de behandeling van Marsman, in
wiens plotseling afgebroken leven de
werkelijkheid van God een zo grote rol
heeft gespeeld, misschien groter dan bij
enig dichterlijk tijdgenoot. Dit, dichtwerk
beginnend met het onmachtig, in ver
voering, gegrepen zijn door een over
rompelende aardse schoonheid, is een
zeer treffend getuigenis van een altlld
eerlek en spontaan gebleven karakter,
dat nimmer is vervallen tot het cynisme
en het negatie-minnende van zovele an
deren uit het ongelovig kamp.
Men moet ln poëzie toch wel bU uitstek
rekening blijven houden met de Impon
derabilia, en al behoeft men niet ln te
stemmen met Verlaine's „de la musique
avant toule chose", het is hier toch wel
„le ton qui fait la musique"!
DOCH meestal, zoals in de uitmunten
de behandeling der uit de veie
citaten zelf ook voortreffelijk blij
kende. protestante dichters, met name
Gossaert en Do Merodc, volgt men de
schrijver met instemming. Gezelle schat
hij zeer hoog, wat ook blijkt uit een
bijgevoegde stelling, waarin het diep
religieuze van diens poëzie tegen onge
fundeerde critiek gehandhaafd wordt.
Het is wel goed dat dit weer gezegd
wordt. Men verneemt wel eens critiek op
Gezelle, ook uit het aesthetische kamp,
waar hij soms gesteld wordt onder Van
de Woestijne. Maar Gezelle is groot als
mens en als dichter, en als dichter juist
is hjj groot, omdat hij, bij alle „knapheid"
van zijn poëzie, toch meer dan „woord"-
kunst heeft geleverd, maar verwoording
van de spontane, echte levenservaring.
Vcrwey heeft, zo leest men ook ergens
in dit boek, de moderne poëzie geken
schetst als gericht op de zaak, en niet
op het woord zoals voorheen. In naar
algemeenheid is deze stelling toeh wel
volstrekt onjuist. De eis van „oorspron
kelijke beeldspraak", door de tachtigers
met zoveel nadruk gesteld, is uitge
lopen op een cultus van het woord
waarbij vergeleken die van vroeger
maar onschuldig kinderspel was; het
taalgebruik werd door en door „aesthe
tisch", het „beleefde" is met primair
meer, maar men schept zien artistieke,
artificiële belevenissen, die volkomen
onecht aandoen. En vanuit deze gekun
stelde, gecompliceerde levenssfeer doet
dan de eenvoud van Gezelle aan als
oppervlakkig en inhoudloos, terwijl men
hem in werkelijkheid al het andere
eerder dan dit. zou mogen verwijten.
Al met al hebben we hier een rijk
boek voor ons, al zou het alleen al zijn
om de vele treffende dichtercitaten hier
bijeengelezen, welke bewijzen dat ook in
onze ontkerstende wereld de Godserva-
Dichters en God", zo luidt de
duidelijke titel van het proefschrift
waarop de Carmeliet H. Sengers
Woensdag j.l, aan de Universiteit
van Nijmegen promoveerde tot
doctor in de Letteren en Wijsbe
geerte. Hij heeft zich tot taak ge
steld „een onderzoek in te stellen
naar'het beeld van wat de mensen
God noemen", erl h,el materiaal
hiervoor heeft hij zich gekozen uit
de Nederlandse lyriek vanaf tach
tig tot aan de tweede wereldoorlog.
ring nog een diepe belevenis is, welke
niet door een oppervlakkig psychologisch
praatje kan worden afgedaan.
Ook andere citaten zijn goed gekozen;
slechts heb ik mij verbaasd dat tegen
over de aanprijzing van dp zeifmoord een
rhetorische passage wordt aangehaald
van een „wijsgeer van het gezond ver
stand waar het o.a. heet „iemand die
een mens doodt, doodt een mens; iemand
die zichzelf doodt doodt alle mensen".
Dat. zou letterlijk betekenen dat iemand
die miilioenen afslacht niet zo erg is als
eau zelfmoordenaar? Men dient hier
toeh wat op zijn woorden te passen.
Het sinistere kwaad van de zelfmoord
kan niet begrepen worden vanuit een
oppervlakkige kijk op het leven, die dit
alleen als mooi en vrolijk ziet.. Het kan
soms zijn als een hel. En ik vraag mii af
of de millioenenmoordenaar die onbewo
gen van dat mooie leven geniet, niet een
helser verschijning is dan de zelfmoor
denaar, die dan toch in elk geval geleden
heeft onder eigen of anderer slechtheid.
Maar deze ontsporing is de auteur te
vergeven bjl de ietwat modieuze bewon
dering van het ogenblik voor zijn zegs
man. De waarde van zijn werk Is er
niet minder om; Universiteit van Nijme
gen, promotor en gepromoveerde mag
men er geluk mee wensen.
Dr J. M. KRAMER
PARIJS, Woensdagavond.
De Franse minister-president, Pinay,
zal Vrijdag, alvorens de Assemblée tot
October uiteengaat, de sluiting aankon
digen van de grote goudlening en men
verwacht, dat, hü bij die gelegenheid de
voorlopige uitkomsten bekend zal maken.
Aangezien nu ook in het zakenleven
de vacantle-tijd aanbreekt, heeft het
weinig zin de inschrqving langer open
te houden. Men verwacht evenwel een
heropening van de inschrijving in het
najaar om hierdoor ook de landbouw in
de gelegenheid te stellen in te schrijven.
Zowel in politieke als in financiële
kringen schat men het totaal van de
eerste inschrijving op ongeveer frs. 400
milliard, waarvan de helft is Ingebracht
door middel van conversie van toege
laten vroegere leningen. De andere helft
kwam door geldstortingen tot stand.
Welk deel van deze laatste storting ln
goud ls geschied, is nog onmogelijk te
zeggen. Het heet niet onbevredigend te
zijn, maar doet toch uitkomen, hoe moei.
lijk de Fransen van hun opgepotte goud
afstand doen.
In elk geval is het succes san de le-
ning groot genoeg, dat belangrüke blok
keringen van de op de begroting ge
brachte investeringen kunnen worden
opgeheven overeenkomstig de belofte
van Pinay. De afwezigheid der Kamer
zal Pinay tijd geven voor een hernieuw
de begrotingsbewerking en de voorbe
reiding van ingrijpende fiscale hervor
mingen.
De Franse ministerraad heeft er in
toegestemd de plaatsvervangers van het
ministerscomité van de Raad van
Europa te verzoeken, plannen op te stel
len voor de vorming van 'n Europese
pool voor de luchtvaart. Men acht dit
nodig omdat de nationale luchtlijnen
niet welvarend zijn door gebrek aan
coördinatie.
voormalige legeraalmoezenier, die zijn
jongens in de vuurlinie ter zijde stond,
toen zij het tijdens de politiële acties
op Java zwaar te verduren hadden.
Tussen de overmatig drukke bezig
heden, die de functie yan leger
aalmoezenier meebracht, reisde hij op
een goede dag naar Nijmegen om voor
zijn professoren het doctoraal examen
in de theologie af te leggen en slaagde!
Toen hij 's-Konings Wapenrok weer
verwisselde voor hel bruine kleed van
St Frans, werd hij tot directeur van de
Caritas Missie benoemd. Ook deze werk
kring schonk hem weinig rust. Hij trok
zich het leed der miilioenen ontheemden
aan, organiseerde tal van hulp-acties
voor deze van huis en hof verdrevenen
en zocht daartoe contact met invloed-
riike instanties in binnen en buitenland.
Eerst toen de Caritas Missie haar werk
zaamheden beëindigde brak voor hem een
rustige periode aan, waarin hij zich ter
voltooiing van zijn universitaire opleiding
in studeerkamer en bibliotheek kon terug
trekken.
Pater Goossens heeft een uitvoerige
Studie gemaakt van religieus reveil der
Late Middeleeuwen, waaraan Johannes
Busch de naam van Moderne Devotie ge
geven heeft. Het wa's de tijd van Geert
Groote, die de Zusters van het Gemene
Leven heeft gesticht. Het beroemde
klooster van Windesheim, dat in 1387
werd gebouwd. groeide later uit tot de
omvangrijke Windesheimer-congregatie.
Haar invloed blijkt uit de vele en Waar
devolle geschriften die bevruchtend heb-
ben ingewerkt op de vroomheidslltera-
tuuv van latere tijden. De belangrijkst®
auteurs uit deze kring zijn Gerard Zer-
bold van Zutphen, Gerlach Peters, Jan
Mombaer en vooral Thomas van Kempen.
De auteur beperkt ZÜn onderzoek even
wel tot de eerste periode der Moderne
Devotie.
De auteur behandelt derhalve de pe
riode waarin de Moderne Devgtie haar
eigen vorm en spiritualiteit vond. Dit
onderzoek beslaat het middengedeelte
van zijn proefschrift. Daaraan gaat
vooraf een inleidend gedeelte, waarin
gesproken wordt over de spiritualiteit
der Moderne Devotie, de ontwikkeling
van de meditatie in de tijd die aan de
Moderne Devotie voorafging en over
de aard der geraadpleegde bronnen.
Als derde deel volgt een uitgave van
het Tractatulus Devotus van Florens
Radewijns, de eerste systematische ver.
handeling over het geestelijk leven u-it
de tUd der Moderne Devotie.
In dit boek, dat het karakter van een
wetenschappelijke verhandeling draagt,
verklaart Pater Goossens tegen de op
vatting van Dom J. Huyben O.S.3. in
dat de Modehre Devotie een zelfstandige
Nederlandse School is. Uitvoerig handelt
de auteur over begrip en doel der medi
tatie. de tijdsduur, die daaraan besteed
moet worden, de stof waarop zij betrek
king heeft en de methode, die daarbij ge
volgd moet worden. Omdat de meditatie
niet los te maken is uit de reeks: lezing,
meditatie, gebed en beschouwing, worden
de afzonderlijke elementen dezer opsom
ming aan de orde gesteld. Afzonderlijk
behandelt hij het gewetensonderzoek.dat
als oen vorm van meditatie werd op
gevat, de campunctio cordis, de rouw
moedige stemming of „het diep ge
troffen zijn" die de heilzame en bij
zonder begeerde vrucht van iedere medi.
tatie vormt.
Deze dissertatie, die de jonge doctor
beeft opgedragen aan de nagedachtenis
van Pater Lucidius Varschueren, de vroeg
ontslapen herai'.t van Hendrik Herp
wordt door de Uitgeverij J. H. Gortmer
te Haarlem-Antwerpen onder de titel
„De Meditatie in de eerste tijd van de
Moderne Devotie" in de handel gebracht.
E. LOHMAN O. F. M
In de kelder van het ministerie van Fi
nanciën te Den Haag, is gisteren in
een oud-papiermagazijn door nog onbe
kende oorzaak brand uitgebroken. Een
grote rookontwikkeling deed aanvankelijk
iets ergs vermoeden, maar enkele met gas
maskers uitgeruste brandweerlieden had
den het vuur spoedig bedwongen.
Om ongemotiveerde verwachtingen
te voorkomen, zij nog medegedeeld, dat in
de kelder geen belastingdossiers zijn ver
brand. Die worden elders bewaard.
