Portret van een minderheid
I
Idealisme bij de jeugd"
Dte WILDE KAARDEBOL EN
HAAR VERWANTEN
m
SOCIALISTISCHE PROPAGANDA
H'
H'
Liefde en vrijheid als
voorwaarden
Prof. Rogier tekent scherp beeld van Katholiek Nederland
oi> zueg naar het herstel der hiërarchie
m
O:
heeft funeste uitwerking
Indonesisch parlementslid mr Touku
Hassan wil „onteigening ten
r~
algemenen nutte
EDUARD FLIP SE:
Tuin- en kamerplanten
Olievelden in Noord-Sumalra
GOD EN
V.
Alkmaar had een druk
seizoen
ZATERDAG 2,7 SEPTEMBER 19,52
Min
Vrijmoedig
Grauw vagevuur
ST. CANISIUS COLLEGE IN
DJAKARTA JUBILEERDE
HORN LEIDT NED. ELFTAL—
WOLVERHAMPTON
Bek om m e rn is sen van een zielzorger
Isolement en Doorbraak
Beter dan ooit
Vit de mode
:»:r
Sieraad voor de huiskamer
Weverskaarde hoort tot
de familie
H.H. WIJDINGEN
•P)
Vreemdelingen en kazen op de
markt
Zwysen aan het hoofd, en „links" gepropa
geerd door het „lckenkabaal", waarin de
in 1845 opgerichte „Tijd" een hoofdrol ver
vulde en waaruit de „Papo-Tliorbeckia-
iien" voortkwamen, wier „frappez ton-
jours" tenslotte gehoor vond.
„In de oudere geschiedschrijving van
van het proces dat men veelal aan
duidt met de onbehaaglijke naam
„emancipatie", is te zeer het feit ver
doezeld geraakt, dat twee revoluties
nodig geweest zijn, eer het op gang kon
komen; die van 1795 en die van 184R en
dat daaruit logisch zekere natuurlijke
verbondenheid van de katholieken met
„links" voortvloeide" schrijft prof. Ro
gier op pag. 71, en even verder: „In het
algemeen hebben de katholieken van
het einde der 19e eeuw zich niet kun
nen of willen realiseren, dat hun vade
ren eens zo'liberaal waren, terwijl de
liberalen van na 1870 nooit hebben wil
len toegeven dat het aandeel der katho
lieken aan hun grootste heldenfeit
(1848) zo belangrijk geweest was, dat
het zonder hen nooit een feit was ge
worden".
Boeiend ondanks de gecompliceerdheid
is ook het verhaal van de laatste fase der
reauesten diplomatieke stappen, en moei
lijkheden'waaruit tenslotte het herstel te
voorschijn kwam. Wij menen dat prof.
Rogier de eerste is die naast vele andere
werkers voor hetzelfde doel de Luikse
bisschop Van Bommel met zijn invloed
zowel te Rome als bij ons departement
van R. K. Eredienst de ereplaats wil ge
ven „ook wanneer (men) overtuigd mocht
zijn dat het herstel der hiërarchie boven
alles de rijpe vrucht van een incubatie-
proces van tientallen jaren was en op de
gepredestineerde tijd kwam, zoals eens
de boekdrukkunst en de stoommachine".
Hij doet dit met een hoofsheiddie in
sijn boek minder frequent is dan het
b\jna bitter sarcasme waarmee meer dan
een figuur uit de behandelde periode
kort en krachtig wordt aan de kaak ge
steld. De vrijmoedigheid van de moderne
historieschrijver heeft in prof. Rogier
een volleerde volgeling gevonden. Wil
lem V noemt h\j' „een suffe stadhouder
en een baron met een uitvoerige naam
..een man die so onbenullig moet. zijn
geweest als sijn naam lang was". De
journalist Jan Wan, .'s KÓnings vogel
vanger", krijgt zelfs bij de vermelding
van sijn dood een sneer, die, op een voor
scherts so weinig geschikt moment, ge
voeligere naturen misschien eerder mis
plaatst dan geestig in de oren klinkt.
En over karakter en privleven van ko
ningen en diplomaten segt de schrijver
dingen, die menigeen niet gaarne over
sijn grootvader sou lezen.
Dat dit alles echter een gevolg is van
de onbarmhartige objectiviteit, waar
mee de schrijver de waarheid „sine ira
et studio" tracht te achterhalen, is even
zeker als dat sijn gespierd maar onbe
wogen proza hoofdstukken heeft voort
gebracht, die ons met spanning op de
volgende delen doet wachten.
V.
N.a.v. „In vrijheid herboren" Katholiek
Nederland 18531953" door L. J. Rogier
en N. de Rooy. Uitg. „Pax", Den Haag.
-mneprent op
concordaat tussen honing
Willen I cn de l'aus.
Foto Atlas van Stolk
mil, waarvan liet vol-
HEF herstel der Kerkelijke luerarcliie m Nedc
i. K„rrlncht, verdient ongetwijfeld een
eend voor jaar liet eeuwfeest wordt lieroac5
i ,,i. der Nederlandse katholieken,
belangrijke plaats m het emancipatieproces u
p. i j i i toetssteen zijn voor de mate waarin
De herdenKing ervan zal misschien een urn-
dit proces reeds voortgang vond; onder moei zu nj ie ïeu en ings eesten
Mijken in hoeverre rïe belangstelling voor eigen verleden onder de
katholieken vcl(] )1Cefl gewonnen: men zal zich ervan kunnen overtuigen
of de Nederlandse katholieken voldoende geëmancipeerd zijn om zich voor
'le geschiedenis hunner emancipatie te interesseren. Onverschilligheid ten
deze kan in ieder geval niet langer gedekt worden met liet excuus dat er
geen samenvattend boek over deze materie bestaat. Want op initiatief van
de Uitgeverij „Pax" te Den Haag verschijnt thans „In Vrijheid herboren",
een ilnnr nrnf dr L. Rogier en rector N. de Rooy samengesteld werk over
de geschiedenis van Katholiek Nederland 1853-1953.
Dat er in honderd jaar veel veranderd
is ook in de wetenschapsbeoefening door
katholieken, blijkt uit de eerste van de zes
afleveringen, die dezer dagen van de pers
kwam Er klinkt in deze door prof. Rogier
geschreven inleidende hoofdstukken een
toon van objectiviteit, van eerlijke critiek
op wat in de eigen gemeenschap laakbaar
was, die een halve eeuw geleden nauwe
lijks met orthodoxie overeen te brengen
viel. Dit is inderdaad geen boek over
Roomse blijdschap, over bloeiend parochie
leven hi,er of vruchtbaar missiewerk ginds,
maar een hard realistisch verhaal, dat
meedogenloos de documenten laat spreken.
Zoals de schrijvers in een verantwoor
ding vooraf mededelen, stelden zij zich
de Engelse priester David Mathew ten
voorbeeld, die in 1936 zijn studie:
Catholicism in England, the portrait of
minority" publiceerde. Geen inven-
tarisatie dus van katholieke activiteiten
in de afgelopen eeuw, maar „het gene
tisch beeld van een gemeenschap, welker
eden zi"h van andere katholieken onder
scheiden doordat zij Nederlanders zijn
en van andere Nederlanders, doordat zij
katholieken zijn".
DE EERSTE TREKKEN die het beeld
van zijn makers ontvangt zijn b ij zon
der ongunstig. De periode van 1 <>z.
1°°" de laatste bisschop geschorst werd,
j"' Omstreeks 1850, de tjjd waarin Neder-
v een bisschoploze missie was, een
ee!hoid van aartspriesterschappen en
•"gullere prefecturen, bestuurd door te
rUs.sel residerende pauselijke gezanten,
°rdt als een „grauw vagevuur" afgeschil
derd, een tijdvak, dat de historicus meer
l ervcling dan bekoring schenkt.
Ret is een droevig verhaal van een
geinig heroïsch schisma, van eigenmach
tige parochichoofden, die hun statie bij
testamentaire beschikking vermaakten,
ten verschraling in de liturgische praal,
„van onmondigheid en onmacht, gekonkel
en eigengereid geknoei".
Het behoeft niet te verbazen, dat In deze
omstandigheden niet de clergé maar de
leken de eerste stap zetten naar het her
stel der kerkelijke hiërarchie. In 1754 ging
het eerste van vele verzoeken in deze
richting naar Rome uit van Utrechtse
leken. Bijna honderd jaar van talmen,
politieke chicanes, tactische manoeuvres
en strijd in eigen kring zijn er overheen
gegaan eer paus Pius IX met zijn breve
„Ex qua die" op 4 Maart 1853 het herstel
der hiërarchie tot een feit maakte.
Op indringende en scherpzinnige wijze
heeft prof. Rogier deze ontwikkeling, ge
markeerd door de titels der hoofdstukken:
verval, kentering, strijd, herstel en reactie,
geanalyseerd. Geen facet, dat het verloop
van het proces kan verduidelijken, bleef
onbelicht, geen figuur die in al of niet
verwijderd verband met het herstel be
tekenis had, ongenoemd en öngeporlret-
teerd.
Wij zullen niet trachten in dit bestek een
kort resumé van de ingewikkelde ge
schiedenis te geven, die in de vrijheidsroes
der Bataafse republiek een gunstige wen
ding scheen te nemen, maar tijdens de
Franse overheersing weer in een impasse
raakte, en die via het mislukte concor
daat van 1827 onder de regering van Wil
lem II in een beslissend stadium kwam.
De voornaamste feiten zijn trouwens be
kend genoeg en het is meer de achter
grond, door de schrijver geschilderd met
een breedheid van pen die vertrouwen
wekkend steunt op nauwgezet detail
onderzoek, waaraan dit werk zijn grootste
waarde ontleent.
Papo-T horbecliianen
VERHELDEREND is bijvoorbeeld dc
situatie binnen dc katholieke gemeen
schap onder Willem II getekend. Dik
wijls gehouden voor een lentctij, waarin
dc koning de roomsen welgezind was en
de kloosters bij tientallen verrezen, blijkt
deze periode er een van strijd naar buiten
hcid door persoonlijke baatzucht, maar
vooral door het geleidelijk uiteengroeien
van „rechts", met 's konings vertrouweling
Het St. Canisius College In Djakarta,
heeft 21 September zijn 25 jarig bestaan
ijpvierd Zondagavond werd de viering
het 25-iarig bestaan besloten met een
welke ondermeer
werd
d'Ardoye,
Hoogmis
Internuntius
drUkbeb°jge\voond"1door mgr De Jonghe
a de minister van Onderwijs, de
7'- Onderwijs, parlements-
l°^e"nTn andere vooraanstaande persoon-
gecelebreerd^ door ^de
waarna een reünie van oud-leerlingen
plaats had.
De wedstrijd tussen het Voorlopig
Nederlands Elftal en de Engelse eerste-
divisieclub Wolverhampton Wanderers,
welke Woensdag 8 October in het Feijen-
oord-Stadion te Rotterdam wordt ge
speeld, zal worden geleid door scheids
rechter L. Horn.
7N de bezettingstijd zijn vele katholieken ongemerkt uit. hun geestelijk isole
ment geraakt. Dit betreft vooral hun lectuur en radio-beluistering. Men las
met graagte en zonder bedenken alle mogelijke illegale pamfletten en vroeg
zich bij het luisteren naar de ..vrije'' zenders helemaal niet af uit welke geestelijke
hoek zc gelanceerd werden. Dit ging toen allemaal best en het beduidde vrijwel
geen gevaar voor de gewone katholieken, In die tijd kon men spreken van een
vaderlandslievende doorbraak, welke duizenden van verschillende geestelijke
overtuiging verenigde
Na dc oorlog isoleerden vele katholieken zich geestelijk niet opnieuw en lazen
vrijwel zonder onderscheid lectuur van alle mogcliikc richtingen cn keken niet
bii hun radio-beluisterina naar de geestelijke, bron, De doorbraak geschiedde zelfs
op de bedrijven cn in eigen buurt door personeelsverenigingen en buurtcomitê's
Sommigen 'verbraken ook. politiek en maatschappelijk het' katholieke isolement
door samengaan met niet-katholieke politieke partijen en maatschappelijke ver
enigingen.
ker vergiftigd worden door een steeds
brutaler wordend en listig opgezet so
cialistisch propaganda-apparaat. Van
de andere kant zijn wij het er ook over
eens, dat men ook onder geestelijken
bang is om een standpunt te kiezen en
in zeer belangrijke kwesties, die direct
de zielzorg raken, tegenstrijdige menin
gen verkondigt. Gebrek aan inzicht in
de omvang van e0n bepaald gevaar is
er in wezen de oorzaak van. Goede wil
is er wel, maar geen scherp inzicht en
het gevolg is, dat men tot een kleurloze
conclusie komt ten opzichte van bepaal
de zielzorg-problemen. Om deze reden
zou ik willen vragen of er niet de mo
gelijkheid bestaat enige van deze pun
ten behandeld te krijgen door deskun
dige inleiders en gepubliceerd in tijd
schriften, die de speciale doelstelling
hebben de zielzorgers in de practijk
voor te lichten.
Men zou artikelen kunnen plaatsen over
de volgende onderwerpen: 1. Is het niet
mogelijk na 7 jaar vast te stellen,
dat de P.v.d.A. feitelijk berust op mate
rialistische grondslag? 2. Is bet woord
„personalistisch socialisme" feitelijk niets
anders dan een zeer goed gekozen camou
flage voor een ideologisch socialisme? 3-
Is het niet mogelijk -r aangezien de P. v.
d. A. tot nu toe eike dogmatische verkla
ring heeft vermeden haar als een zui
ver humanistische (d-w.z. areligieuze en
daarom meestal anti-christelijke) bewe
ging te veroordelen?"
De schrijver adstrueert enigermate zijn
vragende veronderstelling cn met te wij
zen op de geestelijke verwantschap van
het Hum. Verbond en socialistische pers,
van de Neo-Malthusiaanse beweging en
de mentaliteit van Vara-uitzendingen als
„Denk om de bocht".
Als het waar is, dat vele katholieke
stemmers op dc P. V- d. A. verder zich
ook voornamelijk geestelijk acclimatise
ren en voeden in die geestelijk niet-ehris-
telijk gerichte regionen, dan vrezen wij
inderdaad ernstig voor hun katholiek be
sef en leven. Die z g. doorbraak zou. wel
eens de afbraak kunnen beduiden van
hun katholicisme.
De opgeworpen zielzorgelijke vragen
zijn inderdaad waard deskundig in daar
voor bestemde tijdschriften te worden
behandeld.
Dr A. v. d. WEY O Carm.
Wat er allemaal aan deze doorbraak
pogingen voor goeds en schadelijks vast
zit, lijkt ons nog onvoldoende gecristal-
liséerd om het hier op te dienen. In
eigen kring wordt er momenteel nog
he'ftig over gedebatteerd en eenstemmig
heid van mening is nog ver zoek. Deze
hele affaire is een symptoom van wat wij
in ons vorige artikel over emancipatie en
vrijheid te berde brachten.
Ondertussen zitten vele practische
zielzorgers zeer bekommerd met dit pro
bleem te kijken. Laat het katholieke
isolement op zich geen ideaal zijn en
meer een noodzakelijk kwaad (gescha
pen door zwakheid van vele katholieken
en propagandistische sterkte der ande
ren) men moet wel degelijk ernstig over
wegen of het gehandhaafd en hersteld
dient te worden op menig terrein. Eigen
lijk moeten de katholieken niet defensicf-
geïsoleerd zijn, doch missionnair overal
aanwezig! Voor tallozen, blijkt echter
achter het doorbreken van het isolement
geen apostolische en missionnaire zin te
schuilen, maar indifferentisme, zucht om
met de wereld mee te doen en om z.g.
„brééd te zijn. Zij brengen het katholie
ke niet in de wereld buiten hen, maar
bemeubelen hun geestelijk huis neutraal,
na katholieke erfstukken opgeruimd te
hebben! Zij passen zich volkomen aan de
met-katholieke wereld aan in plaats van
ONS land heeft orkestlei
ders gekend die vergroeid
waren met het karakter
ener stedelijke bevolking.
Zulk een eigen muzikale
physionomie bezaten destijds
Willem Mengelberg als leider
van ons hoofdstedelijk orkest
en Henri Hermans in dc Lim
burgse hoofdstad. Ik geloof
dat de derde Nederlander die
met een stedelijk karakter is
samengegroeid Eduard Flipse
is in Neêrlands eerste haven-
pressie- oorlog en na-oorlog
stad. Ondanks jaren van de-
logse weeën is hij nog
steeds de eerste stuurman op
een zeewaardig schip. Stuw
kracht stuwadoor zouden
we bijna zeggen van het
verjongde „Philharmonisch",
dat beter dan ooit de door
hem uitgestippelde koers kan
volgen.
Flipse heeft tegelijk de
nuchterheid en de voor geen
moeilijkheid terugdeinzende
kracht van een Rotterdamse
ondernemer, zakenman, of
schipper; zijn staalblauwe
ogen staren doelbewust in het
verschiet en één golfslag uit
de branding van het muziek
leven doet hem onmiddellijk
met een jeugdige vaart en
drift op het doel af stevenen.
ET orkest staat er be
ter voor dan ooit"
waren zjjn woorden,
toen we hem tussen twee re
petities (van elk 3 uur) spra
ken. „Dank zjj de Overheids
steun hebben we nu 75.000
meer subsidie en is het ons
mogelijk ook een beginneling
in ons orkest een redelijke
basis aan te bieden. Deze be
tere salariëring schept de mo
gelijkheid om een meer blij
vend fundament voor het
orkest te vinden. Het zal nu
niet meer voorkomen, zoals
het vorig jaar nog gebeurde,
dat niet minder dan zeventien
leden naar elders vertrek
kenDit jaar waren het er
slechts drie, wat een normale
mutitie is".
„Dan moet ik u zeggen dat
het mij opvalt dat vooral bij
de jongeren een groot idealis
me leeft. Dit zeg ik van mijn
eigen orkestleden maar ook
van vele leden van het Radio
Philh. Orkest dat ik nu enke
le malèn leidde. Trouwens
muziekliefde van de jeugd is
ook in de publieke belangstel
ling bespeurbaar. Bij de twee
volksconcerten in de Ahoy'-
hallen, die resp. door 5300 en
5400 mensen werden bezocht,
was de helft zo tussen de 17
25 jaay oud".
Parijs en Spanje
„Gaat u nog als gastdiri-
gent optreden?" vragen wij.
„Ja! Allereerst heeft ae
Ned. Opera mij gevraagd om
selijk zijn om een tweede di
rigent aan te stellen, zulks
ook, om jonge krachten ge
legenheid te geven zich te
ontplooien?"
ET tweede - dirigent
schap raakt 'n beetje
uit de mode" ant
woordde Flipse glimlachend.
„Wie heeft er de laatste jaren
nog bij onze orkesten 'n twee
de dirigent aangesteld?"
IhH
cn verdeeldheid naar binnen. Verdeeld- een katholiek zuurdesem te worden voor
j i"'.— did weteld. Het blijkt inderdaad, dat tal
loze katholieken dc weelde en vrijheid
van isnlements-verbreking niet aan kun
nen zonder grote schade aan hun geeste
lijk leven. Neutrale pers en radio-uitzen
dingen (speciaal over huwelijksproblemen
cn amusement) verstikken ongemerkt
hun katholiek bewustzijn en schuiven hen
gemakkelijk geluidloos uit het kerkelijke
en katholieke leven.
Een zielzorger van een grotc-stads-
wijk uit één onzer steden van het aarts
bisdom- deelt mij in een schrijven zijn
bekommernissen in deze mee. Hij be
trekt zijn bezorgdheid speciaal op de
'Hf f.n,lan2zame vergiftiging van vele
katholieken door wat hij noemt het „so
cialistische propaganda-apparaat. Wij
doen een greep uit de brief: „Wij, pas
toor met twee kapelaans en één as
sistent, zijn het erover eens, dat onze
paiochies en wijken langzaam maar ze
de Fliegende Hollander met
mijn eigen orkest te leiden,
begin November. En dan ga
ik in Parijs met het Orchestre
National concerteren.
In Spanje volgt een tournée
als gastdirigent te Madrid,
Valencia en San Sebastian.
Ons orkest zou ook nog in
Keulen een concert moeten
geven, maar ik vrees dat we
in tijdnood zullen geraken. De
kalender is zo goed als vol".
„Zou 't daarom niet wen-
„Het zou u ook veel werk
uit de handen kunnen nemen,
en vervolgens...."
Flipse maakte 'n afwerend
gebaar. „Dat is meer schijn
dan werkelijkheid. Op de eer
ste plaats moeten we nog de
jongeman ontdekken die wer
kelijk uitzonderlijk of althans
een uitgesproken talent heeft.
En dan: waar zou ik de tijd
vandaan moeten halen om
wat ik zelf dolgraag zou wil
len e$n talent het vak te
leren, zo' dat 't ook voor mij
een verlichting zou kunnen
betekenen?
Op de gewone repetities is
daar geen denken aan".
„Ik doe In enkele uren"
Flipse als routinier in het vak
kan dat vrijmoedig zeggen
„waar 'n ongeoefende kracht
misschien dagenlang voor
nodig zou hebben. Alles is 'n
kwestie van tijd". Een effi
ciënte verdeling hiervan leidt
tot de meest praktische resul
taten, bedoelde Flipse en we
konden niet anders dan met
hem instemmen. Maar intus
sen bleef dit urgente vraag
stuk van toekomstige orkest
leiders in een vacuum han
gen
Drie eisen
Flipse preciseerde nog even
aldus:
„We hebben bij het radio
orkest en op examens diri
genten gezien die de kans
kregen om een uur van hun
kunnen blijk te geven. Ik kan
in zulk een kort tijdsbestek
geen oordeel vormen over
iemands bekwaamheden. In
de regel hoort men bekende
repertoirestukken conform de
opvatting van de beroemde
dirigent A, B, of C.
Ik zou er voor zijn om een
paar repetities te geven aan
een candidaat met drie eisen:
1. Een niet te moeilijk
klassiek werk van Haydn,
Mozart of Beethoven;
2. Een begeleiding van "n
concert, met een soKst dus;
3. Een onbekend werk van
deze tijd.
Op deze manier kan een
candidaat-dirigent tonen wat
hij waard is, zonder een an
der na te doen en zin eigen
visie te doen gelden".
Terwijl wij nog praatten
kwam de blazersgroep van 't
orkest al weer binnen om de
middagrepetitie bij te wonen.'-
„We gaan de laatste hand
leggen aan een modem Ame
rikaans werk van Diehl
waarvan deze week een op
name gemaakt wordt" knikt
Flipse. Maar met dat al was
hij z'n lunch vergeten. Voor
hem is muziek maken op
sommige momenten blijkbaar
spijs en drank tegelijk!
TEN onrechte m.i. wordt cr in haast geen enkel bock, dat zich met
tuinplanten bezig houdt, gewag gemaakt van Dipsacus silvester: de
wilde kaardehol. Toch is de plant een zeer decoratieve verschijning, die
herhaaldelijk anderhalve of zelfs wel twee meter hoog wordt; kleineie
exemplaren komen soms niet helemaal aan een meter toe.
De wilde kaardebol maakt een zeer
egelachtige indruk en dit is te verklaren,
want verschillende delen van dc plant zijn
bezet met talrijke scherpe stekels. Dit is
het geval met de btoeiwijze, de stengels,
de bladeren en de slippen van het omwind
sel, die zeer smal zijn en zodoende de
vorm hebben van een lijn of priem. In vele
gevallen zijn zij sierlijk opwaarts gebogen
en steken zij zelfs uit boven de bloemkorf
(de kop"), een verzameling van zeer
vele 'lila en in uitzonderingsgevallen witte
bloempjes. Zo'n omwindsel zou men een
collectieve kelk en de stengel, die het
bloemhoofd draagt, een collectieve steel
kunnen noemen, daar de bloempjes het
zelf zonder steel moeten stellen.
De bloemen van de wilde kaardebol,
waarbij men bladparcn kan vaststellen, die
rond de stengel zo staan gerangschikt, dat
zij een reservoir vormen, waarin het
hemelwater geruime tijd blijft staan, lok
ken in de zomer (van Juli tot September)
een ongelofelijk aantal insecten, die afko
men op de nectar, die zeer overvloedig
wordt afgescheiden.
Zo is de wilde kaardebol zowel aesthe-
tisch als biologisch een bron van genieten.
Bovendien kan men de uitgebloeide exem
plaren met een stengelgedeelte afsnijden
en in een pul of vaas zetten. In de kamer
doen zij het als winterbouquetten zeer
goed. Wie wel eens op De Beer, het ver-
maarde vogeleiland bij Hoek van Holland,
heeft gelogeerd, zal wellicht hebben op
gemerkt, hoe ook opzichter Korfmaker de
gastenkamers ermee heeft versierd. De
planten, die ik jaarlijks in enkele exem
plaren in mijn tuin heb, zijn voortgekomen
uit zaden, die ik in een beeklandschapje in
de buurt van Hoophuizen, dus vlak bij het
IJsselmecr. op de Veluwe verzamelde.
Overigens komt de wilde kaardebol ten
onzent, zowel op klei- als zandbodem,
hoofdzakelijk voor in het zgn. fluviatiele
en krijtdistrict.
Er is nog een andere Dipsacus-soort,
fullonum sativus), waarvan de bloeitijd
in Juli en Augustus valt. Ook deze is flink
uit de kluiten gewassen en haalt eveneens
dikwijls de twee meter. Hoogstens kan
men ze buiten in verwilderde staat tegen
komen. Er is een tijd geweest, dat men ze
in Zuid-Limburg op meer of minder grote
schaal cultiveerde en particulieren kweken
ze ook wel eens voor hun pleizier.
Vroeger werd de wol ermee gekaard en
het is dan ook te begrijpen, dat zij de
Z. H. Exc. mgr W. Mutsaerts, bisschop
van s Hertogenbosch, zal op Zondag 28
September in de kapel van het klooster
der patei s Montfortanen te Oirschot het
H. Subdiaconaat toedienen aan de ecrw
fraters H- Tielemans, Umans, J. Kley-
nen- P. van Oosten, G. de Grunt cn W.
Thewissen, allen van de Congregatie der
Montfortanen.
Apostolaat in het beroepsmilieu
MEN zou kunnen zeggen, <lat apostolaat minder
een kwestie is van redeneren dan wel een kwes
tie van doen. Men kan mensen op allerlei ma
nieren overtuigen van de waarheid. Maar welk con-
Ga-ne kregen b.v. de Apostelen van Christus mee voor
hun apostolaat? De laatste avond,zegt Hij: „Hieraan
7Uijen alle" erkennen, dat (ril Mijn leerlingen rijt,
wanneer cti elkander IiefhebtEn in liet Hogepries
terlijk Gebed: „mogen zij allen een zijn, gelijk Gij
Vader het zijt in MU. en Ik in 1mogen zfl ook één
zijn in ons, opdat de wereld gelove, dat
Gij Mij gezonden hebt
Men ziet: Christus heeft er klaarblijkelijk geen be-
hoefte aan gehad, Z\jn Apostelen talloze argumenten
te verschaffen, waarmee ze het volk apologetisch te
lijf zouden kunnen gaan. De argumenten dip Hij aan
beveelt, liggen in de sfeer van het leven zélf. In po_
Pulaire termen: „Je moet veel voor elkaar overheb
ben, elkaar liefhebben", zegt Hij; „dan zullen de men-
In verband met de mogelijkheid, daj de waaio.n no„ n.et
regering de olievelden in Noord-Suma-
tra aan de B.P.M. zal teruggeven heeft
het parlementslid mr Touku Hassan, die
ook zitting heeft in het mijncomité, ver
klaard, da!- ais de regering dit zou wen
sen Indonesië stellig zelf de olievelden
kan rehabiliteren en de productie opvoe-
len.
alle bronnen geopend
„Er zijn voldoende Indonesische krach
ten om het bedrijf te voeren en als men
buitenlandse deskundigen nodiig heeft,
kan men deze aantrekken". „De productie
verhoging", aldus mr Touku Hassan, „is
geenszins moeilijk. Men behoeft daarvoor
slechts de pijpleidingen te verbéteren, en
pijpen zijn voldoende te krijgen. Dat de
productie thans laag is vindt voorts zijn
oorzaak in het feit, dat pas enkele putten
geopend zijn. Ook heeft de regering de
uitvoer van de olie uit Sumatra verbo
den, zolang de status van de olievelden
nog niet vaststaat". Volgens mr Touku
Hassan is dit mede een van de redenen,
Hij verklaarde voorts, dat de pijpleidin
gen in enkele maanden gerehabiliteerd
kunnen zijn. In verband hiermede beeft
het volgens hem geen zin als de regering
de velden aan de B.P.M. teruggeeft, daar
dit stellig niet meer winst zal opleveren,
dan wanneer men de exploitatie in eigen
handen neemt.
Mr Touku Hassan deelde verder mede,
da'- men de olievelden niet behoeft te ver
krijgen via de weg van de nationalisatie.
Men kan volstaan met een „onteigening
ten algemenen nutte", waartoe de moge
lijkheid ook in de R.T.C.-overeenkomst is
vastgelegd.
Over de oprichting van raffinaderijen
in Noord-Sumatra verklaarde mr Touku
Hassan, dat er reed verschillende aanvra
gen van Amerikaanse. Japanse cn Duitse
zijde voor de oprichting daarvan zijn bin
nengekomen, terwijl de voorwaarden
daarvoor dusdanig geregeld kunnen wor
den, dat men er meer winst uit trekt, dan
wanneer men deze aan de B.P.M. terug
geeft.
lfefde zilbfun?ekmet efkV® MUn .leerIin§en bent
zoals die bestaat tussen Vadef" t0t M 6enheid'
zal de wpi'ald .viner
Die
zal de wereld tot W v, de Vader en Mij; daardoor
gebuurd heeft- flaard,komen. dat de Vader Mij
worden geopend tot het geloof""7 06 wereld de P°ort
Door deze prediking
fff het. levende voorbeeld
wordt vanzelfsprekend de predikina 7
woord niet uitgeschakeld. Noodzakelijk is ècht/r
voor elke vorm van apostolaat, ook voor de monde-
d?°r Priester of leek de Toor-
en
rZli'wtdf* apo*tolaat a°°r liefde gedragen
DE liefde_ moet een bron hebben, waaruit zij ter
bevruchting van het apostolaat voortdurend op
welt Daarvoor wijst de Kerk ons op het Mis
offer als hec machtigste monument en de meest
krachtdadige levenskiem der christelijke liefde In het
Misoffer immers worden allen in gemeenschap ge
groepeerd rondom het, Kruis. Dit Kruis is tegelijk be
wijs van de liefde Gods en begin van een nieuwe mo
gelijkheid tot. liefde van ónze kant. De kracht tot
liefde, die door de verlossing voor ons is vriieekomen
komt tot daden in het apostolaat. vrijgekomen,
Een conclusie hieruit kan zijn, dat elk apostolaat
christelijker wordt en aan vruchtbaarheid wint naar
gelang het voortkomt uit zuiverder liefde. En in ver
band daarmede: hoe meer we bij liet, apostolaat, en
vooral bij onze motieven, eigen belangen en eigen
persoonlijk voordeel uitsluiten, om in vruheid te kun-
nen g^ven, hoe meer ons apostolaat in overeenstem-
ming is met de bedoelingen van Christus. Apostelen
worden niet. omwille van zichzélf gezonden en mogen
daarom in hun apostolaat nimmer zichzelf zoeken.
Apostelen, die een Roomse vereniging tot een Room
se ruzie maken apostelen met. lange tenen, zyn met
hun eigen ambt en met de diepste bedoeling ervan
in tegenspraak Zij moeten opnieuw de les van 't Mis
offer leren, d.w.z de les van de volkomen belange
loze, onbaatzuchtige en radicale overgave en toewij
ding van alles voor allen. Met dit offer moeten zij
communiceren, 'één worden, in een voortdurende hei
lige communie En steeds beter zullen zij moeten be
grijpen. dat er in het christendom een fundamentele
Wet is voor de liefde van het apostolaat; ..zo de
graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft zij
alleen, maar zo ze sterft brengt ze rijke vruchten
voort
HET vraagstuk van naastenliefde en apostolaat
wordt wel in een bij uitstek actuele omgeving
geplaatst, wanneer wordt gesproken over het
zgn. apostolaat in het beroepsmilieu. De omgeving,
waar men zijn dagelijks werk vericht, is voor de
nieesten tegelijkertijd een omgeving, waar men veel
mensen ontmoet. En overal waar men veel mensen
ontmoet, worden naastenliefde en apostolaat actueel.
Over het algemeen heeft het beroepsmilieu de laat
ste tientallen" jaren heel wat wijzigingen ondergaan.
Voor velen ging de arbeidsvreugde totaal verloren,
voor tallozen bleef er niet veel meer over ran het
plezier om samen met een hele gemeenschap van
arbeidende mensen iets te presteren Daarbij behoeft
men nog niet eens onmiddellijk te donken vin h t
bekende systeem van de lopende band. Het grootste
gedeelte van liet nrodnotie-proces werd sterk ge
rationaliseerd, om le komen tot meer efficiency en
om de nieuwe vindingen der techniek zo vruchtbaar
mogelijk le maken. De gemoedelijkheid van het mi
lieu werd daarbij dikwijls volkomen opgeofferd aan
de zakelijkheid der doelstelling.
Het valt gemakkelijk te hegrijpen, dat op deze
wijze de naastenliefde in het beroep vaak gevaar liep
haar kracht bewegingsvrijheid en spontanieteit te
verliezen. Strikte zakelijkheid schijnt nu eenmaal be
ier te passen in de sfeer der rechtvaardigheid dan in
de sfeer der liefde. Weliswaar is deze rechtvaardig
heid het_ begin van de naastenliefde, maar toch ook
niet méér dan het begin. Naastenliefde geeft altijd
meer dan wat door het strikte recht wordt geëist.
•Tuist in deze tijd van zakelijkheid, techniek en
mechanisering is het hard nodig, dat aan de bloei
van de liefde alle mogelijke aandacht wordt geschon
ken. Belangrijk in deze eeuw van technische en
voortdurend om zich heen grijpende organisatie-drift
is de verhouding van persoon tot persoon, welke ver
houding nooit, uitsluitend bimaald kan worden do°r
recht en rechtvaardigheid, legen reële en redelijke
organisatie van wat uiteraard of onder de drang der
omstandigheden georganiseerd moet worden, kan
niemand gegronde bezwaren hebben.
We moeten echter oppassen, dat, het hoofdaccent,
blijft vallen op dc onderlinge persoonlijke, verhouding
van mens tot. mens en op dc wezenlijke noodzaak
van een hechte (en door Gods genade bezielde) ge
meenschap. met so weinig mogelijk wetten, om aan
de liefde zoveel mogelijk vrijheid te geven.
LAAT allerlei mensen, die samen achter de ma
chines werken of een kantoor drijven of andere
nuttige arbeid verrichten, de gelegenheid heb
ben elkaar te leren kennen en te leren waarderen.
In dit opzicht hebben de organisaties, dunkt me, een
uitermate belangrijke taak. Zij vechten eigenlijk voor
heel normale dingen. Zij vechten vooral voor dit éne:
dat ieder die arbeidt, in de gelegenheid zal zijn, yru
en zelfstandig als goed collega, als vriend, als chris
ten met de anderen te leven.
Deze vrijheid zou wel eens een der vcrornaamste
resultaten kunnen zijn van de zo noodzakelijk geachte
democratisering van het bedrijfsleven. Het lijkt me
een goedkoop schijnargument, te beweren dat een
dergelijke democratisering weer een hele optocht van
nieuwe wetten en wetjes in ons maatschappelijk be
stel zou introduceren. Er is toch een wezenlijk ver
schil tussen wetten, die bepaalde vrijheden willen
constateren, verzekeren en beschermen, én wetten
die door hun ouderdom of willekeur de vrijheid juist
in de weg lopen.
Zonder de vrijheid, die tot een volwaardige mense
lijke persoonlijkheid behoort, kan in het beroeps
milieu de zo zeer persoonlijke liefde zioli niet
bewegen. Rationalisatie en standaardisatie kunnen
wanneer zij eenzijdig en onevenwichtig worden toe
gepast, keiharde belemmeringen zijn voor collegiali
teit en gewone menselijke goedheid. Terwijl toch juist
deze heel gewone en natuurlijke deugden in het be
roepsmilieu een apostolische kracht bezitten, die de
dynamiek van het gesproken getuigenis verre over
treft. In de practiik betekent dat: ais de katholiek
een hetere collega is, propageert hij bewust of
onbewust een „beter geloof'.
S. JELSMA M.S.C.
Wilde Kaardebol
Foto C. R. Tolman—Mussche.
Nederlandse naam weverskaarde heeft ge-
kregen.-Men kan hieruit afleiden, dat ook
zij een „venijnig" karakter draagt, maar 't
zijn niet de bladeren, die scherpe uitsteek
sels, tenzij een zeer beperkt aantal, ver
tonen. De stekeligheid schuilt in de stijve,
benedenwaarts gekroonde schutblaadjes
van de wederom lila bloemen. Zodoende
vervult het forse bloemhoofd (ter grootte
van een vuist, zoals de flora's dat vrijwel
unaniem uitdrukken) als geheel de kaar-
dersrol.
Bij de weverskaarde zijn de priemyor-
mige omwindselslippen aanmerkelijk kor
ter dan het geval is bij de wilde kaarde
bol. Bovendien krommen zij niet of nau
welijks omhoog, zodat zij in een meer of
minder horizontaal vlak liggen. Ook bij de
weverskaarde worden waterbekkens ge
vormd doordat de bases van twee blade
ren zijn samengegroeid. Deze reservoirs
zouden dienen, zo wordt wel gezegd, om
ongenode gasten (mieren b.v.) te weren. Of
deze zienswijze juist is, durf ik niet be
vestigen.
De kleine kaardebol
Vermeld kan nog worden, dat er, uit
sluitend in Limburg, ook nog een kleine
kaardebol (D.pilosus) voorkomt. Bij deze
vocht- en schaduwminnende soort treedt,
doordat er geen vergroeiing van de blade
ren plaats vindt, niet of amper waarneem
baar het verschijnsel der bekkenvorming
op. maar wel zijn de stengels stekelig.
Terwijl wilde kaardebol en weverskaar
de eivormige bloemhoofden bezitten, zijn
die van de kleine geslachtsgenoot, die een
hoogte bereikt van ongeveer een halve tot
ruim een hele meter, vrijwel bolrond. De
kleur der bloempjes wijkt ook af van die
der beide vorige soorten: zij zijn namelijk
óf lichtgeel, öf wit.
RINKE TOLMAN.
Voor de laatste maal dit seizoen heeft
het Waagplein te Alkmaar Vrijdag het
bekende Vrijdagse marktbeeld geboden:
lange stapels kaas, met daartussen han
delaars en aanvoerders, de kaasdragers in
hun witte pakken en gekleurde hoeden
en verder de vele vreemdelingen. Alk
maar kan op een druk kaasmarktseizoen
terugzien. Het bezoek van vacantiegangers
uit Nederland en van buitenlandse toeris
ten was dit jaar groter dan vorige jaren.
De Waagtoren werd door 15.000 bezoekers
beklommen en dit als maatstaf nemende
kan het aantal bezoekers veilig op 150 a
200.000 geschat worden.
De aanvoer van kaas, die zich weke
lijks rond de 40.000 kg beweegt, was dit
seizoen van April tot October ca
90.000 kg. Tot de laatste Vrijdag in April
van het volgende jaar zal het weer stil
zijn op het Waagplein. De fabrieken zul
len tot dat tijdstip, haar kaas niet meer
ter markt aanvoeren, zij komen in deze
periode met haar monsters naar een café,
waar zij „beurs" houden. Slechts enkele
„zelfkazende" boeren blijven de markt
bezoeken; daarvoor zal het gemeentelijk
marktapparaat in functie blijven.
