Nieuws uit STAD en OMTREK
KOPEN OP AFBETALING
Een expressionist uit Indonesië
I <cm
A
F
't V er borgen merkteken
LAATSTE BERICHTEN
Hagemeyer breidde zaken in
Nederland uit
€)ver de cim
Affandi's kolkende wereld
r-tvK-
De vocale muziek van J. P. Szveelinck
J*
KETHEL
VLAARDINGEN
x A
Oppositie tegen voorgestelde winst verdeling
NIEUWE SCHIEDAMSCHE COURANT
Haarlems bisschop
bezoekt Gent
H. Vader ontvangt
Radliakrislinan
Japan ter stembus
Geen verdere gratie
verlening aan Lages
Haringen naar
Nieuwe boerderij moet
worden afgebroken
WOENSDAG 1 OCTOBER 1952
PAGINA
LEZING VAN I)E HEER
SCHRIJV ER OOR DE V ER.
VAN NED. HUISVROUWEN
I MOTORCLUB SCHIEDAM
AFSCHEID I. VOORN
AAN WENSEN
TEGEMOETGEKOMEN
60 JAAR SCHOENMAKER
BRIELSE MAAS
RECLASSERINGSDAG 1952
P. L. ELBERS VERLAAT HET
ONDERWIJS
Goya en Daumier
LOOP DER BEVOLKING
IN AUGUSTUS
BURGERLIJKE STAND
NED. VR ACHTENMAR KT
Canliones sacrae
Herinneringen
Emotioneel
BELEMMERING VAN
INTERNATIONALE HANDEL
Expoges dringen aan op:
v OOST-DUITSLAND
DADERS VAN INBRAAK IN
KAZERNE ACHTERHAALD
Aannemer wist niet, dat hij
een huis bouwde
PASSAGIERSSCHEPEN
VISSERIJ
onder de Schiedamse huisvrouwen
langstelling voor het probleem bestaat.
De heer Schrijver kon veel verduidelijken
..Is Schiedam niet te klein voor het
afbeialingssysteem, ofwel het kopen en
verkopen op afbetaling?" zo werd er uit
de vergadering gevraagd? Deze vraag
werd gesteld tijdens de discussie, welke
volgde op een lezing, die de heer
F Schrijver hield voor de afdeling Schie.
dam van de Nederlandse Ver. voor Huis
vrouwen „Immers", zo werd gere-
neerd, „in een land als Amerika of in een
grote s ad als Parijs kent niet iedereen
iedereen "en behoeft niemand er zich voor
te schamen, dat men op afbetaling
koopt".
Dit schamen is een belangrijk element
in de beoordeling van het kopen op
afbetaling. Men wil liever niet weten,
dat men niet con;ant betalen kan, wat
men graag wil hebben Maar dit element
Ut n uitgeschakeld worden, als men de th«»rte .en tekenen dei heer I. Voorn na
mensen "meer vertrouwd maakt met dc. 'een «.jarige diensttijd alscheid van het
goede zijden van het systeem on de uit- Jechmsche onderwijs genomen. De heer
wassenelimineert. Hierbij, aldus betoog- flDueelde(r' voorzitter van het bestuur,
de de heer Schrijver, speelt de winkelier :heeft.h«ra toegesproken en hulde gebracht
een belangrijke rol. Terwijl hij enerzijds tvij^' ge m-e stee id'heeft ^et ge-
koontV dTenrhh' erVnrie 0VET' meenfebeatuur sprak de heer M. Holl, ge-
te dragen, dat" de betalings- cn°°afkoóp invspecteur van °"d®rwi3hs,'
nrwaa'rden e r hilliik 1," die d? heer Voorn speciaal dank bracht
voor hetgeen deze voor de gemeentelijke
Gisterenavond heeft, de Motorclub
(Schiedam in het gebouw voor Chr. Soc.
Staten de „National Foundation for Con- ibelangen een filmavond gehouden, waarbij
sumer Credit" bestaat, welk instituut door. de She" Nederland.een.viertal films
voorlichting geeft over het kopen op af-LTperdf" Een drietal ging over
betaling en ook credieten verstrekt Uit idct.°*ie™mn}n% ^rwijl de vierde de pres-
ds zeer grote opkomst en het levendige r .moto"iJder
nV.hat hleek wel rist er in ieder sev^l iüeo'fly Duke liet zien. Inspecteur Knaak,
debat bleek wei, da;, ei m tedei geval adjudant Timmermans en brigadier Mol
lenaar van de Schiedamse verkeerspolitie
vormden de jury in een hersengymnastiek-
wedstrijd tussen leden van de Motorclub
S6 V°ir°?Ld±n Schiedam en de Rotterdamse club NAMA.
presidente, mevrouw Boterenbrood.
bracht hem in welgekozen bewoordingen
de dank der aanwezigen over. Bij de
aanvang van de bijeenkomst had ze er
de aandacht op gevestigd, dat in Novem
ber a.s, dc afdeling Schiedam 35 jaar be
staat en dan dus haar zevende lustrum
vier Op 18 November is er een feest
avond In de grote zaal van Musis Sacrum.
In de bestuurskamer van de Technische
School heeft gistermiddag de leraar in
Deze test werd met de stand 20—19 door
Schiedam gewonnen.
nijverheidsavondschool heeft gedaan. Ver
\oorwaarden e:c. billijk zijn Pn zijn klant
financieel behoorlijk draagkrachtig is.
VersehiUende grote, warenhuizen zijn dey voerden nog het woord dë heer P. H.
iiiot-iiinir hoannn S v xeikoop op pomes oud-directeur, de huidige directeur
svl.efmu n V i" J°°rde,el, Va]? <'e heer J. Pulleman en een drietal oud-
?Ln ,7 j'I: mogelijk zal leerlingen, de heren Japin, Harte en v. d.
u van bePaalde duurzame artikelen Krans; die ?nen de kwaliteiten van de
vertrekkende leraar roemden. Verschillen-
ïrotere aantallen te maken, zodat die
goedkoper kunnen worden. He; voor cn
'legen vaq het af betalingssysteem werd
breedvoerig besproken. De heer Schrijver
decide nog mede, dat in de Verenigde
In een onderhoud, dat het Centraal Vrou
wen-Comité gisterochtend met wethouder
mv. M. J. M. v. Kinderen had, heeft -deze
toegezegd, dat in verband met verschil
lende opmerkingen, die omtrent de nieuwe
woningen aan de Troelstralaan zijn ge
maakt, hiermede bij de bouw van andere
woningen in de polder Nieuwland reke
ning zal worden gehouden. Helaas kon
echter niet aan alle verlangens voldaan
worden.
In de Villastraat, herdacht de heer J. H.
Bitter vandaag, dat hij zestig jaar gele
den als schoenmaker begon. Vijftig jaar
lang heeft hij een eigen zaak gehad. Hij is
thans 74 en geniet nog een goede gezond
heid.
Schiedam doet dus mep aan het re
creatieoord Brielse Maas. Dit wordt, zo
als bekend, aangelegd, om de bevolking
van de steden in dit gedeelte van Zuid-
Holland de mogelijkheid te geven, zich in
de vrije, frisse natuur en te water te ver
meien.
Het streven moet worden toegejuicht.
De raad keurde het goed. al was er dan
een raadslid, dat vond, dat Schiedam te
veel betaalde en te weinig te zeggen had.
Hij wreef de organisatoren van het plan
zoiets in de geest van het fameuze gezeg
de der Engelsen omtrent hun concurren
ten. de Hollanders aan:
In matters of commerce, the
fault of the Dutch
Is giving too little and asking
too much.
In goed-Nederlands: de fout van de
Hollanders is, dat ze in zaken te veel
vragen en te weinig geven.
Intussen was er een ander raadslid
mr Engelsman dat, de slechte verbin
dingen met, het nieuwe recreatieoord
betreurde. Hij zag er graag goede wegen
heen, waarover de bezoekers zich snel
en geriefelijk zouden kunnen voortbe
wegen.
Dat die ook aan Schiedam weer een
lief duitje zouden kosten, ligt voor de
hand. Overigens werd in verband hier
mede naar voren gebracht, dat !;>r weer
sprake is van een tweede tunnel onder
de Maas, die aanvankelijk van de baan
leek. Naar het schijnt, oefent de groot
industrie aan weerszijden van de rivier
hiertoe druk op de regering uit. De tun
nel is zoals bekend geprojecteerd ten
Westen van Wilton-Fijenoord.
De gedacht enwisseling hieromtrent
riep ons inmiddels een herinnering te
binnen rond het afsluiten van de dam
in de monding van de Brielse Maas,
waardoor het recreatieoord mogelijk werd
en waarvan we getuigen waren.
Toen het water niet meer naar de zee
kon stromen, brak er een waar nood
weer los. We zochten een toevlucht op
een boerderij. En daar bleek de boer een
merkwaardige kijk op het karwei te
hebben.
Tja. zei hij, jullie stadsmensen zijn toch
rare kostgangers. Jullie doet zo modern
en jullie woont in een metropool. Maar
jullie vindt het. erg, als je een paar uur
moet fietsen of rijden. En daarom wordt
hier voor ons al veel te kleine landje
uiterst kostbare kleigrond opgeofferd, om
er pacht haventjes, werfjes fietspaden,
paviljoens etc. op aan tp leggen.
Waarom scheppen jullie niet, met jp
grootsteedse, moderne, in de toekomst
ziendp geest, een dergelijk reAeaiie-
oord ergens in Drenle, in grond, die voor
ons land nauwelijks of geen waarde
heeft?
Wat doet het er toe, of het wat verder
weg zal liggen, wanneer we binnen af
zienbare tijd raketautobussen en zo zul
len hebben?
Eerlijk gezegd moesten we hem het
antwoord schuldig blijven. En dit. schoot
ons te binnen, toen Mr. Engelsman om
mooie, dure wegen vroeg naar een re
creatieoord, dat ook niet bepaald voor
een appel en' een ei verkregen wordt.
Mr Engelsman klaagde nog over het
gebrek aan recreatiegelegenheid in
Schiedam. Volkomen juist. Maar er valt
in Schiedam toch nog wel iets te doen,
speciaal voor de jeugd. Want zou er
niet een aardig sportterrein annex speel-
gelegenheid te maken zijn van epn ge
deelte van die woestenij bij de Hogen-
banweg—Rotterdamsedijk
Er is voor de kinderen aan weerszijden
van de grens daar zo goed als geen
mogelijkheid tot recreatie.
de sprekers lieten hun welwillende woor
den van bloemen of een geschenk verge
zeld gaan. De directeur deelde nog mede,
dat de heer Voorn als afscheidsgeschenk
mocht opgeven, wat hij op de school het
liefst voor zich gemaakt zag. De heer .1. v.
Kemp heeft ten slotte nog namens de Ver
eniging bij het technisch onderwijs gespro
ken.
Men schrijft ons:
Wellicht is reeds vele malen tevoren
een beroep op u gedaan om uw mede
werking '.e verlenen aan het juist in deze
tijd zo nacrizakelijke maatschappelijke
werk. Misschien ook hebt u nog nimmer
daartoe de gelegenheiij gekregen.
Het gaat hier om het werk der reclas
sering. Door de Reclasseringsinstellingen
van alle gezindten in den lande en door
een groot aantal vrijwillige medewer-
kers(sters) wordt het gehele jaar ge
zwoegd, om de nood te lenigen van zovele
gevangenen en ex-gevangenen.
Vandaar dat ons plaatselijk comité v-
Uitvoering op Zaterdag 4 October a-s. een
collecte organiseert, waarbij uw mede
werking niet alleen nodig, maar drin
gend noodzakelijk is. Voelt u er iets voor
aan dit noodzakelijke werk mede te hel
pen en één dag als collectant uw diensten
ter beschikking te stellen?
Wij rekenen od u en verwachten u a s.
Vrijdag 3 October nam. 7-8-30 in het ge
bouw voor Chr- Soc- Belangen, Lange
Haven 73 om een bus af te komen halen.
Ook des Zaterdags v.m. 8 uur kan men
daar terecht.
HET COMITé v- UITVOERING
THUISFRONT IN ACTIE.
Meji schrijft ons:
In de afgelopen week zijn de Kajotters
van Schiedam in actie geweest voor de
TT-race naar het geluk! In verband hier
mede willen de Kethelse Jeugdorganisa
ties niet achterblijven om de Thuisfront
Tombola hier in KetJhel tot een ongekend
succes te maken.
Wat u zo al met deze tombola kunt
winnen, wordt u duidelijk als u a-s- Don
derdag de_ kaarten in de bus bezorgd
krijgt. Vrijdag daarop worden de kaar
ten door pen aantal jeugdige thuisfront
propagandisten bij u aan huis opgehaald.
De benodigde postzegels kunnen bij deze
heren gekocht worden, wat u bovendien
nog de verzendkosten uitspaart, omdat
de kaarten gezamenlijk naar Den Haag
verzorden worden.
Dus aarzel niet en draag uw steentje
bij voor het Nationaal Katholiek Thuis
front.
K. K. E. H. B. O.
De nieuwe cursus van dc R.K. EHBO
.St. Liduina begint Donderdag a-s- ,om
half acht in het R.K. Verenigingsgebouw.
Men kan zich alsnog aanmelden 's avonds
in de zaal.
Dinsdag heeft de heer P. L. Eibers,
hoofd der Don Boseo-school alhier, af
scheid genomen van het R. K. Bijzon-
dei- Onderwijs, dat hij ruim 46'jaar
heeft gediend, waarvan 35 jaar te Vlaar-
dingen.
Dinsdagmorgen half 9 werd in de pa
rochiekerk, Hoogstraat, een plechtige H-
Mis uit dankbaarheid opgedragen door
rip Zeereerw. Heer Pastoor Theissen.
Om 11 uur had een bijeenkomst plaats
in het R. K. Verenigi-gsgebouw. waar
het scheidende hoofd door tal van spre
kers dank is gebracht voor het vele
werk door hem verricht en zijn hem.
tezamen met zijn echtgenote, nog vele
jaren van welverdiende rust toegewenst.
Naast de heer Eibers en zijn familie
v/aren o.tn. tegenwoordig de Eerw. He
ren Geestelijken van beide parochies,
cc- Bisschoppelijke en de Rijksinspec
teur van het L. O., wethouder Van Min
nen en de heer M. v d Gaag. chef van
dc afdeling Onderwijs; het personeel
eer Don Bosco-school en dc hoofden
der R K. Scholen en de heren Den Ot- j
ter, Van Noord en Huitema, met wie
cie heer Eibers pp 4e Nijverheidsavond- j
school tal van jaren -heeft, samenge-
werkt.
Na een kort welkomstwoord door de
heer J. G. Nientie.d., onderwijzer van fle
Don Bosco-school. heeft eerst Pastoor
Tl-eissen, als voorzitter van het R. K-
Schoolbestuur en Hoofd van de paro
chie, dank gebracht aan het scheidende
hoofd. Spreker wees er op. dat de heer
Fibers zijn taak steeds heeft opgevat als
een roeping en arbeid nooit heeft ge
schuwd. Hij is hierbij jong van -hart ge
bleven en heeft als onderwijzer grote
ir.vlocd gehad op het kind. Spr. bood
namens het schoolbestuur een cadeau
onder couvert aan
Pastoor dc Bot danikte voor 't goede
voorbeeld, door de beer Eibers steeds
J3n dc kinderen gegeven. Dit komt dc
voiming van bet kind ten goede.
De Inspecteur van het Lager Onder
wijs. de heer S. Matthijsae, bracht
dank namens het Rijksschooitoezicht.
Spreker heeft geconstateerd, dat op
Katholieke scholen het gezin steeds
wordt gezien als het middelpunt, het
gezin. dat het cement is waarop üe
maatschappij wordt gebouwd. Dc heer
E'bers is fris gebleven, hij zocht net
bcftp en had oog voor het nieuwe- Spr.
wenste hem nog veel goede jaren toe.
In een geestige toespraak bracht wet
houder Van. Minnen dank namens het
Gemeentebestuur. Hier is nog geen ver
wildering onder de jeugd, zoals elders
is te constateren. Dit zal te danken zijn
aan de sterke godsdienstige inslag van
onze gemeente, terwijl het onderwijs
h.er zodanig is, dat ook dit invloed
heeft op de spes patriae.
De heer M. v- «1 Gaag i.ag in ae be
noeming van de heer Eibers, nu 12 jaar
geleden, tot hoofd der Don Bosco-school.
rip waardering van het Schoolbestuur
voor zijn werk.
De heer Aug. A. Boudens sprak als
zijn mening uit. dat elke periode in het
teven gelukkig kan zijn, als men er wat
van weet (e maken; dus ook de periode
wannf» - men=met pensioen is gegaan,
m; dankte voor de vriendschap als
collega en medebestuurslid in de Onder
wijzersvereniging en bood namens de
afdeling Schiedam dezer organisatie een
boek aan.
Vervolgens werd het woord gevoerd'
door de heer G den Otter, directeur der
Nijverheidsavondschool; rector Cainp-
fens uit Schiedam als Bisschoppelijk In
specteur en de heer J. Huitema, als oud
collega bij het Nijverheidsonderwijs.
De heer J G. Nientied prees tenslotte
de goede verstandhouding, die er steeds
oo school heerste tussen hoofd cn per
soneel en bood, namens het personeel 'n
fraaie lichtkroon aan.
De heer Elber^ bracht hierna alle
sprekers dank voor de waarderende
woorden en de goede wensen voor de
toekomst, waarna alle aanwezigen met
een handdruk persoonlijk afscheid na
men.
Des middags was het in ..Liefde en
Vrede" feest voor de jeugd. Door de
leerlingen werd opgevoerd het toneel
stuk ,.De gelaarsde kat". Namens de
leerlingen werden enige cadeaux aange
boden. n.l. een electrische klok, een
vaas on een kist sigaren.
Hiermee was het feest ten einde
Dinsdagavond hield de heer Eibers
thuis receptie, waar ouders en oud-leer
lingen afscheid kwamen, nemen-
■N
van hebben wij echter gezien, zij het, niet
op de expositie. De typische beelden van
het Hollandse land, een appelboomgaard,
of een molen, zijn er meegevoerd naar do
donkere verten der Ooslorse verbeelding
met een hartstochtelijkheid die het tra
ditioneel vriendelijke aan deze objecten
ontneemt en er een huiveringwekkende
dreiging aan geeft.
DEZE directe overdracht, van felle ge-
voelsreacties vertoont Affandi ook
in zijn schilderijen van mensen. De
vreugde van het schilderen, of zoals hij
het in verrukkelijk onbeholpen Neder
lands zegt „het vrolijke van het schilde
rij" betekent voor hem niets. Hij getuigt,
van de onrust die hij in de wereld ziet,
of van de deernis met de eenvoudigsten
van het volk. Het verbaasde ons niét uit
zijn mond te horen dal Goya en Daumier
de schilders zijn die hij het meest bewon
dert. Iels van hun felheid, van hun vitaal
meelijden en meestrijden met het volk
ligt ook in Affandi's rickshawmannen en
bedelaars, in zijn markt- en Straatscènes.
Rustiger, ingetogener zijn Affandi's
portretten waaronder dat van zjin moe
der treft door de zuiverheid waarmee
de sfeer van eenzaamheid werd opgeroe
pen.
Niet alle geëxposeerde schilderijen zijn
van gelijke kwaliteit. Maar een werk als
„Heuvels van Darjeeiing" met zijn vi-
sionnaire greep op het: landschap en
„Kraaien in India" dat opvalt door vas
tere beheersing van de vorm zonder iu
felheid van expressiekracht te verliezen,
behoren, met het portret van ziin moeder
tot het beste van een tentoonstelling die
voor onze kennis van de Indonesische
Kunst een openbaring betekent.
Levend gebóren 69 m, 49 v, totaal 118;
Overleden 21 m. 17 v. totaal 38;
Geboorteoverschot totaal 48 m. 32 v- tot.
80.
Vestiging 90 m- 103' v. tot. 193; Vertrek
118 m. 129 vr. tot 247; Vestigingstekort
totaal 28 m. 26 v. tot. 54- Totale vermeer
dering 20 m. 6 v. 26.
De bevolking bestond einde der maartij
uit; 37.211 m. 37-551 v. tot. 74.762.
J
GEBOREN: Maria H d v P J v Raaij
en J C M Meijster; Jacoba C d v G Ba
ron en H J C A Gijswijt; Poulina M d v
D de Geus en M Hout; Janna d v J C v
Otterioo en N Vrijenboek; Bastiaan W z
v B W v Huuksloot en J M v d Pol; Jo
hanna d v G Smit en D Maan.
OVERLEDEN: J Hollaar 76 j. we'd, v
I. M de Ridder; A M E Arends 60 j wed
v J R L Heilmann.
ROTTERDAM. 30 September 19-52.
20 Sept. n.m.: 500 ton suiker Roosendaal;
550 en 400 ton idem Amsterdam; 105 ton gra
nen Zulfen; 115 ton granen Deventer; 250 ton
materialen 1. varen; 2 x 500 ton super Maas
tricht; 150 en 120 ton explosieven Dongen;
50 ton ijzer Amsterdam: 1450 ton tarwe
Zwolle: 113 ton granen Meppel: 70 ton oud
tizer Aiblasserdam. Totaal 20 reizen. 26 vlet-
reizen,
30 Sept. v.m.: 61 stand, hout Schiedam; 92
stand, hout Venlo; 24 stand, hout Delft; 18
stand, hout Langeruige Weide; 80 ton balken
Erica; 30 stand, hout Alfen a.d. Rijn; 75 ton
maismeel Amsterdam; 137 ton granen Deven
ter.
In de vergadering van aandeelhouders
der Hagemeyer en Co.'s Handelmij N.V.
werd door een groep aandeelhouders
ernstige bezwaren geuit tegen de voor
gestelde winstverdeling.
Op 15 Mei j.l. is namelijk een buiten
gewone vergadering gehouden, waarbij
besloten is de 20 uitstaande oprichters-
bewijzen in: te trekken. Allereerst wordt
nu van de winst over 1951 ad 889.093
een bedrag van 75.000 gereserveerd voor
de betaling van deze ingetrokken winst
bewijzen. Aandeelhouders achtten dit
niet geheel juist, doch hun voornaamste
bezwaar was wel. dat de winstbewijzen
per 15 Mei j.l, zijn ingetrokken en er
geen uitkering over 1951 op de winst
bewijzen zal geschieden. Naar hun me
ning zijn deze bewijzen winstgerechtigd
over 1951. Moreel, boekhoudkundig en
Juridisch achtten zij de voorgestelde ver
deling niet juist-
Van bestuurszijde werd aangevoerd, dat
deze verdeling wel statutaiï was.
Na ampele' discussies over en weer be
sloot het. bestuur de ve.rgadering te
schorsen, teneinde zich met elkaar nader
te beraden.
Na hervatting der vergadering deelde
de voorzitter mede, dat men de door
aandeelhouders gevraagde verandering
anti-statutair vond. Niettemin kon men
het op morele gronden wel met de aan
deelhouders eens zijn. Aan de juridische
adviseur van de vennootschap zal nu
advies worden gevraagd, of een door
aandeelhouders verlangde winstverdeling
statutair mogelijk is.
De jaarstukken werden met dit voor
behoud (wijziging., winstverüeling a prio-
ri gesanptionneerd) in stemming ge
bracht en goedgekeurd met 551 stemmen
voor en 332 tegen. Reden tot tegenstem-
ming was nu niet de winstverdeling, doch
opposanten onthielden zich op formele
gronden van goedkeuring. Sinds enige
jaren zijn zij n.l. in een proces met de
vennootschap gewikkeld, waarover de
beslissing nog niet gevallen is.
In de'plaats van dg heer P- H, F. Heten,
die in de nabije toekomst als directeur
zal aftreden, werd tot directeur benoemd
de heer P. J. 'Bijlmer. Prof. mr dr G. M.
Verrijn Stuart werd op voorstel der op
posanten bij Reclamatie tot commissaris
herkozen. i
Nog werd medegedeeld, dat de grote
stijging van de winst in 1951 (bijna
1.000.000) voornamelijk een gevolg was
van de grotere omvang der zaken in
Nederland. Ook de onkostenstijging van
circa 400.000 hield deels hiermede ver
band. In Amsterdam werken thans circa
30 personen meer dan vorig jaar. Ander
deels is deze stfjging een gevolg van de
verleende backservice op pensioenen van
oud-pcrsonccl.
O4G0I4O VOO* SCSttOAM fit OWSTRfKfN
74ste Jaargang No 21963
De kantoren der Redactie en Admi
nistratie zijn gevestigd te Schiedam, Dam
18, Telefoon 66152. Giro-nummer 590943.
Abonnementsprijs 5.85 per kwartaal,
i 2.— per maand, 0.47 per week.
Advertentie-prijs op gewone kolombreedte
0.15 Der millimeter hoogte
Ingezonden Mededelingen op redactionele
kolombreedte 1 0.30 per millimeter hoogte.
Bij contract gelden lagere tarieven, welke
bij de administratie of bij de erkende
advertentie-bureaux verkrijgbaar zijn.
Kampioenen (kleine advertentiën) tot ZO
woorden 50 cent. Elk woord meer 3 cent.
Maximum 60 woorden Plaatsing uitsluitend
bij vooruitbetaling
Alle advertentie-orders worden afgesloten en
geplaatst overeenkomstig de Regelen voor
het Advertentie-wezen.
Dezer dagen heeft zieli de verwarring
omtrent de beide Sweelinek's weer eens
gemanifesteerd, toen het „derde eeuw
feest" van Dirk Sweelinck aangezien
werd voor een gebeuren van betekenis.
Deze Dirk was echter slechts de zoon
van het muzikale genie Jan Pieterszoon
Sweelinck, en ook ai heeft Vondel item
enkele versregels gewüd om do „ver
kwikkende avondklanken" die hem tij
dens de wekelijkse orgelbespelingen in
de Oude Kerk te Amsterdam, in <1* oren
klonken, toch mag men de zoon niet
met de vader vergelijken, ook al Iaat de
dichter zich verleiden om te zeggen dat
men „den Vader in den Zone kon horen".
Dit betrof alleen het orgelspelen van
beiden en geenszins het scheppend werk.
Want daarin presteerde Dirk vrijwel
nihil, terwijl Jan Pieterszoon's oeuvre
zich na drie eeuwen voor een groot
deel nog onverbleekt heeft gehandhaafd.
Waarschijnlijk zou de betekenis van
„vader" Sweelinck lang niet zo tot zijn
huidige landgenoten zijn doorgedrongen,
indien niet de Haagse toonkunstenaar
M. v. d. Sigtenhorst Meyer zich met al
zijn liefde en kennis van zaken op deze
grote figuur temidden van veel grota
figuren uit de Gouden Eeuw gewoipen
had.
Sigtenhorsl's voortreffelijke publicatie
over de instrumentale muziek van Jan
Pieterszoon Sweelinck is sinds kort aan
gevuld met een tweede deel, de vocale
muziek betreffende. Ook dit tweede boek
is uitermate belangrijk, omdat daardoor
een muziek wordt verhelderd die op
sommige momenten een afstraling is
van het mystieke licht dat ons vanuit
de laat-middeleeuwse toonkunst, via de
missen en motetten van een Paiestrina
of een Lassu-s tegenstraalt.
Twee honderd vier en vijftig meer
stemmige werken, het vocale oeuvre
J. Sweelinck
dat Sweelinck ons heeft nagelaten, wor
den in Sigtenhorst's boek gecommen
tarieerd, terwijl hij de hernieuwde en
herziene publicatie van die werken in
het vooruitzicht stelt. Alleen deze laat
ste arbeid mag wegens de omvangrijk
heid *als eén levenswerk beschouwd wor
den. De samenstelling van het eerste
deel dat spoedig gaat verschijnen nam
alleen reeds twee jaar in beslag.
EEN essentieel punt uit de toenmalige
compositietrant en musiceerwijze, dat
tevens kenmerkend is voor Swee
linek's vocale stijl, vindt men in dc „Can-
tiones sacra:".
Tot dusver werden deze hymnen zoals
het bekende op Kerstmis gezongen „Ho-
die" (8-stemmig), gepubliceerd zonder een
uitgewerkte basso-continuopartij. Deze
bestond niet louter uit een doublure van
de zangstemmen, maar uit een zelfstandige
baspartij, waarboven accoorden stonden
genoteerd. De basso-continuo speelde men
op 't orgel, terwijl de zangstemmen even
eens door 'een primitief orgel worden
ondersteund.
In „De Vocale Muziek van Jan Pieters
zoon Sweelinck" (Uitg. Servire, Den Haag)
wordt eén en ander met duidelijke argu
menten nog eens onderstreept; ook worden
de uitgaven gewraakt, die destijds door de
Vereniging voor Nederl. Muziekgeschiede
nis werden' ondernomen. Verder licht de
schrijver deze „Cantiones Sacrae" toe als
Sweelincks' Zwanezang. Ze vormen tegen
over de 153 Psalmen een katholieke tegen
hanger.
Sweelinck was immers van huis uit ka
tholiek en al bespeelde hij in die Hervor
mingsdagen het orgel in de Oude Kerk,
zijn geest bleef getrouw aan de inspraken
die hij in zijn jeugd en ook later vanuit de
Romaanse ianden had horen klinken. Nu,
op het eind van zijn leven gekomen, bun
delde hij al die lijnen, die hem uit de poly
phonic der Romeinse, Venetiaanse en Ne
derlandse scholen tegenstroomden, bijeen
in de weelderige meerstemmigheid zijner
Cantiones sacrae.
Zijn gebruikmaking van Gregoriaanse
melodieën of motieven doet een ogenblik
denken aan een stijlprincipe der oude Ne
derlanders. Sigtenhorst tekent hierbij aan:
„Herinneringen uit zijn jeugd, aan zijn
vader, die organist was aan de roomse
Oude Kerk en aan pastoor Buyck, die
hem onderricht heeft gegeven, zullen
hem zeker toegankelijk gemaakt hebben
voor de invloed van de vurige katholiek,
die Plemp was. Aan hem zijn de Cantio
nes sacrae door de uitgever Phalesius,
waarschijnlijk toch wel op voorstel van
Sweelinck, opgedragen. En wijst de ca
non aan Scheidemann uit 1614 op de
Gregoriaanse meiodie van >:^ve mans
stella" niet reeds in vroeger üjd op sym
pathie in dezelfde richting?"
Intussen bleef deze affiniteit met het
Gregoriaans veelal meer een verborgen
merkteken dat schuil ging in het stemmen-
weefsel, evenals de gehele godsdienstige
praktijk in die dagen van schuilkerken iets
van de verborgenheid der catacomben in
herinnering bracht.
Zo zeilde Jan Pieterszoon Sweelinck, ge
lijk zijn illustere tijdgenoot Vondel, in ia-
tere levensjaren de veilige haven binnen
der Moederkerk en de kracht zijner mu
ziek is als een lichlbaken dat de toegang
tot deze haven eeuwenlang blijkt te ver
helderen.
MARIUS MONNIKENDAM.
I'ortret van zijn moeder door de Indonesische schilder Afjandi.
VAN een Indonesische schilderkunst kan eerst zeer kort gesproken
worden. Wanneer men tenminste de eeuwenoude traditie van sier
kunstenaars uitsluit eu de schilderkunst beperken wil tot het maken van
schilderijen. Raden Saleli was in het begin der 19e eeuw een der eersten,
een eenzame die geen school maakte en op wiens activiteit een vrijwel
schilderloze eeuw volgde.-Rond 1925 vormden Indië-gangers van de Haagse
academie op Java een groep Indonesiërs, die van hun leermeesters een
zeker academisme overnamen dat zij nimmer kwijtraakten. Nog voor dc
oorlog kwam een jongere generatie aan hod, eveneens erfgenamen van de
Haagse academie, maar met een meer eigen, inter spontane sebildcrmanier.
Toen deze groep zich formeerde, was
de in 1910 te Tjerebon geboren Affandi
er nog niet. bij. Hij vervulde allerlei func
ties zoals kaartjescontroleur, huisschilder
en onderwijzer en schilderde in zijn vrije
tijd, totdat hij in 1939, zich van zijn kun
nen met penseel en palet, bewust:, zjjn
liefhebberij tot beroep maakte.
Dit alles zit Affandi, een fijngobouw-
de Javaan met. vriendeljjk schitterende
ogen en een dun zwart baardje, ons te
vertellen in de kunsthandel „Kunst van
Onze Tijd" 'Prins Mauritsplein, den
Haag) waar hjj, onder auspiciën van de
Indonesische regering, thans exposeert.
„Neen", zegt hij, „invloed van de Euro
pese kunst heb ik in mijn leertijd niet
ondergaan. U moet bedenken dat In
donesië geen musea heeft. De Europese
kunst kenden wij alleen uit plaatjes in
kunstboeken".
WANNEER men Affandi's werk be
schouwt, klinkt dit wonderlijk.
Voor ons, in kunsthistorische sche
ma's denkende Westerlingen, is Affandi
al dadelijk geclassificeerd in het expres
sionisme. Hij past, daarin dan ook
merkwaardig goed, al gaan zij, die hem
met Van Gogh of Kokoschka vergelijken,
te ver. Affandi heeft met beiden slechts
de drift, gemeen waarmee hij de gevoels
uitdrukking op het dopk brengt ais bij
alle expressionisten overwoekert hij hem
de- emotionele reactie de vormkracht.
Maar Affandi mist enerzijds ieder ver
band met de traditie, en vertoont ander
zijds een geheel eigen karakter dat zowel
in de warmte van de kleur als in de sub
tiele zin voor het decoratief effect van
zijn bruisende verfimprovisalies, de Oos
terling verraadt.
Het is een dynamische, kolkende we
reld die Affandi ons toont. Zonder zich
van contour of plastiek der uitgebeelde
dingen rekenschap té geven, drukt hij
zijn reactie op het geziene met verbijste
rende intensiviteit uit in kleur en bewe
ging. Affandi reageert zoais gezegd, voor
al emotioneel op de dingen. Een land
schap wordt onder zijn handen tot een
apocalyptisch visioen, een straatbeeld
geeft u de sensatie in het gewriemel van
een aquarium te staren, een brug in
Londen lijkt met de hele omgeving in de
kolkende vaart van het water meege
sleurd te worden. Met duizenderlei, rus
teloos dooreen warrelende penseelstre
ken en driftig neergesmeten verftoetsen
is deze bewogenheid verbeeld.
Het zal interessant zijn, eerlang het
werk van Affandi te zien dat hij tijdens
zijn verblijf in ons land gemaakt, heeft.
Voorlopig blijft dit werk voorbestemd
voor exposities in België, Frankrijk, de
Scandinavische landen en Italië. Iets er-
Dc Amerikaanse Vereniging van
Fabrikanten (N. A- M-) heeft de spe
ciale V. N.-commissjfc' voor onderzoek
■naar maatregelen, om handel te beper
ken verzocht maatregelen van vakver
enigingen te onderzoeken, die, aldus de
N- A. Mé de internationale handel be
lemmeren.
Het Internationaal Verbond van Vrije
Vakverenigingen (I- V. V. V.) had de
commissie, die in Genève zetelt verzocht
een onderzoek in te stellen naar de be
perkende maatregelen van internationale
kartels en handelscombinaties.
De N- A. M. somt in haar verzoek een
aantal maatregelen, voornamelijk van
vakbonden van zeelieden en havenarbei
ders op, die "Onredelijke bemoeiing
met de internationale handel en belem
mering van de geleidelijke verbetering
van de levensstandaard in de gehele we
reld inhouden".
(Telefonisch van onze Brusselse
correspondent)
Te Gent zfjo gisteren Z. H. Ev. mgr
J. P. Huibers, bisschop van Haarlem en
een aantal hooggeplaatste geestelijken
van het Haarlemse kapittel aangekomen
om een bezoek te brengen aan de be
roemde St. Bavokerk.
De hoge Nederlandse gasten woonden
vandaag een vergadering bij iri het
groot-seminarie, en het Haarlems kapit
tel offerde een grote kaars, zoais o°k
vroeger werd gedaan. De Nederlands».
delegatie woonde voorts de H. Mis ya
dankzegging bij van mgr Joliet die ya -
daag zijn gouden priesterjubileum y
Mgr Huibers werd bij zijn 'l.f"
Gent vergezeld door mgr groot,
generaal van het bisdom H&alT
H. ,T. van Deursen proost van fl» toe
draai kapittel en presidene va ri".
seminarie te Warmond, JTj
deken van Rotterdam. de Wp g heer
W. J. J. de Jongh uit 09deJ ®d' Am"
stel mgr dr C. J. HeniuBg, la8enf van
het' seminarie HageveW te iHeemstede,
mgr C, G. van Tngt, offlclaal van het
bisdom Haarlem. mgr de
ken van den Haag, P. J. v. d.
Burg, deken van A"]„.®ldarn, dekim J.
J. A Kuilman uit naai tem en secretaris
J. P. J. Sollsveld.
De heden in Zijn zo-
merresidenUp Cgstel Fandolfo in parti
culiere audiëntie ontvangen de vice-pre
sident van India, Radhakrishnam. Deze
was vergezeld door A.saf Ali, de nieuwe
gezant van India in Zwitserland en b»j
de H. Moei.
Dp vice-president: maakt een reis door
Luropa.
In Japan worden heden, Woensdag,
algemene verkiezingen gehouden, de
eerste na het tot stand komen van het
verdrag van San Francisco.
In de ontbonden kamer van afgevaar
digden hadden de liberalen, onder lei
ding van Josjida, de meerderheid met
285 van het totale aantal zetels van
466.
Onder de liberalen heerst thans ver
deeldheid. De vroegere leider, Itsjiro,
poogt het voorzitterschap van de party
te herkrijgen.
De andere belangrijke partijen zijn
de progressieven '67 zetels), de socialis
ten (46 zetels) en de communisten (22
zetels),
Naar aanleiding van de gratieverlening
aan de ex-S.S. Obersturmführer W. Lages
heeft de Nederlandse Vereniging van Ex-
Politieke Gevangenen uit de Bezettings
tijd een adres gericht aan de Minister
raad en de leden van de Tweede Kamer.
In het adres wordt er met klem op ge
wezen, dat de leden van de vereniging
volledig begrip hebben voor het stand
punt van de minister van Justitie. Het
lijkt de adressanten volkomen juist, dat
twee jaar na vaststelling van de dood
straf, deze straf in levenslange gevan
genisstraf werd omgezet.
Zij merken echter op, dat de huidige
minister voor dit feit gesteld werd,
doordat zijn voorgangers huns inziens
- volkomen in gebreke zijn gebleven, om
de aanklachten (gen Lages, Aus der
Fünten, Van Geelkerken en nog enkele
andere oorlogsmisdadigers op tijd te la
ten behandelen.
Het adres: vervolgt:
„Wanneer tengevolge van de gratie
verlening aan Lages een storm van
verontwaardiging over ons land is ge
gaan, komt dit doordat aan deze g'"?-
Iie nog al wat vooraf in gegaan. Wij
denken hierbij aan het ontslag
rechtsvervolging van de beruchte
Schreieder en aan het vervroegd vrij
laten van Generaal Christiansen.
Niemand is tevreden over de rechts
pleging, zoals deze in ?7?r, "d is
toegepast. Integendeel, de kritiek daar
op is zeer ernstig en dit is o.i. mede de
reden, dat men van enkele kanten ge
meend heeft tegen de omzetting Van
doodstraf in levenslang te moeten pro
testeren. Het Nederlandse volk in al
zijn geledingen zou meer bevredigd zijn
en geen kritiek uitoefenen op de hui
dige bewindsman, die niet anders kon
handelen, indien vaststond, dat omzet
ting in levenslange gevangenisstraf ook
betekent, dat betrokene levenslang op
gesloten zal blijven".
De Expogé s Verzoeken daarom drin
gend een wet te maken, waarin zal wor-
de" tüu£ .gd' t,at tegenover hen, die
van het srat'erecht tot
kele vrati8 ,vero°»l»e<"ld geen en-
in elke vor mdan ook meer
Passing zal worden gebracht.
Naar wij vernemen heeft de Neder-
iand.se Bond van Haringhandeiaren met
Gost-Duilsland een contract gesloten
voor 57.000 vaten gezouten haring. Met
de uitvoering van dit contract zal een
aanvang worden gemaakt omstreeks 15
October a.s., terwijl de leveringen be
ëindigd zullen worden omstreeks medio
Maart 1953, Het onderhaivge contract
maakt deel uit van een reciprociteits-
transactie tussen Nederland en Oost-
Duitsland, waarin nog verschillende an
dere producten zijn opgenomen.
De export van gezouten haring be
vindt zich in een vrjj gunstige positie,
omdat grotehoeveelheden worden uit
gevoerd naar België, West-Duitsland,
Noorwegen, Franrrijk, Canada en de
U.S.A. Oost-Duitsland is het eerste 0°s'"
Europese- land, waaimede Nederland
dit seizoen tot een contract voor gezou
ten haring is gekomen.
(Van onze correspondent)
Het personeel van de derde divisie
Kon. Marechaussée waaronder de bri
gade Deventer heeft in samenwerking
met de gemeentelijke politie te Apel
doorn na langdurig rcherchewerk de
hand kunnen leggen op de daders van de
in de nacht van 14 op 15 September
j.l. in de kazerne te Schalkhaar ge
pleegde inbraak. Hierby waren zowel mi
litairen als burgers betrokken. De buit
bestaande uit een hoeveelheid auto-on
derdelen tot een waarde van ongeveer
1000 kon vrijwel geheel worden ach
terhaald.
De daders zijn volgens de mededeling
van depolitie in arrest gesteld. Nadere
bijzonderheden over deze diefstal zijn
ons thans, aangezien het onderzoek nog
niets is afgesloten, niet, bekend. Het
schhijnt echter dat deze diefstal van gro
ter omvang zal blijken te zijn, dan in
dit stadium van het onderzoek kan wor
den bekend gemaakt.
Een boerderij in Nijbroek (jjfem. Voorat)
die «onder vergunning: is gebouwd, /.al
binnen een maand moeten worden afge
broken. Dit beeft de politierechter te
Zutphen beslist bU zUn vonnis in de straf-
zaak trjern do landbouwer Voort-
de landbouwer 40 boete moeten beta
len. De metselaar-aannemer de \V. uit
Ernst, die als uitvoerder het bouwwerk
heeft uitgevoerd, werd veroordeeid int
betaling van 600 boete, subsidiair twee
maanden hechtenis.
De landbouwer had vergunning ge
vraagd en gekregen voor het bouwen
van een landbouwschuur. In plaats daar
van zette hij aan de overkant van de weg
een complete boerderjj. „Ik had al tien
jaar verkering en kon geen huis krij
gen". zo luidde zijn verontschuldiging.
De metselaar de W. beweerde niet te
hebben geweten, dat het een boerderij
werd. Zyn knechts werkten eraan eii
toen hyzelf eens kwam kijken zag hij dat
het een hele boederij was geworden.
„Niemand in de gemente Voorst ziet
«mjkbaar iets", zeide de politierechter
mr Bichon van IJsselmonde. D? aan
nemer weet niet, dat hij een huis bouwt
en deupzichter van de gemeente fietst,
er na anderhalf jaar eens langs en
zegl„Hé kijk, daar staat een boer
derij".
De officier vanjusfitie vorderde tegen
de landbouwer Z. 600 boete of twee
maanden. „Ik zou de eerste jaren niet
zoveel bij elkaar kunnen sparen" zei vPt-
dachte. Tegen de aannemer luidde de
eis 1000 of drie maanden. „Ik heb on
doordacht gehandeld en daarom vind ik
dat bedrag hoog", zeide hij. De politie-
ïeïnte,rK hyoaalfie de boeten voor Z. op
40 subsidiair 20 dagen, echter met de
g' hy binnen een maand zal
laten we,genen, wat wederrechtelijk is
gejouwd. Ais dit niet binnen een maand
js gebeurd dan zal de gemeente Voorts
net op kosten van verdachte doen. Als
de gemeente niet zo attent is dan zui
len wij het moeten zijn, aldus de poli
tierechter. De aannemers werd veroor
deeld tot 600 subsidiair 2 maanden.
Fatrsea, Rotterdam naar Sydney. 30 op 500
mij] N.W. van Fremantle.
Johari van Oldenbarnevelt, Sydney naar
Amsterdam, 1 te Surabaja-
Nieuw Amsterdam 1 van New York te
Rotterdam.
Noordam, New York naar Rotterdam, 30 00
310 mijl zuid van Kaap Race.
Oranje. Djakarta paar Amsterdam, 30 van
Colombo.
Sibajak, Rotterdam naar Wellington 30 on
360 mi.il N.O. van de Azoren.
veendam 30 van New York te Rotterdam
westerdam. Rotterdam naar New York
op 660 mijl West van Scillv
e™?110' Cristobal naar Amsterdam. 1 te
van bedenml? 1 °cf' Vangstberich;.en
sch 200 etS gen ult zee: Sch 1 last:
245 70 i.®?™" 5 last' Sch 195' 25 k; Sch
342 60 k' 246' 10 k: Sc,h 341S Sv'h
56 Cn C' Sch 402, 10 k; Sch 412, 70 k: Sch
ha'iJo Sch L59,. 90 k; Sch 22, 5 last uit
knh Jleet; Sch 263, 13 k: Sch 105, 50 k:
Sch 5,9' 10 k: Sch 3«t5, 7 k; Sch 23, sleept
'3. non 90 mijl: Sch 104, 50 k; Sch 332,
Sch 39> 8 k: Sch 201' 8 k; Sch 264, 20 k;
»cn 4, 34 k; Sch 77> 12 k; Sch 57, 55 k u h v
81' 10 k; sch 199 20 k; Sch 32. 17 k.
»ch 40, 12 k; Sch 48, 15 k; Sch 49, 23 k:
99 25 k; Sch 132. 70 k, u.h.v.; Sch 13.4,
j°0 k; Sch 109, 25 k; Sch 233, 63 k: Sch 147
10 k, u.h.v.: Sch 262, 40 k; Sch 5, 5 k: Sch 6
42 k; Sch 19, 7 k: Sch 25. 35 k: Sch 35, 75 k
nog 10 netten; Sch 45. 70 k; Sch 69, 30 k;
Sch 84, IS k: Sch 130, 60 k, u.h.v.: Sch 210,
22 k; Sch 249, 30 k, u.h.v.: Sch 250, 50 k;
Sch 297, 50 k: Sch 310, 80 k; Sch 312 20 k:
Sch 399, 5 k; Sch 36, 85 k; Sch 51, 80 k nog
40 netten: Seh 107, 60 k; Seh 353, 34 k, nog
90 mijl;Sch 79, 22 k; Sch 141, 70 k naar hu's:
Sch 186, 17 k; Sch 204, 12 k; Sch 95, 4 k:
Sch 140, 80 k; Sch 46 3 k; Sch 50 3 k, u.hv
Sch 64, 34 k; Sch 66, 40 k; Sch 73, 70 k:
Sch 81, 17 k; Sch 97. 30 k; Sch 116, 3 k;
Sch 180 20 k; Sch 242, 50 k; Sch 275, 25 k,
nog 20 netten; VI 30, 90 mijl afgelegd; VI 74.
100 k; Sch 6, 120 k; Sch 14, 17 k- Sch 21
150 k; Sch 24, 140 k; sch 47, 140 k'; Sch 17,
25 k; Sch 110, nog 70 mijl; Sch 120, 70 k;
Sch 325 8 k, u.h.v.
VI 14, 30 k, u.h.v.; VI 40. 40 k; VI 56, 34 k,
nog 15 netten; VI 61, 10 k nog 20 netten; VI "I.
3 k: VI 83, 40 k naar huis; VI 84. so k: VI 1)2.
20 k, nog 15 netten; VI 132,, 40 k. nog 90
mijl: VI 166 34 k, naar huis.
Binnen te Scheveningen: Sch 15, 38 last.
Te Scheveningen kwamen aan de markt
8 kustvissers, welke tezamen 1860 aan verse
vla bestanden.
