Henr. Roland Holst overleden
Laatste boodschap: „Heb Uw
naaste lief als Uzelf
Wij kunnen nu spreken, maar
zullen
we
wat
Maar telkens verbaast
gaan
U toch
weer het bereikte
Albert van Raalte overleden
<y>i
Gemenebest-ministers komen bijeen
Eerste phase van T.\.-ontwikkeling
Spoorbaan bij Leiden wordt versterkt
Ruim de lielft slaagt
voor middenstands
examens
J
Première „Henric van
Veldeken"
BENOEMINGEN
Bisdom Haarlem
DEMKA kreeg
praedicaat „Koninklijk
Communisten gaan
meer feesten
Honderdduizenden bewonderaars
Aalsmeerse bloemen
veilingen jubileerden
MAANDAG 24 NOVEMBER 1952
PAGINA 6
r
U
Liefde, schoonheid, waarheid
SPOORWEGMUSEUM
GAAT WEER OPEN
Religieus element
j Brandend vuur
STIJN STREUVELS
NOBELPRIJS-CANDIDAAT
BELANGRIJKSTE NA
OORLOGSE CONFERENTIE
Declamatorium van pater
Sclireurs en H. Strategier
(Door TOON RAMMELT)
Tegen reclame!
Belangrijke taak
„MARIA MEDIATRIX"
NAAR VELDHOVEN
Koninklijke onderscheiding
LEO DE LEEÜWE 85 JAAK
Vrijdagmiddag om
vijf uur ia in het
rusthuis „De Zonne
wijzer" te Amsterdam
vaar zij de laatste
jaren de winters door
bracht, overleden de
grote Nederlandse
dichteres dr Henriëtte
Roland Holst-van der
Schalk. Zjj bereikte
de leeftijd van 82 jaar.
Het was de uitdruk
kelijke wens van de
overledene, dat pas
na de uitvaart rucht
baarheid aan haar
heengaan zou worden
gegeven.
In de afgelopen
weken was het reeds
bekend, dat haar ge
zondheidstoestand
snel achteruitging en
in het midden van de
vorige week wees
alles er op, dat er
spoedig een einde aan
dit rijke en vrucht
bare leven zou komen.
Maar haar geest bleef
helder. Tot het laatste
ogenblik is Henriëtte
Roland Holst vol
zorgen geweest over
de toekomst van de
wereld.
geschiedenis wijdt zij aan haar actief
werk voor haar socialistische idealen.
Over haar poëzie zal men in dit boek
weinig woorden vinden. Daarover te oor
delen liet zij aan anderen over. Thans,
bjj haar sterfbed, is het zeker nog niet
mogelijk de grootheid te overzien van
een levenswerk, waarvan prof. Huizinga
eens zeide: „In later eeuwen zullen men
sen Hollands leren om het te lezen".
Beoordeelt men met louter litteraire
maatstaf haar uitdrukkingswijze dan zal
men veel detail-critiek kunnen leveren
op stug, brokkelig, ongaaf en moeizaam
geschreven versregels, vreemde meta
foren en wijsgerige formuleringen. Maar
niemand zal Henriëtte Roland Holst
kunnen lezen zonder zich innerlijk om
gewenteld te voelen. De zuiverheid van
intentie, de machtig stuwende vervoe
ring. de oprechtheid van het gemoed, de
hoogheid van geest waarmee zij haar
zekerheden: liefde, schoonheid, waar
heid beleed, doen alle critiek over de
vorm verstommen. Haar stem heeft de
persoonlijke zeggingskracht van een be
zielde, die in een vijftigjarig dichterschap
een eerlijke levensbelijdenis uitsprak.
Behalve poëzie schreef Henriëtte Ro
land Holst talloze prozastukken. Bro
chures over het socialisme; de lijvige
studie „Kapitaal en arbeid in Neder
land"; biografieën over geestverwanten
als Rosseau, Garibaldi. Tolstoi, Rosa
Luxemburg, Romain Rolland en Gandhi;
drama's als het enige jaren geleden bij
gelegenheid van haar 80ste verjaardag
opgevoerde „Thomas More"; lekenspelen,
en een kernachtig boekje „Romankunst
als levensschool", waarin Tolstoi, Dic
kens en Balzae op luciede wijze met el
kaar worden vergeleken.
Aan vier candidaten, die het midden
standsexamen algemene handelskennis
1952 met het beste resultaat hebben afge
legd, werd Zaterdag door dr W. L.
Groeneveld Meyer, directeur-generaal
van de Middenstand, namens de minister
van Economische Zaken de bronzen leg
penning van dit ministerie uitgereikt. De
namen dezer beste candidaten zijn: mej.
C. van der Heide uit Rotterdam, mej. P.
van der Hoeve uit Den Haag, de heer H.
Toornvliet uit Amsterdam en de heer J.
R. de Haan uit Groningen. Behalve de
bronzen legpenning ontvingen zij tevens
van het ministerie van Economische Za
ken een boekwerk.
In 1952 namen in totaal ruim 20.000 per
sonen aan het middenstandsexamen deel,
waarvan 11.169 of 55.1 pet. het diploma be
haalden. Van 19.18 af legden tot dusver
bjjna 360.000 personen het middenstands
examen af. Hiervan slaagden er bjjna
195.000 of 59 pet.
Het. Nederlandse Spoorwegmuseum zal
over enkele maanden worden heropend in
het voormalige station Maliebaan te
Utrecht. Dezer dagen werden hier enige
vertrekken door verhuizing van spoor
wegpersoneel naar elders vrijgemaakt.
Aangezien reeds eerder hef centraal bu
reau van gevonden voorwerpen van de
Maliebaan verhuisde is het gebouw thans
geheel leeg. Het Nederlandse Spoorweg
museum krijgt hierdoor gelegenheid zijn
unieke verzameling daar onder te bren
gen en ingaande het komende voorjaar
permanent voor het publiek tentoon te
stellen.
Donderdagmiddag ontving zij nog
ele vrienden en familieleden aan h
I en
kele vrienden en familieleden aan haar
'ziekbed, dat haar sterfbed zou worden.
Jfflfet de lithograaf Aart v. Dobbenburgh,
wiens litho's bij Tolstoi's „Oorlog en
.vrede' zij zeer bewonderde, .sprak zij
''toen over diens jongste Tolstoi-interpre-
tatie, een portret, van Anna Karenina,
ien zij maakte enkele scherpe opmerkin
gen over het karakter van deze figuur.
■Sprekende over de vroomheid van de on-
.(bedorven Russische ziel, keek ze pein-
-aend voor zich uit en ongetwijfeld voor
voelend dat ze sterven ging, gaf ze Van
■Dobbenburgh als laatste boodschap het
•Evangelie-woord: „Heb uw naaste lief
.als uzelf" mede en ze voegde hieraan
met zwakke stem toe: „O, konden de
mensen dat maar begrijpen'"
Bij het ouder worden trad steeds meer
een religieus element op de voorgrond.
In veel warmer toon spreekt zij de
eeuwige zielsproblemen uit in „Tussen
Tijd en Eeuwigheid" (1934), waar een
gelovig verlangen naar de mysteries van
Dood en Leven, van Eeuwigheid en God
tot uiting komt.
Deze religieuze trek is ook karakte
ristiek voor haar na-oorlogse bundels
„In de webbe der tüden" en „Wordin
gen".
In 1947 publiceerde Henriëtte Roland
Holst, die nimmer erg vrijgevig was met
persoonlijke bijzonderheden, haar auto
biografie „Het vuur brandde voort".
Hierin zijn de voornaamste feiten van
Vrijdagmiddag verloor zij het bewust- haar leven op sobere wijze verteld. Hoe
wijn en sliep zacht en kalm in.
Met Henriëtte Roland Holst verliest
Nederland meer dan alleen zijn grootste
dichteres. Haar invloed en betekenis
strekken zich veel verder uit. In het
geestesleven van haar tijd was zij een
•leidster, niet alleen met de pen, maar
ook midden in de felle bewogenheid van
de strijd.
Henriëtte Roland Holst heeft zich vol
komen en onvoorwaardelijk ingezet voor
haar idealen: liefde, schoonheid en waar
heid. De drang naar deze idealen brand
de in haar als een vuur. Haar dromen en
haar daden sproten voort uit waarach
tige bezieling, en al heeft zij zich bij de
keuze van de middelen om haar dromen
in daden om te zetten wel eens vergist,
zij behoefde in heel haar lange leven
geen duimbreed af te wijken van de kern
van haar idealen en kon onveranderlijk
trouw blijven aan de zekerheden van
haar jeugd.
Tussen droom en werkelijkheid wist zij
cp-i kloof; en dit is de tragiek van Hen
riëtte Roland Holst, die Bernard Ver
hoeven haar eens deed karakteriseren
al- de dichteres van de tweespalt.
Reeds in haar jeugdwerk, de cyclus
„Verzen en sonnetten in terzinen" (1896)
treffen de tegenstellingen waarover zij
peinsde. Haar vijftigjarig dichterleven
was er een van voortdurende strijd: tus
sen droom en daad, tussen ideaal en
werkelijkheid, tussen verlangen naar de
eenheid van al het bestaande en de split
sende krachten van de individuele mens.
tussen haar eigen streven en het besef
van verantwoordelijkheid voor de ge
meenschap, tussen haar vrouwelijkheid
en de felle strijd.
Dit dualisme vindt men overal in
haar werk. Toen zij, als een nieuw ge
loof, het socialisme gevonden had
Gorter heeft op de jonge Henriette van
der Schalk grote invloed gehad
sprak haar werk „De nieuwe geboort
11903) van het, gevonden geluk. Maar
de tweespalt blijft, nergens wellicht zo
aangrijpend uitgesproken als in de tijd
toen „De vrouw in het woud" (1912)
en „Tussen twee werelden" (1923) ont
stonden, de tijd waarin zij de S.D.A.P.
verliet zonder haar geestdrift voor de
socialistische strijd om gerechtigheid te
verliezen.
Tijdens een vergadering van de Konink
lijke Vlaamse academie voor taal- en let
terkunde, ls besloten de schrijver Stijn
Streuvels voor te dragen als candidaat
voor de Nobelprijs voor 1953. De secre
taris-generaal van het Belgische ministe
rie van onderwijs, Julien Kuypers, werd
benoemd tot directeur van de academie.
zij, de dochter van een Noordwjjkse nota.
ris, in contact kwam met Albert Ver-
wey, die haar vroegste poëzie beïnvloed
de, met Herman Gorter die haar inwijd
de in Spinoza en Marx, met Toorop en
met de glas- en muurschilder R. N. Ro
land Holst met wie zij in het huwelijk
trad. Het grootste deel van haar levens-
Ik uil U al dieper indenken, dood,
zó, dot ge in mij groeit als een kind.
Zijt gij ons kind niet, als het avondrood
vervaluivt en de schemering begint
Als ge dan komt, de langverwachte gast
van onze waaikgedaehC en onze dromen,
zal ik niet angstig zijn, zelfs niet verrast,
maar, u begroetend met een: welgekomen
u volgen naar de poort, die uwe hand
ontgrendelt, de donkere poort waarachter
gespreid ligt het oneindig land,
nevelbedekt, waarvan gij zijt de wachter.
(Uit „Tussen Tijd en Eeuwigheid"
van Henriette Roland Holst).
V)
De ministers-presidenten en ministers van
negen landen van het Britse Gemenebest
en afgevaardigden van de Britse koloniën
zullen Donderdag a.s. te Londen bijeen
komen voor de belangrijkste na-oorlogse
conferentie, die voorgezeten zal worden
door Winston Churchill.
De agenda voor de 10-daagse confe
rentie omvat:
1. Terugblik op de economische ont
wikkeling in de laatste jaren en de voor
uitzichten voor het sterlinggebied, waar
van Groot-Brittannië de bankier is.
2. Onderwerpen de externe economische
politiek betreffende.
Op tekst van pater Jac. Schreurs
M.S.C. heeft Herman Strategier de mu
ziek geschreven voor een declamatorium
over Henric van Veldeken, de middel
eeuwse dichter der St. Servaas-legende
en een aantal minneliederen, waarmede
de eigenlijke letterkundige geschiedenis
van ons land in de tweede helft der 12e
eeuw begint.
Dit declamatorium is opgedragen aan
dirigent André Rieu en zijn Maastrichts
Stedelijk Orkest, dat dit werk a.s. Za
terdagavond op een abonnements-con-
cert te Maastricht in eerste uitvoering
zal brengen.
Aan de uitvoering werken mede de
Limburgse bariton Leo Ketelaars die de
zangrol van Henric van Veldeken zal
zingen en de declamatoren Willy Brill
en dr Gabr. Beckers, die de teksten der
figuren van een dichter en een harlekijn
zullen voordragen.
3. Aspecten van deze onderwerpen en
de te nemen maatregelen. (Dit punt om
vat financiële politiek, economische ont
wikkeling, handelspolitiek, grondstoffen-
politiek en internationale instellingen,
zoals de Wereldbank, het I.M.F., de
G.A.T.T. en de E.B.U.).
4. Samenwerking van het sterlingge
bied met andere landen.
5. De vooruitzichten op korte termijn
voor het sterlinggebied om een evenwicht
in de betalingsbalans te verkrijgen en de
politiek voor 1953.
Het is voor de eerste maal sinds de
Ottawa-conferentie in 1932, dat de minis
ters-presidenten van het Gemenebest, de
ministers van financiën en de andere
ministers bijeenkomen om het gehele ge
bied van economische en financiële pro
blemen aan een onderzoek te onder
werpen.
Tot de landen van het Gemenebest, die
op de conferentie tegenwoordig zullen
zijn, behoren: Groot-Brittannië, Canada,
Australië, Nieuw Zeeland, Zuid Afrika,
India, Pakistan, Ceylon en Zuid Rhodesia.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem
heeft benoemd tot deken van Gouda als
mede tot pastoor van de parochie O. L.
Vr. Hemelvaart, de zeereerw. heer A. J.
Raaffels. Tot pastoor te Schiedam (H.
j Hart), de weleerw. heer W. E. Blok; tot
rector van het Lyceum voor Meisjes te
Rotterdam, de weleerw. heer H. F. A. Ko
nijn, die kapelaan was te Rotterdam (O.
L. Vr. Onbevl. Ontv.)
Z. H. Excellentie heeft op zijn verzoek
om gezondheidsredenen eervol ontslag
verleend aan de weleerw. heer H. M.
Brandehof, pastoor te Monnikendam. Tot
pastoor aldaar is benoemd de weleerw.
heer J. Verhaar, die kapelaan was te
Noordwijk (H. Jeroen).
THOMAS MANN, die in 1934 door de
Nazis werd verbannen en sindsdien in
Amerika woonde, heeft besloten naar
Europa terug te keren. Hij zal zich in
Zürich vestigen.
De staalgieterij van de MuinckKeizer
(DEMKA) vierde Zaterdag een dubbel
jubileum, nl. het 100-jarig bestaan van de
onderneming en het feit, dat 50 jaar ge
leden de eerste, charge staal in Nederland
werd gegoten in het bedrijf van de heer
J. M. de Muinck Keizer te Martenshoek
(Groningen) en wel op 2 November 1908.
In de Beatrixhal van de Jaarbeurs te
Utrecht was een herdenkingAijeenkomst,
waar 2300 personeelsleden van het jubi
lerende bedrijf bijeen waren. Zij kregen
allen bij hun koffie een Groningse koek,
een toepasselijke tractatie, daar het be
drijf zijn oorsprong in Groningen vond.
Tevoren had de president-directeur, de
heer A. S. de Muinck Keizer, een her
denkingsrede uitgesproken, waarin hij
mededeelde, dat ter verbetering van de
pensioenen in de eerstkomende tjen jaar
een bedrag van 250.000 beschikbaar zal
worden gesteld.
Nadat een vertegenwoordiger van de
minister van Economische Zaken de ge
lukwensen van de regering overgebracht
had, sprak de Commissaris der Koningin
in de provincie Utrecht, de heer M. A.
Reinalda, zijn gelukwensen uit, er aan
toevoegend, dat het H. M. de Koningin
had behaagd het bedrijf het praedicaa*
„Koninklijke" fe verlenen.
De directie had vervolgens nog ver
scheidene felicitaties en cadeaux in ont
vangst te nemen.
Voor de receptie stonden niet minder
dan drie zalen van de Jaarbeursgebouwen
ter beschikking, In de loop van de mid
dag vulden deze zich met talloze voor
aanstaande figuren uilt de industriële we
reld en burgerlijke autoriteiten. Het was
een „staande" receptie zonder toespraken,
waar vrijwel het gehele bedrijfsleven uit
Nederland acte de présence gaf. Daarna
verzamelden zich personeelsleden en ge
nodigden voor een feestvoorstelling in de
Beatrix-hal, waar voor niet minder dan
4700 aanwezigen door leden van het
DEMKA-personeel het herdenkingsspe'
„Staal in het goud" werd opgevoerd.
Toen men jaren geleden Farrol meedeelde, dat de telefoon was uit
gevonden, toonde de grote man niet het enthousiasme, dat zijn zegsman
verwacht had. „Maar denk je toch eens in", vervolgde deze, „voortaan
zal je via de telefoon-lijn met iemand in een heel andere plaats kunnen
spreken!" Farrol volhardde in zijn sceptisch zwijgen en tenslotte vroeg
hij: „Wat zullen ze gaan zeggen
Met deze historische anecdote opende president Seymour N. Siegel,
tevens directeur van de stedelijk omroep van New York, de conventie
van de National Association of Educational Broadcasters, welke kort
geleden in dc universiteit van Minnesota te Minneapolis gehouden werd.
Even duidelijk als het openingswoord van de heer Siegel duidde de massale
opkomst der omroepleiders uit alle delen van de Verenigde Staten aan,
dat Amerika een open oog heeft voor het enorme probleem van de televisie,
dat het zichzelf gesteld heeft.
lende waarnemers aanwezig. Ook van de
grote charitatieve foundations waren af
gevaardigden ter plaatse. Van de Euro
pese omroepen waren de B.B.C., de Ita
liaanse omroep en de K.R.O. vertegen
woordigd.
In weerwil van de inzet van het con
gres, welke te verwachten gaf, dat de han
den ineen zouden worden geslagen om
tot maatstaven en productie-methoden van
de programma's te geraken, bleken de
meeste leden nog zodanig verwikkeld te
zitten in de eerste oprichtingsmoeilijk-
hëden, dat de discussies toch een overwe
gend technisch en organisatorisch karak
ter kregen. Hetgeen intussen niet zeggen
wil, dat de zittingen geen interessante ge
gevens opleverden.
Merkwaardig en voor Amerika wel heel
nieuw was het o.a., dat twee staten de in
voering van televisie-belasting overwegen,
om aan de hegemonie van het commerciële
reclame-systeem te ontkomen. In Oklaho
ma verkeren de beraadslagingen al in een
zodanig stadium, dat de invoering van
De „Freeze" is opgeheven. Dit wil zeg
gen, dat de F.C.C. (Federal Communica
tions Commissie) weer televisiezendver
gunningen verstrekt, na deze geruime tijd
geblokkeerd te hebben, omdat de nieuwe
zenders als paddestoelen uit de grond re
zen en elkaar dreigden te verstikken- In
een uitvoerig rapport heeft de Commissje
bepaald, dat Amerika zal worden bestre
ken door ruim 2000 televisiezenders, wel
ker plaats en sterkte is vastgesteld. Van
deze zenders zullen 209, dus circa 10 pet,
niet-commerciële, „educational stations"
zijn. De weg is dus gebaand, om de tele
visie ook in dienst te stellen van iets an
ders dan reclame en amusement. Er kan
gesproken worden, maarzoals Farrol
zei: wat zullen ze gaan zeggen?
Er bestaan in Amerika reeds tal van
„educational stations", zowel voor radio
als voor televisie. Deze stations zenden
een cultureel programma uit, bestaan
de uit goede concerten, lezingen en ge-
dachtenwisselingen. Zij geven geen amu
sement en geen reclame. Hun financie
ringsmethodes zijn verschillend. Neem bij
voorbeeld de stadsomroep van New York,
één der beste educatieve omroepen van belasting als vaststaand mag worden
1 aangenomen. Het bedrag, dat genoemd
werd, was 5 dollar per toestel. In rijkere
staten heeft men zulke maatregelen niet
van node. Zo verbaasde de afgevaardigde
Amerika, die prachtige programma's uit
zendt. Men denke over zo'n omroep niet
te gering, als wij over een stadsomroep
spreken. New York immers heeft bijna
evenveel inwoners als heel ons vaderland.
De City of New York nu bekostigt zijn
omroep geheel uit gemeentefondsen. Men
beschouwt er de omroep evenzeer als „pu
blic Service" als de stadsreiniging of de
straatverlichting.
Heel dikwijls zijn de „educational sta
tions" het eigendom van een universiteit.
Dit is bijvoorbeeld het geval te Minnea
polis, waar de conventie in de universi
teitsgebouwen werd gehouden. De univer
siteit houdt dan zo'n omroep óp de been
op dezelfde wijze als zij een chemisch
laboratorium en een universitair hospitaal
op de been houdt. Zij traint hier haar stu
denten, die zich in radio en televisie wil
len specialiseren. Bovendien is zo'n om
roep voor een universiteit een prachtig
hulpmiddel om van haar activiteiten blijk
te geven. In onze Nederlandse verhoudin
gen is het bijna niet te denken, hoe een
universiteit een complete omroep onder
houdt, om enkele tientallen studenten te
trainen, om wat propaganda te maken ep
bij wijze van niet betaalde public service,
te functioneren. Wie echter de rijkdom
van de Amerikaanse universiteiten ge
manifesteerd ziet in gebouwencomplexen,
welke tezamen een klein stadje vormen,
begrijpt dit beter.
In andere gevallen is een plaatselijke
educatieve omroep het resultaat der sa
menwerking van een aantal culturele or
ganisaties, welke alle haai- deel in de kos
ten bijdragen. Dit is bijvoorbeeld het
geval te Boston (Mass.) waar Parker
Wheatly de scepter zwaait over de Lowell
Institute Coöperatieve Broadcasting Coun
cil. Tenslotte zijn er nog de educatieve
omroepen, welke onderhouden worden
door de bekende humanitaire stichtingen
als Rockefeller Foundation, Ford Founda
tion met het Fund for Adult Education,
enz.
Er zijn dus manieren genoeg. De direc
teuren dezer educatieve stations zijn ver
enigd in de National Assocation of Edu
cational Boadcasters. Speciaal voor tele-
visie vormen zij bovendien de Joint Com-
mittec on Educational Television Van de
zijde der federale regering is tenslotte aan
het Office of Education een afdeling toe
gevoegd voor „Educational Uses of Radio-
Television".
Zoals men ziet, zijn alle krachten gemo
biliseerd en georganiseerd, om aan de
situatie het hoofd te bieden en de conven
tie, welke in de universiteit van Minnea
polis werd gehouden, was als het ware
een eerste grote wapenschouw. Behalve de
•mroepleiders en toekomstige omroeplej
'ers waren
van Texas de vergadering, met de mede
deling, dat enkele olie-magnaten in de
afgelopen jaren voor de ontwikkeling van
„educational television" het ronde bedrag
van 80 millioen dollar hadden gescnon-
kenGetallen, waarvan ook onze Ne
derlandse oren tintelden..
Als bouwsom van een zender met inbe
grip van studio, met complete uitrusting
werd het gemiddelde bedrag van 3 mil
lioen dollar genoemd. De technische ope
raties kosten per jaar 215.000 dollar en de
programma-operaties 300.000 dolar. De to
tale exploitatie van een „educational
station" komt dus op ruim een half mil
lioen per jaar. Deze bedragen zijn, zoals
iedereen zal begrijpen, maar kleinigheden,
vergeleken bij de torenhoge exploitatie
sommen van de grote commerciële stations
die soms aan één show verspillen, waar
mee een „educational station" een maand
lang moet rondkomen.
Met dat al hebben de „educationals" de
goodwill van het publiek. Niet alleen de
highbrows mopperen op de reclame, maar
men hoort heel eenvoudige kijkers zeg
gen, dat zij heel graag radiobelasting zou
den betalen, als zij daarmee van die oer-
vervelende advertenties konden afkomen.
Men vergete niet, dat elk concert om de
10 minuten onderbroken wordt voor een
reclame-mededeling van 1 minuut. Elke
film, elk toneelspel idem. De spannende
verkiezingsuitslagen van 4 Nov., een na
tionaal gebeuren, werden om de 10 minu
ten onderbroken door 1 minuut reclame
van de sponsor: Pepsi Cola.
Het gekke is, dat de uitzendingen, die
puur reclame zijn, van A tot Z, zoals. de
Arthur Godfrey- en de Kate Smith-show,
nog het aardigste zijn. Men verwacht daar
niets anders dan reclame en wat meer
geboden wordt, valt mee. Maar het is on
hebbelijk, een concert te horen onde.-üre-
ken door reclame voor sigaretten of
scheermesjes, omdat men dan Ingesteld
op het beluisteren van een concert. 2"
volgt dus het grote publiek welwillend
hoopvol pogingen van de N.A.E.B. En h®
laat het niet bij platonische liefdesverkD'
ringen. De directies van wolkenkrabber*
bieden hun dak aan ter oprichting van d®
zendmast. Dat scheelt weer 50 a 60.000 dob
lar. Een mast, die vanaf de begane gron"
moet worden opgebouwd, is natuurlij»
veel duurder.
De N. A. E. B. is bij de ontplooiing va"
zijn activiteit nog pas in het eerste sta'
dium. Het gaat er voorlopig nog pas off-
het materiaal voor zenders en studio's °f.
tijd binnen te krijgen. Want de vraag M
de huidige enorme uitbreiding van h«'
zenderaantal is zo groot, dat zelfs de Am®'
rikaanse industrie er niet dan traag aa®
kan beantwoorden. Het gaat erom, nieu',v
personeel te trainen. De vraag naar T. V-'
personeel is hier zeer groot en daar d®
vinding te jong is, om een overschot va"
geschoold personeel te hebben, moeten g®'
gadigden worden opgeleid. Tal van Uni'
versiteiten hebben hiervoor uitstekend®
cursussen. Men maakt experimentele proj
gramma's en neemt hiervan „Kinescopes'
op elke Amerikaan spreekt van „kin'
nies". Deze kinnies worden dan best"'
deerd onder leiding van docenten, zoda'
ieder kan zien wat er goed en niet goe"
aan was.
Zoals gezegd, het is nog pas de eerst®
phase van de ontwikkeling, welke zich i"
de naaste 10 jaar zal voltrekken. Maar dez®
phase geeft, in weerwil van alle rommel
welke de actuele televisie te zien biedt-
hoop. Juist omdat zij ingezet wordt ondef
het motto: Wij kunnen nu spreken, maar..--
wat zullen wij gaan zeggen?
De Katholieke Middelbare Meisjesschool
„Maria Mediatrix" te Bergen op Zoom-
die geleid wordt door de Zusters van he'
Allerheiligst Hart van Jesus, wordt over'
geplaatst naar Veldhoven, waar ook het
nieuwe moederhuis van deze congregatie
in aanbouw is.
Notariaat- Bij K.B. is benoemd tot
notaris te Ter Apel (gemeente Vlagt-
wedde) F. J. Dijkstra, candidaat-notaris,
wonende te Ter Apel, in de plaats va»
notaris W. F. Rutgers, die is overleden.
De communisten vinden, dat er op
hun partijvergaderingen meer en
meer gefeest moet worden. De
voorzitter van de C.P.N., de. heer
Gerben Wagenaar, verklaarde, toen
hij gisteren tijdens het partijcongres
in Amsterdam een aantal vraagstuk
ken betreffende de propaganda
behandelde, dat .,er meer moderne
methodes" moeten worden toege
past. Onder meer zo sprak hij
zal er een feestelijk karakter wor
den gegeven aan de verschillende
bijeenkomsten en er zullen meer
films vertoond moeten worden.
De heer Wagenaar had de cl^ad bij
het woord gevoegd, want hij sprak
op ee-n podium, dat versierd was
met meer dan levensgrote portret
ten van Lenin, Stalin, kameraad
Paul de Groot en van hem zelf.
„De propagandastaf van de partij",
aldus de heer Wagenaar. „zal uit
gebreid worden en voor dit doel
zal men een bedrag van 50.000
bijeen brengen. Voor de verschil
lende activ-;teiten ;n verband met
de komende verkiezingen zal
bovendien nog honderdduizend gul
den verzameld moeten worden".
Vo,gen de verklaring van de voor
zit er, had de pariij „zonder veel
moeite 1018 nieuwe leden inge
schreven". Het afschrijven van het
aantal leden dat bedankt, zal het
partijbestuur veel meer hoofdbre
kens kosten.
r van regeringszijde verschil-1 S acht.
Zoals men zich zal herinneren werd in
September dc opening van het nieuwe
station te Leiden uitgesteld, omdat er in
de nieuwe spoorbaan bij de Haarlemmer
vaart een slap gedeelte voorkwam. Na
uitvoerige Proefnemingen en bestudering
van de mogelijkheden tot verbetering van
dit baangedeelte, zal zo deelt de direc
tie van de Nederlandse Spoorwegen thans
mede over een gedeelte ter lengte van
ongeveer zestig meter een gewapend be-
~«~ï..?r?agPlaat °P heipalen wórden
GRENZEN EN GRENDELS
In Amsterdam is Zondagochtend de
dirigent Albert van Raalte overleden.
Sinds 1933 was Van Raalte dingen,t bij
de radio, laatstelijk van het Radio-phü-
harmon-isch orkest. De uitvoeringen die
hij voor d-e microfoon verzorgde waren
steeds van uitstekend gehalte en Van
Raalte telde zijn bewonderaars da-n ook
bij honderdduizenden.
Een radio-dirigent wordt door de luiste
raars piet gezien en daardoor spreekt zijn
i:\ jloed op het orkest de hoorders min
er sterk aan dan dit in de concertzaal
g :.i-hiedt. Dat Van Raalte echter een
V3C "."treffelijk leider was kon men zelfs
W"axiemen zonder hem tc zien.
Albert van Raalte werd 21 Mei 1890 te
Amsterdam geboren. Na zijn HBS-studie
t? Amsterdam volgde hij de Handels-
s-hool te Hannover. Teruggekeerd in
Amsterdam bleek, dat zi.in ambities een
azdere kant opgingen. Hij ging muziek
studeren, eerst in de hoofdstad, daarna
aan het' Conservatorium te Keulen en
vervolgens aan het Conservatorium te
Leipzig bij Arthur Nikisch, Max Reger en
Hans Sitt.
In de jaren 1911 en 1912 was hij werk
zaam als koorrepetitor en kapelmeester
van het „Théatre de la Monnaie" te Brus
sel; daarna was hij verbonden aan de
Stedelijke opera te Leipzig. Tussen 1915
en 1927 vervulde hij leidende functies bij
de toenmalige „Ned. Opera' „De Natio
nale Opera" en andere gezelschappen.
Van 1927—1933 was hij dirigent van het
Scottish Orchestra te Glasgow. In 1933
kwam hij bij de AVRO.
In bijna alle belangrijke muziekcentra
is Van Raalte als gastdirigen1 opgetreden,
o.a. in Parijs, Londen. Berlijn, Wenen,
Rome, Brussel, Milaan. Praag Boedapest,
Turijn. Monte Carlo etc. In. Nederland
trad hij als gastdirigent op bij het Concert
gebouw, de Groningse Orkestvereniging,
het U.S.O., het Residentie-orkest en ver
scheidene kleinere orkesten.
IN de brochure aan „Te Elfder Ure", waarvan wij
de vorige Zaterdag in deze kolommen de inleiding
van prof. dr W. Grossouw „Katholiek réveil en
spiritualiteit" bespraken, is óók een inleiding van
Bernard Verhoeven opgenomen. Zowel het onderwerp
als de wijze van benadering en beschouwing ver
dienen bijzondere aandacht. Verhoeven gaf zijn inlei
ding een korte, enigszins vage titel: „Grenspro
blemen". Maar de vragen, die hij behandelt, zijn
verre van vaag. Deze vragen hebben n>l. betrekking
op de emancipatie der Nederlandse katholieken, waar
over in deze inleiding geen algemene beschouwing ten
beste wordt gegeven, doch die in de concrete situatie
van het lieden op haar ontwikkeling en haar nabije
mogelijkheden wordt onderzocht.
„We zijn tot dusver overheersend gewend geweest",
aldus de inleider, „om de emancipatie te beschouwen
als een zaak van collectiviteit. Niet „Ik" het Ik
wordt geëmancipeerd, maar doorlopend worden „Wij"
geacht, geëmancipeerd te worden en te moeten wor
den Wü spreken over de problemen der Emancipatie
als over collectieve vraagstukken van een gehele
gemeenschap; wij tezamen worden verantwoordelijk
gesteld, of stellen dat ons zelf. voor collectieve ver
schijnselen, tekorten, noden. Wij spreken over onze
afval, onze criminaliteit, onze intelligentiespreiding,
onze bezetting van posten enz. En zo is het in feite
een eeuwlang geweest, de achter ons liggende eeuw
van bewuste emancipatie. Wij Jeefden als katholieke
collectiviteit in onmondigheid en minderwaardigheid
en we werden als katholieken in de collectiviteit vast-
gehouden door gemeenschappelijke collectieve ele
mentaire doelen en vijanden".
NAAST deze omschrijving van een verleden tijd
wordt dan aandacht gevraagd voor de actuele
situatie, waarin een zekere revolutie wordt ge
signaleerd in de ontwikkeling van de katholieke
emancipatie-strijd.
„Deze (katholiek van vandaag) is stellig gevormd
tot volwassenheid, maar hij kende zich bij de jongste
stembus nadrukkelijk als Napoleon het zjjn kroon
deed zijn brevet van politieke mondigheid zelf toe.
Hij nam de politieke volwassenheid op eigen gezag,
al bewaart ook de stembus haar biechtgeheim. Het is
de revolutie van de Ik-mens tegen de Wij-mens. Is
hier sprake van een radicale revolutie? Het vraag
teken is niet zonder zin, want zó gemakkelijk raakt
X
men een Wij-mens niet kwijt. Toen Dve® wouwen,
die op de Katholieke Nationale Partij hadden gestemd,
de verkiezingsuitslag vernamen, zeiden zp verbouwe
reerd: „Nu hebben wij twee zetels verloren De
binding met de oude Wij-mens is taai, en de groei
naar een nieuwe Wij-mens moeizaam, is er dwars
door de collectieve emancipate der Nederlandse ka
tholieken een andere emancipatie zien aan het af
tekenen: die van de persoonlijkheid, de culturele
emancipatie?"
HET zij me veroorloofd, voorbij te gaan aan een
nauwkeurige analyse van de gedachtengang, die
Verhoeven verder in zijn inleiding ontwikkelt,
aan de „typen van oplossing die hij naast elkaar stelt
en beschrijft en aan zpn slotbeschouwing over de
„staatkunde als cultuur Men leze zélf het. vele
waardevolle, dat Verhoeven in de hem eigen onder
houdende, spitse en zeer stijlvolle trant over al deze
punten opmerkt en vergunne mij intussen een kort
ogenblik stil te staan bij wat in het laatste citaat
wordt, genoemd: de emancipatie der persoonlijkheid,
die de collectieve emancipatie doorkruist.
In deze woorden wordt, dunkt me. een uitermate
kernachtige en scherpe diagnose gesteld. Er is een
zekere nervositeit in het katholieke openbare leven
van lieden merkbaar. Men weet niet goed waar men
aan toe is; gevaren worden gevreesd, een zekere
morele eenheid van denken en voelen, die vroeger
innig, héél innig was verbonden met de religieuze
eenheid, dreigt haar invloed en onaantasl baarheid te
verliezen. Deze morele oollectiviteit brokkelt af, ter
wijl de mystieke eenheid van allen, die geloven in
Jesus Christus en Zijn éne, heiliep, katholieke en
apostolische Kerk. meer belangstelling, aandacht en
waardering werft.
MEN maakt zich ongerust over deze gang van
zaken, welke zoals élke gang van zaken
bepaalde risico's impliceert. De stijl der discussie
tussen katholieken wordt levendiger en emotioneler.
Er is soms zelfs een bijna bezwerende toon in ster-
r- G - ingezonden stukken. 'De „niet-afgebrok-
xelde katholieken grijpen elke gelegenheid aan, om
aan hun ernstige bezorgdheid of diepe verontwaar
diging uitdrukking te geven. Er vallen zelfs en niet
tut de pen van de eerste de beste, woorden als
„stompzinnig" ais kwalificatie voor de afbrokkelaars.
Anderzijds kunnen zij, die zich losmaken uit de
collectiviteit op uiterst denigrerende en integralis-
tische manier spreken over de voormannen, die de
katholieke eenheid op sociaal of politiek terrein
in volstrekte eerlijkheid voorstaan en verdedigen.
In hun publicaties zijn zij over het algemeen iets
rustiger en evenwichtiger dan \n hun gesprekken
en disputen; sommigen van hen houden ervan hun
,,ik verkoos de vrijheid" een beetje te etaleren en
met een mengeling van weemoed en trots te turen
in het perspectief van een moderne vorm van
martelaarschap.
Door een en ander wordt, de atmosfeer geladen, de
helderheid der problematiek soms vertroebeld en de
nervositeit verhevigd. Nu men in volwassenheid zijn
keuze bepaalt, ontvoogd en geen andere categorische
binding erkennend dan die der gemeenschappelijke
katholiciteit, lokt deze keuze aan beide kanten reac
ties uit, die meer getuigen van een beswaard gemoed
en bepaalde emotionele aandoeningen dan van een
zakelijke instelling. Ook in die sin staan wij nu. in
een dramatische fase der katholieke emancipatie.
Er zit iets ongezonds in, voorzover dc zenuwen de
baas zouden gaan spelen. Er zit ook iets gezonds in,
voorzover bepaalde grote en belangrijke vraagstuk
ken schijnbaar (zo tc zien méér dan in een voor
oorlogse tijd) in staat zijn de gemoederen te bewegen.
EEN ding is m.i. nodig om de spanningen, die zijn
ontstaan, binnen de grenzen van ons aller welzijn
te houdende eerlijke problematiek
moet op geen enkele w ij z e worden af
gegrendeld. Laat openlijk en onomwonden dis
cutabel zijn, wat in feite zich in geest en hart van de
hedendaagse ernstige katholieken als disentabel aan
dient. Anders ontstaan verdringingen en verdacht
makingen, waar niets en niemand mee gebaat rijn.
De openhartigheid en onbevangenheid, waarmee Ber
nard Verhoeven heeft gesproken over vraagstukken,
die ons allen bezighouden, zou ik in dit opzicht voor
beeldig willen i.oemen.
S. JELSMA M.S.C,
De Spoorwegen konden niets mededelen
over de duur van deze werkzaamheden-
Van andere deskundige zijde vernamen
wij echter dat deze werkzaamheden nie'
voor het late voorjaar beëindigd zullen
zijn. Aanvankelijk lag het in de bedoeling
op 29 September j.l. over de verhoogd®
baan te rijden.
De beide bloemenveilingen in Aalsmee"
Bloemenlust en Centrale Aalsmeerse Vei
ling, hebben gisteren haar 40-jarig jubi
leum gevierd De gezamenlijke recepti®
werd gehouden in een versierde zaal i»
gebouw „De Oude Veiling" en werd be
zocht door vele veraanstaanden uit d®
Nederlandse tuinbouwwereld.
Ook de Commissaris der Koningin in d®
provincie Noord-Holland, dr J. E. baro»
de Vos van Steenwijk, gaf van zijn be
langstelling blijk.
Ir A. W. van der Plassche, directeur-
generaal van de Landbouw, deelde mede
dat het H.M. de Koningin heeft behaagd-
tot ridder in de orde van Oranje-Nasa»
te benoemen de heer A. Barendsen, voor
zitter der veilingvereniging Bloemenlust-
Onder de aanwezigen bevonden zich o.a-
de burgemeester van Aalsmeer en die de"
omliggende gemeenten, de directeur va»
de Tuinbouw, ir F. W. Honig, dr A. J-
Verhage, voorzitter der Bedrijfschap voo"
Sierteeltproducten en jhr mr W. C. Hoof-
Graafland, directeur der Coöperatiev®
Centrale Raiffeiscnbank te Utrecht.
Op 25 November a.s. uordt de oudst®
Nederlandse operazanger Leo de LeeuW®
een oom van de actrice Enny Mols-d®
Leeuwe 85 jaar. Hij behoort tot de vei''
tegenwoordigers van onze muziek-drama'
tische cultuur in het buitenland. A'5
tenorbuffo was hij aan talrijke opera'
schouwburgen in Duitsland verbonden, z°'
als bijv. de Hoftheaters in Darmjtadt e"
Wiesbaden en ruim twintig jaren achter'
een aan het Opernhaus te Essen. H®1
hoogtepunt van zijn loopbaan valt o"1'
streeks 1910' het tijdschrift „Bühne un®
Welt" noemde hem een der voortreff®'
lijkste vertolkers van de mime-rol 'JJ
Wagner's Siegfried toen Arthur Nikis®"
hem uitnodigde om onder zijn leiding
rol van David in Wagner's Meistersinge'
te vervullen. De jubilaris recipieert m°,T]
gen van 3 tot 5 uur in het Victoria-hote
te Amsterdam.
V
