Minister wil nog eens praten
lerarensalarissen
over
Pater Stokman ziet van motie af
GQ
EDEN SPREEKT DEAN ACHESON ONDER
VIER OGEN
Hogere posttarieven vonden
geen tegenstand
Uitwijzing van Nederlandse
oud-militairen
HUNTER
SCHADE-UITKERINGEN AAN
EMIGRANTEN
„De landerige treinforensen
Geboorte", een nieuwe dicht
bundel van Gabriël Smit
v
NG-
SLAGEN
DINSDAG 16 DECEMBER 1952
PAGINA
Afschaffing schoolgeld lager onderwijs
principieel niet onaanvaardbaar
De school geldkwestie
Een
woord
weldadig
Wachtwoord voor jongeren
IIenk van der Maze
Meer studiebeurzen
De leraren
Ontknikking wordt
een feit
Zuid-Limburgse grotten
militaire opslag
plaatsen?
Rechtstreekse trein
verbinding met Rome
„Rtieingold" wordt „Lorelei"
De Brilse houding jegens Perzië
Min. Cals voor particuliere radiodistributie
Voor Indonesië een tweesnijdend zwaard
LAAT MEN REDENEN
BEKEND MAKEN
Wat doel hoge commissaris?
Ik rook
Hunter Mild
Hunter Navy Cut
En beiden hebben gelijk als ze
zeggen: Ha!... HUNTER Heerlijk!
Le Corbusier niet
veroordeeld
Vergunning tot overmaking der geiden
mm;
Tweede Kamer in de
drukte
Program als een volgeladen
verhuiswagen
VIERING VAN „HONDFRD
JAAR KROMSTAF"
Mari us de Leeuw ontwerpt
kinderoptocht
's-GRAVENHAGE, 15 December 1952.
Met de behandeling van dc begroting van Onderwijs, K. en M. is de
Kamer ook vandaag, ondanks liet feit, dat zij vannacht tot twee uur
doorvergaderde, nog niet gereed gekomen. Dc minister heeft echter de
sprekers in eerste instantie beantwoord en daarbij heeft hij uiteraard zijn
inzichten t.a.v. dc belangrijkste problemen kenbaar gemaakt.
In de eerste plaats verklaarde hij, dat op korte termijn dc benoeming van
een staatssecretaris is te verwachten en dat dit een man zou zijn van
dezelfde politieke kleur als de minister. Als speciaal terrein zal
deze het V. H. M. O. en het Nijverheidsonderwijs onder zich krijgen.
Met de heer Peters (K.V.P.), die een andere taakverdeling had bepleit, was
de bewindsman het niet eens.
Wat het onderwijs in het algemeen aanging, verklaarde hij, uit te gaan
van het beginsel, dat dc verantwoording voor de opvoeding primair bij de
ouders ligt; ook de plicht om hun kinderen onderwijs te doen geven. Maar,
zo zeidc hij, dit houdt niet in, dat zij dit op eigen kosten zouden moeten
doen. Dit zou ook een gemeenschapstaak kunnen zijn, nog afgezien van het
feit, datrde huidige kosten voor de meeste ouders niet zijn op te brengen.
Afschaffing van het schoolgeld voor de lagere school achtte Z. Exc. prin
cipieel niet onaanvaardbaar.
Wat de lerarensalarissen betreft verklaarde minister Cals zich bereid tot
het voortzetten van het overleg met dc organisaties en met dc minister van
Financiën. Voor de woordvoerder der K. V. P., pater Stokman, was dit
aanleiding om te verklaren, dat hij afzag van zijn aanvankelijke voornemen
een uitspraak van de Kamer te vragen. Hij drong er echter op aan het
overleg spoedig te doen houden.
In de middag was de Kamer eerst
voortgegaan met de algemene beschou
wingen over onderwijskwesties. Een ze
vental leden, namelijk de heren De Kui
ter (CH). Peters (KVP). Zegeving. Had-
der.s (VVD). Tilanus (CH), Stapelkamp
(AR). Lemaire (KNP), Gortzak (comm.)
'en Van Dis (SVP), nam eraan deel cn
alle facetten van het onderwijs kwamen
daarbij weer ter sprake- Het eigenlijke
debat tussen de opvattingen van KVP
en PvdA, dat vooral ging over het al of
niet kosteloos geven van het onderwijs,
was echter Vrijdagmiddag al gehouden,
toen Pater Stokman en de heer van Slecn
hét woord hadden gevoerd.
Als vierde katholiek kwam nu de heer
Poters nog eons met kwesties, die
reorganisatie van ons onderwijs ra-ken.
Hij hield een uitvoerig pleidooi over de
£eb" eken. die ons lager onderwijs aan
kleven als daar zijn dc t.e jeugdige leef
tijd. waarop de kinderen naar de am
bachtsschool gaan, te weinig kennis van
vreemde talen en van landen en volke
ren, dit in verband met de emigratie en
het te geringe onderscheid, dat cr m net
uniforme onderwijs is gemaak ussen
bijna debielen en begaafden, die aan
hetzelfde lesrooster onderworpen wor
den.
In verband met dc ontstellende toene
ming van de onkerkelijkheid had de heer
Peters zich afgevraagd, wat el- gedaan
moert worden aan de samenwerking
in-sen de schooi en de jeugdbeweging en
hij had er op aangedrongen, dat het
voortgezet gewoon lager onderwijs (zoek
daar een andqre naam voor, desnoods via
een prijsvraag) en veel ruimere kans zou
.krijgen. Maar vooral had hij gepleit voor
een nauwere samenwerking tussen ge
zin en school-
En dan was er weer het Nijverheids
onderwijs. dat een pleitbezorger vond in
de heer' Stapelkamp, terwijl dc heer Le
maire dc kwestie van het al o£ niet kos
teloze onderwijs in verband bracht met
de middengroepen. De heer Zcgering
Hadders had zich evenals Pater Stokman
tegen kosteloos onderwijs verklaard.
De heer Peters was het niet eens ge
weest met de taakverdeling, waartoe de
minister van Onderwijs wilde komen bij
het benoemen van een staatssecretaris.
Het was namelijk 'S ministers bedoeling
deze het V-H.M.O. en het Nijverheidson
derwijs toe te vertrouwen. Dat vond de
heer Peters niet juist. Zo grensden de
delen, die de minister zich zelf voor
behield, niet meer aan elkaar. Hij vond,
dat de minister alle onderwijszaken voor
zich zelf moest houden en de coördine
rende taak in de onderwijsvoorzieningen
over de gehele lijn plus het opvoedkun
dige gedeelte en de vorming buiten
schoolverband aan de te benoemen
staatssecretaris moest overlaten-
Om tien uur in de avond was eindelijk
het woord aan minister Cals.
Hij begon met de hierboven reeds weer
gegeven mededeling over de te benoemsr.
staatssecretaris en zeide vervolgens, prijs
te stellen op een behandeling van de on
derwijsnota's. Een memorandum daar
over achtte hij evenwel niet nodig.
Wat het schoolgeld betreft, er zijn even
goed argumenten vóór het heffen aan te
voeren als er tegen. Van de eerste cate
gorie noemde soreker dat van de schatkist
(31 millioen). Dat de heffing een betere
selectie te zien zou geven, bestreed hij,
maar toch achtte hij de bezwaren verbon
den aan de afschaffing van het schoolgeld
groter dan het voordeel, dat zij zou kun
nen opleveren. Hij zou het daarom liever
zoeken in een regeling waarbij minder
draagkrachtige ouders steun ontvangen
van de overheid.
Dc vraag of het schoolgeld voor dc lage
re school zou kunnen worden afgeschaft
in tegenstelling tot enige afgevaardig
den achtte de minister dat principieel niet
onaanvaardbaar zou hij willen onder
zoeken. Vereenvoudiging van de heffing
was in ieder geval dringend noodzakelijk.
Een eventuele afschaffing van de school
gelden zou intussen gepaard moeten gaan
Advertentie
ONZE huidige wereld snakt naar de
vrede. We willen ons best doen,
maar in de wirwar van elke dag
lijkt het de meesten eigenlijk toch on
begonnen werk.
Nu zouden velen alvast een mooie en
heus niet geringe taak vervullen, wan
neer zij in vrede konden leven met zich
zelf! hun gezin, familie en landgenoten.
We onderschatten deze arbeid.
Innerlijke rust z°u 0°^ wees voor
een nieuwe oorlog al een stuk .emperen.
Wamt met al onze eigen balsturigheden
maken we er de nationale en in'ernatio-.
nale zaak niet beter op.
Zouden we gezamenlijk meer in een
eenheid kunnen denken en handelen als
ook met voortdurend met onze eigen be
langen en belangetjes alleen bezig zijn,
dan zouden we op breder wiekslag kun-
rsn drijve-n ten ba'te van interna 10-
R'3'le samenwerking.
Een figuur, die in dit opzicht aks een
-fakkeldrager vooruit gaat, is de rianse
minister van buitenlandse zaken, over wie
onze Parijse correspondent Zaterdag no„
zo'n fraai portret leverde.
Deze Fransman, door en door katholiek
heeft ter gelegenheid van zijn eredocto
raat in Tilburg gedachten weggegeven,
waard om er nog eens enkele ogenblikken
bij te vertoeven.
Geen verheerlijkend nationalisme, geen
superras, geen wantrouwen, maar een
nieuwe gemeenschap. Doch Schuman ken
het menselijk falen. En daarom zette hij
'n nlan op om de regeringen eenvoudig de
middelen te ontnemen om een oorlog voor
te bereiden en te riskeren En daarom
geen vrije beschikking meer over kolen en
staal, noch over een nationaal leger of
onafhankelijk bewapeningspotentieel. En
daarnaast terug naar de wet yan de edele
maar nederige naastenliefde. Aan de
vijand van gisteren de broederhand rei
ken niet alleen om te vergeven maar om
gezamenlijk het Europa van morgen op te
bouwen.
Dat is toch wel mannentaal. DU is taai
van een Christen.
Na de studenten-aubade, die op de pro
motie van Schuman volgde, verklaarde de
Franse staatsman in zijn enthousiasme om
Tilburgs enthousiasme Het heeft me 50
jaar jonger gemaakt.
De'hele wereld kan verjongen, wan
neer in de nieuwe geest aan een betere
wereld wordt gearbeid. Ook dat heett
Schuman beklemtoond, toen hij er op
Wees, dat een verzoend, verenigd en sterk
Europa de jeugd zou aanspreken, die ver
langend is de van vrees en haat bevrijde
mensheid te dienen.
De nieuwe idee moet ook de ouderen
aanspreken. Al zullen dan eerst nog per
soonlijke muizenissen en spinraggen op
geruimd dienen te worden.
HENK VAN DEP MAZE.
k aa m a a— m «a Niet te sterlc
53/ISp//7/T Niet te zwak
Altijd veilig en zeker bij kou, griep en pijnen
Koker 50 tabletten 80 ct - 25 tabletten 45 ct
met subsidieverhoging voor die scholen,
welke niet financieel zijn gelijk gesteld,
rnèt blijvend toezicht op de scholen en
met een onaangetaste kinderbijslag.
Wat. de kwestie der beurzen betreft, was
de minister het er mede eens. dat aan
beurzen de voorkeur moet worden gege
ven boven renteloze voorschotten. Het
uitbreiden van het beurzenstelsel zal ech
ter slechts geleidblijk kunnen geschieden.
Hierover is een bespreking geopend met
de minister van Financiën.
Er zijn ook andere regelingen tjaogelijk,
aldus zette de minister uiteen, zoals half
beurs half renteloos voorschot of de mo
gelijkheid van een omzetting van een
renteloos voorschot in een beurs na het
candidaatsexamen. Hoofdthema moet blij
ven de directe steun. Ook het verlichten
van fiscale lasten moet volgens de mi
nister onder het oog worden gezien.
Dan was er nog de zorg voor het minder
begaafde kind, welke probleem de minis
ter aan de paedadogische centra zal voor
leggen. De spreiding der scholen mag geen
automatisme worden. Dc oprichting van
Scholen moet financieel, economisch cn
cultureel geheel verantwoord zijn.
De positie der leraren, in verband met
de midden-groepen besprekend, zeide de
minister nogal sceptisch te staan tegen
over het intelligentie-niveau in het
lerarenmilieu, waarover de grafieken naar
aanleiding van het rapport van drs Pla-
tenburg in de Kamer getoond waren.
Over dit. intelligentie-niveau waren de
psychologen, om het maar zacht, te zeg
gen zo zeide hij, het nog lang niet eens.
De minister verklaarde In te stem
men met de opvatting van pater Stok
man, dat de middengroepen en met
name het onderwijzend personeel
bijdragen tot de cultuur van het land
door het leveren van docenten en door
dat uit hun gezinnen een belangrijke
groep studenten en leerlingen voor het
V.H.O.M. voortkomt. Zij moeten in
staat worden gesteld hun culturele
taak te volbrengen; door de huidige
inkomens zijn zij niet in staat hun kin
deren de gewenste opleiding te geven.
Een daarop gerichte politiek zou spr.
met alle kracht steunen.
Ik zeg niet, aldus de minister, dat dc
salarissen van de leraren aan alle rede
lijke eisen voldoen, ik zeg alleen, dat ze
niet los zijn te maken uit de ambtenaren
salarissen, wat niet wegneemt, de verant
woordelijkheid van de minister ten aan
zien van deze groepen. En hij wilde ver
klaren hetzelfde wat minister Beel had
verklaard bij de behandeling van, diens
begrotingten aanzien van de midden
groepen. Evenals minister Bcri in die
verklaring had gezegd dat. er uit nood
zaak na de oorlog eerst aandacht was
geschonken aan de lagere inkomens; die
der arbeiders, zo moest hij, dit overscha
kelend op zjjn begroting, nu zeggen, dat
het. nodig was geweest, na de oorlog eerst
aandacht te schenken aan de onderwij-
zerssalarissen.
Het gevaar voor wanverhoudingen
was hier echter aanwezig en hij wilde
dan ook zeggen het overleg over de
lerarensalarissen niet alleen met de
minister ran Financiën maar ook met
de organisaties der leraren te zullen
voortzetten. Overleg tussen aanhalings
tekens, omdat de gang van zaken bij
dit overleg zeer onbevredigend was ge
weest.
Over het doortrekken der pacificatie
der andere takken van onderwijs bestond
tussen de minister en de Kamer geen
verschil van mening. In het algemeen
moet er een sterkere band komen tussen
de school en rle ouders zoals ook de heer
Peters (K.V.P.had betoogd.
Zijn momenteel de klassegemiddelden
te hoog, men moet niet vergeten, dat, de
tegenwoordige toestand niet. normaal is.
Er moet worden gezorgd, dat als de
hausse van leerlingen na enige jaren af
neemt, er geen onderwijzers werkloos
worden.
Ook <le ontknikking kwam weer voor
het voetlicht, de. minister zeide te hopen,
dat men hierop het volgend jaar niet
meer zal behoeven terug te komen.
Het ligt in de bedoeling van de minis
ter de instelling te bevorderen van de
akte L.O. Fries.
Bij dc behandeling van het V.H.M.O.
werd de minister schor en moest er op
nieuw 'water laten aanrukken.
De problemen bij dit hoofdstuk waren
evenals bij het L.O. vóór alles van gede
tailleerd en plaatselijk karakter.
De minister was toen twee en een half
uur aan het woord cn verontschuldigde
zich voor zijn lange rede met te zeggen
dat als een gek meer kon vragen, dan hon
derd wijzen konden beantwoorden, een
minister niet de illusie moest hebben in
korle tijd de vragen van honderd wijzen
te kunnen beantwoorden.
Voor het E.V.O. (elementair vormend
ónderwijs) als voorbereiding voor de
L.T.S. (lagere technische school) wenste
de minister financiële gelijkstelling.
Bij de-afdeling Hoger Onderwijs beperk
te de minister zic'n eveneens tot de kwes
ties door de algevaardigden aangegeven;
van een principiële beschouwing over deze
belangrijke tak van onderwijs zag hij in
verband met het late uur het was in
middels bijna één uur geworden maar
af. De pensionnering van de hoogleraren,
het internationaal Academisch Instituut
waren hier aan de orde. De propaganda
voor dit laatste instituut in het buiten
land werd, zo deelde de minister mede, in
tensief voortgezet.
Ruim drie uur had de minister
in ijltempo gesproken. In zulk een
ijltempo, dat. zo niet in de tijd,
maar waarschijnlijk wel in de lengte
van de redevoering het record van mi
nister Lieftinck, 3 uur en 39 minuten, was
gebroken. Toch werd hierna nog aan de
replieken begonnen.
Hierbij zeide pater Stokman nog, dat hij
t.o.v. de vraag schoolgeld of geen school
geld de uitvoerige beschouwingen van
de minister eerst eens te willen lezen.
Ten aanzien van de lerarensalarissen
sloot de heer De Loor (P.v.d.A.) zich aan
bij de in de aanvang vermelde verklaring
van pater Stokman. Hij vroeg echter weg
neming van ongelijkheden, welke in ver
gelijking tot overeenkomstige groepen be
staan.
Nadat de heer Peters nog had gecon
stateerd, dat er tussen hem en de minis
ter verschil van mening bestaat over de
taak van de staatssecretaris, werd de ver
gadering om 2 uur gesloten.
Morgenmiddag voortzetting van liet
Onderwijsdebat. Des avonds is Overzeese
rijksdelen aan de beurt. F. S.
Er bestaan plannen om oen aantal grot
ten in Zuid-Limburg in de toekomst te
bestemmen voor opslagplaatsen ten be
hoeve van militaire instanties.
Definitieve stappen zijn hier overigens
nog niet voor genomen en d-e vrees van
een aantal champignonkwekers, dat hun
bedrijven hierdoor bedreigd zullen wor
den. is niet gegrond, zo vernamen wij van
welingelichte zijde.
(Van onze correspondent).
Dc sneltrein Hoek van HollandBazel,
die de naam draagt van „Rheinpfeil-
Expres", zal in de komende zomerdienst-
regeling der Spoorwegen de naam „Rhein-
gold' krjjgen, aangezien deze ljjn door
getrokken wordt naar Rome. De trein zal
al (hans een speciale wagon voor reizigers
naar de Italiaanse hoofdstad bevatten.
De naam van de tegenwoordige „Rhcin-
gold" wordt dan veranderd in ..Lorelci-
Exprcs". Dit laatste is geschied om de
verwarring tc voorkomen, die somtjjds
onder de reizigers ontstond, omdat de
„Rhcinpfeii" cn „Rheingold" op ge
lijke tjjd uit Hoek van Holland vertrok
ken. De nieuwe ..Rhcingold-Expres", die
dus de speciale wagon naar Rome en terug
krijgt, zal het nieuwe traject met grotere
snelheid rijden, dan tot nu toe het ge
val was.
Anthony Eden, dc Britse minister van
buitenlandse zaken, heeft Maandag te Pa
rijs zijn Amerikaanse ambtgenoot. Dean
Achcson, medegedeeld, dat Groot-Brittan-
nië volledige schadeloosstelling van Per
zië zal blijven eisen voor het verlies van
zijn olie-industrie.
Eden zeide, dat Groot-Brittannië re
kening hield met de mogelijkheid, dat
de Perzische olie weer zou vloeien door
een overeenkomst tussen internationale
oliemaatschappijen en de Perzische pre
mier. Het was evenwel niet bereid, in
te stemmen met een regeling die af
breuk zou doen aan Groot-Brittannië's
wettige aanspraken op de eigendom van
de Perzische olie en een billijke schade-
In de avondvergadering heeft dc
Tweede Kamer gisteren eerst dc be
groting van de P- T. T. behandeld. Het
ging daarbij vooral over dc verhoging
van de posttarieven, welke men over het
algemeen wel noodzakelijk vond en over
de radiodistributie, waarbij men het met
het beleid van dc minister niet eens was.
Er was hier een tekort van 31 i millioen
en algemeen vond men het al te dol. dat
op elke aansluiting 7.werd toegelegd,
nog voordat de Staten Generaal over dit
bedrijf hadden beslist. Moet hier geen
rechtsherstel plaats hebben. zo vroeg
men- Dat zou tegelijk met deze kwestie
moeten worden uitgemaakt.
Onder het hoofd „Verblijfsvergunnin
gen" schrijft, het Indonesische dagblad
„De Locomotief" in een hoofdartikel:
„De geheimzinnigheid rondom de ver
blijfsvergunningen duurt nu al maan
den. Officieel is slechts bekend gemaakt,
dat in Indonesië gedemobiliseerde K.
L.-ers, die de nieuwe overheid na de
souvereiniteitsoverdracht als het ware
zo maar had aangetroffen, opnieuw
moesten worden „gescreend", waarna zou
worden uitgemaakt of hun antecedenten
een voortgezet verblijf in dit land recht
vaardigden.
De procedure was bijzonder vreemd
en kostbaar: men moest midden in zijn
contract naar Nederland terug en kon
daar opnieuw toelating aanvragen, döch
tegen het principe viel weinig in te
brengen.
De praktijk wjjst echter uit, dat aan
tal van anderen, die niet onder genoem
de categorie vallen, eveneens een nieu
we verblijfsvergunning wordt geweigerd.
Hierover is officieel nooit iets mede
gedeeld, maar de diverse briefjes van
de immigratie-dienst bewijzen het. For
meel is ook hier niets tegen in te bren
gen. want de Indonesische regering heeft
de souvereine bevoegdheid te beoordelen,
wi zij wel en wle zij niet in haar land
wil zien.
Het probleem is echter, dat de meeste
betrokkenen niet het flauwste vermoe
den hebben van de redenen, die tot bun
uitwijzing hebben geleid. Zij worden
niet gehoord, zij kunnen zich niet ver
dedigen. zij Uriigen geen uitsluitsel over
de motieven,, zij moeten gaan. Ergens in
Djakarta zit iemand d<e aan de band van
een dossier, of een politieke richtlijn zijn
beslissingen neemt en daarmede is het
bekeken
Dc onzekerheid, die dit alles wekt. is
natuurlijk schadelijk vooral voor de be
trokkenen. Zti is echter ook schadelijk
voor de bedrijven, waarbij zij werken,
hetgeen dan weer rijn terugslag zal heb
ben op de economie van cht lend. Nie
mand weet meer, waar hjj aan toe 's
een dergelijke atmosfeer is natuurlijk
niet bevorderlijk voor geconcentreerd
werken met uitzicht on de toeKomsi.
Zij stimuleert het leven bii de da?- het
redden wat er te redden valt, het viucn-
ten van kapitaal, het liquideren van po
sities.
Wanneer nien toch de kans loopt mor
gen te moeten verdwijnen, is er geen re
den meer om nog iets op te bouwen of
nieuw 1e beginnen Dan kan men maar
beter zich er op toeleggen wegen te zoe-
kpn, waarlangs men met zo min_ moge
lijk schade een heenkomen kan vinden".
Het blad vervolgt: „wanneer de In
donesische regering zich geroepen voelt
het aantal hier te lande woonachtige pn
werkzame Nederlanders drastisch te be
perken. dan is dat een beslissing, die
men heeft de aanvaarden.
Maar mén kan toch minstens de at
tentie hebben mede te delen, welke cri-
i teria, naast die van criminaliteit en po
litiek wangedrag bii deze „zuivering"
zullen worden aangelegd, aangezien het
hier een zaak betreft, die toch mag
worden beschouwd als te behoren 1ot
het algemeen belang van de Nederlandse
diplomatieke vertegenwoordiging te Dja
karta. om waar zij formeel vermoede
lijk niets kan uitrichten tenminste
inlichtingen te vragen en op klaarheid
aan te dringen.
Het Indonesische H. C. stond voor twee
man al bij het Nederlandse kabinet op
de stoep en zorgde, dat iedereen daarvan
op de hoogte was. Uit Djakarta hebben
wij van het Nederlandse H. C. echter nog
niets gehoord en het gaat wel om een
paar man meer", aldus ,,De Locomotief".
Minister Algera vond de tariefver
hoging eveneens het voornaamste punt.
Sympathiek was zij hem niet, maar zij
was onvermijdelijk, hetgeen de heer
Lucas (K.V-P.) had beaamd. De ver
mindering van de afdracht aan het riik
van 6 op 3Va millioen had ten gevolge
gehad, dat de tariefverhogingen tot dc
aangekondigde beperkt konden blijven.
Dat de kosten van post. cn giro
kwitanties van 15 op 25 cent werden
gebracht, achtte dc bewindsman een
zeer grote verhoging. Men zou hierbij
uitzonderingen kunnen maken en dc
minister wilde dat overwegen maar
dan zo. dat het totaalbedrag van dc
verhogingen onveranderd zou blijven-
Wat de radiodistributie betreft, werd
de gebruikers wel gerief gegeven.
Ten aanzien van dc exploitatie sprak
de minister zelf voorkeur uit voor
particuliere exploitatie, maar het is de
vraag of men daartoe nu nog zou kun
nen teruggeraken. Het ontwerp ligt
vier jaar op zjjn departement en hij
wilde dit eerst met dc Kamer be
spreken.
Een voorstel tot verhoging van de
rente der Rijkspostspaarbank was de
minister voornemens zo spoedig mogelijk
aan de Kamer voor te leggen.
De begroting werd zonder hoofdelijke
stemming aangenomen. De heer Gortzak
was net te laat om nog aantekening van
tegenstemmen te kunnen vragen.
Eveneens zonder hoofdelijke stemming
werden aangenomen de begroting van
de Staatsdrukkerij en de wijziging Be-
lemmeringenwet Landsverdediging. De
afdoening van de begroting van Binnen
landse Zaken had moeten wachten op
enkele wijzigingen. Ook zi.i werd nu
zonder verdere discussie z. h. st. goed
gekeurd.
vergoeding voor zowel de installaties
van de Anglo-Iranian als het verlies aan
inkomsten van de maatschappij voor 40
jaar.
De beide ministers hadden een bespre
king onder vier ogen na de opening van
de zitting van de Noordatlantische raad.
Van gezaghebbende zijde is verklaard,
dat Eden Acheson heeft medegedeeld, dat
Groot-Brittannic ook bezorgd is over de
mogelijke gevolgen van het voortduren
van de economische druk in Perzië. Het
kon zich verenigen met een regeling, die
enerzijds dr Mossadeq uit zijn financiële
Mijn smaak is
Hunter Mild in 'n pakje
Navy Cut in 'n doosje
moeilijkheden zou verlossen, maar ander
zijds een precedent zou vormen voor an
dere staten met olie-rijkdommen.
Naar vernomen wordt, is de bespreking
van de kwestie voortgezet door hoge func
tionarissen van het State Department en
het Foreign Office.
Een rechtbank te Marseille heeft de te
gen Le Corbusier ingediende eis niet ont
vankelijk verklaard, Le Corbusier is de
schepper van de „stralende stad", een flat
complex in Marseille van 14 verdiepin
gen.
De Franse vereniging voor de algemene
aesthetics had 20 millioen Irancs schade
vergoeding geëist, omdat het reusachtige
gebouw naar zij verklaarde, zonder een
bouwvergunning was opgericht.
De rechtbank heeft uitgemaakt, dat Le
Corbusier wel een vergunning had, hoe
wel deze was verstrekt nadat het werk
was aangevat. In elk geval, aldus de recht
bank, zou slechts de minister van weder
opbouw, iemand kunnen vervolgen wegens
het bouwen zonder vergunning.
De raadsman van eiseresse had betoogd
dat de schepping van Le Corbusier niet
aan aesthet-ische eisen voldeed.
Naar het oordeel van de rechtbank
echter is het begrip schoonheid „veran
derlijk, te vaag en te veel omstreden".
Is
i
De Nedcrl. Bank verleent aan binnen
landse schadeverzekeringmijen, alsmede
aan hier te lande werkende buitenlandse
schadeverzekeringmijen als bedoeld in
Deviezenbekendmaking 13 46 een alge
mene vergunning
I Tot het betalen door bemiddeling van
een deviezenbank van schade-uitkeringen
aan uit Nederland geëmigreerde personen,
verschuldigd uit hoofde van door vorenbe
doelde niet-ingezetenen vóór hun vertrek
naar 't buitenland hier te lande in binnen
landse geldsoort gesloten transportverze
keringen op reisbagage en'ot yerhuisboe-
dels, mits a) de betrokken niet-ingezetenen
in het bezit zijn van een verklaring als
bedoeld in artikel 1 lid 1 van Deviezen-
beschikking Emigratie; b) de betrokken
niet-ingezetenen woonachtig zijn in een
land, ten aanzien waarvan een betalings
regeling is getroffen; c) de te betalen gel
den een bedrag van 2000 met te boven
gCTot het betalen van eventueel verschul
digde gelden, welke een bedrag van 2000
te boven gaan, ten gunste van een rekening
N" cq rekening „K" ten name van be
trokkene bij een lid van de Bedrijfsgroep
Handelsbanken of van de Ver. voor den
Effectenhandel dan wel bij een land-
bouwcredietbank, aangesloten bij één der
Centrales te Utrecht en Eindhoven.
Eveneens wordt een algemene vergun
ning verleend tot het betalen door bemid
deling van een deviezenbank van aan niet-
ingezetenen, woonachtig of gevestigd in
DAT Gabriël Smit een buitengewoon
zuiver dichter is. wil nog niet zeg
gen, (lat hij een buitengewoon sterk
dichter is. Zijn oorspronkelijkheid is be
paald niet groot en zjjn inspiratie is door
lopend onderhevig aan een soort journa
listieke ijver, die vruchtbaarder in de
lengte dan in de diepte der materie uit
schiet. In zekere zin kan men Smit een
dichter van vluchtige indrukken en aan
doeningen noemen. Een dichter voorts,
die liet zijn publiek vooral maar makke
lijk wil maken, doch die tegenover
zichzelf, tegenover zijn eigen habitus als
dichter, de allermoeilijkste positie in
neemt die men zich denken kan.
Voor hem is dichten hij heeft het
in talloze mantelwoorden beleden
bidden, d.w.z.: „een richten van alle
zielsvermogens op dit éne: rekenschap,
klaarheid tegenover U, mijn God".
Men kan Qok met dat onovertroffen
catechismusantwoord volstaan; „Bidden
is zijn hart verheffen tot God", als men
dan God maar niet statisch wil zien; Hij
is voor een religieus dichter als Ga
briël Smit in eerste instantie de beweeg
grond van alle ding, dus ook van het
eigen dichterlijk slagen of falen. Er moet
in elk vers naar Hem gedongen worden.
Elk voor Smit karakteristiek vers is een
tweespraak tussen schepsel en Schep
per. 6£ als de Schepper geen gehoor
geeft een alleenspraak van hel schep
sel over de uitzichtloosheid van het
eigen ik.
Telkens weer vraagt de dichter zich
'af, in hoeverre hij in zijn creatieve be-
drjivigheid luistert naar wat de Creator
Spiritus hem influistert; in hoeverre hij
dichtend zijn Schepper dient en in hoe
verre zijn hart. zich slechts „bespelen
(laat. door ogenblik en drift en luim",
W aarom schrijf ik?
Waarom schrijf ik? Met de jaren heeft
deze vraag zich dringender postgevat in
Smit. „Ik schrjjf, omdat ik weet; Gij zegt
mij veel, waarvan Gij wilt dat ik 't door
geef(Tu Solus). Zowel om deze
vraag als om de manier vvaarap zij in
(lit werk inhoud krijgt, acht ik het dich
terschap van Gabriël Smit van bijzonder
belang voor (lcze tijd. Wat wij in de jong
ste kunst en letteren aan kenmerkends
kunnen gadeslaan, te weten een zich al
scheppend verdiepen in het creatieve
proces als zodanig, laat zich bij Smit
fenomenologisch aan de orde stellen
als een zich al scheppend verdiepen in
de verhouding van de gelovige tot zijn
inspirator God: het Woord, waaruit alles
geworden is.
Deze v'ërhouding vergt van de dich
ter „de verloochening aan eigen lied. en
praal". Het dichten, tjoor Gerard Brumng
gekwalificeerd als „een genade en een
vermetelheid", wordt door Smit in
eenzelfde geest opgevat, doch in een ge
voel van voortdurend onvermogen uit
gewerkt.
IN zijn voorlaatste bundel „Ternauwer
nood" (Spectrum 1951), waaruit ik tot
nog toe citeerde, heeft Gabriel Snut de
crisis van het autonome dichterschap
bezongen en op zijn manier „de dagen
der artistieke vertwijfeling uitgespeld.
.Zalig de nood van eigen onmacht en
onwaardigheid", heet het bier Zalig
die nood die tot overgave leidt, tot
hergeboorte in het Woord. Tot heiwon-
denheid van de zin van het dichten. Nu
kan de dichter weer oog hebben voor de
straalkracht van Gods werkelijkheid, ook
in die dingen die zo obstinaat prozaïsch
zijn, dat zij. poëtisch gesproken, iedere
kans op vertolking van hun metaphy-
sische betekenis schijnen uit te slui
ten.
In zijn jongste bundel „Geboorte"
(Spectrum 1952), houdt Smit zich juist
met dit soort onverheven dingen bezig,
met „de plaatjes en het gips, de politiek
het kerkbestuur, de landerige treinfo
rensen, de zieke ministers en de hon
gerende kinderen aan de schimmel-
rand van de stad". Allemaal vertalen
ze Gods werkelijkheid. En de dichter
zelf? Hij mag leven bij de gratie van
zijn onvermogen:
Van onmacht everiaden zit ik weer
nu Gij mij in (le dingen oproept tot
getuige van uw heerlijkheid.
De „dingen". Smit heeft er immer vele
namen voor gevonden en er steeds be
minnelijke bewijsleveranciers van Gods
heerlijkheid van gemaakt. De frequen
tie van „ding(en)" is van bundel tot bun
del toegenomen. Nu loopt het woord de
matte strofen uit.
De matte strofen. In zjjn geheel be
tekent „Geboorte" na het sterke „Ter
nauwernood" namelijk een terugval in
een put van onvermogen, waaruit het de
dichter nu eens niet gelukt de inspiratie
van het zo-ben-ik-nu-voor-U-mijn-God te
putten. In „Ternauwernood" blijkt de
godsdienstige ik-Gjj-verhouding, waar
bij „ik" niets ben en „Gij" alles zijt,
haar voorlopig pakkendste zegging te
hebben gekregen.
De tweespraken uit de nieuwe bun
del tasten in die verhouding naar een
nog naakter en nederiger positie van de
dichter. Deze heeft alle zwier van mooie
ivoorden afgelegd.
Zijn dichten is een murmuleren gewor
den over het zijn der dingen in God, en
geen ogenblik twijfelt men aan de zui
verheid der zielsbelijdenis, maar, dit in
concreto. poëtisch komt het gesprek nau
welijks over. Het mist. althans in de
langere min of meer programmatische
verzen, de bezonkenheid der artistieke
aandrift. De emoties werden te grif, méé
dat zij opkwamen, neer gestameld cn zó,
als hartsnotities, rijmtechnisch aaneen
geschakeld, dc wereld ingestuurd.
Ik wijt het poëtisch falen van dit laat
ste werk van Smit voornamelijk aan een
soort journalistieke al te zorgelijke ijver
het zielsgebeuren op zijn eerste uitingen
t.e betrappen. Het dichten is hier in elk
geval, door welke innerlijke of uiterlijke
oorzaken dan ook, te haastig van con
ceptie naar geboorte verlopen.
Is deze bundel bijgevolg een deceptie
als klaar werkstuk, hij vormt niettemin
een onmisbare schalm in de ontwikke
ling van Gabriël Smit's dichterschap. Men
kan onmogelijk zeggen: dit is het einde.
Integendeel: dit doet, achter de regels
om, juist alles verwachten.
Laten wij niet vergeten, dat Gabriël
Smit, zo weinig markant als hij is, geen
figuur in ons land naast zich vindt, (lie
zó consciëntieus het dienende dichter
schap betracht. Het dichten als bidden,
staande op de dagorde van het „ora et
labora". Het gedicht als gemoedsuit
spraak van de gelovige, die weet, dat
hij midden in de wereld staat, in het hart
der dingen die voorbijgaan, en dat het
zijn haast ondoenlijke taak is: God en
die dingen in één licht tc zien en te laten
zien. Dit gaat speciaal de katholieke
tijdgenoot aan!
NICO VERHOEVEN.
landen, welke zijn aangesloten bij de Euro
pese Betalirigs Unie. verschuldigde gelden
uit hoofde van door ingezetenen met ho-
gerbedoelde maatschappijen hier te lande
afgesloten W. A. motorrijtuig-rijwielver
zekeringen, mits de schuld een bedrag van
ƒ1000 niet te boven gaat.
(Van onze parlementaire redacteur).
Een program als een volgeladen ver
huiswagen lag op dte Tweede Kamer te
wachten, toen gistermiddag om 1 uur
bij hoge uitzondering wordt deze week
ook op Maandag vergaderd de vergade
ring aanving.
Er staan nog drie begrotingen op de
agenda, die alle deze week nog moeten
worden afgedaan om vóór het Kerstreces
klaar te komen. Het zijn die van Onder
wijs. K. en W„ die van Sociale Zaken en
diie van Overzeese Rijksdelen. Maar bo
vendien zijn aan deze reeds overladen
agenda nog toegevoegd de begroting van
de P.T.T. en van de Staatsdrukkerij, de
Belemmeringen wet Landsverdediging en
nog een tweetal nota's: namelijk de twee
de Emigratienota en de nota inzake de
„Fairsea" en de gedupeerde ..Pater Maas-
emigranten". Het is te veel van het goe
de, als dat allemaal in één week moet
worden afgewerkt.
De voorzitter, dr Kortenhorst. zeUe
vooraf de gang van zaken voor het af
werken van deze agenda uiteen. Maandag
middag voortzetting van de behandeling
van de begroting van Onderwijs, waarmee
de hele middag gemoeid was, daarna
dus des avonds de begroting van de
P.T.T.die van de Staatsdrukkerij en de
Belemmeringenwet Landsverdediging.
Eerst daarna zou de minister van Onder
wijs in 'eerste termijn antwoorden op de
gehouden algemene beschouwingen. Dat
zou eerst laat in de avond zijn en het zou
dus weer een nachtzitting worden.
Eerst herdacht de voorzitter echter het
overleden Kamerlid, de oud-minister van
Onderwijs mr Terpstra, aan wie hij ge
voelvolle woorden wijdde, welke door de
Kamer staande werden aanhoord. Minis
ter Cals beantwoordde namens de rege
ring deze rede.
Donderdag heeft de begrafenis plaats.
Daar de Kamer echter geen tijd verloren
kan laten gaan. zal de vergadering d:e
dag om elf uur des morgens reeds aan
vangen en in de middaguren worden e^-
schorst om de leden gelegenheid t-> sta
ven de begrafenis van mr Terpstra bij "te
wonen.
(Van onze correspondent)
Aan de Bossche kunstenaar Marius de
Leeuw is opdracht verleend mede de ver
zorging op zich te nemen van een stoet
van tienduizend kinderen, die ter gele
genheid van de eeuwfeestviering van het
herstel der Bisschoppelijke hiërarchie in
Mei van het volgend jaar door Utrecht
zal trekken. Behalve enkele specifieke
onderdelen van deze optocht, verzorgt
Marius de Leeuw ook de opening en het
slot. Over de bit bet hele land af te
vaardigen groepen naar Utrecht, heeft
hjj voorts de supervisie. Het hoofdaccent
zal bij deze manifestatie op de missie
gedachte worden gelegd.
