Kruisheren
slaan de
Amersfoort
uit
te
vleugels
Magistrale redevoeringen eisen
ontzaglijke arbeid
Anton van Duinkerken neemt
afscheid van Amsterdam
In memoriam mgr M. F. Dekkers
Late glans van de oude
Antwerpen
doctoraat, tn frif.se
I
barokstad
11
Verantwoording van onze kath.
Nederlandse Zondagsopvatting
V
mii r|lr j
Groot bouwplan voor klooster en scholen
Naguib protesteert over
Britse houding jegens
Israël
De Paus als rusteloze werker
Scherp geheugen en pijnlijke zorg
voor exactheid
Een stukje Brabant in tie hoofdstad
De verbinding
Amsterdam-Den Haag
Prof. W. Asselbergs
DINSDAG 16 DECEMBER 1952
PAGINA S
SbJu "«gel lie
Mi
De N. S. willen aan vraag voor
busdienst niet intrekken
TAAL
BURGESS EN MACLEAN
IN MOSKOU?
KAASMARKT BODEGRAVEN
(Van onze correspondent)
Omtrent de plannen van de Kartuizer
monniken is reeds heel wat gepubliceerd,
over de Nederlandse communauteit
Calci hij l'isa en de spoedige vestiging
van deze Nederlanders Kartuizers in Ne
derland. Dat echter een Nederlandse
Orde, die der Kruisheren eveneens grote
plannen heeft, plannen welke zelfs in een
vergevorderd stadium z\jn, is minder he
kend. Over enkele maanden zal n.l. in
Amersfoort een begin worden gemaakt
met de bouw van een geheel nieuw
klooster van deze Orde. welke in Amers
foort momenteel gevestigd is in een oude
villa, boven op de Berg. Het gehele com
plex, dat zal verrijzen tussen het zieken
huis „De Lichtenberg" en het Meisjes
internaat „O.L. Vrouw ter Eem" aan de
Daam Fockemalaan. zal omvatten een
klooster, een ruime kapel, een internaat,
een gymnasium, een H.B.S. en enkele
sportvelden. Het ontwerp voor klooster,
kerk en gastenkwartier is reeds goedge
keurd door de Interdiocesane Commissie
voor Overleg Inzake Wederopbouw en
thans doorgestuurd naar het ministerie
van Wederopbouw en de gemeente
Amersfoort. Keetor L. Nolet hoopt, dat
een gedeelte van hef plan volgende
maand zal worden aanbesteed, waarna
de eerste steen spoedig gelegd zal hun
nen worden. Men verwacht intussen, dat
met de bouw van het gehele project, dat
in gedeelten zal worden uitgevoerd, v(jf
jaren gemoeid zullen zijn.
Zes jaar geleden kwamen in alle stilte
enkele paleis Kruisheren naar Amers-
foort en vestigden zich op de Berg, in de
villa „Vleugelslag". Zy konden toen niet
vermoeden, dat de naam van hun huis,
daar aan de Laan 1914 nog eens een bij
zondere symboliek zou gaan krijgen,
want in die lui tele jaren heeft dat kleine
Palers-convent inderdaad zijn vleugeis
uitgeslagen en kan men katholiek-Amers-
foort niet meer indenken zonder net
witte Kruisheren-habijt. Het beste be
wijs voor deze „vleugelslag" der Patet's
wordt thans geleverd door het boven-
vermelde bouwplan.
Het terrein, gelegen oj> het kruispunt
Utrechtseweg—-baam fockemalaan is
reeds sinds 30 Mei 1950 eigendom vando
Orde Het is 6 H.A. grooi en heeft een
vrij sterke glooiing. Daarvan heeft de
architect Jos C. A. Sehljvens uit Jilbuig
een dankbaar gebruik kunnen maken.
Het. nieuwe klooster, dat plaats zal
bieden aan een convent van dertig pa
ters en acht broeders zal een car'^"rn
krijgen en uit parterre en een verdieping
bestaan Naast de kloosterkerk komt een
gastenverblijf. Wanneer booster kerk
en gastenkwartier gereed zullen ztjn,
zal worden begonnen met de bouw van
een internaat, dat plaats zal bieden aan
150 jongens. De daarbij behorende school
zal bestaan uit een middenbouw van
de H B S. In de middenbouw komen de
vaklokalen en verder o.a. een aula. Naast
liet schoolgebouw zuilen, behalve een be
hoorlijke open ruimte voor ontspanning,
nog twee sportvelden worden aangelegd.
Tenslotte 4Jn in het ontwerp ook en-
gHr overbiijf-1 okalen geprojecteerd aan
gezien men verwacht, dat - gelijk thans -
de meeste leerlingen van buiten de stad
zullen komen.
Het Amersfoortse Kruisheren-klooster
St. Helena" telt momenteel 13 paters,
waarvan er 8 werkzaam zjjn op het
gymnasium en 3 broeders, die bet huis
werk verzorgen in het klooster en op
schooi. Naast, het werk in de schooi
worden door de paters ook 1 alrijke as-
uit Amersfoort, en omgeving Enkele
maanden later op 10 Januari 1047 ves-
sistenties waargenomen in Amersfoort
en omgeving.
De geschiedenis van de Amersfoortse
Kruisheren begon in éept ember 1946,
toen het gymnasium Constautinianum
dat Dolle Dinsdag in Bussum met 15
leerlingen was geopend, werd overge
plaatst naar Amersfoort, waar men
gastvrijheid vond lh enkele lokalen van
de St. Ansfridus-school. De paters zelf
woonden nog enkele maanden in Bussum
Het leerlingen-aantal bedroeg toen 4j
tigden de Kruisheren zich definitief m
Amersfoort en wel in de villa,Vleugel
slag" aan de Laan 1914, Inmiddels was
daar ook een noodschooltie gebouwd met
vier klassen, zodat de leerlingen ook
verhuisden, van de van Marnixlaan naar
de Berg. Het. was allemaal nog wel erg
primitief, doch er was een begin. Dat
alles niet zo erg soliede was, werd an-
derhalf jaar later wel bewezen toen bij
een hevige storm het gehele dak van
het schooltje werd gerukt en vernield.
Er was echter spoedig een nieuw dak
opgezet, zodat het onheil de leerlingen
slechts enkele extra vacantie-dagen op
leverde.
Op 6 September 1949 werd er een
tweede mijlpaal bereikt, toen n.l werd
het tweede schoolgebouw m gebruik ge
bruik genomen. Dit was weliswaar ook
een noodgebouw, doch veel solieder en
In dé volgende jaren ontwikkelde het
„Constantinlanum" zich steeds meer.
Het aantal leerlingen nam geleidelijk
toe evenals dat van de leraren. Momen
teel zijn er aan het gymnasium 15 lera
ren verbonden, onder wie 1 leken. Het
aantal leerlingen bedraagt 136, waarvan
er velen komen uit de omgeving. Sinds
7 April 1950 is het Constantinianum een
„aangewezen gymnasium", d.w.z. in de
zin van de Hoger Onderwijswet, hetgeen
het zelf eindexamens
betekende, dat
mag afnemen.
Het nieuwe project in Amersfoort zal
het zevende Kruisherenklooster in Ne
derland xvorden. Het oudste is het St.
Agatha-convent 111 Cuyck aan de Maas,
de andere staan in Eden, Nceritter,
Hees hij Nijmegen, Zoeterwoude en in
Rotterdam. Sinds «ie laatste xverehloor-
log is het aantal leden van de Orde over
geheel de wereld van 500 tot 600 toege
nomen. Deze toeneming was vooral sterk
in Amerika, waar in het bijzonder het
aantal broeders zeer is gegroeid.
De Egyptische premier, generaal Naguib,
heelt Maandag bi) de Britse ambassadeur
Sir Ralph Stevenson, mondeling geprotes
teerd over de Palestijnse resolutie, die
door de Politieke Commissie der V. N.
verleden weck werd aanvaa d.
In deze resolutie, welke door Groot-
Brittannië gesteund werd, werd gevraagd
om directe onderhandelingen tussen Israël
en de Arabische landen, zonder daarbij d»
voorwaarden te stellen, welke in vroegere
resoluties waren opgenomen.
De Egyptische waarnemende minister
van buitenlandse zaken, Radwan, en de
onderminister van buitenlandse zaken,
Hakky, woonden de bespreking bij.
Volgens een woordvoerder van het
Foreign Office te Londen zouden soort
gelijke protesten tegelijkertijd bij de Brit
se vertegenwoordigers in andere 'anden
van de Arabische Liga ingediend worden.
Generaal Naguib heeft naderhand be
kend gemaakt, dat hij Stevenson op d„*
hoogte heeft gesteld van „onze grote te
leurstelling over het besluit van de Poli
tieke Commissie der V. N., dat door Groot-
Brittannië geïnspireerd was". Hij had de
Britse ambassadeur gevraagd hoe dit be
slui' to verenigen was met de Britse po-
giru -m hangende kwesties met de Ara
bier- e regelen. Stevenson had beloofd
zijn regering in te lichten, aldus Naguib.
rede tot het Internationale Congres van
Astronomen. Wat bij het voorbereiden van
deze twee allerbelangrijkste redevoeringen
is komen kijken, zal iater als „ongeloof
lijk verhaal" worden naverteld.
De H. Vader is geen „geleerde in de
I gewone zin van het woord. Maar Hij heeft
een enorme kennis vergaard, berustend
op Zijn fenomenaal geheugen en Hij bezit
van nature een bijna pijnlijk exact ver
stand en een scrupuleus geweten (dat ve
len tot eerlijke wanhoop brengt). Zo
pleegt Hij bijvoorbeeld vrijwel ieder ci
taat, dat Hij vindt, „even te controleren"
Dat betekent soms urenlang zoeken, na
slaan. informeren, nalezen. En hoé vaak
vond Hij dingen, die „niet klopten" Dat
is voor Hem geen „overwinning", inte
gendeel hel is steeds weer een teleur-
als stelling..
Zijn wachtwoord luidt „esattesaa"
tendeels aan liet voorbereiden en schrijven van de grote, en beroemd-
geworden redevoering, waarmee hij het Congres zou besluiten. Het werd
een rede van ruim 4o minuten. Terwijl hij sprak, was een radio-reporter
zeer hinderlijk aan het manipuleren met zijn microfoon, maar de kardinaal
bleef „tekstvastals redrnaar, dank zij zijn bijna legendarische geheugen,
waardoor hij zijn tekst als het ware geschreven voor zich ziet en dat men
in de loop der jaren „het fotografische geheugen'' van de Paus is gaau
noemen.
Tot enkele jaren geleden schreef de H.
Vader vrijwel alles met de kleine witte
schrijfmachine, die iedereen kent van de
foto's. Thans is Hij definitief teruggekeerd
tot de pen: een gewone schoolpen. die wij
(Van onze Utrechtse redacteur)
Van <le zijde der N.S. heeft men tegen
over ons ontkend, dat, zoals een der bla
den meldde, zij bet v erzoek om een auto-
busdienst AmsterdamDen Haag te mo
gen instellen, zou willen Intrekken. De
N S wachten nog steetls met spanning
de beslissing van de Commissie Vergun
ningen Personenvervoer dienaangaande
af. Het afkomen van een dergelijke be
slissing kan echter nog wel enige maan
den duren.
Wat. de suggestie betreft om voor ge
noemde verbinding waar thans een half-
uursdienst. is elk kwartier een trein te
laien riiden herinneren wij aan hetgeen
wij reeds vroeger op gezag van de N.S.
mededeelden, dat zolang nog verschil
lende werken op deze lijn niet zijn uit
gevoerd. waardoor overwegen komen ie
vervallen of de aoenmodatio wordt ver
beterd, hieraan niet gedacht kan wor
den. In Leiden is men 'net het werk nu
hiina 'Treed Ook in Haarlem is men
'■eeds bezig, 'doch in Schiedam waar het
samenvallen van' de lijn SchiedamDelft
en SchiedamHoek van Holland een
frote moeiliikheld oplevert, moet nog be
tonnen worden Met dit alles zullen nog
wol enkele jaren verionen, voor het zin
heett en moeeiiik is tussen Amsterdam
pn Den Haag een kwartierdienst in te
Voeren.
Een fraai hoekje in het door architect Schijven» ontworpen complex.
In de gezegende ouderdom van bijna
84 jaren is gisteren, geljjk wjj reeds
meldden, in de vroege ochtend te 's Her
togenbosch overleden de hoogeerw. heer
Mgr. M. F. Dekkers, rector van het moe
derhuis „Marienburg" der Zusters van
het Gezelschap J. M. J.
In verband met het overlijden van deze
voortreffelijke priester schrijft men ons
nog:
Mgr Dekkers, die 16 Januari 1869 in
Tilburg was geboren, heeft gelijk zovele
anderen van zijn tüd de humaniora gestu
deerd aan de Latijnse school in Gemert
en na de beide seminaria van het bis
dom te hebben doorlopen, werd hii 30
Mei 1896 in de Bossche kathedraal tot
priester gewijd.
Zijn helder en vlug verstand, ziin
scherpzinnige geest zouden hem zijn stu
dies in een record-tijd hebben doen be
ëindigen, ware zijn zwakke gezondheid
daarbij geen rem geweest. Na zijn
priesterwijding zegde men hem nauwe
lijks een jaar levens toe. Doch die voor
spelling werd gelukkig beschaamd'.
Enkele jaren werkte de Eerwaarde
Heer Dekkers als kapelaan, eerst tt
Nuenen, later te Grave aan de recht
streekse zielzorg in de parochie, een taak,
waarvoor zijn beminnelijke blijmoedige
omgang met de mensen hem zo geschikt
maakte. Doch al in November 1906 werd
hij door de bisschop aangewezen, om als
conrector mgr Diepen ter zijde te staan,
die toen rector was van de bisschoppe
lijke Kweekschool te 's Hertogenbosch.
Toen in de zomer van 1911 de zeer-
eerw. heer J. Versteren, rector van het
Moederhuis „Marlënburg" overleden was,
heeft Z. H, Exc. Mgr van de Ven conrec
tor Dekkers met dit rectoraat belast; hij
aanvaardde het 6 October 1911.
Veel verdiensten heeft de rector zicb
in zijn lange en werkzame priesterle
ven verworven. Met zijn gedegen We
tenschap, zijn levendig scherp verstand,
diende bi) de grote katholieke belan
gen in de verschillende functies, die
hem werden opgedragen, waarvan wij
hier alleen de voornaamste noemen: Li-
brorurn censor (van»f 1911); voorzitter
der Liturgische Vereniging in het bis
dom 's Hertogenbosch en onder-voorzit
ter van de Federatie der Liturgische
Vereniginggen; bestuurslid van de Pries-
ter-Missiebond en van de Indische Missie
vereniging; moderator van Geloof en We
tenschap; Censor der Openbare Leeszaal
te 's-Hertogenbosch.
Voor de leerlingen van kweekscholen
en Middelbare scholen schreef hij het
driedelige werk: R. K. Godsdienstleer en
als vervolg hierop verscheen nog Apolo
getiek. Zijn geestige puntige gedichtjes
werden in verschillende bundels als
„Zoutkorreltjes" gepubliceerd.
Zijn belangstelling voor het onderwijs
bracht hem ook als gecommitteerde of
examinator in verschillende examen
commissies o.a. die van de eindexamens
van kweekscholen en die voor bewaar
schoolonderwijzeressen.
Van November 1925 tot Augustus 1926
maakte rector Dekkers een reis naar
do missiegebieden van India en Indo
nesië, waar de Zusters van zijn Congre
gatie werkzaam waren. Altijd bleef hij
een grote en daadwerkelijke liefde voor
de missies aan de dag leggen.
Bn gelegenheid van zijn 40 jarig pries
terfeest in 1936, in welk jaar hij ook
zijn zilveren jubileum ais rector vierde,
werd reetor Dekkers ere-kanunnik van
het Kathedraal Kapittel van t Bisdom
's Hertogenbosch. H. M. de Koningin
erkendp zijn verdiensten door de u
ciersorde van Oranje Nassau pn tenslot
te bij zijn gouden priesterfeest in 194b
werd hij door Z. H. de Paus tot Geheim
Kamerheer benoemd.
Vermeldden we hierboven in hoofdzaak
zijn werk „naar buiten", zijn werk „naar
binnen", zijn werk n.l. voor de klooster
gemeenschap was en bleef zijn voornaam
ste taak en zorg. Daar was de rector voor
al de priester, die de Congregatie in haar
geheel en iedere religieuze in het bijzon
der altijd hoger wilde leiden in haar op
gang naar God.
De herziening van de Constituties na het
verschijnen van de Codex van het Ker
kelijk Recht in 1918, de daarvoor nieuw
verkregen goedkeuring van Rome, zijn
hulp bij de stichting van noviciaten in de
missiegebieden, dit alles behoort tot zijn
grote verdiensten voor de Congregatie,
waarvan de bloei hem zo zeer ter harte
«ing.
Zijn aandenken zal in zegening blijven.
Hij ruste in vrede!
(Van onze Amsterdamse redactie)
„Amsterdam is de stad, die iemand open
kan maken om dndermans eerlijkheid te
ontwaren. Het is een stad, waar men de
hoogste gezagsdrager kan eren, omdat hij
de vrijheid zal verdedigen".
Deze woorden klonken gisteravond in de
architectonisch kille aula van de hoofd
stedelijke universiteit. Zij werden met de
bekende hese stem uitgesproken, maar
met de volheid van zijn grote hart, scherpe
geest, poëtische woordkeuze en polemische
inslag, waarmee Anton van Duinkerken
zijn eigen plaats in de letterkunde en het
culturele leven van Nederland heeft inge
nomen.
Deze afscheidsavond was belegd door de
Vereniging „Noord en Zuid" waarvan An
ton van Duinkerken erevoorzitter is. Een
afscheidsavond waar geen weemoed klonk,
maar waarbij de sprekers enkele facetten
van de barokke natuur van Van Duinker
ken toonden en onwillekeurig naar een
glas wilden grijpen. Het glas was er niet.
De Alma Mater zou trouwens niet dulden,
dat in de aula geklonken werd. Maar toch
was dit helaas symbolisch gebaar
typerend, want terecht merkte prof. Don
kersloot, na het inleidende woord van de
voorzitter van „Noord en Zuid", de heer
J. H. Broekman uit Bergen (N.-Br.) op, dat
Anton van Duinkerken het carpe diem met
het carpe aeternitatem had weten te ver
enigen. Daarom wilde deze hooggeleerde
collega van de „feesteling" op hem het
woord van prof. Geijl toepassen n.l.
„Roomse geus". Hierin bruist dat, wat het
wezen van Anton van Duinkerken is: de
polemische, maar overtuigende letterkun
dige, die de vreugde tot zijn diepste wezen
heeft gemaakt.
Mgr W. Nolet memoreerde de woorden,
die pater Van HeUgten heeft gewijd aan
Van Duinkerken bij zijn afscheid van Am
sterdam. Amsterdam en Brabant hebben
een sterke 'bahd met elkaar. Herman van
den Eerenbeemt had reeds vóór Van Duin
kerken de Bossche cultuur voor het eerst
sinds eeuwen weer In de hoofdstad ge-
(Van onze Romeinse correspondent
Toen de tegenwoordige Paus toenmaals nog kardinaal Paeelli
legaat van wijlen Patas Pius XI naar Buenos Aires ging ter gelegenheid
i,;oi-,..L„l,„ v, i - i i i i i i i dit is nauwkeurigheid, juistheid, nauw-
vatl het historische Eucharistische Congres, besteedde htj de bootreis gro- gezetheid. Twee weken geleden ontving
Hij een groep sportsliéden van de Ita
liaanse Katholieke Arbeidersbond (de
ACL1). Een van hen bleek de radio-ver
slaggever van voetbalwedstrijden te zijn
De Paus zet tot hem ..AproposIk
moet u bekennen, dat Ik "s Zondagsmid
dags wel eens héél even luister. Maarr..
hoe speelt u dat klaar om van al die
snel-opeenvolgendê gebeurtenissen zon
boeiend verslag te geven?" En de ander
(dood-verlegen) „Ach, Heilige Vader, het
klopt niet altijd. Weet U die het zien,
horen me niet. En die het horen, zien hél
niet.Daarom is het wel eens niet hele
maal juist, „inesalto".
En de Paus, zichtbaar teleurgesteld, zei:
„Oh, werkelijk? Het klópt dus vaak niet.
wat U vertelt?" („E' spesso lnesatto?1').
Deze „esattezza", deze scrupuleuze ex
actheid, typeert Hem meer dan welke an
dere kwaliteiten ook. Dagindeling, werk
wijze, audiënties maar ook het nazien
van rapporten, het lezen van kranten en
het verslag van een medewerker, diplo
maat, kamerheer, alles wordt (Onbewust
getoetst aan de waarheid, de juiste pro
porties, aan de „esattezza".
Scrupulositeit? Neen, consequente waar
heidsliefde Het moet „kloppen"; er moet
zijn precisie, „exactheid". Daarom Wordt
de tekst van een rede. die al dagen tevo
ren naar de zetterij van de „Osservalore"
gestuurd was, plotseling „opgehouden".
Daarom komen er bijna altijd (liefst vijf
minuten voor het uitspreken) nog wijzi
gingen binnen kleine modificaties,
schijnbaar-onbelangrijke „nuances".
Correcties, geschreven met een kroon
tjespen. Soms zelfs wijzigingen-van-wijzi
gingen. Geschreven in minutieus hand
schrift.
Avonden van ingespannen, geconcen
treerd werken. Halve nachten van naden
ken, herzien, opnieuw-formuleren.
Zorgen. Niemand kwetsen. Waarheid
boven alles. En daarbij de wetenschap,
het alttjd-durend bewustzijn, dat „wat de
Paus zegt, dat blijft". Dat Wördt in latere,
vér-verwijderde jaren nog aangehaald
„Paus Pius XII heeft over dit onderwerp
gezegd
Vandaar die „wisselende bibliotheek" in
de eigen werkkamer. Vandaar die gewe
tensvolle „esattezza", die scrupuleuze en
bracht. Van Duinkerken heeft in Amster
dam zich kunnen ontplooien en de hoofd
stad heeft deze katholiek aanvaard en ge
waardeerd.
Burgemeester D'Ailly, die als eerste of
ficiële spreker Anton van Duinkerken
poogde te schetsen, trof hem bijzonder
goed door hem te danken voor de esprit,
die hij in de hoofdstad heeft gebracht. Hij
kon dit zeggen, ondanks het feit, dat hij
Van Duinkerken eigenlijk niet zo goed
kende. Hij had wel eens met hem gedi
neerd en ook wel eens met hem in een
comité gezeten, waar ze elkaar echter niet
altijd ontmoetten, omdat als de een er was
de ander meestal wegbleef en omgekeerd.
Maar de esprit van Anton van Duinkerken
vat men reeds bij een eerste kennismaking
en men wordt er door geboeid.
Dat deed de scheidende Brabantse Am
sterdammer ook nu weer, toen hij sprak
over: Wat Amsterdam voor mij betekent.
Burgemeester D'Ailly had hem reeds bij
voorbaat bedankt voor de tegenwoordige
tijd, waarin hij het onderwerp had gehou
den. Van Duinkerken kenmerkte deze
betekenis voor hem als volgt: Niets ont
nemen van wat de goede God gegeven
heeft. Toen hij als „Jeune homme" uit de
„Provincie" twee boeken van Mauriac,
die hij dezer dagen weer eens had gelezen
naar de hoofstad kwam, bracht hij een
grote bewondering mee voor letterkundi
gen, van wie hij enkele exemplaren ging
ontmoeten. „Ik had behoefte aan bewon
dering en Amsterdam is uiterst geschikt
om aan die behoefte te voldoen". Het is
niet verwonderlijk, dat juist de stad, die
zo nauw met Vondel is verbonden, Van
Duinkerken boeide. Hij zal er nog vaak in
terugkeren.
Als geschenken ontving hij de Atlas van
de West-Europese Cultuur, enkele iang-
speel-gramofoonplaten en een „goeden
dag", het middeleeuwse houten wapen. Ve
len kwamen hem in de senaatskamer nog
even de hand drukken.
Het ligt in het voornemen de studie in
de Friese taal, welke aan enige universi
teiten door de desbetreffende faculteiten is
ingesteld, binnenkort op te nemen in het
Academisch Statuut. Hierdoor vindt deze
studie en daarmede ook het doctoraal in
de Friese taal officiële erkenning.
Volgens het onafhankelijke blad „United
States News and World Report" verzo.-gen
de twee in Mei 1951 verdwenen Britse di
plomaten, MacLean en Burgess, achter he.
„IJzeren Gordijn' hel communistische
propagandablad „New Times da i Mos
kou ordt uitgegeven. Het blad noemde
geen bronnen voor zijn publicatie.
OP 15 December wordt in
de Aula der Gemeente
lijke Universiteit van
Amsterdam een afscheids
receptie gehouden ter ere
van de naar Nijmegen ge
roepen professor W. Assel
bergs, meer bekend als An
ton van Duinkerken. Van
Duinkerken doceert enkele
maanden te Nijmegen Neder
landse literatuur. De leer
stoel der vaderlandse lette
ren heeft een roemvol ver
leden aan de Katholieke Uni
versiteit, al is dit verleden
ook nog kort.
De eerste die deze leerstoel
bezette was Van Ginneken,
de wat luidruchtige en breed-
eebarende taalkundige, die
overal waar hij zich bewoog
een eigen spoor trok en aan
alles zijn eigen stempel gaf.
Meer taal- dan letterkundige
heeft hij vooral leerlingen en
opvolgers in de taalkunde ge
vormd. Hij bezat fantasie en
intuïtie en al hebben deze
hem wel eens parten ge
speeld en zijn wetenschappe
lijke inzichten enigszins ver
troebeld, zij maakten hem
toch ook tot die boeiende, vi
tale persoonlijkheid, die op
viel tussen anderen door
eigen kleur en geluid.
Van Ginneken en Brom
Van Ginneken werd opge
volgd door Gerard Brom, die
te voren reeds kunstgeschie
denis gedoceerd had. Brom
was een fijner kunstkenner
en literator dan Van Ginne
ken, die de indruk maakie
van een late barokverschij-
ning. Toen Brom de Neder
landse leerstoel beklom, had
hij reeds een eerbiedwaardig
aantal boeken over diverse
onderwerpen gepubliceerd en
was zijn naam als literatuur
historicus gevestigd.
Was het bijzondere van
Van Ginneken een zekere
breedheid en weidsheid van
uitzicht, een eigenaardige
originaliteit, waardoor alles
wat hij aanraakte een nieu .v
aspect kreeg, Brom bezat iet.;
van de Franse spiritualiteit,
die fijne en scherpe geestig
heid, die al zijn schrifturen
boeiend maakt en baar iets
sprankelends verleent.
La-te glans
an Duinkerken is naar
aard en wezen verwant
met Van Ginneken. Bei
den zijn West-Brabanders en
hebben dit met Vondel ge
meen, dat er (hoe zwak dan
ook) zoiets als een late glans
van de oude barokstad Ant
werpen over hun werken,
over hun voelen en denken
uitstraalt. Van Ginneken
heeft, zoals ik reeds zeid»,
veel van de Barok in zijn we
zen en Van Duinkerken
wijdde een lijvige uitgave
aan de Gontra-reformatte,
verschijnselen die voor mijn
gevoel het silhouet van het
Westbrabantse Antwerpen
oproepen.
Amsterdam
Van Duinkerken werd niet
heid, die gemakkelijk aan
spreekt en inneemt en dit
zou zij te danken hebben
aan de Zuidelijke inslag uit
vroeger tijd.
Huize „van Duinkerken'
in de Lomanstraat heeft het
Nederlanders „kroontjespen" zouden noe
men. Met deze pen schrijft Hij zijn rede
voeringen: eerst het ontwerp, dat lang
zaam ontstaat, herzien en gecorrigeerd
wordt daarna, als de gehele rede gereed
is, schrijft Hij deze in haar geheel over en
legt de tekst weg. Korte tijd vóór het uit
spreken ervan neemt de H. Vader deze
tekst en herleest langzaam en met een in
tense concentratie de vele bladzijden. Op
dat moment kent Hij de gehele rede uit
het hoofd, zodat Hij tijdens het uitspreken
ervan als het ware niet anders doet dan
aflezen van de tekst, die Hem in de geest
gegrift staat.
Al zijn zogenaamde „vrije" tijd besteedt
de H. Vader aan het voorbereiden van Zijn
redevoeringen. Dikwijls maanden, altijd
minstens enkele weken tevoren ontstaat
het eerste ontwerp, dat dan geleidelijk
vorm krijgt en uitgroeit tot dat prachtige
klassiek opgebouwde kunstwerk, waarvan
Hij één der grootste redenaars in de rij
der Pausen het geheim bezit.
Dit vóórbereiden geschiedt in de avond
uren, als de laatste besprekingen zijn ge
voerd. als de kranten zijn doorgekeken en
een diepe stilte is neergedaald in 't privé-
appartement op de bovenste verdieping
van het Pauspaleis. Dan zei Hij zich achter
de simpele (ouderwets-lelijke) schrijflafel,
die pijnlijk-netjes opgeruimd is. Achter
Hem staat een enorme boekenkast, die uit
twee gedeelten bestaat. Het éne bevat Zijn
dierbaarste bezit: een complete collectie
dictionnaires en vocabulaires van acht.,
negen talen alleen de Allerlaatste edi
ties. Het andere gedeelte wisselt voort
durend van inhoud. Deze wordt bepaald
door de onderwerpen, die de Paus voor
bereidt: historische, filosofische, theolo
gische, economische, sociale, politieke.
Op de Vaticaanse Bibliotheek verbaast
men zich allang niet meer. De meest on- i gewetensvolle nauwgezetheid,
verwachte verzoeken worden zonder com- j Maar vandaar ook dat zware werk. En
mentaar uitgevoerd. Soms moeten boeken dat nimmer rusten,
telegrafisch in Amerika, Argentinië of i
Australië worden besteld en per diploma
tieke koerier worden verzonden.
We noemen slechts twee grote redevoe
ringen van de laatste maanden: over de
wetenschappelijke bewijzen van het Gods
bestaan, tot de Pauselijke Academie van
Wetenschappen, en de indrukwekkende
Aan de Coolsingel te Rotterdam ie
men gisteren begonnen met het.
plaatsen van een grote kerstboom
die de gemeente ten geschenke
heeft gekregen tan het gemeente
bestuur tan Oslo.
voor niets te Leuven honoris
cair x eredoctoreerd, wat be-
wU- dat het Zuiden z\jn
waarde zuiver aanvoelde.
HU heeft ongeveer vijl' en
twintig jaar in Amsterdam
gewoond en daar veel vrien
den gevonden, aldus de lijn
doortrekkend dier talloze
Brabanders en Vlamingen,
die in de zestiende en de ze
ventiende eeuw naar de han
delsstad aan het IJ kwamen
en het karakter van Amster
dam mede bepaald hebben.
Amsterdam is. zoals men
zegt, de minst exclusief Hol
landse, de meest Zuidelijke
der steden boven de rivieren:
ztjn bevolking bezit een ze
kere openheid en gezellig-
Brabantse karakter van
openheid en gezelligheid, van
toegankelijkheid en gastvrij
heid wonderwel weten te be
waren. Zoals er in de gouden
eeuw blijkbaar woningen
geweest zijn, waar al wat aan
de letteren of schone..ku^
sten deed, vrijgevig onthaaici
werd - denken we slecht,
aan het „zalig Roemershuis
op de Gelderse kade
werd ook hier deze traditie
in stand gehouden. Niet te
tellen zijn de jonge schri.i-
vers en artisten, die de we*
naar de Lomanstraat wisten
en bij Van Duinkerken
steun en aanmoediging von
den.
Complex van gaven
IK geloof dat Van Duinker
ken eindelijk datgene be
reikt heeft, waartoe zijn
aanleg en bekwaamheden
hem voorbestemden, wat de
gelukkigste en rijkste kansen
aan ztjn talent kan bieden.
Hü spreekt even gemakkelijk
als hij schrijft en omgekeerd,
hij is dichter en redenaar,
kunstenaar en geleerde, hij
heeft in de loop der Jaren
een ontzaglijke voorraad eru
ditie opgedaan en door zijn
studie zich op velerlei ge
bied bewogen. Zijn dichter-
en kunstenaarschap is ec -
ter beperkt en wordt i.oor
onderen, veel minder
ren op het terrein van lette
ren en geschiedenis, over-
troffen.
Maar heel dit complex van
gaven en vaardigheden ge-
riipt in gestage arbeid en
studie, waarborgt een hoog
leraar in grote stijl.
Dat hij zelf opgroeide tn
zich vormde builen acade
misch verband en jarenlang
soort franc-tireur bleef,
dat hij dus vfrs tn acade
misch onbesmet bloed aah-
brengt, kan voor een hoog
leraar van zijn formaat een
voordeel zijn. Er kan onge
merkt in universitaire krin
gen een zekere verkalking
insluipen, waardoor de voe
ling met de levende cultuur,
met wat er wringt en wor
stelt in het begaafste deel
der samenleving, verloren
gaat.
Een voorbeeld daarvan zie
ik in het feit dat er sinds
Hildebrand en Bushen Huet
geen jonge schrijversschooi
uit Leiden is voortgekomen,
terwijl Amsterdam 'n
Utrecht het hunne bijdros-
gen tot de vernieuwing - 1
letteren in tachtig en 1920.
Wat vooral een i°"ge
versiteit als de Nü-neegse
nodig heeft, zijn
die aan een faculteit
kere glans verlenen en ze
bijna benijdenswaardig ma
ken voor elders studerenden.
in Nederland is de gewoon
te om een bepaalde universi
teit te bezoeken wegens een
hervorragend professor wei
nig verspreid minder dan
bijvoorbeeld in het vroegere
Duitsland maar toch kan
ook hier een bijzondere aan
trekkingskracht van een on
gewoon begaafd hoogleraar
uitgaan. Ik meen dat Van
Duinkerken alles in zich ver
enigt om zulk een hoogleraar
te worden. Niet alleen het
rijke ouvre dat reeds op
zijn naam staat, wettigt die
mening, doch heel zijn per
soonlijkheid staat er borg
voor, dat de leiders der Nij
meegse univarsiteit een ge
lukkige keuze deden, toen
zij Van Duinkerken dit pro
fessoraat aanboden.
J. VAN HEUGTEN S. J,
Hoewel wij als katholieken in Neder
land met recht in eigen stijl de Zondag
vieren, geeft de manier, waarop wij de
dag des Heren heiligen menigmaal aanlei
ding tot verwijten van streng-gerefor-
meerde zijde. Van de andere kant staat
de katholieke Zondagsviering door de
geest van vervlakking, welke onze tijd
cnmerkt, aan voortdurende gevaren bloot.
De verschillende geloofsbelijdenissen in
land huldigen en verdedigen krachtig
aan de Zondag het karakter van een week
dag geven, dan wel afbreuk doèn aan het
karakter van de „Dag des Heren". Uit
gaande van dit beginsel moet men zelf
antwoord geven op de vraag of typen,
breien, haken en spitten geoorlóofd zijn.
In een in dit werkblad gepubliceerd le
vendig verslag van een parochiële discus
sie over het vraagstuk van de Zondags
heiliging komt de verscheidenheid van op-
ons ianu uuiuLgeu en ve. vattingen naast de eenheid over de grond-
haar opvattingen over de Zondagsheui
ging, het toenemend aantal onkerkelijken j
echter ontkent het bijzondere godsdien- j
stige karakter van de Zondag
Daardoor vormt de Zondagsviering in
Nederland een bijzonder probleem, een
object van discussie, een object ook van
wettelijke maatregelen.
In een speciaal nummer wijdt De Ba
zuin, weekblad voor de geloofsverkondi
ging. aandacht aan de heiliging van de
Zondag.
Vooreerst beziet het blad zekere ge
beurtenissen, welke kort geleden aan het
licht zijn gekomen: de zedenschandalen in
Hardenberg. Naar het oordeel van het
blad en van de katholieke geestelijkheid
in die streek, moet de eigenlijke oorzaak
ran het wangedrag der jeugd niet worden
gezocht in het streng-protestantse karak
ter der Zondagsviering.
In een pricipiële uiteenzetting over wat
geoorloofd en wat niet geoorloofd is ten
opzichte van slafelijke arbeid, stelt De
Bazuin als principe: „Ongeoorloofd zijn
op Zondig al die beafbeden, die nodeloos
Een bespreking in het blad van het
lieuwe wetsontwerp, de geschiedenis daar
van en de vergelijking met de oude wet
geving, toont ons het gezonde standpunt,
dat de overheid voortaan wenst in te ne
men. Vele grotere en kleinere bijdragen,
zelfs de foto's vormen tezamen een afge
ronde verantwoording van onze katholieke
Nederlandse Zondagsopvatting.
Op de kaasmarkt werden heden 87
partijen kaas aangevoerd. Prijzen: eerste
kwaliteit met rijksmerk 2.3/ 2.40, twee
de. kwaliteit 3.342.36; extra kwaU'-eit
tot 2.44 per kg.
Handel flauw.
