De kruisbeelden van
Hoe de tentoonstelling eruit ziet,
die niet doorgaat
Kromstaf
AMSTERDAM GAAT OUDE
WIJKEN HERBOUWEN
Honderd jaar kromstaf"- viering
onder St. Willibrord's patronage
PROCES AU VATICAN
van André Haguet
BELANGRIJK JAAR VOOR
KON. NED. JAARBEURS
Franck
en Van Hemel
Horribele uitstelling van onmacht
Plannen bij de Raad ingediend
Plechtigheid rondom standbeeld te Utrecht
Verfilmde hagiografie over het leven van
de H. Theresia van Lisieux
Gezinstarief voor
electriciteit
Evenwicht tussen algemene beurzen en
vakbeurzen noodzakelijk
ZATERDAG 17 JANUARI 1953
PAGINA 10
Ontwerpen
Onmacht
GOED CONCERT BIJ HET
BRABANTS ORKEST
Uit de fabriek
GEMEENTEBESTUUR
VAN WAALRE
Wekt misnoegen van de
Tweede Kamer
ARNHEM DOET HET
GOED
CHESAPEAKE AND OHIO
DE JAVASCHE BANK
125 JAAR
Défilé van 30.000
jonge tnensen
Belangrijke congressen
ter inleiding
OPBRENGSTEN R. T. M.
STEFANOPOELO: NAAR
BELGRADO
De eilanden
De Nieuwmarkt
18 meter brede verkeersweg
Katholieke films'
Oprechtheid en goede smaak
Niet alleen historische juistheid
Nog geen oplossing
Brabantse Staten nemen
motie aan
Motie aangenomen
Nieuwe ingang van
Croeselaan-terrein
Ook de export van diensten
gepropageerd
De op gisteren verwachte expositie van de ca. 75 ontwerpen voor een
Kruisbeeld, ingezonden op de prijsvraag van „Honderd Jaar Kromstaf", zal
niet gehouden worden.
Men kan niet anders zeggen: dit plotseling terugkrabbelen is een erg
onfraai gebaar ten opzichte van de instantie die reeds het Stedelijk Museum
van Amsterdam beschikbaar had gesteld. Bovendien een gebaar dat niet
bepaald een gelukkige bijdrage is tot de strijd van die katholieken die
genoemde instantie bij tijd en wijle betichten van al te opvallende voorkeur
voor een bepaalde kunstrichting en een bepaalde levensopvatting.
Maar wie, als wij, in de gelegenheid is
geweest de verzameling kruisbeeld-ont
werpen te zien, zal het raadsel gemakke
lijk hebben kunnen oplossen.
Men heeft gejuicht over het grote aan
tal der inzendingen. Maar, is dit aantal
Inderdaad ook zeer loffelijk op zich, met
betrekking tot de kwaliteit moet het eer
griezelig heten.
Wij hebben een tiental goede sculptu
ren, waarvan vier aanvaardbare, oor
spronkelijke en goed doorleefde kruis
beelden en dat zijn dan ook de inderdaad
bekroonde met het eervol vermelde.
De Jury kan er geen moeilijke taak aan
gehad hebben ze uit te kiezen, waar
schijnlijk wél ze ten opzichte van elkaar
meer of minder voorkeur te verlenen. Zij
getuigen alle vier van echte religieuze
beleving en zijn sculptureel gedacht.
Maar het zijn ontwerpen, en met be
trekking tot de uiteindelijke realisatie in
een beeld laten zij heel wat vragen open.
Dat geldt nog meer voor de eerste en
tweede, dan voor de derde prijs en de
eervolle vermelding. Bovendien verschil
len zij diepgaand van opvatting, slechts
tussen de eerste en derde bekroning is
overeenkomst. Beide zijn dan ook „tradi
tioneel" maar in de goede zin.
Onder de goede sculpturen zag ik ver
der geen aanvaardbaar kruisbeeld, wel
een voor een kruisvorm staande H. Anto-
nius van Padua met kruinschering en in
pij; en een arbeider in broek en kiel,
staande op een genopt Engeltje of is
het de Dood? Het stuk draagt het Motto
„Dood waar is Uw overwinning" een
aardig beeldje, maar ondanks het bordje
INRI onder het Engeltje heeft het niets
met een Crucifix te maken.
Ik vraag mij overigens af wat het knop-
pig verschijnsel op het engelenjurke en
vooral de kniedopjes die de arbeidersfi-
uur vertoond, voor beektenis hebben,
culptureel in ieder geval geen enkele.
Er is nog een goed beeld onder het mot
to „Kruisstam", ik denk zo dat de maker
niet gauw misgeraden zal worden. Maar
dit is toch geen geslaagd kruisbeeld, hoe
wel de kop zeer schoon leeft: de expres
sie zet zicht niet door, de weinig fraaie
houding van het lichaam is noch konink
lijk, noch werkelijk lijdend en „ge
vend" zoals de kop.
Voor de rest is deze verzameling een
horribele uitstalling van onmacht, gebrek
aan persoonlijkheid, onbezieldheid en
▼aak ergerlijke pietluttigheid.
„Psychè" en de Symphonie van Franck
Wnraamden v. Hemel's Vioolconcert op het
Uitverkochte concert van het Brabants
Orkest in het Casino van Den Bosch.
Men kan de muziek van „le maïtre
angélique" niet genoeg laten klinken in
het bijzonder voor de zuiderlingen. Daar
zijn vele verwantschappen, die de kunst
aan onze meer Romaans gelovende dan
Germaans nadenkende zuiderprovincie-
bewoners verbinden en die een geluk, een
levensblijheid, een puurheid van lyriek
bezitten, welke zich door middel van een
gothisch geaarde melodiek openbaart.
Daarom stoorde het, in het programma de
versleten term van „van Waalse afkomst"
t.o.v. het geslacht der Franck's aan te
treffen. Deze muziek is juist élles behalve
WaalsNa al hetgeen hierover de laat
ste jaren is geschreven en door schr. dezes
aan het licht gebracht aan de hand van
onloochenbare getuigen en archiefstukken,
hadden we dit anachronisme niet meer
verwacht.
Gelukkig intussen dat Hein Jordans zich
hier als dirigent beter te weer stelde dan
als musicoloog. Zijn Psyche-interpretatie
deed me denken aan een der creaties van
zijn gewezen leraar, wijlen Henri Hermans.
Het viel op en ook in de Symphonie
hoe het B.O. wint aan homogeniteit, aan
speelvaardigheid. Zelden hoorde ik van
een provincie-orkest zulk een volumineuze
tuba en geacheveerdheid van streek in de
violen.
Dit heeft een jong orkest vóór op oudere,
dat de vonk der liefde die uiteindelijk
ólles moet bezielen telkenmale ont
brandt tot een vurige gloed; tot een jong
élan
Oscar v. Hemel's Vioolconcert bleek bij
de concertmeester van het Res. Orkest
Theo Olof, in goede handen te zijn. Hij
bracht alle technische kracht op en alle
capricieuze melodiesprongen, waarvan het
werk vervuld is. Zó vol, dat een klassieke
strakheid van bouw eraan ontbreekt; het
vermeit zich in spitsvondige invallen, v.
Hemel kent het orkest en zijn lievelings
instrument de viool i. h. O. Het is zijn
aard om op speelse, Vlaamse wijze te doen
als de goochelaar met zijn hoed, waaruit
allerlei verrassingen te voorschijn schie
ten. Royaal gebruikt hij „tok-tok"-doende
fagotten en buitelingen makende clarinet-
ten en het solo-instrument zelf geeft een
ongewilde les in zijn technische mogelijk
heden. Maar méér beperking, bezinning
omtrent de aard der melodiek zou v. He
mel's inventieve geest ten goede komen.
Het werk werd hartelijk ontvangen waar
voor de „vinder" even hartelijk kwam
danken.
Ontwerp voor het ..Kromstaf-kruisbeeld
door F. Verhulst, dat met de tweede prijs
werd gehonoreerd.
Zeker, er zit een doublure van Zadkine
bij, er zijn Henry Moore's etc. Met rollen
en bollen deeg of „geschepte" plastiek
met volumina van holten en gaten; al mo
derniteiten, maar nergens persoonlijk
daarbij, zonder wérkelijke durf, slechts
slaafse imitatie.
Ook zijn er de hevigste lichaams- en ge
laatsverwringingen, de kromgespijkerde
benen en binnenste-buiten gekeerde han
den enz., waarmee men telkens weer nóg
geweldiger en expressiever probeert te
Gisteren zou de tentoonstelling
geopend zijn van de kruisbeelden,
die als ontwerp voor het Kromstaf
monument op de uitgeschreven
prijsvraag zijn ingezonden. Zoals wij
al berichtten, gaat deze expositie
niet door, voornamelijk omdat maar
een klein deel van het ingezondene
van voldoende kwaliteit was. Wij
menen echter niet te mogen nalaten
onze lezers te laten weten, hoe deze
tentoonstelling eruit gezien zou heb
ben, als zij wel gehouden was. In de
eerste plaats omdat vrijwel iedere
katholiek belangstelling zal hebben
voor de drie bekroonde ontwerpen
en voorts, omdat bij het jubileum,
dat wij dit jaar gaan vieren, de
critische instelling zeker niet mag
ontbreken. Als het peil van onze
religieuze kunst teleurstellend is,
dan is het beter dit niet te verdoe
zelen terwille van de feestelijke
gelegenheid.
zijn dan Grünewald en Servaes. Maar dat
levert hier alleen maar wonderlijke acro
baten en debielen op.
Zowaar zijn er nog volledig uitgewerkte
en afgelikte („Volbracht" is het motto van
het gladste), afleveringen uit de gipsen
Kerkfabriek, maar dan uit de persoonlijke
handarbeid en het eigen brein van indi
viduen ontsproten, en het zijn er niet eens
weinig.
Wat er dan nog rest, bestaat uit stop
verf in allerlei kleuren, welker amorphe
voorkomen soms naarstig met pennemes-
jes van haartjes, rimpeltjes en baard-
putjes enz. zijn voorzien.
Het is duidelijk, dat deze collectie het
exposeren niet waard is, ook al had men
geld over.
De voorgewende vreugde over de stand
van zaken in onze religieuze beeldhou
werswereld, moeten wij dus maar liever
afschrijven als dit haar gezicht is, is ze
bedroevend. K. S.
f.'
(Van onze Amsterdamse redactie
B. en f. van Amsterdam hebben thans bij de Raad de ontwerpweder-
opbouwplannen ingediend voor een viertal stadswijken t.w. Jodenbreestraat,
de Oostelijke eilanden, de Nieuwmarkt en de Weesperstraat. Vóór de oorlog
was de Jodenbuurt een verzameling van neringdoenden en de percelen
waren dan ook meer winkelhuizen dan woonhuizen. Bovendien waren de
straten zeer smal en voor normaal verkeer absoluut niet geschikt, Daardoor
is met het voortschrijden van de tijd deze buurt meer en meer in verval
gemaakt. Doordat in de oorlog de bewoners grotendeels gedeporteerd
werden, de huizen leeggeroofd en in de hongerwinter afgebroken werden
om er nog uit te halen, wat er uit te halen viel, heeft men de gelegenheid
gekregen deze buurt te transformeren in een wijk, die past in het karakter
van de binnenstad en voldoet aan de moderne eisen van verkeer en hygiëne.
De commissie van rapporteurs uit de
Tweede Kamer heeft verslag uitgebracht
over de inlichtingen op het adres van J.
Leijssen, te Waalre, waarin deze om ver
goeding verzocht van door hem geleden
financiële schade gedurende de tijd, dat
zijn zoon, die de Belgische nationaliteit
bezit, in Nederlandse militaire dienst is
gehouden.
In dit verslag zegt de commissie, dat
zij, kennis genomen hebbende van de
brief d d. 5 Juli 1951 van de minister
van Binnenlandse Zaken het ten zeerste
betreurt, dat het gemeentebestuur van
Waalre niet bereid is gebleken aan J.
Leijssen een schadeloosstelling toe te
kennen. Aangezien noch de Staten-
Generaal, norih de minister van Binnen
landse Zaken over de mogelijkheid be
schikken de gemeente tot het verstrek
ken van een schadeloosstelling te
dwingen, rest de oommissie tot haar leed
wezen niets anders dan haar misnoegen
over het standpunt van het gemeente
bestuur van Waalre uit te spreken en
de minister van Binnenlandse Zaken
dank te zeggen voor de verstrekte inlich
tingen.
Anhem beschikt thans over een com
pagnie Nationale Reserve, een voltallige
afdeling grensbewaking en een reserve-
gemeentepolitie alsmede over een voltal
lig corps Luchtwachtdienst. De vrijwilli
gers van alle reservediensten en hun echt
genoten hebben deze mijlpaal gisteravond
gevierd, tijdens een bijeenkomst in de
Stads Schouwburg, die werd bijgewoond
door een aantal hoge militaire en burger
lijke autoriteiten o.w. generaal C. D. Toet,
bevelhebber tweede militaire gewest.
Burgemeester Oh. Matser. provinciaal
voorzitter van het instituut „Steun Wettig
Gezag", bracht hulde voor hetgeen hier
bereikt is.
Er werd daarna een gevarieerd pro
gramma afgewerkt met als hoofdschotel
ten historisch spel, opgevoerd door de
vrijwilligers en geschreven door de heer
Sanders, „Waar vrijheid eeuwen stond".
Chesapeake and Ohio heeft volgens
voorlopige cijfers in 1952 een netto
winst behaald van 45 millioen of per
aandeel 5.56 behaald, vergeleken met
38 millioen of per aandeel 4.80 in het
Voorgaande jaar,
Op Zaterdag 24 Januari a.s. zal het
125 jaar geleden zijn, dat de Javasche
Bank N.vj werd opgericht. Te Djakarta
zal dit feit officieel worden herdacht;
hier te lande houdt de directie van de
bijbank te Amsterdam rond het middag
uur een receptie te haren kantore aan de
Keizersgracht.
(Van onze Utrechtse redacteur)
Naar wij vernemen zal de herdenking
van het herstel der Kerkelijke Hiërarchie
Woensdag 13 Mei a.s. des avonds worden
ingeleid met een Vigilie-viering, bestaan
de uit een ingetogen plechtigheid rondom
het standbeeld van St Willibrord op het
St Janskerkhof te Utrecht. Daarbij zal
de officiële viering worden gesteld onder
patronage van onze grootste nationale
heilige. In tegenwoordigheid van enige
kerkelijke en wereldlijke hoogwaardig
heidsbekleders wordt een klein défilé
langs het beeld gehouden.
De volgende dag, Hemelvaartsdag, wordt
eveneens in de avonduren, in een der
Utrechtse kerken een bijeenkomst gehou
den, gewijd aan eerbiedwaardige Neder
landers, die in de laatste honderd jaar in
een geur van heiligheid zjjn gestorven,
te weten Pater Roothaan S.J.. de Redemp
torist Peerke Donders en de Carmeliet
Titus Brandsma.
Des morgens is er, zoals fnen weet, in
elk diocees een Pontificale H. Mis en
's middags wordt in het Stadion te Utrecht
een manifestatie gegeven van het Neder
landerschap der katholieken, waarvoor
rar J. Derks en Albert Welling een ont
werp hebben gemaakt, dat onder regie
van Anton Sweers wordt uitgevoerd.
Vrijdag 15 Mei is er in de kathedraal
een vijf-voudige huwelijkssluiting, waar
bij de Aartsbisschop-coadjutor, Z. H. Exc.
mgr dr B. Alfrink uit elk diocees een
paar in de echt zal verbinden, 's Middags
is er een kinderoptocht, die de rijkdom
van ons H. Geloof zal uitbeelden met
fraai versierde wagens, het geheel naar
ontwerp van Marius de Leeuw en waar
aan behalve kinderen uit Utrecht ook de
jeugd uit ongeveer dertig andere plaatsen
zal deelnemen.
Des avonds is er in het Stadion een ge-
zinsspel, dat geschreven wordt door An-
toon Coolen.
Zaterdag 16 Mei is een bijzondere dag
door de komst vermoedelijk van de Kar
dinaal-Legaat en de Avondmis, weer in
het Stadion, bij kaarslicht, zoals wij reeds
hebben bericht.
Eerst heeft er die middag in de Jaar
beurshallen een Solidariteitscongres van
de Standsorganisaties plaats.
De begroeting van de Kardinaal-legaat
met de protocolaire eerbetuigingen zal
aan de grens van de gemeente geschieden,
waarna Z. Em. op een podium in het Wil-
helminapark wordt ontvangen, waar ook
de Nederlandse en de te verwachten bui
tenlandse bisschoppen zullen plaats nemen.
Dan zal langs deze kerkelijke hoog
waardigheidsbekleders een fakkeldéfilé
gehouden worden, waaraan 30.000 leden
van jeugdverenigingen zullen deelnemen,
die vervolgens naar het Stadion optrek
ken. Indrukwekkend belooft ook te wor
den de Pontificale H. Mis Zondagmorgen
17 Mei in het Stadion met algemene H.
Communie, waarvoor wellicht de nodige
faciliteiten ten aanzien van het zich ont
nuchteren verkregen zullen worden.
In de namiddag heeft de aanbieding
van het huldeblijk aan het Episcopaat
plaats, hetgeen besloten wordt met een
Pontificaal Lof, waaronder men de stem
van Z. H. de Paus hoopt te horen.
Des avonds wordt in Tivoli een gala
concert gegeven en zal het Franciscus-
Volkstoneel uit „Wijk C", dat aanvanke
lijk in de open lucht zou spelen in de
Jaarbeurshallen een opvoering geven van
„Sta op je stand", een spel van H. Weh-
berg onder regie van Jan Muller.
De herdenking in Utrecht, waartoe ook
nog gerekend moeten worden een kunst
tentoonstelling en een historische ten
toonstelling in het Aartsbisschoppelijk
Museum en het Centraal Museum, Is met
dit programma ten einde, doch de volgen
de dag, dus Maandag 18 Mei, wordt wel
nog in Nijmegen een Academische zitting
gehouden, onder auspiciën van de Uni
versiteit van Nijmegen en de Tilburgse
Hogeschool alsmede van het Thijmgenoot-
schap.
Bovendien gaat aan de feestviering te
Het ontwerp waarmee F. Verhaak uit
Breda de derde prijs won. Motto
„Verlosser"
Utrecht een reeks congressen vooraf, die
aan de betekenis van dit eeuwfeest een
bijzonder relief zullen geven.
Zo wordt 9 April een congres georganU
seerd door het Landelijk Sociaal Charita
tief Centrum, 11 April is er een besloten
Studiecongres van de Katholieke Jeugd
raad, voor 19 April is een Missiecongres
genoteerd, 24, 25 en 26 April is er een
groot landelijk K. A. congres, evenwel in
Den Bosch, over de taak en plaats van Ue
leek in de Kerk en 29 April congresseert
in Utrecht wederom het Katholiek onder
wijs in al zijn geledingen, waarbij 2000
mensen verwacht worden. Onderwerpen
van dit onderwijs-congres zijn: School en
Gezin, School en Maatschappij. School en
Kerk.
Vermeldingswaardig is zeker ook een
congres, dat de Kath. Volkshogeschool
„Drakenburgh" in September organiseert,
eveneens over de leek in de Kerk, vooral
gezien van de intelligentsia uit. In ver
band met het K. A.' congres in Den Bosch
is het meerdaagse congres in „Draken
burgh" met opzet naar een latere datum
verschoven.
Tenslotte zijn in voorbereiding een con
gres van de Raad van Overleg voor de
Volksgezondheid en van de St Willibror-
dusvereniging over het bisschopsambt,
waarvoor de data nog niet zijn vastge
steld.
Volgens voorlopige cijfers bedroegen de
opbrengsten van de Rotterdamsche Tram
weg Mij. in October f 372.146 (v.j. 373.920)
De opbrengsten uit reizigersvervoer be
liepen f 185.111 (v.j. 192.576), uit goederen
vervoer f 163.089 (v.j. 159.096) en bijz. ver
voer en diversen bracht op f 23.946 (v.j.
22.348).
In de periode van Jan. t.m. October be
liepen de ontvangsten in totaal f 3.319.111
(v.j. 3.289.579).
De Griekse minister van buitenlandse
zaken, Stefanopoelos, heeft 'n uitnodiging
van de Joegoslavische regering om in het
begin van Februari Belgrado te bezoeken,
aanvaard.
Door de vernieling van de percelen is
men in staat gesteld de Jodenbreestraat
en de Muiderstraat te verbreden zonder
dat een kostbare doortvaak zal moeten
worden gebezigd. De Rapenburgerstraat
is momenteel ongeveer 10 meter breed en
dit is voor een straat van een dergelijke
importantie veel te smal. Derhalve zal ook
deze worden verbreed. Zo heeft men de
belangrijkste straten verbreed geprojec
teerd, terwijl aan de bebouwing eveneens
de nodige aandacht is geschonken.
Zoals reeds is gezegd, was de Joden
buurt een wijk van neringdoenden. Dit
karakter zal zij behouden, doch men is
alleen van plan een betere scheiding te
brengen tussen werk- en woongelegen
heid. Zo zullen de Jodenbreestraat, de
Muiderstraat en de Rapenburgerstraat
winkelstraten blijven met winkelpanden
en bovenhuizen, doch de bedrijven wil
men bij elkaar brengen in een groot
werkplaatsengebouw. dat afdelingen heeft
van verschillende afmetingen, zodat am
bachtslieden er een naar hun keuze kun
nen huren om er hun werkplaatsen en
bedrijven in te vestigen. Dit gebouw zal
centraal gelegen zijn en kan door de ont
worpen verbrede wegen in voldoende
mate bereikt worden.
De eiland'en, Kattenburg, Wittenburg en
Oostenburg zijn in de jaren 1625 tot 1655
„gemaakt" met het doel hierop scheeps
werven en andere met de zee verband
houdende bedrijven te vestigen. Op Oos
tenburg vond de stadsscheepstimmerwerf
een plaats en op Kattenburg de Admirali
teit. Op de eilanden vestigden zich ook
de werklieden die in de verschillende be
drijven werkzaam waren. Reeds bij de
woningtelling in 1936 bleek dat ruim 13
pet van de woningen onbewoond was, het
geen er op wees, dat de bewoners zo veel
mogelijk naar elders trokken. In de be
zettingstijd nam dit aantal nog foe, ter
wijl in de hongerwinter ook hier de hui
zen werden gesloopt om aan brandstof
te komen. In die winter werden er 186
percelen vernield.
In het ontwerpplan heeft men vastge
steld, dat Kattenburg, voorzover het niet
in beslag genomen wordt door de marine
werf, geheel voor de bewoning wordt ge
reserveerd. Men wil de percelen, die zich
bevinden tussen de Grote on Kleine Kat
tenburgerstraat slopen, om aldus een
grote verkeersweg te krjjgen, aangezien
de weg in zijn tegenwoordige toestand
volkomen ontoereikend is voor zijn
functie.
Wittenburg is en blijft geheel aan de
industrie gewijd en slechts een klein ge
deelte wordt bestemd voor de bewoning.
Op Oostenburg voert „Werkspoor" de
hoofdtoon. De weinige woningen, die hier
nog zijn. zullen worden opgeofferd aan
de industrie.
De Nieuwmarkt en omgeving die vroe
ger „Lastage" werd genoemd was aan
vankelijk een industriegebied, dat buiten
de stad lag, doch toen het door een stads
uitbreiding in het vestinggebied kwam te
liggen, volgden al spoedig meerdere woon
huizen. Door de slechte verkavelingstoe
stand is in de jaren van 1340 tot 1947 de
bevolking zeer sterk teruggelopen, terwijl
de woningvoorraad afnam met ongeveer
de helft en de industrie zich in dat gebied
zeer uitbreidde.
De verkeerssituatie in deze wijk moet
ook hoognodig worden verbeterd, meer
nog in verband met de ontworpen verbe
teringen in de naburige stadsdelen. Men
wil door verschillende verbredingen een
goede verbinding scheppen met de Joden
buurt en het Weesperstraatkwartier. Wat
de bouwvoorstellen betreft, heeft men
rekening gehouden met een uitbreiding
van het Trippenhuis, terwijl men een
nieuw bouwblok heeft ontworpen tussen
de Nieuwe Hoogstraat, Kloveniersburgwal
en de Nieuwmarkt.
Evenals elders is ook in de wijk Wees
perstraat een formidabel aantal huizen
gesloopt, hetgeen zo'n ernstige omvang
heeft aangenomen, dat B. en W. meteen
de kans willen aangrijpen om dit terrein
aan te passen aan de eisen van het mo
derne verkeer.
In plaats van de Weesperstraat willen
zij een grote verkeersweg doen aanleggen
van 18 meter breed met een dubbel tram
spoor. Men wil langs deze straat voorna
melijk kantoorgebouwen plaatsen, terwijl
in de begane-grondverdieping winkels,
café^s, restaurants e.d. zullen worden ge
vestigd. Achter deze winkels en kantoor
gebouwen zijn wegen geprojecteerd, waar
voertuigen goederen van en naar de win
kels kunnen vervoeren. Men heeft verder
een speelterrein geplaatst op het eiland
tussen de Nieuwe Prinsen- en de Nieuwe
Achtergracht, ofschoon er een groot ge
deelte van de bebouwing zal moeten wor
den afgebroken om een behoorlijke toe
gang naar dit speelterrein te verkrijgen.
De herinnering aan „De Ontbladerde Roos", een film over de H. Theresia,
die voor altijd zal gelden als een beschamend voorbeeld van katholieke
wansmaak, wordt op verheugende wijze door „Proces au Vatican", een
nieuwe film van de Franse regisseur André Haguet, met wiens werk men
hier te lande onlangs door middel van „Het is middernacht, dr Schweitzer"
heeft kunnen kennismaken.
Wel is er tevoren nog een tweede film over 't leven van deze beminnelijke
heilige geweest, heter van opzet en uitwerking dan „De Ontbladerde Roos",
maar toch nog zó naief en gekunsteld, dat men ook dit product zal vergeten
bij het zien van deze nieuwe film, die is geproduceerd door Paul de
Saint-André in samenwerking met „Les Films Artistiques Francais" en
„Les Films Femand Rivers".
D'e verschijning van deze bij uitstek
katholieke film, geproduceerd onder toe
zicht van Abbé André Combes, van wiens
hand talrijke geschriften over het leven
van de H. Theresia zijn verschenen, ves
tigt weer eens de aandacht op de wense
lijkheid en mogelijkheid van een
katholieke filmproductie, een probleem,
dat herhaaldelijk op de internationale
congressen van het Office Catholique In
ternational du Cinéma aan de orde is
geweest. Bij die gelegenheid is telkens
gepleit voor een samenbundeling van de
katholieke talenten op het gebied van de
filmkunst, zonder dat daarbij niet-katho-
lieken van samenwerking behoeven te
worden uitgesloten. Deze samenwerking
immers kan vruchtbaar e-n zelfs wenselijk
zijn, omdat de niet-katholiek een reli
gieus georiënteerde productie voor een
zijdigheid en overdrijving kan behoeden.
De opmerkingen, die met betrekking tot
een katholieke productie zijn gemaakt,
droegen echter tot nog toe altijd een al
gemeen en vaag karakter. Men kan zich
niet aan de indruk onttrekken, dat men
nog steeds niet weet, wat men eigenlijk
precies wil. In die richting wijzen trou
wens de vele pogingen, die in de meest
verschillende richtingen zijn ondernomen
en die steeds van zeer korte duur bleken
te zijn. Tot een permanente productie
heeft men het nooit kunnen brengen.
Trouwens, men loopt voortdurend gevaar,
het slachtoffer te worden van avonturiers,
die een grenzeloze zelfoverschatting en
een ongebreidelde fantasie paren aan een
gladde tong en een lege beurs. Van der
gelijke lieden is de wereld vol, zoals men
enkele jaren geleden ook hier in Neder
land heeft kunnen ervaren.
Het ongeluk is, dat men bij de produc
tie van een film eerst de resultaten moet
afwachten. Beantwoorden die niet aan de
gekoesterde verwachtingen, dan is het
zeer aanzienlijke kapitaal, dat in een der
gelijke onderneming moet worden gesto
ken, verloren. Kapitaalkrachtige deskun
digen, die de moeilijkheden, maar ook de
mogelijkheden kennen en die dus in staat
zouden zijn, de juiste producenten en re
gisseurs te kiezen, wagen zich niet ge
makkelijk aan een dergelijk experiment.
De goedgelovigen worden het slachtoffer
van lieden, die men niet anders dan op
lichters kan noemen. En daarom zal er
van een permanente, zuiver katholieke
filmproductie derhalve voorlopig wel geen
sprake zijn.
Niettemin zijn er heel wat katholieke
films en films met een religieus gegeven
van zeer uiteenlopende aard verschenen,
doch slechts in enkele gevallen kan van
enig succes worden gesproken. Voorbeel
den van de wijze, waarop de commerciële
producenten munt poogden te slaan uit
religieuze onderwerpen zijn „De Koning
der Koningen", „De Kruistochten", „Het
Teken des Kruises", „David en Bathsheba"
en „Samson en Delila" van Cecil B. De
Mille alsmede „Going my way". Beter
waren „The Song of Bernadette", „The
Keys of the Kingdom" en de Spaanse film
„La Senora de Fatima", die getuigden van
enig begrip voor het behandelde onder
werp, of althans van de goede wil en de
eerlijkheid van de makers. De enige meer
recente films, die boven de middelmaat
uitkwamen, waren „Journal d' un Curé
de Canmpagne" en „Monsieur Vincent".
Een vergelijking van deze beide films
met „Procés au Vatican" zou onvermijde
lijk ten nadele van de laatste moeten uit
vallen en is trouwens niet mogelijk, omdat
„Procés au Vatican", evenals de films over
het leven van Pater de Foucault en de
Pastoor van Ars, een verfilmde hagio
grafie is, een historisch-getrouw beeldver
haal van het leven van de H. Theresia,
waarbij de filmmaker zich angstvallig
heeft gehoed voor een persoonlijke inter
pretatie.
De film getuigt van de oprechtheid en de
goede smaak van haar makers, zij is vol
pictorale schoonheid. Het spel wordt ge
dragen door de grootste Franse acteurs
(Jean Debucourt als de vader van There
sia, Valentine Tessier als Mère-Gonzague,
Catherine Fonteney als Mère Geneviève,
Jean Yonnel als Abbé Faure, Jean Meyer
als Abbé Delaroëtte, Jane Faber als Soeur
Philomène en Thérèse Dulac als Soeur
Elisabeth, terwijl France Descaut, de jonge
actrice, die de titelrol speelt, zich met een
verblijf van vier maanden in het kloos
ter op haar rol voorbereidde. De muzikale
begeleiding onder leiding van Maurice-
Paul Guillot is van voortreffelijke kwali
teit. Maar het geheel lijdt onder een
ernstig gebrek aan begrip voor de film
als autonoom en dramatisch medium.
„Procés au Vatican" geeft op pijnlijk
nauwkeurige wijze de levensgeschiedenis
weer van de kleine Theresia, van haar
jeugd af tot haar heilig afsterven in de
zuivere sfeer van de Camel toe. Daarbij
heeft de maker, als onvermijdelijk gevolg
het visuele medium, waarvan hij zich be
diende, iets aan dit leven van de Heilige
afgedaan de werking van de Goddelijke
Genade in deze bevoorrechte ziel en haar
contact met het bovennatuurlijke, zonder
dat hij daaraan iets van zich zelf als kun
stenaar heeft toegevoegd.
In de filmkunst kan men nu eenmaal
het artistieke element, dus de persoon
lijke interpretatie van het gegeven door
de kunstenaar, niet verwaarlozen, zon
der het gevaar te lopen, dat men
een serie sentimenteel-religieuze plaatjes
krijgt dan wel een documentaire. Een film
kan pas volledig een stichtende werking
hebben in de goede zin van hetwoord.
naarmate zij de ^persoonlijke expressie is
van de kunstena'ar. „Procés au Vatican"
behoort tot de categorie van de documen
taire film, de verfilmde hagiografie. Zij is
alleen aanvaardbaar voor de diep-gelovige
mens, die zich zal stichten aan de histori
sche werkelijkheid van het verheven
leven, dat hij ziet uitgebeeld. Zij zal zijn
verering voor de kleine Heilige nog doen
toenemen, maar zij zal de toeschouwer
niet nader tot haar brengen, noch hem
ontroeren.
Als voorbeeld van de artistieke onmacht
van Haguet met betrekking tot zijn ver
heven onderwerp wijzen wij op de won
deren, die de film toont. Eerst de plotse
linge genezing van Theresia in haar jeugd
op voorbede van de H. Maagd, en vervol
gens de miraculeuze wijze, waarop de
Carmel tijdens de jongste wereldoorlog
voor vernietiging gespaard bleef. De uit
beelding van deze wonderen is alles be
halve aanvaardbaar voor mensen met
critische zin. Op zich bewijzen deze beel
den immers niets, omdat, wét zij tonen,
het eeuwige bedrog van de filmtechniek
kan zijn, hetzij door trucage-beelden, hetzij
door een bepaalde (zij het nog zo weinig
geïnspireerde) door de maker gekozen
opeenvolging van beelden. De film als
kunstwerk eist daarom een andere basis
dan alleen de historische juistheid, en
wel de innerlijke overtuiging van de kun
stenaar, die volledig in zijn medium tot
uitdrukking komt.
De oplossing met betrekking tot films,
waarin het bovennatuurlijke element de
hoofdrol speelt, is er nog lang niet, ook
niet met deze nieuwe film, hoe voortreffe
lijk haar kwaliteiten ook mogen zijn in
vergelijking met de producten, die tot nog
toe op het witte doek zijn verschenen.
Daar zijn experimenten voor nodig, die
men zal moeten ondernemen buiten de
commerciële productie om.
De fout is tot nog toe geweest, dat men,
zelfs al koesterde men geen winstbejag,
mank ging aan hetzelfde euvel als de pro
fane filmindustrie: het streven om de
grote massa te bereiken.
Aan deze fout hebben de makers van
„Procés au Vatican" zich gelukkig niet
schuldig gemaakt. Integendeel, zij hebben
de moeilijkste weg bewandeld.
De vertoningsrechten van deze film voor
Nederland zijn yerworven door de M.S.C.-
Filmdienst van het Missiehuis Tilburg,
dat met de opbrengst de opleiding van zijn
priesterstudenten wil bekostigen. Dege
nen, die een vertoning van „Procés au
Vatican" bijwonen, zullen dus niet alleen
een van de beste verfilmde hagiografieën
te zien krijgen, die tot nog toe zijn ver
vaardigd, maar zij zullen tevens een ver
heven doel dienen. jr.
Na een debat van drie en een half uur
hebben de Prov. Staten van Noord-
Brabant gisteren met 474 stemmen de
interprovinciale ziektekostenregeling
aangenomen. Dit betreft een gemeen
schappelijke regeling tussen de provincies
Drente, Friesland, Groningen, Noord- en
Zuid-Holland, Overijssel, Utrecht en
Noord-Brabant. Limburg en Gelderland
hebben reeds voor het eigen gewest een
regeling getroffen. Zeeland daarentegen
wenst buiten elke regeling terzake van
ziektekosten voor provinciaal personeel
te blijven.
Aanvankelijk bleken in de Prov. Sta
ten van Noord-Brabant tegen het voor
stel vele bezwaren te bestaan, maar toen
uit het antwoord van Gedeputeerden
bleek, dat de regeling anders op losse
schroeven zou komen voor de andere
provincies, welke haar reeds hadden ge
accepteerd, werd zij aanvaard.
In de middagzitting kwam een even
tueel in te stellen electriciteitstarief voor
grote gezinnen aan de orde. Naar aan
leiding van de beschouwingen in de Sta
tenvergadering in Januari 1952 zün Ged.
Staten met de P.N.E.M. in overleg ge
treden om de mogelijkheid voor gezins
tarief te onderzoeken. Het bestuur van
de P.N.E.M. stelde zich op het stand
punt, dat in het tariefsbeleid, zij het op
indirectie wijze, reeds rekening wordt ge
houden met de grote gezinnen. Het acht
te geen voldoende aanleiding aanwezig,
bovendien een directe korting voor de
grote gezinnen in te voeren. Daaraan
zouden ook zeer kostbare administratieve
complicaties verbonden zijn.
De belofte, welke de regering in 1951
deed, om het grote gezin tegemoet te
komen en waaraan tot op heden nog geen
uitvoering is gegeven, werd meermalen
tijdens de discussies gememoreerd.
Hoewel men overwegend van mening
bleek, dat de regelingen ten gunste van
het grote gezin slechts op goede gronden
ten uitvoer kunnen worden gelegd, wan
neer deze getroffen worden als onder
deel van de loonpolitiek en in de fiscale
sfeer, meende men bet 'n gebreke
blijven van de rijksoverheid noodgedwon
gen een verzachting der financiële lasten
voor het grote gezin te moeten zoeken
in de consumptieve sfeer.
De heer Th. J. Planken (K.V.P.i dien
de tenslotte een motie in, waarin Ged.
wordt verzocht bij het bestuur van
de P.N.E.M. aan te dringen op gezins
korting. Ged. Staten verklaarden zich, na
kort beraad, tegen de motie, omdat hier
mee verzachting wordt voorgesteld in de
consumptiesector en omdat Ged. Staten
nog een half jaar zouden willen afwach
ten, wat de thans zittende regering ten
aanzien van de in 1951 gedane beloften
zou willen doen.
De Staten namen echter de motie aan
met 3111 stemmen.
Ged. Staten zegden daarop toe, ten
spoedigste onderhandelingen met de
P.N.E.M. te zullen openen.
(Van onze Utrechtse redacteur)
Over het geheel genomen hebben de
jaarbeurzen in 1952 een goed resultaat
opgeleverd en ook over de vijf gehouden
vakbeurzen kan men, aldus de directeur
van de Kon. Ned. Jaarbeurs, mr. J. Mi-
Iius, zeer tevreden zijn, maar toch dient
men zich af te vragen, in hoeverre verder
aan de wensen van het bedrijfsleven om
vakbeurzen te houden gevolg gegeven
moet worden, want een teveel zou uit den
boze zijn en splitsing over verschillende
steden is zeker ongewenst. Evenwicht
tussen de algemene beurzen en de vak
beurzen is zeer zeker noodzakelijk. In
ieder geval gaat het jaarbeursbestuur, zo
verklaarde de heer Milius verder op de
Nieuwjaarsbijeenkomst met de pers, 1953
vol vertrouwen in, een jaar, dat zich on
derscheidt door het houden van de 60ste
beurs in het voorjaar, waarbij tevens de
nieuwe zaal aan de Croeselaan geopend
zal worden.
Niettegenstaande de slechte weersom
standigheden is de bouw gunstig verlopen
en de hal is thans reeds glas- en water
dicht.
Voor wat de voorjaarsbeurs zelf betreft,
die gehouden wordt van 17 tot en met 26
Maart, de nieuwe hal zal volledig bezet
worden door de groep bouwmaterialen,
zware machines en verdere techniek. In 't
Vreeburggebouw komt een afzonderlijke
afdeling van electro-technische artikelen
voor huishoudelijk gebruik, geheel van de
Nederlandse industrie. Collectieve inzen
dingen zullen er zijn van Zwitserland,
België, Italië (textiel), Luxemburg, Oos
tenrijk, Duitsland (Oost), terwijl Canada,
Indonesië, U.S.A.. Engeland, Frankrijk,
West-Duitsland met informatie-stands
komen. Uitgebreid zullen o.m. worden de
afdelingen speelgoed, klokken en uur
werken, waarbij een collectie Franse
bijouterieën.
Gisteren is de Graadt van Roggenweg
die van de Paul Krugerbrug naar de
Croeselaan leidt, opengesteld, aan welke
nieuwe weg de hoofdingang van het Jaar
beursterrein wordt gemaakt. De Jaar
beurs krijgt hierdoor een andere groepe
ring en ook een beter overzichtelijke
indeling
Een bijzondere afdeling van de groep
Bouwmaterialen is een collectieve inzen
ding van grote aannemers van binnen- eli
buitenlandse werken, zodat de Jaarbeurs
naast de export van artikelen ook de
export van diensten gaat propageren.
De Najaarsbeurs van 1 tot, en met 10
September zal weer in het bijzon de
aandacht vestigen op de efficiency in het
bedrijfsleven, waarvoor speciale demon
straties en bijeenkomsten worden gehou
den. terwijl de medische afdeling ver
moedelijk een uitbreiding ondergaat.
