Tien eeuwen bedrukte
Kunst van de oudere garde
D, INKTVIS
Bont en blauw
RADIO-PROGRAMMA'S
s.s
i
m
Spanje en
West-Europa
Tentoonstellingen in Haarlem
en Den Haag
Steunt het Nederlandse
Rampenfonds. Postgiro
9575
WEK DË GAL
IN UW LEVER OP
- by „atuu^ Kftïdat
DINSDAG 10 FEBRUARI 1953
PAGINA
OUDE TECHNIEKEN
Valt" Na 1600
Vorige eeuw
f
00 f3W£°b' 14 00
B. M. R. S.
SS uur:
[Hoest? Keelpijn?
Louis Meys
door PETER BARON
Mevr. E. Reitsma-Valenca
ACHTERSTALLIG DIVIDEND
PREF. AAND. ANIEM
CORRECTIE LOTERIJLIJST
WESTDUITSE LUCHTVAART
Buitenlandse lening van D.M, 130
millioen nodig
WERELDBANK-CREDIETEN
VOOR DUITSLAND
In Maart commissie van
onderzoek
INVAL IN SPEELCLUB
Het probleem der verdediging
Nu ieder seizoen nieuwe stoffen op de markt komen en de samenstellings-
proeedé's daarvan onze bijzondere vrouwelijke interesse vragen vooral in
verband met was- en strijkvoorscbriften, zal het nauwelijks bij ons opkomen
om bij het kopen van enige meters bedrukt textiel eens om te kijken, ik
bedoel te overpeinzen wat de huisvrouwen uit vroeger eeuwen nu zo al als
omhulling voor zichzelf, echtgenote en kinderen konden uitzoeken. Een
vaag idee hebben we natuurlijk uit de geschiedenisles, dwaaltochten door
musea en historische romans en woorden als satijn, zijde en fluweel ritselen
door ons hoofd. Maar tien tegen een: als wij nu voor de vraag gesteld
worden wanneer er bedrukte textiel in de handel kwam, zullen we mompe
len dat het wel iets met de machine te maken zal hebben.
De techniek van het drukken op stof,
zij het niet machinaal, is echter al heel
oud. In een oud koningsgraf in een
Egyptische pyramide schijnt zelfs een
kinderjurkje gevonden te zijn, dat door
de bedrukte randversiering (waren de
gedrukte randen op de rok vorig jaar
niet een rage?) ge
woon griezelig mo-
dern aandoet.
Op de tentoon
stelling Bont en
Blauw in 't Twents
Rijksmuseum zien
we dan stoffen, die
in de 12e en 13e
eeuw, dat is dus 2
eeuwen vóórdat de
boekdruk werd uit
gevonden, reeds
bedrukt werden.
Houten blokken
waarin figuren ge
sneden waren, wer
den in rhythmische
herhaling op zijde
of linnen gedrukt.
De motieven wa
ren, hoewel op
eigen manier ver
werkt, toch dik
wijls sterk beïn
vloed door vreem
de culturen.En geen
wonder.
Want hoewel het
reizen moeilijk en
traag ging in die
tijden, de legers, de
kruistochtridders
en de eenzame rei
zigers, die langs
de heerbanen van
Europa en de ka
ravaanwegen van
Azië en Afrika
trokken, brachten
mét hun verhalen
niet zelden voor
werpen mee naar
huis uit die won
dere Oosterse lan
den. Zo kon het ge
beuren, dat menig
ambachtsman uit
die tijd geïnspi
reerd, plantenmo-
tievcn in zijn hout
blok sneed, verbas
terde Arabische
lettertekens, exoti
sche vogels, slan
gen, reeën, zwanen
en vooral ook gra
naatappels.
Het valt ons bij fkoon-achtiqe doek
de specimina uit
dié tijd op, dat uit Klein-Azlë
deze motieven zo'n 18e eeuw
waardige versie
ring vormen. Ze Ulllillllllllllll!l!lllllil!lllillllll
hebben rust en een
harmonische schoonheid, evenals de Per
zische dessins uit de 18e eeuw, die door
£,,n statigheid, voorname eenvoud, maar
vooral ook door hun kleur, direct ons
hart stelen en het spijt ons dan dubbel,
dat er van de kleuren uit die allervroeg
ste drukperiode met veel meer te zien
Na 1600 beginnen de Voor-Indische
katoentjes hun triomftocht door de
Westerse wereld. Het rood, paars en
blauw in elegante en fantastische
plantenmotieven verrukten het hart van
menige vrouw tot zelfs in de kleder
drachten is hier en daar inspiratie op de
Indische katoentjes terug te vinden en
als de katoenindustrie in ons eigen land
opkomt, worden de dessins maar al te
graag geïmiteerd en dat duurt tot op de
dag van vandaag.
Daarna zien we de versiering van de
textiel min of meer gelijke tred houden
met de stijlperioden Louis XV, XIV, enz.
Lange tijd stond ik stil bij een lopertje
in drie kleuren bedrukt en versierd met
ikoonachtige voorstellingen van Maria
met het Jesuskindje, Jozef en de kruisi
ging. Veel plezier beleefde ik ook. met
een blauwdruk op linnen, 'waarop het
verhaal staat afgedrukt dat op het
eiland Ceylon onder het gebied van Can-
dia een berg is, Adamspieck geheten
„en daar is toch eenen steenern lamn,
die selfde dag en nagt altoos brand,
sondcr daar eenige materi in te doen,
daar is nog te sien eenen steenern brug,
waarom Adam en Eva gepasseert sijn
toen sy uijt het paradijs sijn verdreven".
De clou van het verhaal is. dat op dat
eiland Adams graf zou liggen en op de
grafsteen de letters zouden staan, die
ook boven het verhaal op deze doek
staan afgedrukt. Deze doek is zeker niet
mooi, alleen maar grappig en een bewijs
te meer, hoe ontvankelijk de mensen
vroeger waren voor vreemde invloeden
en verhalen en hoe gretig ze al deze ge
gevens en motieven onmiddellijk aan
hun eigen geestelijke bagage toevoegden
en op een of andere manier in hun om
geving verwerkten.
Uit het begin van de 19e eeuw zien we
niet veel moois, behalve de spreien uit
Italië. De herinneringsdoeken, spotpren
ten, doeken met voorstellingen van het
paleis op de Dam of gebouwen in Londen
zijn in historisch opzicht interessant mis-
schien: de herinneringsdoek uit 1813 b.v.
met spreuken als Rusland met ons, Zwe
den assisteert ons. Pruissen vecht voor
ons en Oranje Booven in de 4 hoeken
geeft ons zeker te denken over de loop
der tijden, ze zijn bijna zonder uitzonde
ring lelijk. Het is dan ook niet te verba
zen dat men op het eind van de 19e eeuw
zich meer gaat bezinnen op het verant
woorde dessin en via terug grijpen in de
middeleeuwen wil gaan proberen tot
een harmonische oplossing te komen, die
dessinateurs uit vroeger tijden blijkbaar
zonder meer in de vingers hadden. Dit
zoeken en experimenteren duurt tot in
onze tijd. Bekende kunstenaars verlenen
hun medewerking of hun werken (b.v. de
abstracte schilderijen van Picasso) wor
den als voorbeelden door de dessinateurs
gebruikt. Voor zover ik kan nagaan is
er dan ook vooral na de oorlog een op
bloei in de textieldrukperiode merkbaar.
Aan het eind van de tentoonstelling
kunnen we ook nog even „genieten"
van de wansmaak van de moderne tijd.
In Amerika heeft men het zover ge
bracht dat je er japonstof kunt bestellen
waarop je de foto van je zelf of je lieve-
iings filmster, vele malen herhaald, kunt
laten drukken in een krans van bloeme
tjes van afgrijselijke kleuren. Eigenlijk
jammer, dit besluit van een interessante
tentoonstelling.
Het levendige dessin van een modern bedrukt katoentje.
f A MLSEUM „liet Huis van Loov" te Haarlem, exposeert Arie Schouten
een veertigtal schilderijen, bijna evenveel tekeningen en enige
aquarellen en pastels. In de inleiding tot deze, tentoonstelling wordt
rhetorisch de vraag gesteld, of er wel verdienstelijker bewijs van uit-
houdings- en doorzettingsvermogen denkbaar is, dan om op het vijftigste
levensjaar volop talent te tonen. Dat klinkt goed; maar het rhetorische
naast ons neerleggend, antwoorden wij tweemaal met ja.
Verdienstelijker ware Schouten's be
wijs uitgevallen, als hij in die vijftig jaar
zijn aangeboren begaafdheden in teken-
tucht en met meer critische zin had
grootgebracht. Er zijn tekeningen als
b.v. een tweetal zelfportretten uit "38 in
russisch krijt, en de snelle schets „Wout",
waarmee hij bewijst dat hij tekenen kan
als hij wil. Er zijn er veel meer, zoals
vrijwel alle O- I. Julet-tekeningen, die
men toch eigenlijk na zijn vijftigste niet
meer moest willen exposeren.
Het gros der olieverfdoeken is door
teken-onlust mislukt. Wat zouden dat
„Kind met bloemen", die knalrode
„Brandweerwagen in de sneeuw", dat
„Zonnescherm" etc. prettige schilderijen
zijn geworden als de schilder doorzet
tingsvermogen in het tekenen getoond
had! Slechts weinig doeken zijn meer dan
een kleurenspel. Vaak een zeer aange
naam kleurenspel soms wel heel sterk op
Van Gogh geïnspireerd, al is het veel
zwaarder en minder fijnzinnig genuan
ceerd. Een spel van blauwen tegen geel,
doorvlekt met paars en groen en plotse
ling gebroken door een hel rood.
Kleur is Schouten's enige gedecideerde
uitdrukkingsmiddel. Hij epateert er mee:
WOENSDAG, 11 FEBRUARI 1953.
vrnr vebsüM 1 (»2 M'> 7'0() VARA' ".co
vSSk in2» VARA, 19.3» VPRO., 20.0d-24.00
VPRO., 10.20 vara,,g Qo nws.; 8.18
22.45 Avond-
23.15—24.00 Gram.
vara. 7.oo nws.; '44 Granj.: Gra
Gram.; 8.50 Voor de ut school-'
9.33 Waterst.; 9.41J Giain., i»
radio; 10.20 Voor de vrouw; HM Gram., 12.00
Da nam uz.12.33 Voor het hj®
Lichte muz.; 13.00 Nws. "s
Orgelsp.: 13.45 Gram.; H.OO-CauS-.
Jeugdiconc.; 15.00 Voor s voor
fluitensemble; I6.ltVoer de jeugd, 16.45 Voor
rip zieken: 17.15 Dansmuz.; 17.50 Reg.uuz„
>8 00 Nws.18,15 Vara-varia: 18.20 Mil. caus.,
18 10 R V. U.19.00 Toespr.: 19.15 Lichte
muz.; 19.30 Voor de jeugd; 20.00 Nws.; 20.0a
eomm 20.15 Promenade ork., klein
koor'èn solisten; 20.50 Hoorsp.; 2L50 Gevai.
Mis raus 22.30 Spaanse muz., 23.00
Nws'.; 23.15 Sac "nws3 in Esperanto; 23.20-
24.00 Gram-
hti vfbWM II (298 M.) 7.0024.00 NCRV.
JJfï 7 1» Gram 7.15 Ochtendgymn.;
NW&., 8.10 u-ram., 01 g voor de
Gram.: 9.00 Voor de zieken. 9.30 dienst;
huisvrouw; 9.35 Gram., 10.-O M
11.00 Hoorspel: 11.45 Gram.; 12-00 Bas en
piano; 12.33 Lichte muz.: t?'59-rhiisfr^nt;
13.00 Nws.; 13.15 Prot. Interk.Thuitfiooj.
13.20 Lichte muz.; 13.50 Gram., 0
meisjes; 15.00 Jeugdconc.15.45 Gram_, M11
Voor de jeugd: 17.20 Orgelsp.; 17.50 Mm
caus 18.00 Viool, cello en clavecunbel. 1
caus 18.45 Geest, liederen: 19.00 Nws.: 19J0
Boekbespr.; 19.25 Gram.; 19.30 Buitenl overz.
11) 50 Gram.; 20.00 Radiokrant; 20.20 Orkest-
oo'nc.- 21.00 Caus.; 21.20 Gram.; 21.30 Amus.-
miïz 21.50 Gram.: 22.00 Piano; 22.30 Intern.
F vang. Comm.: 22.40 Gram.;
overdenking; 23.00 Nws.
Engeland. BBC Home Service. 330 M.
raT^sKik ans ork 1^0 School;
radio. 16.00 Hoorspelen. 17.00 Ga 'Weerb
Gram. 18.00 Voor de -lTe. "ht '.«uz 1015
10.00 Nws. 19.15 Sport. 19.20 dichte muz. 18®
Caus. 20.00 Gevar. progr. 20.45 Cau. g
Symphonie-ork. en soliste. 22IX) N -
Symphonie-ork. en soliste. 23.05 Cau
Par lemen tsoverz. 24.00—0.C3 Nws.
Engeland. BBC Light Progr. 1500 en 247 M.
12.00 „Mr Dale's Dagboek". 12.15 Dansmuz
12.45 Voordracht. 13.00 Parlementsoverz. 13 -0
Lichte muz. 13.45 BBC Northern Orchestra.
14.45 Voor de kleuters. 15.00 Voor de vrouw.
16.00 Lichte muz. 16.30 Orgel. 16.45 Lichte
muz. 17.15 „Mrs Dale's Dagboek". 17.30 Amu-
seiroente-muz. 18.00 Schots ork. 18.45 Verzoek-
progr. 19.15 Voor de jeugd, 19.45 Hoorspel.
20.00 Nws en radloiourn. 20.25 Sport. 20.30
Gevar. progr. 21.00 Hoorspel 22.10 Gram. 22.30
..Can I come in?" 23.00 Nws. 23.15 Actual.
23.20 Amusementsmuz. 0.05 Voordracht. 0.20
Strijkork. 0.561.00 Nws.
Nordwestdeutscher Rundfunk. 309 M.
12.00 Lichte muz. 13.0(1 Nws. 13.25 Omroep-
ork 15.50 Filmmuz. 16.20 Pianorecital. 17 00
Nws. 17.45 Gevar. muz. 19.00 Nws. 20.00
Onoraconc. 21.45 Uws. 22.10 Strijkkwartet.
2230 Omroepork. en solisten. 23.10 Rhythm,
muz. 24.00 Nws. 0.30—1.00 Dansmuz.
FrankrUk. Nationaal Programma, 347 M.
12 00 Gram. 12-15 Idem. 13.00 Nws. 14.05
Idem 14.10 Pianorecital. 18.30 Arnerik. ultz.
19.00 Gram. 20.00 Orkestconc. 20.30 Hoorspel.
23.30 Gram. 23.45—24.00 Nws.
Brussel. 324 en 484 M.
324 M.
11.45 Gram. 12.30 Weerb. 12.34 Lichte muz.
(Om 12.50 Koersen). 13.00 Nws. 13.15 Gevar.
muz. 14.00 Schoolradio. 15.40 Gram. 16.00 Om
roepork. en solist. 16.45 Gram. 17.00 Nws.
17.10 Gram. 17.30 Caus. 17.40 Gram. 17.50
Boekbespr. 18.00 Zang en piano. 18.30 Voor
de sold. 19.00 Nws. 1.9.40 Gram. 20.00 „Prima
Donna", opera. 21.00 Pianorecital. 21.30 Gram.
22.00 Nws. 22.15 Strijkkwartet. 22.5523.00
Nieuws.
484 M.
12.05 Gram. 12.15 Lichte muz. 12,45 Gram.
13.00 Nws. 13.10 en 15.00 Graan. 16.00 Lichte
muz. 17.00 Nws. 17.15 Gram. 18.30 Idem. 19.00
Pianorecital. 19.40 Gram. 19.45 Nws. 20.00
Gram. 20.15 Symphonie-ork., omroepkoren en
9? 2200 Nws. 22.15 Jazzmiuz. 22.45 Gram.
22.50 Nws.
BBC Eur°Pean Service.
uitzendingen voor Nederland.
diin°vör?u"'i(?' Nws. Achter het IJzeren Gor-
vrijbuiters Radio-dagboek (224 en 49 m)
vanuwOP?Sramma B- M- K, S. Uitzending
Holland rïïu'., Transit Camp. te Hoek van
Holland. Golflgente 31 Meter.
DiNSDAG, 10 FEBRUARI.
23.15 uur: Een nl??t- Sby ShOW
24.00 uur Sluiting e" PraaJte'
(Advertentie)
Sterk Antiseptische WeeHabtetten
helpen dade"!*
AANGfNAAM
VAN 'SMAAK
bij een eerste blik lijken bijna al zijn
doeken belangrijk, maar de allure is
vals- Slechts het tonig uitgevoerde „zelf
portret met palet", ditmaal een herinne
ring aan Van Gogh's „aardappelkleuren"
en naar ik vermoed rond '38 te dateren,
goed getekend, behoorlijk in het vlak en
vakkundig doorwerkt; het stuk „Jef met
zijn vogeltje" dat ook een geestige psy
chologische uitdrukking heeft; het schuin
in het vlak oprijzende portret van de vio
list E. K.; het kleine portret van de heer
Messie en tenslotte een enkel stilleven
en klein landschap, ontsnappen aan on
vergeeflijke nonchalance.
Meer of minder vertonen zij een span
ning vanuit de kleur in de tekening', de
expressie of de compositie; dat zijn dan
merendeels verdienstelijke studiën en
niet veel meer. Voor de tien pastels
geldt hetzelfde als voor de doeken en in
de aquarels laat Schouten zelfs zijn
kleurgevoel in de steek; heeft hij in één
ervan, het „zelfportret met hoed" ook
physieke gelijkenis met Van Gogh
nagestreefd?
De expositie duurt tot 14 Februari,
EEN andere vijftig-jarige exposeert in
het „Panorama Mesdag" te Den Haag:
Louis Meys, docent aan de Vrije Aca
demie te Den Haag en vice-voorzitter van
de Haagse Kunstkring. Ook deze schilder
leeft onbekommerd op zijn aangeboren
begaafdheden, maar die heeft hij tenmin
ste tot gedegen kundigheden omgeslagen.
Hij kan voortreffelijk tekenen, het teke
nen is voor hem een habitus, hij doet het
spelenderwijs en zonder omzien. Onopval
lend en voor zover hij het nodig heeft, be
heerst hU op dezelfde wijze zijn vlak.
Kleur is ook voor hem 't eigenlijke expres
siemiddel, het vertrekpunt van zijn inspi
ratie, en hij gebruikt haar fijnzinniger,
minder luidruchtig etalerend dan Schou
ten.
Ondanks een paar abstracte kleurteke-
ningen die hij verontschuldigend „vlak-
versiering" noemt, een in Grieks gewaad
gehulde „figuur in interieur" waarin hij
nogal „modern doet" en zowaar een con
structivistisch gevalletje „Stilleven '46" in
gouache, is de sfeer van zijn werk haast
ouderwets te noemen, 'n Beetje tam, zon
der diepe impulsen van hart en geest, hij
is een aestheet die, terzijde van het le
ven, vlot en smakelijk, kundig en kleurig
zijn landschapjes en stadsgezichten, bloe
men en stilleventjes penseelt.
In de grotere formaten en in het portret
wordt hij gauw droog en leeg. Van de por
tretten is alleen het schetsmatige „Kopje
'52" gevoelig en spiritueel. Het meeste
geëxposeerde werk is verder aangenaam
om te zien, de drie gouaches uit '47 zijn
met iets meer durf en avontuurlijkheid ge
daan en daardoor boeiender dan de olie
verven.
Men zou eigenlijk een aardig schilderij
als „Paris Rue Royale", een uitzicht
tussen twee zware zuilen op de diep bene-
00)
Ik laat me in de regel door mijn hel
pers niet de wet voorschrijven, snauwde
de Squid. Kom op ermee. Ik heb haast.
Luister dan, zei Thyme, met zenuw
achtige overhaasting sprekend. Toen de
inspecteur vroeg, om de tiara te mogen
onderzoeken, was mijn belangstelling voor
dat voorwerp gewekt. Ik verlangde eerst
een geschreven machtiging van hem en
terwiil hij daarvoor zorgde onderzocht ik
het 'ding zelf ik heb dubbele sleutels
van al de boxen in de brandvrije kluis,
en toen vond ik, waar hij eigenlijk naar
zocht. De overeenkomst tussen.maai
dat komt er niet óp aan. Ik vond het pa
pier en dat is nu in mijn bezit.
Dus jij was het, schreeuwde de Squid
kwaadaardig. Vooruit ermee, of voor de
duivel
Beloof je me, dat ik vrij uit kan
gaan? teemde Thyme, angstig in de woes
te ogen van de ander kijkend.
Ik beloof niets! Je zult me zeggen
waar het is of
Ga dan je gang maar, zei Thyme bib
berend.
Een ogenblik scheen het hem toe, dat
alle kansen verloren waren. Maar Thyme
kende zijn mannetje. Het document was
den recht voor u uitlopende, brede straat,
vol beweeg van auto's en figuurtjes tus-
sen de hoge huizenrijen, eens moeten
vergelijken met het bekende doek dat
Charles Eyck op precies dezelfde plaats
geborsteld heeft, driftig, triomfant en
vooral: monumentaal, om duidelijk te
zien hoe veel het aangename werk van
May? ??n„?VGnde bezieling mist.
Tot lo Febr. is deze expositie te zien.
In de Kunstzaal „Plaats" te Den Haag
tenslotte, exposeert mevr. Engelien
Reitsma—Valenga, de bekende grafica
van de oude garde, die met voortreffelijke
trouw en uitstekende vakbekwaamheid de
moeilijke graveerkunst levend hield nadat
Pieter Dupont deze een glorieuze wa
dergeboorte had bereid.
Met Debora Duyvis, Kuno Brinks en
Hub. Levigne rekent men haar tot de
rechtlijniger opvolgers van Dupont dan
diens feitelijke successor, de barokke
Aarts die in '34 stierf.
Er zijn overbekende prenten uit haar
oevre op deze tentoonstelling, zoals „de
Moeder" en de „Baadster", fijne, uit een
enkele gevoelige en vaste lijn met de bu
rijn gestoken figuurtjes, het weergaloos
knappe portret van haar vader in het
lastig verkort van die achterover hellende
kop, de springlevende kop van Vondel,
het portret van de dichteres H. Roland
Holstvan der Schalk, de kleine, flit
sende karakteristiek van de violist
Schmuller enz.
Er zijn gedegen dierstudies in krijt en
zilverstift', ook sommige vervolgen daar
op als gravure. Die dierprenten van mevr.
Reitsma stammen uit een hartelijke po
ëtische visie. Een prent als „Paard met
veulen" toont hoe deze visie tot grote
diepte verinnigde; en met hoe weinig
middelen is daarvan de uitdrukking ge
geven Bezie dat paard: een glijdende
omtrek van de figuur die nauwelijks de
blankheid van het papier verstoort, en
in die blankheid, heel die summiere con
tour bezielend, de duistere, fluwelige over
welving der dierenogen, waarin diepver
borgen het gevoelig blinken van de blik.
In de tekening „Jonge aapjes" bewijst
zij ook de bliksemsnelle bewegingen van
uitgelaten leven te kunnen vasthouden
In de baby-tekeningen is zij minder ge
lukkig, maar het landschap tekent, etst
cn graveert zij gevoelig, dichterlijk, vanuit
liefdevolle observatie, en blijkens enkele
recente stadsgezichten, zoals de gepen
seelde litho „Winter in Amsterdam", ook
met toenemende durf en persoonlijkheid j
Haar beeldende inventiviteit, buitenge
woon geëigend voor illustratief werk en
exlibris, bewijst zij zeer geestig in de
nieuwjaarswens '53: daar kruipt een rups
uit het blad van de dovenetel, met zoe
kend opgeheven kopje op een lupine over
De zeer bezienswaardige expositie duurt
tot 14 Februari.
K. S.
De Electriciteitsmaatschappij Aniem
zal binnenkort uitvoering geven aan het
voornemen, uitgesproken in de algemene
vergadering van aandeelhouders, gehou
den op 30 December 1952, over te gaan tot
beschikbaarstelling van het geaccumu
leerde dividend op de preferente aande
len over de jaren 1941 tot en met 1951.
Aangezien dit zal geschieden als voorlo
pige uitkering op rekening van het divi
dend over 1952 en de statuten bepalen, dat
niet tot uitkering gekomen preferent di
vidend over voorafgaande boekjaren,
eerst tot uitkering kan komen nadat pre
ferente aandeelhouders over het betref
fende jaar 5 procent hebben ontvangen,
zal, uitsluitend in verband met deze be
paling, tegelijkertijd het preferente divi
dend over 1952 beschikbaar worden ge
steld, in totaal dus' 60 procent.
Gelijktijdig zal de N.V. Nationaal Bezit
van Aandelen Aniem overgaan tot betaal
baarstelling, op rekening van het divi
dend dier vennootschap over 1952, van 'n
voorlopige uitkering, bedragende 24.54
per aandeel van 1.00, nominaal en 12.27
per onder-aandeel van 500 nominaal.
Tijdstip en plaats van betaalbaarstel
ling zullen nader worden bekend gesteld.
In de gisteren gepubliceerde loterijlijst
komen de volgende onjuistheden voor:
3673 moet zijn 3678, 7292 moet zijn 7392,
15339 moet zijn 15439.
West-Duitsland wil een buitenlandse
lening ten bedrage van D.M. 130 millioen
aangaan om zijn nieuwe luchtvaart
onderneming op de been te brengen. Uit
dit in tien jaren af te lossen bedrag zou
den de eerste investeringen moeten wor
den bestreden. Men wil trachten met een
vloot van 24 vliegtuigen een luchtnet te
bedienen van dezelfde omvang als dat
van de vroegere Duitse Lufthansa. Het
net zal een capaciteit hebben van 10 mil
lioen ton-km. en steunen op de inter
continentale diensten. Het binnenlandse
Duitse vervoer, dat de nieuwe onderne
ming voorlopig wil bemachtigen wordt
op slechts 12 millioen ton-km. geschat.
Inlandse maalhaver 50/51 kg werd ge
offreerd voor 23.75. In rogge met 17 pet
vochtgarantie vonden enkele afdoenin
gen plaats voor 26.25, terwijl met
17/18 pet vochtgarantie aan de markt
was voor 26 en doorsnee-kwaliteit voor
25.50. De exportvraag naar rogge was
miniem, aangezien de buitenlandse no
teringen de laatste dagen lager waren.
Australische rogge niet 10/11 pet vocht
garantie op Febr./Mrt aflading werd ge
offreerd tot pariteit 28 in balen c.i.f.
Rotterdam. Het V.I.B. stelde de heffing
voor vrij geïmporteerde Amerikaanse
maïs per Maart aflading vast op 2.60.
Aangezien de Amerikaanse markten flau
wer gestemd waren, werden enkele zaken
op Maart aflading afgesloten. Waar
schijnlijk is thans het gehele kwantum
voor Maart hierdoor gedekt.
In Maart zal een commissie van de
Wereldbank de W. Duitse Bondsrepubliek
bezoeken teneinde de grondslagen voor
een toewijzing van credieten aan het
Duitse economische leven te onderzoeken,
zo heeft de Duitse directeur der bank dr
J. Zahn medegedeeld. Volgens Zahn zal
het werk der Wereldbank voor de Duitse
industrie van groot belang zijn daar de
meeste afnemers van Duitse producten
credieten van de bank hebben ontvangen
of gevraagd.
Voornamelijk het voor de industrialise
ring van Joegoslavië te verwachten crediet
zou mede Duitsland ten goede komen, daar
de daarvoor nodige installaties in hoofd
zaak in Duitsland zullen worden besteld.
Dr Zahn zeide voorts dat aan nog een
ander groot project op verkeersgebied ge
werkt wordt, waarbij de Duitse industrie
in sterke mate zou worden ingeschakeld.
Als objecten in Duitsland, die voor een
crediet van de Wereldbank in aanmerking
komen, noemde Zahn: electrificering der
spoorwegen, uitbreiding der electro-indu-
strie, uitbreiding der aardoliechemie, grote
exportopdrachten, uitbreiding der energie,
gasproductie en der watervoorziening.
De Duitse goud- en dollarreserves z\jn
inmiddels zo sterk gegroeid, dat over
wogen wordt het Duitse aandeel in de
Wereldbank te verhogen van 33 millioen
tot 82.5 millioen.
Zaterdagmiddag heeft de recherche te
's-Gravenhage een inval gedaan in het
perceel Tweede Schuytstraat 114, omdat
het vermoeden bestond, dat cp de tweede
étage van dit perceel gespeeld werd.
De politie trof 13 personen om de roulet
te, onder wie negen dames. Allen werden
meegenomen naar het politiebureau. Na
een proces-verbaal te hebben gekregen,
werden drie dames vrijgelaten. Later wer
den nog aangehouden de 47-jarige koop
man R. Z., de stichter van de club, die
op het ogenblik van de inval niet thuis
was en de bewoner H. O. een 34-jarige
grossier.
Roulette, fiches en een bedrag van 800
werden in beslag genomen. De club was
een voortzetting van een cercle, die vroe
ger aan de I'eplaan was gevestigd.
De linnen blauwdruk Adams Graf"
die van 1726 dateert.
Advertentie.
U znlt morgens „kiplekker"
uit bed springen.
Elke dag moet uw lever een liter gal ln uw
Ingewanden doen stromen, andera verteert uw
voedsel niet, het bederft, u raakt verstopt
wordt humeurig en loom. Neem de plantaardige
CARTER'S LEVERPILLETJES om die liter
gal op te wekken en uw spijsvertering en stoel
gang op natuurlijke wüze te regelen. Een
plantaardig zacht middel, onovertroffen om de
gal te doen «tromen. Eist Carter's Leverpilletjes.
van te grote waarde om het zo maar ver
loren te laten gaan. De Squid beheerste
zichzelf met uiterste inspanning.
Nou ik beloof 't, zei hij plechtig.
Zweer je het? vroeg Thyme, nog
steeds angstig.
De Squid bezwoer, dat Thyme vrij uit
u gaan, zodra hij het document aanwees,
yme loosde een zucht van verlichting,
was nu veilig. Een enkel ogenblik
Hij
ge-
.n°S wel wantrouwen, maar dat
rijn S. t0Ch alras' Bovendien, boven in
hier in veel vei]iger zijn, dan
kant gemaakt 7nnrgireWeIV0n' Waar hij van
dat iemanrf kunnen worden, zonder
men Daar er le,ts van *°u te wéten ko-
dadelijk naar boven gaan maar
Hij keerde zich om, ging naar hntro»-.
bleef even staan, om het licht op Ie ste"
ken, toen hy het vertrek binnentrad
De Squid was bij de deur blijven staan
en keek de ander aan, met een vreemde
flikkering in zijn ogen.
Thyme ging op een grote brandkast toe
die één muur van zijn kamer in beslag
nam en begon met de koperen wijzer te
werken, bij zichzelf nummers mompelend,
terwijl hij de combinatie van het cijferslot
zocht.
Eindelijk ging de brandkast open. Ter
wijl hij de grote deur ervan opendeed,
stapte Thyme er binnen.
De kast had geen dwarsplanken en zo
doende kon een man er gemakkelijk in
rechtop staan. Rond de vier wanden waren
smalle planken, waarop papieren lagen,
banknoten en verschillende andere dcou-
menten van de bank.
Zijn hand in een der achterste hoeken
stekend, haalde de directeur van de instel
ling er een witte enveloppe uit. die hij
opende. Hij bracht een opgevouwen stukje
papier te voorschijn, dat hij de Squid over
handigde en leunde toen tegen een wand
van de kast, nog steeds hijgend van in
spanning en opgewondenheid. Hij was nog
altijd niet bekomen van de geweldige
emotie, die hij de laatste half uur had
moeten ondergaan.
De Squid nam het papier over. Thyme
met een oog in de gaten houdend, en on
derzocht het even. Toen stak hij zijn hand
naar de enveloppe uit, duwde het docu
ment erin en stak alles in zijn zak.
Thyme, die hem had staan aankijken,
deed een stap naar voren om het vertrek
binnen te stappen, en besefte tegelijkertijd,
wat voor een flater hij gemaakt had.
De arm van de Squid schoot vooruit en
Thyne deinsde terug, in de brandkluis.
„Woorden," zei de Squid rustig, „zijn in
regel ook maar niets anders dan woorden,"
en Thyme's schrik keerde weer.
Hij krabbelde overeind en keek de an
der woest aan. Was het mogelijk Was
zijn vijand nü zelfs nog van plan, hem er
in te laten lopen Maar zijn eed dan
Die kon hij immers niet breken. En toch..
de ogen, die hem strak aankeken, verrie
den een spottende stemming.
De Squid stak zijn rechterhand uit naar
de deur, en met een gil wierp Thyme zich
vooruit.
De Squid lachte even, en een geweldige
siag trof de directeur in het gelaat. Met
een wanhopige kreet viel hij weer achter
uit, en toen sloeg de deur dicht.
De Squid bleef even staan luisteren. Van
binnen uit de kast klonk voetgetrap en
slaan van handen.
„Laat me d'r uit jij duivelje
eed.... je hebt hem gebroken.... laat mij
eruitverradelijke honddier.... ik
stik.
De stem van mijnheer Thyme drong
slechts ijl tot de Squid door, alhoewel hij
zo hard mogelijk schreeuwde. De brand
kast doofde ieder geluid en maar heel wei
nig ervan was in de kamer te horen. Het
was zeker niet luid genoeg, om tot buiten
te kunnen doordringen.
„Je stikt nog niet, m'n beste Thyme," zei
de Squid, met lichte stemverheffing,
„maar toch zal dat wel gauw gebeuren,
want ik denk, dat die safe wel luchtdicht
afgesloten zal zijn. Doden klappen niet
Thyme, en ze vragen ook geen aandeel in'
de winst. Morgen zullen ze je gestikt vin
den. Ik kan me niet voorstellen hoe ie
mand er in die toestand uitziet. Ik zou wel
eens graag hier zijn, om je te zien. Ik ge
loof, dat 't zelfs wel een beetje, laat ik
zeggenhumoristisch is."
Hij stapte achteruit, ging de kamer door,
en knipte het licht uit. Toen sloot hij de
deur van het kantoor achter zich dicht.
In doodangst wierp Thyme zich tegen
de stalen deur en rukte eraan, krabde en
klauwde, totdat zijn nagels ervan begon
nen te bloeden, en eindelijk begaf hem de
stem.
Zwak en uitgeput, zonk hij terug tegen
de muur van de kast. De atmospheer wérd
heet binnenin, verschrikkelijk heet. Het
was of een hand hem langzaam naar de
héél lfngezaamn dichtPerste'
„Laat me T uitkreunde hij pijn
lijk. „Lucht ik moet lucht hebben
lucht.
Maar er was niemand, die dat hoorde.
„Kom terug.... duivel.... je hebt je
eed gebrokenik mag lijden dat je
dat je.... helphelpik stik
beestlaat me eruit...."
Sir Marcus en de hertog bevonden zich
reeds in de bank toen Jimmy, opgeroepen
door een haastig telefoontje van Bagshaw,
er eveneens binnenkwam. Als een van de
oudste en voornaamste klanten van de
bank, was het sir Marcus toegestaan, het
kantoor van de directeur in gebruik te ne
mén, en het was daar, dat Jimmy hem
vond, nadat hij zich met moeite een weg
gebaand had door de menigte, die voor het
gebouw opeengepakt stond en door twee
agenten in bedwang werden gehouden.
(wordt vervolgd)
ZOALS wjj in ons artikel van 29 Jan.
schreven was het ons voornemen de
betekenis van Spanje's militaire
hulp, die de wijze politieke leiders van
de N.A.T.O. niet willen inroepen, nader
uiteen te zetten. De Amerikaanse ambas
sadeur der Ver. Staten tijdens de oorlog,
Carlton Hayes, naar wiens werk „War
time mission in Spain" wij in ons vorige
artikel verwezen, wees daarop reeds in
September 1945. Hij schreef toen
„Spanje (met Portugal) heeft een bijzon
dere strategische positie in verband met
iedere belangrijke bedreiging van de.
vrede van Europa en daarmede van de
wereld. Indien Spanje de Duitse legers
in 1940 had doorgelaten, dan zouden deze
Gibraltar hebben genomen en een dode
lijke slag hebben toegebracht aan Enge
land in de Middellandse Zee en Noord-
Afrika vóór wij hulp van betekenis had
den kunnen a«nden of in staat zouden
zijn geweest om een offensief te begin
nen tegen het „weke onderlijf' van
Europa. In dat geval zou de oorlog ge
weldig verlengd zijn geworden en de
einduitslag veel meer twijfelachtig".
Generaal Kruis schrijft in zijn vroeger
reeds genoemd boek „Vrede of oorlog"
geheel in dezelfde geest. Hij wijdt aan
deze belangrijke vraag enkele bladzijden.
Wij halen daaruit alleen aan enkele
zinnen. „De beheersing van de Middel
landse Zee is en blijft voor de strategische
kracht van de Atlantische landen een
essentiële voorwaarde". En verder: „Ver
lies van de heerschappij in de Middel
landse Zee zou funeste gevolgen hebben
voor de Noord-Atlantische zaak en deze
gevolgen gaan nog ver uit boven het zich
zelf reeds ernstige gevaar, dat de Wes
telijken de Oost-West verbinding zouden
moeten ontberen. De Middellandse Zee is
voor alles de grote water-hindernis, die
door Europa optrekkende communis
tische colonnes van Afrika scheidt, en
Afrika moet men zien als bastion en
basis der Westerse verdediging in het ge
val dat Europa eens mocht bezwijken".
De generaal is blijkbaar met zijn krach-
tig betoog enigszins verlegen, want hij
schryft: „Misschien sprak hier te zeer
de soldaat en haalt de politicus meewarig
zijn schouders op." Wij. die ons bezig
houden met het bezien van dit grote
vraagstuk van de politieke kant, halen
meewarig onze schouders op voor de
politici, die dit niet inzien.
DE wijze voorvechters voor de demo
cratie, die er voor verantwoordelijk
zijn dat Rusland zover in Duitsland
heeft kunnen doordringen en de onmoge
lijke toestand in 1945 in Berlijn in Pots
dam hebben in het leven geroepen, lieten
eerstgenoemd land toe in de Ver. Naties
waaraan het volgens het Handvest niet
mocht deelnemen, want steunend op een
pact met Nazi-Duitsland heeft het in
het begin van de wereldstrijd Polen aan
gevallen, bondgenoot van Frankrijk en
Groot-Brittannië, toen het Poolse leger
zijn wanhopjge strijd voerde tegen een
Duitse overmacht.
In de zin van het Handvest is Sovjet-
Rusland mitsdien sine dubio een vijande
lijke staat, zoals mr dr Frederiks in zijn
brochure „Franco" duidelijk uiteenzet.
Bovengenoemde staatslieden besloten
Spanje niet toe te laten in de Ver. Naties.
De drie grootste Westerse mogendheden
deden verder op 4 Maart 1946 een beroep
op de liberale Spanjaarden om een pro
visionele regering te vormen. En in de
herfst van hetzelfde jaar ontdekten de
Ver. Naties, dat Spanje een gevaar voor
de wereldvrede vormde en zij besloten de
hoofden van hun diplomatieke zendingen
uit Madrid terug te roepen en sloten de
Spanjaarden uit van alle internationale
technische instellingen. Franco glim-
lachte, zoals het Engelse weekblad
„Illustrated van 31 Januari 11 op
merkte en heden zijn alle hoofden van
diplomatieke missies in Madrid teru» en
Spanje is kortgeleden toegelaten als lid
van de Unesco en van nog meer bete
kenis is het dat de Ver. Staten met
Spanje een verdrag over het verlenen
van militaire bases sloten en een han
delsverdrag dat hun voorrechten geeft op
handelsgebied, waardoor het Engelands
positie als Spanje's beste afnemer kan
verzwakken. Franco heeft al zijn bui
tenlandse aanvallers en critici behalve
Stalin en Churchill bien étonnés de se
trouver ensemble overleefd.
Nu heeft de nieuwe minister van
Buitenlandse Zaken van de Ver. Staten
onlangs een rede gehouden over de bui
tenlandse politiek van zijn land en de
nieuwe president Eisenhower hield reeds
twee malen een redevoering, de laatste
voor bet Amerikaanse Congres op 2
Februari, waarin hij zeide dat zijn poli-
tiek erop gericht zal zijn de eenheid
van Europa te bevorderen, maar geen
van beide staatslieden sprak over Spanje
en de noodzakelijke medewerking van
dit land aan de verdediging van West-
Europa. Zijn zij bevreesd om dit onder
werp ter sprake te brengen? Men kan
het van een man als president Eisen
hower moeilik aannemen. Zijn zij dan
de opvatting toegedaan, onlangs op
de conferentie van de N.A.T.O.-minis-
ters in Parijs uitgesproken, dat het ge-
vaar voor oorlog minder dreigend is en
dat dus de uitgaven voor de verdediging
kunnen worden verminderd? Dan mogen
zij de waarschuwingen ter harte nemen,
gegeven door de twee vooraanstaande
bevelhebbers aan wie de verdediging van
West-Europa is opgedragen, maarschalk
Montgomer en generaal Ridgway.
Eerstgenoemde had de moed om in te
gaan tegen de politieke opvatting van
zijn regering en betoogde dat Brittannië
toch moest besluiten om deel uit te ma
ken van het Europese leger. Hij heeft
dat zeker niet gezegd omdat hij hieraan
de voorkeur zou geven bij een normale
voortzetting van de voorbereiding der
defensie, maar zeer waarschijnlijk om
dat hij van oordeel is dat deze voorbe
reiding beslist onvoldoende is. En de
opperbevelhebber, generaal Ridgway, be
toogde dat het dwaasheid is, bij een zo
geweldige concentratie van een vijande
lijke macht, de politiek te baseren op de
mogelijke, voor het ogenblik bestaande,
bedoelingen van de regering over die
macht beschikkend.
Ridgway heeft het bij herhaling dui
delijk gemaakt dat hij geen garantie
kan geven dat hij in staat is de taak te
vervullen die hem is toevertrouwd door
de Noord-Atlantische Organisatie. Wij
hebben zeker vooruitgang gemaakt in
sommige opzichten, maar de toestand
van de verdediging is nog hopeloos on
voldoende. De verhouding tussen de Ver.
Staten en Engeland is gespannen ge
worden. De Britten zijn boos omdat
Washington besloot om een militaire
overeenkomst met Franco te sluiten en
aan maarschalk Tsjang Kal Sjek de
vrije hand te geven tegenover het vaste
land van China, zonder hen daarin te
kennen. Zij vergeten, dat de Britten de
communistische regering van China
erkende, zonder de Ver. Staten te raad
plegen. Er zijn natuurlijk meer grieven
over en weer.
Stalin, die de komende rivaliteit voor
zag, is de lachende derde.
O. v. NISPEN TOT SEVENAER.
